M C L CỤ Ụ
N i dungộ
Trang
BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1. L i gi i thi uờ ớ ệ
M t trong nh ng m c tiêu c a ch ng trình giáo d c ph thông t ngộ ữ ụ ủ ươ ụ ổ ổ
th s p t i c a b c trung h c ph thông là nh m giúp h c sinh c ng c vàể ắ ớ ủ ậ ọ ổ ằ ọ ủ ố
phát tri n nh ng k t qu c a giáo d c trung h c c s , hoàn thi n h c v nể ữ ế ả ủ ụ ọ ơ ở ệ ọ ấ
ph thông và có nh ng hi u bi t thông th ng v k thu t và h ng nghi p,ổ ữ ể ế ườ ề ỹ ậ ướ ệ
có đi u ki n phát huy năng l c cá nhân đ l a ch n h ng phát tri n, ti p t cề ệ ự ể ự ọ ướ ể ế ụ
h c đi h c, cao đng, trung c p, h c ngh ho c đi vào cu c s ng lao đng.ọ ạ ọ ẳ ấ ọ ề ặ ộ ố ộ
Trong đó giáo d c tin h c đóng vai trò ch đo trong vi c chu n b choụ ọ ủ ạ ệ ẩ ị
h c sinh kh năng tìm ki m, ti p nh n, m r ng tri th c và sáng t o trongọ ả ế ế ậ ở ộ ứ ạ
th i đi cách m ng công nghi p l n th t và toàn c u hoá. Tin h c có nhờ ạ ạ ệ ầ ứ ư ầ ọ ả
h ng l n đn cách s ng, cách suy nghĩ và hành đng c a con ng i, là côngưở ớ ế ố ộ ủ ườ
c hi u qu h tr bi n vi c h c thành t h c su t đi.ụ ệ ả ỗ ợ ế ệ ọ ự ọ ố ờ
Môn Tin h c còn giúp h c sinh thích ng và hoà nh p đc v i xã h iọ ọ ứ ậ ượ ớ ộ
hi n đi, hình thành và phát tri n cho h c sinh năng l c tin h c đ h c t p,ệ ạ ể ọ ự ọ ể ọ ậ
làm vi c và ệnâng cao ch t l ng cu c s ng, đóng góp vào s nghi p xây d ng vàấ ượ ộ ố ự ệ ự
b o v T qu c.ả ệ ổ ố
M t trong nh ng n i dung c a tin h c là vi c l p đc các ch ngộ ữ ộ ủ ọ ệ ậ ượ ươ
trình t ho t đng cho máy tính, máy gia d ng. Và đ làm đc vi c đó c nự ạ ộ ụ ể ượ ệ ầ
có m t quá trình nghiên c u, h c t p v ngôn ng l p trình lâu dài, qua đó nhàộ ứ ọ ậ ề ữ ậ
l p trình có th ch n m t ngôn ng l p trình thích h p. Tuy nhiên m i thậ ể ọ ộ ữ ậ ợ ọ ứ
đu có đi m kh i đu c a nó, v i h c sinh vi c h c Pascal là kh i đu choề ể ở ầ ủ ớ ọ ệ ọ ở ầ
vi c ti p c n ngôn ng l p trình b c cao. T đó các em có thêm m t đnhệ ế ậ ữ ậ ậ ừ ộ ị
h ng, m t ni m đam mê v tin h c, v ngh nghi p mà các em ch n sauướ ộ ề ề ọ ề ề ệ ọ
này. Đng th i Pascal là m t ồ ờ ộ “ngôn ng h c đng”.ữ ọ ườ
B n ch t vi t ch ng trình là m t môn h c khó, tr u t ng, h c sinhả ấ ế ươ ộ ọ ừ ượ ọ
khó n m ki n th c. H c sinh mu n n m đc ki n th c ph i n m v ngắ ế ứ ọ ố ắ ượ ế ứ ả ắ ữ
nh ng ki n th c c b n c a các câu l nh, mà câu l nh r nhánh là m t câuữ ế ứ ơ ả ủ ệ ệ ẽ ộ
l nh c b n c a m i ngôn ng l p trình.ệ ơ ả ủ ọ ữ ậ
T th c ti n gi ng d y và b i d ng h c sinh gi i các năm t i tr ngừ ự ễ ả ạ ồ ưỡ ọ ỏ ạ ườ
THPT Nguy n Thái H c tôi th y r ng: ễ ọ ấ ằ Đi đa s h c sinh ch a h ng thú h cạ ố ọ ư ứ ọ
môn Tin, ch a th y rõ vi c l p trình ng d ng vào các tình hu ng trong cu cư ấ ệ ậ ứ ụ ố ộ
s ng nh th nào? Do đó tôi băn khoăn và suy nghĩ v y làm th nào ố ư ế ậ ế đ quaể
m i ho t đng h c, qua m i bài t p h c sinh gi i quy t các em s h ng thú,ỗ ạ ộ ọ ỗ ậ ọ ả ế ẽ ứ
yêu thích môn Tin h n? Đ các em th y đc s c n thi t c a các ng d ngơ ể ấ ượ ự ầ ế ủ ứ ụ
tin h c vào trong th c t cu c s ng hàng ngày ra sao? Đ sau này khi h c ti pọ ự ế ộ ố ể ọ ế
ho c tham gia vào cu c s ng lao đng các em có th áp d ng tin h c vào th cặ ộ ố ộ ể ụ ọ ự
ti n, ho c có th lý gi i tin h c ng d ng trong cu c s ng nh th nào?ễ ặ ể ả ọ ứ ụ ộ ố ư ế
Chính vì nh ng lý do trên ữnên ngay t đu năm h c 2019 - 2020 ừ ầ ọ tôi đã ch n vàọ
xây d ng đ tài ự ề “Xây d ng và gi i các bài t p th c t v “C u trúc rự ả ậ ự ế ề ấ ẽ
nhánh” tin h c 11”ọ.
2. Tên sáng ki n ế
“Xây d ng và gi i các bài t p th c t v “C u trúc r nhánh” tin h c 11”.ự ả ậ ự ế ề ấ ẽ ọ
3. Tác gi sáng ki nả ế
- H và tên: ọNguy n Th Mễ ị ơ
- Đa ch tác gi sáng ki n: ị ỉ ả ế tr ng THPT Nguy n Thái H cườ ễ ọ
- S đi n tho i: ố ệ ạ 0396.88.99.56 E_mail: nguyenthimo86@gmail.com
4. Ch đu t t o ra sáng ki nủ ầ ư ạ ế : Nguy n Th Mễ ị ơ
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki nự ụ ế : D y và h c tin h c 11 đi trà, b i d ngạ ọ ọ ạ ồ ưỡ
h c sinh gi i Tin THPT.ọ ỏ
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đuế ượ ụ ầ ầ : tháng 9 năm 2019
7. Mô t b n ch t c a sáng ki nả ả ấ ủ ế
7.1. Lý thuy t v c u trúc r nhánhế ề ấ ẽ
(Theo ch ng trình sách giáo khoa Tin h c 11 hi n hành)ươ ọ ệ
2
7.1.1. R nhánhẽ
Th ng ngày, có r t nhi u vi c ch đc th c hi n khi m t đi u ki nườ ấ ề ệ ỉ ượ ự ệ ộ ề ệ
c th nào đó đc th a mãn.ụ ể ượ ỏ
Ví d , Châu và Ng c th ng cùng nhau chu n b các bài th c hành mônụ ọ ườ ẩ ị ự
Tin h c. ọ
M t l n Châu h n v i Ng c: "Chi u mai n u tr i không m a thì Châuộ ầ ẹ ớ ọ ề ế ờ ư
s đn nhà Ng c".ẽ ế ọ
M t l n khác, Ng c nói v i Châu: "Chi u mai n u tr i không m a thìộ ầ ọ ớ ề ế ờ ư
Ng c s đn nhà Châu, n u m a thì s g i đi n cho Châu đ trao đi".ọ ẽ ế ế ư ẽ ọ ệ ể ổ
Câu nói c a Châu cho ta bi t m t vi c làm c th (Châu đn nhà Ng c)ủ ế ộ ệ ụ ể ế ọ
s đc th c hi n n u m t đi u ki n c th (tr i không m a) tho mãn.ẽ ượ ự ệ ế ộ ề ệ ụ ể ờ ư ả
Ngoài ra không đ c p đn vi c gì s x y ra n u đi u ki n đó không thoề ậ ế ệ ẽ ả ế ề ệ ả
mãn (tr i m a). Cách di n đt nh v y ta nói thu c d ng m nh đ thi u:ờ ư ễ ạ ư ậ ộ ạ ệ ề ế
N u... thì…ế
Câu nói c a Ng c kh ng đnh m t trong hai vi c c th (Ng c đn nhàủ ọ ẳ ị ộ ệ ụ ể ọ ế
Châu hay Ng c g i đi n cho Châu) ch c ch n s x y ra. Tuy nhiên, vi c nàoọ ọ ệ ắ ắ ẽ ả ệ
trong hai vi c s đc th c hi n thì tu thu c vào đi u ki n c th (tr iệ ẽ ượ ự ệ ỳ ộ ề ệ ụ ể ờ
không m a) tho mãn hay không. Cách di n đt nh v y ta nói thu c d ngư ả ễ ạ ư ậ ộ ạ
m nh đ đ: N u… thì…, n u không thì…ệ ề ủ ế ế
T đó có th th y, trong nhi u thu t toán, các thao tác ti p theo s phừ ể ấ ề ậ ế ẽ ụ
thu c vào k t qu nh n đc t các b c tr c đó. ộ ế ả ậ ượ ừ ướ ướ
C u trúc dùng đ mô t các m nh đ có d ng nh trên đc g i là c uấ ể ả ệ ề ạ ư ượ ọ ấ
trúc r nhánh.ẽ
7.1.2. Câu l nh If - thenệ
Đ mô t c u trúc r nhánh, Pascal dùng câu l nh ể ả ấ ẽ ệ if-then. T ng ng ươ ứ
v i hai d ng m nh đ thi u và đ nói trên, Pascal có hai d ng câu l nh ớ ạ ệ ề ế ủ ở ạ ệ if-
then:
a) D ng thi u ạ ế
if <đi u ki n>ề ệ then <câu l nh >ệ;
b) D ng đ ạ ủ
if <đi u ki n>ề ệ then <câu l nh 1>ệ else <câu l nh 2>ệ;
trong đó:
Đi u ki n:ề ệ Bi u th c quan h ho c lôgic.ể ứ ệ ặ
Câu l nh, câu l nh 1, câu l nh 2ệ ệ ệ là m t câu l nh c a Pascal.ộ ệ ủ
3
Hình 1 Hình 2
d ng thi u: Đu tiên Ở ạ ế ầ đi u ki nề ệ s đc tính và ki m tra. N u ẽ ượ ể ế đi uề
ki nệ đúng (có giá tr ịtrue) thì câu l nh ệs đc th c hi n, ng c l i thì ẽ ượ ự ệ ượ ạ câu
l nhệ s b b qua (Hình 1).ẽ ị ỏ
d ng đ: Ở ạ ủ đi u ki nề ệ cũng đc tính và ki m tra. N u ượ ể ế đi u ki nề ệ đúng thì
câu l nh 1ệ s đc th c hi n, ng c l i thì ẽ ượ ự ệ ượ ạ câu l nh 2ệ s đc th c hi nẽ ượ ự ệ
(Hình 2).
Ví d 1ụ
if Delta < 0 then writeln('Phuong trinh vo
nghiem.');
Ví d 2ụ
if a mod 3 = 0 then write('a chia het cho 3')
else write('a khong chia het cho 3');
7.1.3. Câu l nh ghépệ
Theo cú pháp, sau m t s t khoá (nh ộ ố ừ ư then ho c ặelse) ph i là m t câuả ộ
l nh. Nh ng trong nhi u tr ng h p, các thao tác sau nh ng tên dành riêng đóệ ư ề ườ ợ ữ
khá ph c t p, đòi h i không ph i ch m t mà là nhi u câu l nh đ mô t .ứ ạ ỏ ả ỉ ộ ề ệ ể ả
Trong các tr ng h p nh v y, ngôn ng l p trình cho phépườ ợ ư ậ ữ ậ g p ộm t dãyộ câu
l nh thành m t ệ ộ câu l nh ghépệ (hay câu l nh h p thành)ệ ợ . Ch ng h n, câu l nhẳ ạ ệ
ghép c a Pascalủ có d ngạ:
begin
<các câu l nhệ>
end;
Câu l nh, câu l nh 1, câu l nh 2 ệ ệ ệ trong các câu l nh ệif-then m c trên cóở ụ
th là câu l nh ghép. ể ệ
Thu t ng ậ ữ câu l nhệ đc hi u chung cho câu l nh đn và câu l nhượ ể ệ ơ ệ ghép.
Ví d ụ
if D < 0 then writeln('Phuong trinh vo nghiem.')
else
begin
x1:= (-b – sqrt(b*b – 4*a*c))/(2*a);
4
x2:= -b/a-x1
end;
Chú ý: Tr c else không có d u “;”ướ ấ
7.2. Xây d ng và gi i các bài t p th c t v c u trúc r nhánhự ả ậ ự ế ề ấ ẽ
Các bài t p đc xây d ng và gi i là các bài t p g n v i các tình hu ngậ ượ ự ả ậ ắ ớ ố
g n gũi, quen thu c trong cu c s ng hàng ngày c a các em. Qua m i bài t pầ ộ ộ ố ủ ỗ ậ
đó các em th y đc ng d ng c a tin h c trong cu c s ng hàng ngày nhấ ượ ứ ụ ủ ọ ộ ố ư
th nào? Th y đc nh ng ph n m m, ng d ng không ph i quá xa v i, caoế ấ ượ ữ ầ ề ứ ụ ả ờ
siêu mà b t ngu n t nh ng bài h c hàng ngày các em đc h c. Qua hắ ồ ừ ữ ọ ượ ọ ệ
th ng các bài t p đc xây d ng h c sinh cũng hình thành và phát huy năngố ậ ượ ự ọ
l c, kĩ năng c a mình đ gi i quy t các v n đ th c ti n trong cu c s ngự ủ ể ả ế ấ ề ự ễ ộ ố
ho c lý gi i đc vi c tin h c ng d ng nh th nào trong th c t . H th ngặ ả ượ ệ ọ ứ ụ ư ế ự ế ệ ố
bài t p đc xây d ng t d đn khó, t c b n đn nâng cao và chia thành 2ậ ượ ự ừ ễ ế ừ ơ ả ế
lo i:ạ
Các bài t p có th áp d ng cho d y và h c tin h c đi trà trong ch ngậ ể ụ ạ ọ ọ ạ ươ
trình tin h c THPT.ọ
Các bài t p có th áp d ng cho d y h c và b i d ng h c sinh gi i Tinậ ể ụ ạ ọ ồ ưỡ ọ ỏ
h c THPT.ọ
M i bài t p xây d ng g m 3 n i dung: ỗ ậ ự ồ ộ
Phát bi u n i dung bài toán g n v i tình hu ng h c sinh g p trong th cể ộ ắ ớ ố ọ ặ ự
t .ế
Phân tích đ đa ra h ng gi i c a bài toán, có th phân tích h c sinhể ư ướ ả ủ ể ọ
h c đc gì qua bài toán đó, lý do t i sao l i xây d ng và ch n bài toán đó. Tọ ượ ạ ạ ự ọ ừ
bài toán đó có th nâng cao m r ng sang bài toán khác không?ể ở ộ
Đa ra ch ng trình đ xu t.ư ươ ề ấ
7.2.1. Các bài t p có th áp d ng cho d y h c tin h c đi tràậ ể ụ ạ ọ ọ ạ
Các bài t p áp d ng cho d y h c tin h c đi trà đc vi t ch ng trìnhậ ụ ạ ọ ọ ạ ượ ế ươ
đ xu t đy đ s d ng nh p d li u t bàn phím. Các bài t p này cũng cóề ấ ầ ủ ử ụ ậ ữ ệ ừ ậ
th dùng đ d y h c và b i d ng h c sinh gi i.ể ể ạ ọ ồ ưỡ ọ ỏ
Bài 1: Gi i ph ng trình b c 2ả ươ ậ
Bài toán: L p 11 năm nay An đc cô giáo Tin h c gi i thi u mình s đcớ ượ ọ ớ ệ ẽ ượ
h c l p trình. An li n suy nghĩ luôn ch ng trình gi i ph ng trình b c haiọ ậ ề ươ ả ươ ậ
trên máy tính c m tay không bi t h l p trình ra sao nh ?ầ ế ọ ậ ỉ Em giúp An vi tế
5
