1
PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong giai đoạn hiện nay, sự phát triển tri thức của nhân loại ngày càng tăng,
con người dễ dàng tiếp nhận tri thức qua nhiều phương tiện. Vì vậy, xu hướng của
dạy học thay đổi từ cách tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực cho người học,
một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng đào tạo một cách
bền vững.
Với xu hướng đó thời gian qua Ngành Giáo dục và Đào tạo tích cực triển khai
thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo “...Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào
tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học... tăng thực
hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn...”. Bộ giáo dục và đào tạo cũng đã ban
hành Công văn 4612/BGDĐT - GDTrH ngày 03/10/2017 về hướng dẫn thực hiện
chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và
phẩm chất học sinh từ năm học 2017 - 2018.
Là một giáo viên đứng lớp nhiều năm bản thân tôi đã thử nghiệm và vận dụng
nhiều phương pháp như dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo mô
hình trải nghiệm sáng tạo…những phương pháp đó mặc dù có nhiều ưu điểm song
tôi nhận thấy còn nhiều yếu tố chưa đạt được mà bản thân cần phải nghiêm túc
nhìn nhận. Ví dụ làm thế nào để phù hợp với nhu cầu, năng lực, phong cách học
khác nhau của từng học sinh trong lớp. Hay làm sao để đạt hiệu quả cho từng em,
làm sao để những em trung bình, yếu không cảm thấy quá chán nản trước một nội
dung quá khó và các em khá, giỏi không cảm thấy buồn tẻ trước một nội dung quá
dễ. Ngoài ra kết quả cuối cùng của bài học mức độ hiểu biết, mức độ hoàn thiện,
mức độ thể hiện của mỗi em rất đa dạng cần phải có phương pháp đánh giá phù
hợp.
Tất cả những điều đó làm tôi cảm thấy băn khoăn, sau nhiều lần thử nghiệm
tôi thấy phương pháp hợp đồng là đáp ứng tốt hơn cả. Phương pháp này không chỉ
gây được hứng thú cho học sinh, phối hợp được nhiều phương pháp, tăng cường
trải nghiệm sáng tạo, tăng tính thực tiển mà quan trọng nhất là phân hóa được học
sinh. Chính vì những lý do trên nên tôi chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả dạy học
chủ đề Kiểu xâu – tin học 11 bằng phương pháp hợp đồng ”.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu: Phương pháp hợp đồng. Đối tượng là học sinh lớp 11
Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu phương pháp hợp đồng
thông qua dạy chủ đề Kiểu xâu - tin học 11.
2
3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về dạy học, đề xuất dạy học chủ
đề Kiểu xâu bằng phương pháp hợp đồng nhằm tạo sự hứng thú, nâng cao hiệu quả
dạy học, phân hóa học sinh, rèn luyện cho các em kỹ năng tự học và làm việc
nhóm.
4. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
4.1. Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về phương pháp dạy học, phương pháp
hợp đồng
4.2. Đánh giá thực trạng dạy học môn tin học
4.3. Đề xuất phương pháp hợp đồng thông qua dạy học chủ đề Kiểu xâu, tin
học 11
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình nghiên cứu, tôi sử dụng phối hợp 3 nhóm phương pháp sau:
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống, khái quát hóa… các tài liệu lý luận và văn bản
về phương pháp dạy học nói chung và phương pháp hợp đồng nói riêng.
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm: gặp gỡ, trao đổi, tiếp thu ý
kiến của các đồng nghiệp, tổng kết kinh nghiệm để tham khảo làm cơ sở cho việc
nghiên cứu đề tài.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm dạy học tại các lớp để
đánh giá hiệu quả của đề tài nghiên cứu.
5.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin
Sử dụng một số công thức toán học và phần mềm để thống kê, xử lý kết quả
thu được.
6. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Dạy học theo phương pháp hợp đồng tăng tính thực tiễn, hấp dẫn, sinh động.
Tạo không khí học tập tích cực, phát huy tính tự giác, sáng tạo của học sinh, nâng
cao hiệu quả lĩnh hội tri thức thông qua các hoạt động dạy học.
Với phương pháp này học sinh chủ động, độc lập quyết định thực hiện các
nhiệm vụ tùy theo năng lực của mình. Học sinh có thể quyết định tạo ra môi trường
học tập cá nhân phù hợp để đạt kết quả theo hợp đồng đã ký và phải tự giải quyết
các vấn đề nảy sinh trong quá trình học tập với sự hỗ trợ của GV hoặc HS khác.
Phương pháp dạy học theo hợp đồng làm tăng mức độ dấn thân, mức độ chịu
trách nhiệm cao trong thực hiện nhiệm vụ học tập trong hợp đồng ở các em.
3
Dạy học theo hợp đồng là một cách thay thế việc giảng bài cho toàn thể lớp
học của giáo viên, đồng thời cho phép giáo viên có thể quản lý, theo dõi được các
hoạt động học tập của học sinh. Với việc tổ chức cho học tin học theo hợp đồng,
giáo viên có thể đáp ứng được sự khác biệt giữa các học sinh từ đó tạo ra cơ hội
học tập cho cả lớp.
4
PHẦN II – NỘI DUNG
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Phương pháp dạy học tích cực
1.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực
Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Phương pháp dạy học tích cực
hướng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, tức
là tập kết vào phát huy tính tích cực của người học chứ không phải là tập kết vào
phát huy tính tích cực của người dạy.
Mô hình phương pháp dạy học tích cực (nguồn (6))
1.1.2. Một số phương pháp dạy học tích cực hiện nay.
- Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề
- Phương pháp dạy học theo dự án
- Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ
- Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
- Phương pháp trò chơi
- Phương pháp đóng vai
Nhận xét:
Trong giảng dạy có nhiều phương pháp, mỗi phương pháp đều có ưu điểm và
nhược điểm nhất định, không có phương pháp nào ưu việt tuyệt đối. Vì thế, phải
căn cứ vào từng nội dung kiến thức bài học để lựa chọn phương pháp phù hợp với
từng đối tượng HS.
5
Trong một lớp trình độ HS không đều nhau, có những HS hiểu bài nhanh,
nắm bắt thông tin nhanh, trong khi đó còn có những HS hiểu bài chậm do tư duy
kém, trong giờ học không tập trung chú ý vào bài giảng của GV, không chịu khó
đọc thông tin trước ở sách giáo khoa. Nên việc tổ chức các hoạt động dạy và học
cho học sinh không đều, dẫn đến có nhiều khó khăn cho giáo viên trong giảng dạy
nên hiệu quả chưa được theo ý muốn.
Do đó muốn cho các em hoạt động tích cực hơn GV phải rèn cho các em cách
tự học, học theo nhóm, tự kiểm tra bài nhau… để các em có thể kềm cặp lẫn nhau,
cùng nhau tiến bộ, phát huy tính tự học cao hơn.
Giáo viên phải chú ý những nội dung kiến thức đưa ra phải phù hợp với từng
đối tượng HS, mang tính vừa sức và có sự phân hoá đối tượng HS, nội dung kiến
thức vừa dễ và vừa nâng cao nhằm không tạo sự nhàm chán cho HS trong giờ học,
gây tính thích thú phấn đấu học tập nhiều hơn ở các em, đồng thời phát triển năng
lực tự học, vận dụng được nhiều kiến thức để giải quyết một số vấn đề thực tiễn.
Những phương pháp dạy học tích cực hiện nay được nhiều GV tích cực áp
dụng nhằm nâng cao hứng thú và mang lại hiệu quả dạy học. Tuy nhiên để có thể
đáp ứng tốt đối với mức độ nhận thức khác nhau của nhiều đối tương học sinh
(giỏi, khá, trung bình, yếu) thì còn không ít khó khăn. Cần phải áp dụng nhuần
nhuyễn nhiều phương pháp và có giải pháp đánh giá hợp lý nhằm phân loại đối
tượng HS. Tránh trường hợp chỉ một số ít HS tích cực tham gia thực sự, còn hầu
hết bị động hoặc ùa theo nhưng thực chất không đóng góp gì nhiều vào sản phẩm
của nhóm hay kết quả làm việc chung. Do đó nhất thiết phải tìm ra phương pháp
không những lôi cuốn các em mà còn đáp ứng được nhiều mức độ nhận thức khác
nhau ở các em, với mục tiêu “không bỏ sót đối tượng nào”.
1.1.3. Các đặc trưng cơ bản của phương pháp dạy học tích cực
- Dạy học thông qua hoạt động của học sinh là chủ yếu
Trong tiết học, học sinh chính là đối tượng chính để khai phá kiến thức. Chính
vì thế, giáo viên phải làm sao đó, với những cách thức gợi mở vấn đề ở một mức
độ nhất định sẽ tác động đến tư duy của học sinh, khuyến khích học sinh tìm tòi và
cùng bàn luận về vấn đề đó.
- Chú trọng đến phương pháp tự học
Khi sử dụng phương pháp dạy học tích cực giáo viên phải chú trọng cho học
sinh cách thức rèn luyện và tự học, tự tìm ra phương pháp học tốt nhất để có thể tự
nắm bắt kiến thức mới. Tất nhiên, kiến thức mới sẽ được giáo viên kiểm định.
- Ưu tiên phương pháp học nhóm, tập thể
Với phương pháp học tích cực, giáo viên phải biết cách chia nhóm và giúp
các em phối hợp cùng với nhau để tìm ra phương pháp học tốt nhất.
