1
MỤC LỤC
Nội dung
Trang
PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
4
2. Mục tiêu đề tài
5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
6
4. Phương pháp nghiên cứu
6
5. Những đóng góp mới của đề tài
6
PHẦN II – NỘI DUNG
Chương 1 – Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài
1.1. Cơ sở lý luận
7
1.1.1. Giáo dục STEM là gì?
7
1.1.2. Tại sao phải dạy học theo định hướng STEM?
7
1.1.3. Quy trình xây dựng bài học STEM
7
1.2. Cơ sở thực tiễn
8
1.2.1. Thực trạng dạy học môn Hóa học ở trường THPT hiện
nay
8
1.2.2. Thực trạng dạy học theo định hướng STEM ở trường
THPT hiện nay
8
Chương 2: Xây dựng chủ đề dạy học theo định hướng STEM
trong chương Cacbon, Hóa học lớp 11 – Ban cơ bản
13
2.1. Đề xuất xây dựng một số chủ đề dạy học theo định hướng
STEM trong chương Cacbon, Hóa học lớp 11 – Ban cơ bản
13
2.2. Xây dựng chủ đề STEM “Thiết bị lọc nước mini” trong chương
Cacbon, Hóa học lớp 11 – Ban cơ bản
13
2.2.1. Tiêu chí xây dựng bài học STEM “Thiết bị lọc nước
mini”
15
2.2.2. Quy trình xây dựng bài học STEM “Thiết bị lọc nước
17
2
mini”
2.2.3. Tiến trình tổ chức dạy học chủ đề STEM “Thiết bị lọc
nước mini”
17
Chương 3: Kết quả thực nghiệm
47
3.1. Đối với nhà trường
3.2. Đối với giáo viên
3.3. Đối với học sinh
PHẦN III – KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
50
1. Kết luận
50
2. Hướng phát triển của đề tài
3. Kiến nghị
50
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN
Nội dung
Viết tắt
Trung học phổ thông
THPT
Học sinh
HS
Giáo viên
Phương pháp
PP
Phương pháp dạy học
PPDH
Kế hoạch dạy học
KHDH
Giáo dục đào tạo
GDĐT
Sách giáo khoa
SGK
Công nghiệp hóa- hiện đại hóa
CNH- HĐH
Chủ đề dạy học
CĐDH
Giáo dục phổ thông
GDPT
4
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Cùng với khái niệm cách mạng công nghiệp lần thứ tư thì cơn cuồng
STEM đang lan rộng trên toàn thế giới. STEM là viết tắt của Science (Khoa
học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Math (Toán học);
Trong đó, giáo dục STEM là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận
liên môn, như một sự giao thoa hội tụ của các môn học. Và không thể phủ nhận
sức mạnh của giáo dục STEM là xóa bỏ được khoảng cách giữa các kiến thức
hàn lâm với ứng dụng thực tiễn – điều mà hầu hết các nền giáo dục trên thế giới
đang hướng tới. Bởi giáo dục truyền thống tạo ra sự cản trở vô cùng lớn cho sự
phát triển của học sinh khi mà nó tách rời toán học với các môn khoa học, công
nghệ và kĩ thuật; Học sinh rất khó khăn để vận dụng các kiến thức học được vào
các vấn đề thực tiễn vì ít được rèn luyện, ít được thực hành và ít được kích thích
sự sáng tạo. Không những vậy, ngày nay công nghệ đang dần làm chủ thế giới,
bởi vậy chúng ta càng không thể đào tạo riêng lẻ các môn học, lại càng không
thể tách nó ra khỏi công nghệ.
Nắm rõ được xu thế phát triển của thế giới, vào tháng 5 năm 2017, Thủ
tướng Chính phủ đã ký Chỉ thị số 16 về việc “Tăng cường năng lực tiếp cận
cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” mà nhiệm vụ của Bộ Giáo dục và Đào
tạo: Thúc đẩy triển khai giáo dục về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học
(STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí điểm tại một số
trường phổ thông ngay từ năm học 2017-2018”.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 định hướng phát triển phẩm chất
và năng lực học sinh, lấy người học làm trung tâm. Đòi hỏi giáo viên cần phải
chuyển đổi từ phương pháp dạy học truyền thống sang dạy học định hướng cho
học sinh khả năng tư duy, liên hệ giữa “kiến thức” và “thực tiễn”, đồng thời có
sự kết nối và vận dụng giữa các môn học. Bởi vậy, dạy học theo định hướng
STEM là một xu thế tất yếu đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Hóa học là một bộ môn khoa học gắn liền với thực tiễn cuộc sống. Thực
hành thí nghiệm và tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo là nét đặc trưng
có tính ưu thế trong việc rèn luyện và phát triển các phẩm chất và năng lực cho
học sinh đối với môn Hóa học. Nội dung kiến thức được chọn đưa vào chủ yếu
là những kiến thức thức phổ thông và cơ bản, cần thiết cho việc nhận thức đúng
đắn các hiện tượng tự nhiên, cho cuộc sống hằng ngày và cho việc lao động
trong nhiều ngành kĩ thuật. Nhưng làm thế nào để vận dụng dạy vào trường học
một cách hiệu quả? Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy nguyên tố
cacbon có nhiều ứng dụng; đồng thời có thể khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho
5
học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống
hằng ngày.
Với tâm nguyện như vậy, và sau một thời gian lồng ghép dạy học theo
định hướng STEM và dạy học truyền thống qua chương Cacbon – Hóa học lớp
11, chúng tôi mạnh dạn đề xuất đề tài: “Khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho
học sinh thông qua dạy học theo định hướng STEM chương cacbon - Hóa
học lớp 11 – Ban cơ bản.”
2. Mục tiêu đề tài:
Trên cơ sở giáo dục STEM, xây dựng chủ đề dạy học theo định hướng STEM
trong chương cacbon – Hóa học lớp 11 nhằm phát triển năng lực cho HS THPT
đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đề tài thực hiện cụ thể trên các lớp khối 11 tại trường THPT Hoàng Mai
- Khơi nguồn cảm hứng sáng taọ thông qua dạy học theo định hướng STEM
chương cacbon – hóa học 11.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp chuyên gia.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động (thông qua các bài tập, bài
kiểm tra của học sinh).
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp thống kê.
5. Những đóng góp mới của đề tài
- Dạy học theo định hướng giáo dục STEM góp phần đến việc hình thành và
phát triển năng lực của người học, giúp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo trong học tập của người học. Đặt học sinh trước một tình huống thực tiễn,
đòi hỏi phải tìm tòi, nghiên cứu các kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề đặt
ra.
- Mang lại cách nhìn đúng đắn về giáo dục STEM: giáo dục STEM không
nhất thiết yêu cầu HS phải sáng tạo ra sản phẩm mới lạ, độc đáo, nó có thể là
những sản phẩm đơn giản; nhưng trong đó học sinh đã tự vận dụng những kiến
thức đã học, tự khám phá, chỉnh sửa để hoàn thiện sản phẩm.