MỤC LỤC
STT
NỘI DUNG
TRANG
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
2
3. Đối tượng nghiên cứu
2
4. Phương pháp nghiên cứu
2
2
PHẦN NỘI DUNG
3
3
1. Thực trạng hiện nay
3
4
2. Các giải pháp
3
2.1.Giải pháp 1. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh theo
hướng tích cực cá thể người học
3
2.2. Giải pháp 2. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông
qua những hình ảnh, mẫu vật cụ thể
7
2.3.Giải pháp 3.Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua
quan sát.
9
2.4. Giải pháp 4.Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông
qua tìm hiểu, khai thác nội dung bài học
11
5
3. Kết quả
12
6
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
13
4.1. Hiệu quả về khoa học:
13
4.2. Hiệu quả về kinh tế:
13
4.3. Hiệu quả về xã hội:
14
7
5. Tính khả thi
14
8
6. Thời gian thực hiện đề tài, sáng kiến.
14
9
7. Kinh phí thực hiện đề tài, sáng kiến.
14
10
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
15
11
1. Kết luận
15
12
2. Kiến nghị
15
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Với xu hướng phát triển con người một cách toàn diện mà ngành giáo dục
đang từng bước đưa giáo dục kỹ năng sống vào trường học như một nhiệm vụ
chính trong dạy và học. Việc hình thành và phát triển của kĩ năng sống trở thành
một yêu cầu quan trọng trong sự phát triển nhân cách con người hiện đại. Là
thực hiện quan điểm hướng vào người học, một mặt để đáp ứng những thử thách
của cuộc sống của mỗi cá nhân. Thực tế cho thấy, nếu con người có kiến thức,
thái độ tích cực vẫn chưa đảm bảo sự thành công, mà còn phụ thuộc vào những
kĩ năng trong cuộc sống mà ta thường gọi là kĩ năng sống. Vì thế giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh là nhiệm vụ hết sức cần thiết của mỗi giáo viên trong
nhà trường. Nhằm giúp học sinh có hành vi thích ứng và tích cực, giúp các em
có thể ứng xử hiệu quả trước những nhu cầu và thách thức của cuộc sống hằng
ngày. Đồng thời giáo dục kĩ năng sống để các em có thêm cơ hội thành công
hơn trong cuộc sống.
Trong những năm giảng daỵ tôi thấy môn khoa học lớp 5 giúp học sinh tìm
hiểu các kiến thức khoa học đơn giản, về con người và sức khỏe, giới tính, tìm
hiểu về các giai đoạn phát triển của con người, tìm hiểu về các chất cấm, về cách
sử dụng thuốc, phòng tránh các bệnh về lây truyền, các bệnh xã hội, cách phòng
chống bị xâm hại, an toàn giao thông, tìm hiểu về sự sinh trưởng và phát triển
của cây cối, về các vật liệu xây dựng về chất đốt, năng lượng sạch... tìm hiểu về
sự sinh sản của động thực vật về môi trường…Tìm hiểu về hỗn hợp, dung dịch,
tìm hiểu sơ bộ về năng lượng, cách sử dụng năng lượng mặt trời, gió, nước, chất
đốt, điện, pin, cách tiết kiệm năng lượng…Tìm hiểu về sự sinh sản của thực vật,
quá trình hình thành và phát triển của cây con. Sự sinh sản và phát triển của
động vật, côn trùng … tất cả đều chú trọng đến việc hình thành các kĩ năng quan
sát, dự đoán, nêu thắc mắc… đặc biệt đến kĩ năng vận dụng kiến thức để xử lí
thích hợp trong cuộc sống. Vì vậy giáo dục kĩ năng sống là mục tiêu quan trọng
trong dạy học môn khoa học. Giáo dục kĩ năng sống trong môn khoa học giúp
các em tự nhận thức về bản thân, tự nhiên, xã hội và các giá trị như giao tiếp,
ứng xử thích hợp trong một số tình huống có liên quan đến sức khỏe bản thân; tư
duy, phân tích và bình luận về các hiện tượng, sự vật đơn giản trong tự nhiên; ra
quyết định phù hợp và giải quyết có hiệu quả.
Vì vậy trong những năm qua nhất là với những năm gần đây kỹ năng sống
luôn là nền tảng trong cuộc sống của các em vì thế tôi đã đi sâu vào điều tra,
2
nghiên cứu và mạnh dạn đề ra những giải pháp, biện pháp hợp lý sát thực với
yêu cầu của bộ môn cũng như đặc điểm tình hình học sinh của nhà trường trong
việc vận dụng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong từng tiết học khoa học
và thấy kĩ năng sống của học sinh nói riêng và chất lượng học tập của học sinh
nói chung thu được kết quả khá tốt. Từ kết quả đạt được, từ kinh nghiệm thực
tiễn tôi xin trao đổi kinh nghiệm “Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh lớp 5 qua tiết khoa học’’.
2. Mục đích nghiên cứu:
Kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ năng mà con người có được thông qua
giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý những vấn đề, câu
hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con người.
Thông qua môn khoa học giáo dục cho các em các kĩ năng: tự nhận thức, tư
duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng
phó với các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận
và phê phán, cách quyết định, giao tiếp hiệu quả.
Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống là giáo dục cho các em cơ sở ban đầu cho
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ
năng cơ bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN.
Kĩ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục và
rèn luyện của con người trong môn khoa học. Rèn luyện KNS cho HS là nhằm
giúp các em rèn luyện KN ứng xử thân thiện trong mọi tình huống, thói quen và
KN làm việc theo nhóm, KN hoạt động xã hội, Giáo dục cho học sinh thói quen
rèn luyện sức khỏe, ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng ngừa tai nạn giao thông,
đuối nước và các tệ nạn xã hội. Đối với HS tiểu học việc hình thành các KN cơ
bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình
hình thành và phát triển nhân cách sau này.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh lớp 5C trường tiểu học Ngũ Hiệp.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Điều tra, phân tích lấy tư liệu trong cuộc sống, đúc rút kinh nghiệm qua
giảng dạy hằng ngày, tìm hiểu thêm thông qua các môn học đạo đức và các mô
hình trong các hoạt động ngoài giờ.
- Phương pháp tham khảo, phân tích và tổng hợp các tài liệu liên quan.
- Phương pháp kiểm tra sư phạm.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp thống kê.
3
PHẦN NỘI DUNG
1. Thực trạng hiện nay
Qua những năm được nhà trường phân công giảng dạy lớp 5 và được dự
giờ, trao đổi học tập lẫn nhau, được dự thao giảng, thi giáo viên giỏi cấp trường.
Tôi thấy còn bộc lộ những hạn chế, tồn tại sau:
a, Hạn chế của giáo viên:
- Giáo viên chưa được đào tạo, tập huấn để giảng dạy kĩ năng sống.
b, Hạn chế của học sinh:
- Khả năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống còn hạn chế.
Năm học 2023 – 2024 tôi được nhà trường phân công dạy lớp 5C. Vào đầu
năm học tôi đã tiến hành khảo sát một số kỹ năng sống của học sinh qua các tình
huống cụ thể, cách giải quyết vấn đề, bài tập khảo sát ở tiết khoa học đầu năm.
Cụ thể kết quả như sau:
Năm học
Số
học
sinh
KN tự
nhận thức
KN giao
tiếp và
hợp tác
KN ra quyết
định & giải
quyết vấn đề
KN làm
chủ bản
thân
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
2023-2024
39
10
25,6
8
20,5
6
15,4
7
178
8
20,5
Với kết quả thu được như trên tôi thấy kỹ năng sống của học sinh lớp tôi
vào đầu năm học còn rất thấp, khi đi vào thực tế, nhiều em thiếu kỹ năng giao
tiếp, không có thói quen chào hỏi, không dám tự giới thiệu mình với người khác,
thậm chí có nhiều em còn không dám nói hoặc không biết nói lời xin lỗi khi các
em làm sai. Có nhiều em nói rất nhỏ nhiều khi không dám ngước mặt nhìn lên
khi nói, luôn luôn sợ hãi.
Chính vì vậy tôi đã suy nghĩ và đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát
huy tính tính tích cực tự giác, chủ động của học sinh nhằm cho các em tiếp cận
với yêu cầu cao của việc học tập đó là giúp các em được hình thành những kỹ
năng sống qua từng tiết học môn khoa học.
2. Các giải pháp.
2.1. Giải pháp 1. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh theo hướng tích cực cá
thể người học.
Để thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh theo hướng tích cực cá
thể người học phải có sự chuẩn bị tốt của giáo viên và học sinh theo các bước
như sau:
4
a) Khâu chuẩn bị của tôi và học sinh trước khi lên lớp
* Chuẩn bị của giáo viên
Trước hết muốn giáo dục kỹ năng sống cho các em thì bản thân tôi phải
có những kỹ năng sống đó. Để đạt được yêu cầu trên thì tôi phải rèn luyện bản
thân mình từ việc nhận thức, qua giao tiếp, bình luận và giải quyết vấn đề đều
thể hiện làm chủ được bản thân. Từ cử chỉ đến hành động đều phải gương mẫu
thể hiện sự thân thiện với mọi người. Trước khi soạn bài tôi phải nghiên cứu,
chọn lọc hệ thống câu hỏi phù hợp với nội dung bài học để vừa đảm bảo khai
thác dẫn dắt học sinh tự chiếm lĩnh được khiến thức đồng thời hình thành và
phát triển những kỹ năng sống cần thiết cho học sinh thông qua những hoạt động
đó. Thầy phải chú ý đến giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, chú ý đến tất cả
các đối tượng học sinh nhất là học sinh yếu kém.
+ Tôi đã lựa chọn và xây dựng các hoạt động dạy – học để đạt được mục
tiêu của bài, phù hợp với điều kiện của trường và với đối tượng HS lớp tôi.
+ Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy, để lựa chọn nội dung,
phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của lớp mình.
+ Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để
học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn.
+ Chú ý đến yêu cầu của môn khoa học: Đó là học sinh tự rút ra nội dung
bài học thông qua việc khai thác hình ảnh.
* Chuẩn bị của học sinh
+ Yêu cầu học sinh xem kỹ trước bài ở nhà, có xem trước bài ở nhà học
sinh mới biết được cần chuẩn bị những gì cho tiết học. Đồng thời có những thắc
mắc cần được giải đáp mang đến lớp tham khảo ý kiến của bạn và của cô giáo.
b) Cách giáo dục kĩ năng sống cho học sinh theo cá thể người học
Để thực hiện mục đích của việc giáo dục kỹ năng tự nhận thức về bản
thân, xã hội và các giá trị giao tiếp ứng xử thích hợp trong một số tình huống cụ
thể có liên quan đến sức khỏe bản thân, cách phòng chống một số bệnh do muỗi
đốt cách phòng tránh bị xâm hại, … Biết tư duy phân tích và bình luận về các
hiện tượng, sự vật đơn giản trong tự nhiên. Biết về sự sinh trưởng và phát triển
của cây cối, của động thực vật, côn trùng, thú … từ đó biết ra quyết định phù
hợp giải quyết có hiệu quả. Tôi dạy theo hình thức cá thể hóa người học.
Hướng dẫn học sinh động não, phát huy tính độc lập, sáng tạo của học
sinh gắn với thực tiễn tôi giao nhiệm vụ cụ thể để định hướng rõ yêu cầu tự
nhận thức cho học sinh (đọc thầm câu hỏi nào, quan sát những hình ảnh nào, bao