
1
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên sáng kiến:
Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chủ đề dạy học:
Giáo dục địa phương để rèn luyện kỹ năng thuyết trình, đọc
hiểu văn bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho
học sinh lớp 11 THPT
2. Lí do chọn đề tài:
Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ và kỹ thuật số phát triển một
cách nhanh chóng. Học sinh của chúng ta bị bao vây bởi thế giới của công nghệ
hiện đại. Có rất nhiều điều hấp dẫn trong thế giới số khiến cho học sinh đôi khi
không còn cảm thấy say mê, hứng thú với các môn học trong nhà trường, đặc biệt
là Ngữ văn – môn học đòi hỏi cao về cả về khả năng tư duy, khả năng liên tưởng,
tưởng tượng cũng như diễn đạt.
Trong một thời đại mà sự thay đổi đang diễn ra nhanh chóng, từng ngày,
từng giờ, yêu cầu của chính người học, của xã hội, của ngành đối với giáo viên
càng cao hơn lúc nào hết. Việc đổi mới về phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học
trở thành vấn đề cấp thiết. Mỗi giáo viên chắc chắn đều ý thức được việc cần thiết
phải thay đổi chính mình, thay đổi trong cách thức tổ chức giờ học, cách kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tuy nhiên, mỗi cá nhân tự xoay sở và thử
nghiệm bao giờ cũng mất rất nhiều thời gian, công sức và đôi khi phải nếm trải
nhiều thất bại trên con đường tìm kiếm phương pháp dạy học mới.
Từ thực tế giảng dạy đó, chúng tôi nghĩ rằng trong quá trình dạy đọc hiểu văn
bản, người giáo viên ngoài việc sử dụng có hiệu quả các phương pháp dạy học tích
cực còn phải có phương pháp gây hứng thú cho học Sinh, tạo niềm yêu thích văn
học, từ đó giúp các em thâm nhập sâu vào tác phẩm, tự phát hiện những nét đẹp
nội dung và hình thức của tác phẩm. Qua đó góp phần khơi gợi, nuôi dưỡng và bồi
đắp tình cảm thẩm mĩ cho các em, giúp các em tự làm giàu tâm hồn mình.
Như vậy, để tìm kiếm con đường mới trong việc giảng dạy, nâng cao chất
lượng dạy và học, tạo nên những tiết học hấp dẫn, phát triển năng lực của học sinh

2
và để phát huy tinh thần cộng tác, huy động trí tuệ của tập thể thì việc đổi mới
phương pháp dạy học chính là vấn đề quan trọng nhất, là gốc rễ để giải quyết vấn
đề đổi mới trong giáo dục.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, nhóm Ngữ văn trường THPT Hoa Lư A
lựa chọn xây dựng chủ đề: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chủ đề
dạy học: Giáo dục địa phương để rèn luyện kỹ năng thuyết trình, đọc hiểu văn
bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho học sinh lớp 11 THPT.
Xây dựng chủ đề này, chúng tôi tiến hành như sau: giới thiệu về dạy học theo
dự án, giao nhiệm vụ học tập cho học sinh.Sau đó cho các em đi trải nghiệm sáng
tạo thu thập thông tin, viết báo cáo rồi trình bày sản phẩm. Nhiệm vụ của giáo viên
là định hướng và bổ xung cho các em.
Xây dựng chủ đề này, chúng tôi hướng tới hai mục tiêu:
Thứ nhất, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, chuyển từ
sinh hoạt chuyên môn truyền thống sang sinh hoạt chuyên môn theo hình thức mới.
Chủ đề này chính là bước hiện thực hóa sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT
Ninh Bình, Ban Giám hiệu trường THPT Hoa Lư A để hình thức và nội dung của
sinh hoạt chuyên môn thực sự thay đổi, trở nên thiết thực, hiệu quả và hấp dẫn hơn
với chính giáo viên.
Thứ hai, chuyên đề này hướng tới mục tiêu thay đổi phương pháp dạy học
truyền thống bằng phương pháp dạy học hiện đại, tăng cường hoạt động trải
nghiệm và khả năng thực hành của học sinh, phát triển một cách toàn diện năng lực
của người học, biến những tiết học nặng về lý thuyết khô khan trở thành một quá
trình học tập sinh động, gắn liền với thực tiễn. Sau khi thực hiện xong chuyên đề,
học sinh không chỉ hiểu kiến thức cơ bản về lối sống ngất ngưởng, công lao của
Nguyễn Công Trứ mà còn có những trải nghiệm thực sự với thể loại hát nói (hay
còn gọi là ca trù, hát ả đào), ngoài ra các em còn có điều kiện tìm hiểu kỹ hơn về
văn hóa, lịch sử của địa phương mình...Từ đó giáo dục cho các em tình yêu,
niềm tự hào và lối sống có trách nhiệm với quê hương, đất nước.

3
Triển khai hoạt động ngoại khóa với chủ đề: giáo dục địa phương cho học
sinh, chúng tôi đã áp dụng triệt để phương pháp "Bàn tay nặn bột" theo hướng dẫn
của Bộ giáo dục và Đào tạo tại công văn số 3535/BGĐT-GDTrH ngày 27/5/2013,
triển khai sâu rộng cuộc thi dạy học các chủ đề tích hợp dành cho Gv.
Hơn nữa, giáo dục địa phương còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc
xây dựng hiểu biết và mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa học sinh với nơi cư trú.
Thông qua nội dung giáo dục địa phương, những người con yêu dấu của quê hương
sẽ được trang bị những kiến thức cơ bản về lịch sử, địa lí, phong tục tập quán và
đặc điểm con người ở địa phương mình. Từ đó giáo dục lòng yêu mến, tự hào về
quê hương và ý thức trách nhiệm của các em đối với quê hương mình.
Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chủ đề dạy học: Giáo dục
địa phương để rèn luyện kỹ năng thuyết trình, đọc hiểu văn bản Bài ca ngất
ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho học sinh lớp 11,cũng nhằm hướng đến những
mục tiêu đó. Đây là một phương pháp rất có ý nghĩa trong thực tiễn dạy học và
trong thực tiễn đời sống.
Về mặt thực tiễn dạy học, bài học đảm bảo tính khả thi cao trong tình hình dạy
và học hiện nay. Cho đến nay, mặc dù cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” đã
được phát động trong một thời gian khá dài song chương trình giáo dục THPT vẫn
chưa có sự thay đổi, sách giáo khoa mới cho chương trình dạy học tích hợp vẫn
chưa có. Bởi vậy, khá nhiều bài dạy thiết kế theo chủ đề tích hợp có tính chất thử
nghiệm, chưa thể đưa vào dạy theo khung thời gian của phân phối chương trình
hiện hành đối với các khối lớp của cấp THPT. Tổ chức hoạt động trải nghiệm
sáng tạo với chủ đề dạy học: Giáo dục địa phương để rèn luyện kỹ năng
thuyết trình, đọc hiểu văn bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho
học sinh lớp 11 THPT sử dụng thời lượng là 4 tiết ( trong đó 2 tiết chính khóa và
2 tiết tự chọn ), tích hợp ở biên độ vừa phải với chương trình Lịch sử, Địa lí, Âm

4
nhạc và giáo dục lịch sử, địa lí địa phương nên cho phép có thể ứng dụng ngay
trong các năm học tới. Điều này sẽ gây hứng thú học tập cho học sinh, giúp các em
phát huy năng lực thu thập, phân tích thông tin, thuyết trình và tăng cường làm
việc nhóm, cũng như càng thêm hiểu hiết và yêu quý quê hương của mình.
Về mặt thực tiễn đời sống, bài học có giá trị trong việc bồi đắp tư tưởng, tình
cảm cho học sinh. Mỗi học sinh là đều là người con của quê hương Ninh Bình, tìm
hiểu địa phương sẽ giúp các em có những kiến thức thực tiễn bổ ích, vận dụng vào
đời sống. Các em thêm tự tin khi giới thiệu về quê hương mình với bạn bè khắp
nơi. Thông qua bài học, học sinh cũng được làm giàu thêm tinh thần yêu nước, ý
chí bảo vệ đất nước, nỗ lực cố gắng để xây dựng quê hương đất nước.
Phương pháp trên phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh, phát huy
năng lực thực hành nhằm thực hiện nguyên lí giáo dục : “học đi đôi với hành, lí
luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội”.
Thông qua đó, học sinh phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề, thuyết trình và
bảo vệ sản phẩm trước tập thể, các em có cơ hội khẳng định bản thân, tự tin, tự
giác, có trách nhiệm cao đối với tập thể…góp phần đào tạo những người lao động
phát triển toàn diện, những công dân hữu ích cho xã hội.
Nghiên cứu đề tài này giúp chúng tôi tiếp cận và nắm vững hơn đề án đổi
mới phương pháp dạy học của Bộ Giáo Dục và Đào tạo. Đồng thời có điều kiện
tìm hiểu thêm về các di tích lịch sử, các địa danh, các danh lam thắng cảnh...của
tỉnh nhà.Từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và có những định hướng phát triển
năng lực cho HS tỉnh nhà.
3. Mục đích nghiên cứu:
- Thực hiện tốt mục tiêu đổi mới phương pháp giảng dạy, đa dạng hóa hình
thức dạy học mà vấn đề trọng tâm là chuyển giao nhiệm vụ học tập cho học sinh,
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện bản lĩnh cá nhân, tự nhận thức
năng lực và phát huy được các kĩ năng phong phú trong cuộc sống để học sinh có
thể ứng phó với những tình huống phức tạp của cuộc sống.

5
- Rèn luyện cho HS những kĩ năng cơ bản như:
+ Kĩ năng giao tiếp
+ Kĩ năng lắng nghe tích cực
+ Kĩ năng trình bày ý tưởng.
+ Kĩ năng hợp tác
+ Kĩ năng tư duy phê phán.
+ Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm.
+ Kĩ năng đặt mục tiêu.
+ Kĩ năng quản lí thời gian.
+ Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin.
+ Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin…
- Tạo hứng thú cho các em tìm hiểu và nhận thức về di sản văn hóa trên quê
hương mình. Bồi đắp tình yêu, niềm tự hào về quê hương, đất nước. Bởi ẩn chứa
trong di sản là những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, nên nó có khả năng tác
động mạnh tới tình cảm, đạo đức, tới việc hình thành nhân cách của học sinh. Khai
thác được những giá trị ẩn chứa trong các di sản và chuyển giao cho học sinh để
các em cũng nhận thức được những giá trị đó thì giáo viên sẽ giúp học sinh nhận
thức thế giới xung quanh, đồng thời giúp các em có cơ sở giải thích một cách khoa
học các sự vật, hiện tượng liên quan đến di sản.
- Trải nghiệm hoạt động dạy học ứng dụng các kĩ thuật dạy học mới: dạy
học theo dự án, hoạt động nhóm, trả lời một phút, hỏi đáp…
- Nhận thức được ưu và nhược của phương pháp dạy học trải nghiệm sáng
tạo.
4. Lĩnh vực áp dụng của nghiên cứu
- Về mặt nội dung: đề tài nhiên cứu trên áp dụng vào việc giảng dạy môn
Ngữ Văn, môn lịch sử, môn công dân ở cấp THCS và TPHT nhất là cấp THPT.
- Về mặt phương pháp: Có thể vận dụng phương pháp trải nghiệm sáng tạo
ở các bộ môn khác nhau trong cấp học THCS và THPT.

