1
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên sáng kiến:
Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chủ đề dạy học:
Giáo dục địa phương để n luyện kỹ năng thuyết trình, đọc
hiểu văn bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho
học sinh lớp 11 THPT
2. do chọn đề tài:
Chúng ta đang sống trong thi đại công nghkỹ thuật số phát triển một
cách nhanh chóng. Học sinh ca chúng ta bị bao vây bởi thế gii của ng nghệ
hin đại. rất nhiều điều hấp dẫn trong thế giới số khiến cho học sinh đôi khi
không n cảm thấy say mê, hứng tvới các môn học trong nhà trường, đặc bit
là Ngữ n môn học đòi hỏi cao vcả về khả năng tư duy, khả năng liên tưởng,
tưởng tượng cũng như diễn đạt.
Trong một thời đại mà sự thay đổi đang diễn ra nhanh chóng, từng ngày,
từng giờ, yêu cầu của chính người học, của hội, của ngành đối với giáo viên
càng cao hơn lúc nào hết. Việc đổi mi về phương pháp dạy học, k thuật dạy học
trở thành vn đề cấp thiết. Mỗi giáo viên chắc chắn đều ý thức được việc cần thiết
phải thay đổi chính mình, thay đổi trong cách thức tổ chức giờ học, cách kim tra,
đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tuy nhiên, mỗi nhân tự xoay sthử
nghiệm bao giờ cũng mất rất nhiều thi gian, ng sức đôi khi phải nếm trải
nhiu thất bại trên con đường tìm kiếm pơng pháp dạy học mới.
Từ thực tế giảng dạy đó, chúng tôi nghĩ rằng trong quá trình dạy đọc hiểu văn
bản, người giáo viên ngoài việc sử dụng hiệu quả các phương pháp dạy học ch
cực n phải phương pháp gây hứng thú cho học Sinh, tạo niềm yêu thích văn
học, từ đó giúp các em thâm nhập u vào tác phm, tự phát hiện những nét đẹp
nội dung hình thức ca tác phẩm. Qua đó góp phần ki gợi, nuôi dưỡng và bi
đắp tình cảm thm mĩ cho các em, giúp các em tự làm giàum hồn mình.
Như vậy, để m kiếm con đường mới trong việc giảng dạy, nâng cao chất
lượng dạy học, tạo nên những tiết học hấp dẫn, phát triển ng lực của học sinh
2
để phát huy tinh thn cộng tác, huy động ttuệ của tập thể tviệc đổi mới
phương pháp dạy học chính vn đề quan trọng nht, gốc rễ để gii quyết vấn
đề đổi mi trong giáo dc.
Xuất phát từ những do nêu trên, nhóm Ngữ văn trường THPT Hoa Lư A
lựa chọn xây dựng chủ đề: Tổ chức hoạt động trải nghiệm ng tạo với chủ đề
dạy học: Giáo dục địa phương để rèn luyện kỹ năng thuyết trình, đọc hiểun
bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho học sinh lớp 11 THPT.
Xây dựng chủ đề này, chúng i tiến hành như sau: gii thiệu về dạy học theo
dự án, giao nhiệm vụ học tập cho học sinh.Sau đó cho các em đi trải nghiệm ng
tạo thu thập thông tin, viết báo cáo rồi trình bày sản phẩm. Nhiệm vụ ca giáo viên
là định hướng và bổ xung cho các em.
Xây dựng chủ đề này, chúng tôi hướng tới hai mục tiêu:
Thứ nhất, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, chuyển từ
sinh hoạt chuyên môn truyền thống sang sinh hoạt chuyên môn theo hình thức mới.
Chủ đề này chính là bước hin thực hóa sự chỉ đạo ca Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT
Ninh Bình, Ban Giám hiu trường THPT Hoa A để hình thức và nội dung của
sinh hoạt chuyên môn thực sự thay đổi, trở nên thiết thực, hiệu quả hấp dẫn hơn
với chính giáo viên.
Thứ hai, chuyên đề này hướng tới mục tiêu thay đổi phương pháp dạy học
truyền thống bằng phương pháp dạy học hiện đại, tăng cường hoạt động tri
nghiệm và khả năng thực hành của học sinh, phát trin một cách toàn diện năng lực
của người học, biến những tiết học nặng về thuyết khô khan trở thành một quá
trình học tập sinh động, gn lin với thực tiễn. Sau khi thực hiện xong chuyên đề,
học sinh không chỉ hiểu kiến thức bản vlối sống ngất ngưởng, công lao của
Nguyễn Công Trứ n những trải nghim thực sự với thể loại hát nói (hay
còn gọi là ca trù, hát ả đào), ngoài ra các em còn có điều kiện tìm hiểu kỹ hơn về
văn hóa, lịch sử của địa phương mình...Từ đó giáo dục cho các em tình yêu,
niềm tự hào và lối sống có trách nhiệm với quê hương, đất nước.
3
Triển khai hoạt động ngoại khóa với chủ đề: giáo dc địa phương cho học
sinh, chúng i đã áp dụng triệt để phương pháp "Bàn tay nặn bột" theo ớng dẫn
của Bộ giáo dc và Đào tạo tại ng văn số 3535/BGĐT-GDTrH ngày 27/5/2013,
triển khai sâu rộng cuộc thi dạy học các chủ đề tích hợp dành cho Gv.
Hơn nữa, giáo dục địa phương còn ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc
xây dựng hiu biết và mối quan hệ gắn chặt chẽ giữa học sinh với i trú.
Thông qua nội dung giáo dục địa phương, những người con yêu dấu của quê hương
sẽ được trang bị những kiến thức bản về lịch sử, địa lí, phong tục tập quán
đặc điểm con ngưi địa phương mình. Từ đó giáo dục lòng yêu mến, tự hào về
quê hương và ý thức trách nhiệm ca các em đối vi quê hương mình.
Tổ chc hoạt động trải nghiệm ng tạo với chủ đề dạy học: Giáo dc
địa phương để n luyện knăng thuyết trình, đc hiểu văn bản i ca ngất
ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho học sinh lớp 11,cũng nhằm hướng đến những
mục tu đó. Đây một phương pháp rất ý nghĩa trong thực tiễn dạy học
trong thực tiễn đời sống.
Về mặt thực tiễn dạy học, bài học đảm bảo tính khả thi cao trong tình hình dạy
học hiện nay. Cho đến nay, mặc dù cuộc thi Dạy học theo chủ đề tích hợp” đã
được phát động trong một thời gian ki song chương trình giáo dục THPT vẫn
chưa sự thay đổi, sách giáo khoa mới cho chương trình dạy học tích hợp vẫn
chưa có. Bởi vy, knhiều i dạy thiết kế theo chủ đề tích hp tính chất thử
nghiệm, chưa th đưa vào dạy theo khung thời gian ca phân phối chương trình
hin hành đối vi các khối lớp của cấp THPT. T chc hoạt động trải nghiệm
sáng tạo với chủ đề dạy học: Giáo dục địa phương để n luyện kỹ ng
thuyết trình, đọc hiểu n bản Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ cho
học sinh lớp 11 THPT sử dụng thời lượng 4 tiết ( trong đó 2 tiết chính khóa
2 tiết tự chọn ), tích hp biên độ vừa phải với chương trình Lịch sử, Địa lí, Âm
4
nhạc giáo dc lịch sử, địa địa phương nên cho phép thể ứng dụng ngay
trong các m học tới. Điu này sẽ gây hứng thú học tập cho học sinh, giúp các em
phát huy ng lực thu thập, phân tích thông tin, thuyết trình ng cường m
việc nhóm, cũng như càng thêm hiểu hiết và yêu q quê hương của mình.
V mặt thực tiễn đời sống, bài học giá tr trong việc bồi đắp tưởng, tình
cảm cho học sinh. Mỗi học sinh đều người con của qhương Ninh Bình, tìm
hiu địa phương sgiúp các em có những kiến thức thực tiễn bổ ích, vận dụng vào
đời sống. c em thêm tự tin khi giới thiệu về qhương mình với bạn khắp
nơi. Thông qua i học, học sinh cũng được làm giàu thêm tinh thần yêu nước, ý
chí bảo vệ đất nước, nỗ lực cố gắng để xây dựng quê hương đất nước.
Phương pháp trên phát huy tính chủ động ng tạo của học sinh, phát huy
năng lực thực nh nhằm thực hiện nguyên giáo dục : học đi đôi vi hành,
lun gắn lin với thực tin, giáo dục nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội”.
Thông qua đó, học sinh phát hin vấn đề, giải quyết vấn đề, thuyết trình
bảo vệ sản phẩm trước tập thể, các em hội khng định bản thân, tự tin, t
giác, trách nhim cao đối vi tập thể…góp phần đào tạo những người lao động
phát trin toàn diện, những công dân hữu ích cho xã hội.
Nghiên cứu đề i này giúp chúng i tiếp cận nm vững hơn đề án đổi
mi phương pháp dạy học của Bộ Giáo Dục và Đào tạo. Đồng thi có điều kiện
tìm hiểu thêm vcác di tích lịch sử, các địa danh, các danh lam thắng cảnh...của
tỉnh nhà.Từ đó nâng cao chất lượng ging dạy những định hướng phát trin
năng lực cho HS tỉnh nhà.
3. Mc đích nghiên cứu:
- Thực hiện tốt mục tiêu đổi mi phương pháp giảng dạy, đa dạng hóa hình
thức dạy học vn đề trọng m chuyển giao nhiệm vụ học tập cho học sinh,
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện bản lĩnh cá nhân, tự nhận thức
năng lực phát huy được các năng phong p trong cuộc sống để học sinh
thể ứng phó vi những tình huống phức tạp của cuộc sống.
5
- Rèn luyện cho HS những kĩ năngbản như:
+ Kĩ năng giao tiếp
+ Kĩ năng lng nghe tích cực
+ Kĩ năng trình y ý tưởng.
+ Kĩ năng hợp tác
+ Kĩ năng tư duy phê phán.
+ Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm.
+ Kĩ năng đặt mục tiêu.
+ Kĩ năng qun lí thời gian.
+ Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin.
+ Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin…
- Tạo hứng tcho các em tìm hiểu nhận thức về di sản văn hóa tn quê
hương mình. Bồi đắp tình u, nim tự hào về qhương, đất nước. Bởi ẩn chứa
trong di sản những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, nên nó khả ng tác
động mnh tới tình cảm, đạo đức, tới việc hình thành nhân cách của học sinh. Khai
thác được những giá trị ẩn chứa trong các di sản chuyển giao cho học sinh để
các em cũng nhận thức được những giá trị đó thì giáo viên sẽ giúp học sinh nhn
thức thế gii xung quanh, đồng thời giúp các em có cơ sở gii thích một cách khoa
học các sự vật, hiện tượng liên quan đến di sản.
- Trải nghiệm hoạt động dạy học ứng dụng các thuật dạy học mi: dạy
học theo dự án, hoạt động nhóm, trả lời một phút, hỏi đáp…
- Nhận thức được ưu nhược ca phương pháp dạy học trải nghiệm ng
tạo.
4. nh vực áp dụng của nghiên cứu
- Về mặt nội dung: đề i nhiên cứu trên áp dụng vào việc ging dạy môn
Ngữ Văn, môn lịch sử, môn công dân ở cấp THCS và TPHT nhất là cấp THPT.
- Về mặt phương pháp: thể vận dụng phương pháp trải nghiệm ng tạo
ở các bộ môn khác nhau trong cấp học THCS và THPT.