SKKN: Sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học lịch sử lớp 8, phần lịch sử thế giới cận đại (từ giữa thế kỉ XVI đến năm 1917)

Ộ

Ộ

Ủ

Ệ

C NG HÒA XàH I CH  NGHĨA VI T NAM

ộ ậ ự ạ Đ c l p ­ T  do ­ H nh phúc

Ơ Ầ Ậ Ế Đ N YÊU C U CÔNG NH N SÁNG KI N

ộ ồ ế ệ ẩ ị Kính g i:ử  H i đ ng th m đ nh Sáng ki n Phòng GD&ĐT huy n Hoa

Lư

Ngày tháng

ộ   Trình đ  chuyên

ọ

ơ

H  và tên

N i công tác

Ch c vứ ụ

năm sinh

Tr ng THCS ạ ơ ị Ph m Th  Th m 18/9/1978 Giáo viên ườ Ninh An

môn ạ ọ Đ i h c  ữ Ng  Văn

ệ

ươ ấ ng pháp d y h c nêu v n đ  theo đ nh h

ạ ọ ị ạ ị ề ướ ử ế ớ ậ ầ ị ử ớ 8, ph n l ch s  th  gi ể   ng phát tri n ạ ừ  i c n đ i (t

ế I. Tên sáng ki n kinh nghi m ọ ử ụ S  d ng ph ự ọ ế ỉ ữ ế năng l c h c sinh trong d y h c l ch s  l p  gi a th  k  XVI đ n năm 1917).

ộ ệ ế II. N i dung sáng ki n kinh nghi m

ả ườ

i pháp cũ th ả ng làm ạ ổ ố 1. Gi Th c t trong gi ng d y, đa s  giáo viên đã c  g ng thay đ i ph

ả ủ ự ủ ự ế ạ ố ắ ng phát huy tính tích c c c a h c sinh nh

ồ ươ ọ ng pháp s  dùng đ  dùng tr c quan, đàm tho i, ... tuy nhiên ph

ẫ ạ ả ướ ự ườ ng pháp t

ạ ặ ế ề ươ ấ ươ ủ ạ ươ

ề ứ ị ố ạ ọ

ộ ế ế i pháp này là thông báo đ

ự ệ ữ ứ ạ ỉ ầ ủ ụ ế ượ ứ ể c h t nh ng s  ki n sách giáo khoa gi ọ ườ c đi m c a giáo viên là ng

ủ

ụ ộ ứ ế ờ ọ ư ứ ề

ự ự ế ọ ớ ệ ấ

ả ư ặ ệ ọ ộ

ằ

ừ ượ ọ ậ ự ị ộ ướ ứ ế ủ ng c a ng

ươ ư ủ ộ ế ứ ầ ế ầ ươ   ng ư  pháp gi ng d y c a mình theo h ử ng pháp   ph ử ụ   ậ ng thu t miêu t , thuy t trình,… ít s  d ng ch  đ o v n là ph ọ ấ ng pháp nêu v n đ  ho c các tình hu ng có v n đ . Cách d y h c mang   ph ủ   ẫ ồ ạ Ư ể ẵ i.  u đi m c a tính thông báo ki n th c đ nh s n, đ c tho i đ c chép v n t n t ệ   ớ ữ ượ ả i thi u, gi ấ   ộ ọ h c sinh ch  c n ghi chép và h c thu c nh ng gì mà giáo viên đã cung c p. ọ   ề i có s  m ng truy n th  ki n th c cho h c Nh ọ  h c, còn h c sinh đóng vai trò th  đ ng, ph i ghi sinh, là trung tâm c a gi   ộ   ủ ộ nhi u, do đó h c sinh ch a th c s  ch  đ ng nghiên c u ki n th c, ch a đ c ề  ọ ứ ậ l p làm vi c v i sách giáo khoa, ki n th c cung c p cho h c sinh còn n ng n ổ   ậ gây tâm lý không thích h c b  môn này vì dài và tr u t ng. Do v y vi c đ i ọ ứ ớ   ng pháp nh m gây h ng thú cho h c sinh h c t p m t cách say mê, m i ph ườ   cũng nh  ch  đ ng chi m lĩnh ki n th c thông qua s  đ nh h i th y là h t s c c n thi ế t.

ề * Nguyên nhân  + V  phía giáo viên

1

ụ ộ ố

ố ư ươ ắ ọ ự ự ạ t qua d y h c theo l

ạ ị ự ự ỗ ự ạ ệ

ắ ữ ạ ộ ế ạ

ư ế

ả ờ ộ ộ ỏ

ư ấ

ọ ủ ớ ự ả ọ ề ờ  ạ ộ   ừ  ho t đ ng

ử ư ả ế   ­ M t s  giáo viên d y l ch s  ch a th c s  kh c ph c khó khăn, c i ti n ư ượ i mòn, ch a tích ph   ng pháp, ch a th c s  n  l c v ế ủ ọ ề ự c c hoá ho t đ ng c a h c sinh t o đi u ki n cho các em suy nghĩ, chi m lĩnh   ọ   ầ ọ ươ ử ụ ứ ư ẫ ng pháp d y h c “ th y đ c, và n m v ng ki n th c nh  v n còn s  d ng ph trò chép”. Do đó nhi u h c sinh ch a n m v ng đ ỉ ọ   ứ ượ ữ ắ ọ ề c ki n th c mà ch  h c i câu h i thì nhìn vào sách giáo khoa hoàn toàn. thu c m t cách máy móc, tr  l ố ẫ ­ Cũng v n còn giáo viên ch a nêu các tình hu ng có v n đ  trong gi ề ọ h c, đi u này làm gi m b t s  chú ý bài h c c a h c sinh ngay t ầ đ u tiên.

ố ượ ng khá gi

ỏ ỉ ọ ạ ư ­ Bên c nh đó cũng còn có giáo viên m i ch  chú ý đ n đ i t ớ

ế ề

ả ả ự ự ủ ượ c chú ý và không đ ề ế ỏ   ớ i ố ượ   ế ng ng h c sinh y u. Cho nên đ i t ạ ộ c tham gia ho t đ ng, đi u này làm cho   ọ   ấ  ti v  năng l c c a mình và các em c m th y chán n n môn h c

ọ :

+ V  phía h c sinh ­ H c sinh ch a có s  đ c l p t

ư t ch t l c các chi ti

ầ ể ả ờ ộ ề ắ ọ ề ọ ế ự ệ t, s  ki n đ  tr ư i h c và ch a có s ự ộ ậ ư ư ỏ i câu h i mà ch a bi i trúng vào n i dung cô giáo yêu c u. Nhi u em còn l

ẩ ậ

ậ ộ ố ộ ư ớ ở ạ

ệ ượ ể ệ ự ệ ớ duy, nhi u em còn đ c y nguyên sách ể ả  ế ự  ườ ọ ị    nhà, không ớ    tìm hi u các thông tin trên m ng, trên l p   ng,

ỏ ễ ơ ữ ế ả ờ ượ i đ

ư ọ ả ả c nh ng câu h i d , đ n gi n (nh  trình bày), i thích, so sánh, ... thì h c sinh còn

ả ờ ấ ố ượ trong l p, ch a có câu h i giành cho đ i t ượ ọ h c sinh y u ít đ các em thêm t ủ c a mình. ề ọ giáo khoa đ  tr  l ờ l ọ ọ say mê môn h c, m t s  b  ph n h c sinh không chu n b  bài m i  ầ ự ầ ư ủ làm bài t p đ y đ , ch a có s  đ u t ế ậ các em thi u t p trung suy nghĩ. Cho nên vi c ghi nh  các s  ki n, hi n t ậ ị ử nhân v t l ch s , ... còn y u. ọ ­ H c sinh ch  có tr  l ợ ộ ố ặ i ho c tr  l i thì mang tính ch t chung chung.

ạ ị

ỏ

ể ể ở ệ ọ  duy h c sinh

ế ấ

ả ề ấ ữ ỏ ỏ

ả ả ờ ứ ậ ấ

ỉ ỏ ổ còn m t s  câu h i t ng h p, phân tích, gi ả ờ ấ r t lúng túng khi tr  l ụ ể : ề * Đi u tra c  th ử ớ ả   ả ả ­  B n thân tôi gi ng d y môn l ch s  l p 8A, 8B. Trong quá trình gi ng ế ạ ỗ ớ   ế ạ ừ t d y, thông qua h i đáp v i d y ,v a ti n hành rút kinh nghi m qua m i ti ớ ể ư ỏ ữ    trên l p, ki m tra 15 phút, ki m tra nh ng câu h i phát tri n t ữ   ỉ ả ờ ượ ố ọ ậ i đ 45 phút. K t qu  đi u tra tôi nh n th y đa s  h c sinh ch  tr  l c nh ng ạ   i sao, so sánh, i thích t câu h i mang tính ch t trình bày, còn nh ng câu h i gi ả ề   ế ậ đánh giá nh n th c thì các em còn r t lúng túng khi tr  l i. Do v y k t qu  đi u tra cũng không cao.  ụ ể C  th : Sĩ số

T.bình

Y uế

L pớ

Khá

iỏ

Gi

S  bàiố

%

Số

% S  bàiố

%

Số

%

2

bài

34,3 32,4 37,1 38,2

bài 13 13

0 0 12 11 10 10 8A 8B

28,6 29,4 ớ ả ế

ị ọ i pháp m i c i ti n  ấ ọ

ạ ả ể ự

ạ ộ ọ ị ạ ể c ti n hành thông qua s

ố ạ ề ụ ươ ng pháp riêng, mà là m t ki u d y h c đ ả ự ề ể ử ế ớ ậ ng phát tri n năng l c trong d y h c l ch s  th  gi ế ượ ọ ằ ướ h ươ ộ m t ph ế liên k t nhi u ph

ạ ể ấ ượ ng d y h c, phát tri n năng l c cho h c sinh nh :

ả ự ự ợ

ộ ứ ứ ự ự ử ụ ế ọ ế ấ ự ề, năng l c sáng t o i quy t v n đ   Nói cách khác đây là m t hình th c t

ệ ọ ậ

ọ ấ ạ ề ể

ề ệ ươ

ậ ư ệ

ả ự ấ

ng pháp khác đi kèm nh : Gi ự ỗ ợ ủ ề ị ự ậ ủ ấ ể giác, ch

ủ ườ ọ ọ ể

ấ

ơ ở ờ ử ụ ư ạ ồ

ế ạ ậ

ế ậ t v n d ng, liên h  ki n th c l ch s  đã h c đ  gi ự ế ủ ể ệ ễ ặ

ươ ử ừ ự h n xét, đánh giá rút ra bài h c l ch s  t  n ứ ị ụ ậ ị ng, nhân v t l ch s , bi ấ ế ề ị

35 34 ả 2. Gi ủ ạ   D y h c nêu v n đ  đ  phát huy tính tích c c c a h c sinh theo đ nh i c n đ i không ph i là   ự  ng pháp gi ng d y khác nhau, nh m m c đích cu i cùng là   ư  năng l cự   ọ nâng cao ch t l ạ , năng l c h p tác, năng l c s  d ng ngôn   gi ớ   ứ ổ ng , …ữ  ch c s  tìm tòi ki n th c m i ề ế ả ấ i quy t các v n đ . Có nghĩa là khi   trong quá trình h c t p thông qua vi c gi ự ủ ọ ế ẽ  ti n hành d y h c nêu v n đ  đ  phát huy tính tích c c c a h c sinh chúng ta s ử ụ   ả ự i thích, phân tích, s  d ng th c hi n nhi u ph ồ đ  dùng tr c quan có s  h  tr  c a công ngh  thông tin, đánh giá, nh n xét nêu   ử ể   ậ ị ử ra b n ch t, quy lu t c a v n đ  l ch s  và nâng cao lên là quy lu t l ch s  đ  đi ủ  ự ự ự ế đ n đích đó là phát tri n năng l c cho h c sinh đó là s  tích c c, t ử ụ ộ ự ự ọ    h c (s  d ng sách giáo đ ng c a ng i h c, hình thành và phát tri n năng l c t ẩ ồ   khoa ghi chép, tìm ki m thông tin, ...) trên c  s  đó trau d i các ph m ch t linh ề ẽ  ấ ộ ậ ho t, đ c l p sáng t o, t ng pháp nêu v n đ  s  duy. Đ ng th i s  d ng ph ữ ọ ị ệ   ự ệ ọ  nh ng s  ki n, hi n giúp h c sinh t ọ ể ả   ệ ế ử ử ượ t i ề ừ ữ quy t nh ng v n đ  trong th c ti n đ t ra, t    đó th  hi n chính ki n c a mình ử ấ ề v  các v n đ  l ch s . ư ậ ề ể ự ấ

ự ư ả

ể ổ ứ ạ ế ề Nh  v y, d y h c nêu v n đ  đ  phát huy tính tích c c theo đ nh h ể t và gi phát tri n năng l c h c sinh nh m phát tri n năng l c t bi ọ ằ ọ i quy t v n đ  là cách t ọ ồ  ch c d y h c g m 3 y u t

ướ   ị ng ậ    duy, kh  năng nh n ế ố ơ ả  c  b n sau:  ố ạ ự ế ấ ứ ấ ả ướ ự ề ấ

ủ ự ề ệ

ộ ự ệ ớ ằ ề ữ ế ả

ạ ể ả ệ ế ằ ứ t b ng cách th c đã có tr

ộ

ứ ề ậ ẫ ố

ộ ể ệ ộ t c a ch

ụ ể ể ệ ữ ấ ề ễ

→ → ứ ượ ự ủ ễ ấ ậ ọ ạ c th  nh t: D a vào bài h c t o ra tình hu ng có v n đ * B ấ ố   Tính hu ng có v n đ  là tr ng thái tâm lý c a s  khó khăn v  trí tu  đòi ỏ ậ   ả i thích m t s  ki n m i b ng nh ng lý lu n i quy t không th  gi h i ph i gi ộ ướ   ể ự ặ c đã có, ho c không th  th c hi n hành đ ng đã bi ả ớ ứ đây và ph i tìm ra cách th c hành đ ng m i.  ấ ự ư ậ Nh  v y, tình hu ng có v n đ  là s  nh n th c mâu thu n khách quan   ủ  ế ủ ố ủ ủ c a ch  quan, nó ph  thu c vào v n kinh nghi m và trình đ  hi u bi ấ   ố ố quan. Chúng ta có th  bi u di n m i quan h  gi a v n đ  và tính hu ng có v n → ư ề đ  nh  sau: Ch  quan nh n th c đ Th c ti n ề  V n  đ Tình c

3

ố ấ ề

hu ng có v n đ ố ấ ể ể ề ở ầ

ọ ấ ạ ấ ấ ủ

ấ ả ề ữ

ố ề ề ả ạ ạ ề ệ ặ ấ

ạ ẽ ọ ấ ố ấ

ấ ấ ế ề ử ố ấ ề ừ ướ tình hu ng có v n đ  trong h c t p l ch s : Tr

ả ướ ự ầ

ế ươ

ộ ế

ư ề t. V  ph ườ ế

ả ấ ề

ớ ụ ể ố ả ọ ấ ể

ấ ề ươ ể ạ ả ư ề ệ ố

ặ

ể   Tính hu ng có v n đ  là trung tâm, là đi m kh i đ u đ  hình thành ki u ạ ề  ọ d y h c nêu v n đ . Theo V.Okon : “Nét b n ch t c a d y h c nêu v n đ ư  ỏ không ph i là vi c đ t ra nh ng câu h i mà t o ra tình hu ng có v n đ ’’. Nh ậ ủ v y tính hu ng có v n đ  là c t lõi c a d y h c nêu v n đ , không có tình   ề ể  ọ ố hu ng có v n đ  thì s  không có d y h c nêu v n đ . T  đây chúng ta có th ọ ậ ị ệ   ự ố ễ ả c h t là s  xu t hi n di n t ế ặ ọ ẫ ộ ư   ớ t ph i tìm ra cái m i, cái ch a m t mâu thu n đ t h c sinh tr c s  c n thi ọ ậ   ậ ế ả ầ ư ế ư t nh ng c n ph i bi t cách l p lu n, bi ng pháp: H c sinh ch a bi ượ ừ ể ư ộ ấ ư ạ    cái đã bi  duy đ  đi t ch a t o đ ng”, m t c u trúc t t sang c m t “ con đ ọ ả ấ ứ ế ư   t. Tuy nhiên không ph i b t c  bài h c nào chúng ta t nh ng ph i bi cái ch a bi ể  ừ ứ ạ ặ ọ cũng áp đ t ki u d y h c nêu v n đ , mà ph i căn c  vào t ng bài h c, có th ề ạ   t o ra tình hu ng có v n đ  thì chúng ta m i áp d ng ph ng pháp này. Đ  có ố   tình hu ng có v n đ  chúng ta ph i l u ý các đi u ki n đ  t o ra tình hu ng có ề ấ v n đ :  Th  nh t : Ph i t o  ấ h c sinh m t tr ng thái tâm lý đ c bi ả ế ả ạ ở ọ ầ ứ ư ậ

ề ề ố duy là nhân t

ọ

ấ ư ủ ề ả

ứ ệ ậ ọ   ệ ộ ạ t, theo đó h c ế ầ ư   t trong tình t nh ng c n ph i bi sinh xu t hi n nhu c u nh n th c cái ch a bi ố ủ ư ệ  có ý hu ng có v n đ . Đây chính là đi u ki n bên trong c a t   ế ị ứ ậ ố ớ nghĩa c c k  quan tr ng mang tính ch t quy t đ nh đ i v i quá trình nh n th c.  ế   ữ ế ầ ư ế t là nh ng ki n t nh ng c n ph i bi ứ  ọ ữ

ứ  r i r c.

ứ ấ ệ ấ ự ỳ ộ ứ Th  hai: N i dung c a đi u ch a bi ừ ượ th c có tính tr u t ả ữ không ph i là nh ng s  ki n l ứ ừ ứ ề ệ

ề ề ấ

ấ ố ớ ế ở ứ ộ ư ề ả ầ t nh ng c n ph i bi ứ ạ t

ng, khái quát t c là nh ng khái ni m, bài h c, quy lu t ch ự ệ ẻ ẻ ờ ạ  t ề ặ ư ễ  đây nh ng đi u ch a bi ứ Ở ớ ố ặ ố

ấ ự ả ấ

ứ ộ ầ ạ Th  ba: Là đi u ki n v  m t s  ph m đó là tính v a s c, v n đ  trong   ộ  ố ấ    m c đ  khó nh t ề     nào đó làm đi m xu t phát cho s  suy   c nâng cao d n trong

tình hu ng có v n đ  không quá d  cũng không quá ph c t p đ i v i trình đ ư ế ữ ọ h c sinh.  ẵ ủ ọ ế ị đ nh so v i v n ki n th c có s n c a h c sinh. M t khác tình hu ng có v n đ ể ộ ế ố ứ ự cũng ph i ch a đ ng trong đó m t y u t ả ượ nghĩ tìm tòi sáng t o c a h c sinh và m c đ  khó ph i đ quá trình nh n th c.

ề ể ố ạ ấ ạ ủ ọ ứ ứ ể ậ ướ * B c th  hai: Bi u đ t tình hu ng có v n đ  đ  phát huy tính tích

ủ ả ự ủ ọ c c c a h c sinh trong bài gi ng c a giáo viên

ọ ấ ặ

ề ể ấ ệ ả ố

ể

ự ủ ọ ề ấ ự ủ ọ ệ ươ ả ấ ầ   ạ D y h c nêu v n đ  đ  phát huy tính tích c c c a h c sinh đ t ra yêu c u ố ớ   cao đ i v i giáo viên. Khi xu t hi n tình hu ng có v n đ , giáo viên ph i tìm ạ ể cách bi u đ t nh  th  nào đ  phát huy tính tích c c c a h c sinh trong quá trình   ọ ạ d y h c và ph ư ế ề ễ ng pháp nêu v n đ  di n ra có hi u qu  .

4

ủ

ệ ề ướ ế ộ ệ ả ặ ọ ố ạ ề ấ

ấ ứ

ệ ầ ẫ ấ ắ ậ ư ề

ữ ắ ứ ấ ề

ọ ứ ủ ấ ọ

ả ọ ứ ả ớ ố ọ

ữ ề c h t bài trình bày c a giáo viên ph i đ t h c sinh vào tr ng thái tâm Tr ở  ể ạ ặ lý đ c bi t ­ m t trong nh ng đi u ki n đ  t o tình hu ng có v n đ . Lúc đó  ế ọ   ậ ọ h c sinh xu t hi n th c m c, hoài nghi mâu thu n trong nh n th c. Vì th  h c ệ ế   t xu t hi n. Đi u quan tr ng là giáo sinh tò mò nhu c u nh n th c cái ch a bi ặ ọ   ậ ợ ượ ự ứ c s  h ng thú nh n th c c a h c viên ph i khéo léo đ t ra v n đ  và g i đ ữ   ả ỉ ứ sinh. H c sinh ch  h ng thú nghe giáo viên gi ng khi bài h c cung c p nh ng ộ ế ki n th c m i, khi giáo viên gi ng sinh đ ng lôi cu n kích thích h c sinh tìm tòi   ộ ọ ỏ h c h i thêm ngoài nh ng đi u đã lĩnh h i trên l p.

ớ ả ứ ượ ấ Th  hai cũng qua trình bày, giáo viên ph i nêu đ

ấ ế

ấ ố ữ ư ọ ừ ượ ầ ấ ị ắ ư ậ ề   c “v n đ ” trong tình ứ ng, khái quát nh t đ nh.   ộ   ứ ế t nh ng do yêu c u nh n th c, b t bu c

ừ ứ ế ả

ữ ề ứ hu ng có v n đ , t c là nh ng ki n th c có tính tr u t ề Nh ng v n đ  này h c sinh ch a bi ả ọ t song ph i đ m b o tính v a s c. h c sinh ph i bi ấ ả ả ọ

ề ụ ợ ể ả ể ặ ế ố ấ ạ ữ ố ố ứ Th  ba trong d y h c nêu v n đ , giáo viên có th  đ t ra tình hu ng có   ề  ề ơ ả i quy t tình hu ng có v n đ

ấ v n đ  c  b n và nh ng tình hu ng ph  tr  đ  gi ơ ả c  b n.

ủ ề ấ

ạ ứ ư Th  t ượ ố ọ ừ ớ

ộ c b u không khí sáng t o, sinh đ ng trong l p h c. T  đó các em s ế ủ ả

ớ ứ ề ượ ạ ọ ậ ấ ượ ừ ố c tình hu ng có v n đ  đ c t o nên t

ướ ả ộ

ả ậ ậ c đ t ra.

ả   ợ  bài trình bày c a giáo viên khi g i ra tình hu ng có v n đ  ph i ẽ  ầ ạ t o ra đ ộ ứ h ng thú say mê h c t p tìm tòi lĩnh h i ki n th c m i. Qua bài gi ng c a giáo   ư ừ  ơ ở ấ  các c  s  nh  t viên chúng ta th y đ ọ   ẫ ừ thân n i dung bài gi ng, t ng d n h c ớ sinh tìm cách l p lu n m i cho các v n đ  đ ổ ứ cách giáo viên trình bày bài gi ng và h ề ượ ặ ẫ ọ ấ ướ ủ ộ ướ ứ ự ả   i

* B ế ấ c th  ba: T  ch c, h ề ố ng d n h c sinh tích c c, ch  đ ng gi ấ ề quy t v n đ  trong tình hu ng có v n đ

ả ả ơ ế ủ ế ể ả C  ch  ch  y u đ  đ m b o cho con ng

ộ ng chính là s

ư ệ ộ ố ườ ủ ự ậ ề ữ ề

ậ ế ữ ể ố t. Vì v y, đ  giúp h c sinh gi i quy t tình hu ng có v n đ , giáo viên có th

ứ ớ ữ ế ứ ạ ể ề ầ gi

ữ ề ọ ấ ự ườ

ế ọ ư

ư ế ọ ở ề ề ề ộ

ạ ỉ ề

ề ứ ế ệ ả ố

ộ   i có kh  năng khám phá ra m t ự  ệ ượ ậ ặ đ c tính, m t quan h  m t quy lu t m i … c a s  v t hi n t ế ớ ệ ữ   t v i nh ng đi u đã hình thành nh ng m i liên h  gi a nh ng đi u ch a bi ể  ề ấ ả bi ế   ự ự ả i quy t nêu nh ng ki n th c (v n đ ) ít ph c t p đ  nâng d n năng l c t ậ   ấ ế ấ v n đ  cho h c sinh. Th c ch t là giáo viên giúp tìm ra con đ ng đi đ n nh n ạ ế ự ế ề ứ   t. Đi u đáng l u ý trong d y h c nêu t d a trên đi u đã bi th c đi u ch a bi ẵ ứ ườ ừ ề ấ   i truy n đ t ki n th c có s n tr  thành  vai trò m t ng v n đ  là giáo viên t ể ạ   ọ ườ ứ ẫ ổ ườ ướ ng h c sinh ho t  ch c, đi u khi n, đi u ch nh con đ ng d n t ng i h ấ   ế ớ ằ ự ể ộ i quy t tình hu ng có v n đ ng tích c c đ  tìm đ n tri th c m i b ng vi c gi đ . ề

ấ ạ ọ ị ướ ự ọ ể D y h c nêu v n đ ề theo đ nh h ng phát tri n năng l c h c sinh đ t raặ

5

ộ ầ ố ớ

ạ ể ế ợ ỉ ề ặ ề

ắ ọ

ả ấ ế ấ ế

ậ ể ẫ ặ ả

ị ậ ạ ộ ề ế ứ ả ậ ớ ườ ư

ỏ ấ ẳ ấ ừ ề ọ hoàn thi n nh ng đi u các em v a nh n th c.

ữ ẫ ể ả ọ ệ ướ ng d n đi u khi n h c sinh gi

ề ề ượ

ạ ả ề ỹ  ứ ế m t lo t yêu c u đ i v i giáo viên không ch  v  m t ki n th c mà c  v  k ư ươ ng pháp trong quá năng s  ph m. Giáo viên có th  k t h p đan xen nhi u ph   ả ề ả   trình gi ng d y m t cách khéo léo đ  d n d t h c sinh gi i quy t v n đ . Sau ọ ặ ấ   t cách chia khi đ t v n đ  n u th y h c sinh g p khó khăn, giáo viên ph i bi ể ổ ọ ề ổ   nh  v n đ  t  ch c cho h c sinh th o lu n, tranh lu n v i nhau  đ  b  sung ậ ế ứ ế   i đ a ra k t lu n đúng kh ng đ nh k t qu  nh n th c. Sau đó giáo viên là ng ơ ở ự ậ nh t làm c  s  cho h c sinh t ứ ổ ư ậ  ch c h ỹ ạ ậ ị ọ

ệ t cách xác đ nh trình đ  nh n th c c a h c sinh, t c. Qua th c t ế ự ấ ọ

c ti n hành d ằ ỏ ặ ấ ươ ứ ề ế   Nh  v y, quá trình t i quy t ấ ố ữ   ọ ạ ư tình hu ng có v n đ , bên c nh k  năng linh ho t đ a ra cho h c sinh nh ng ả ự ấ ố   c, giáo viên còn ph i d a vào tình hu ng có v n đ  thu nh n các liên h  ng ư ừ ứ ủ ậ ộ ế ố ượ    đó đ a ra ng và bi đ i t ạ   ự ế ả ể ả ấ ố ế ượ ề i quy t đ tình hu ng có v n đ  mà các em có th  gi  gi ng d y ề ườ ướ ạ ượ ạ ấ ế ng đ tr c ti p tôi th y d y h c nêu v n đ  th   i d ng: Nêu ạ ỏ “Vì sao”, hay “T i sao ề ớ ”, b ng  hai ph

ể ướ ề ạ ấ ọ ị ng pháp ọ   ự ng phát tri n năng l c h c

câu h i đ t v n đ  v i câu h i  ụ ụ ể c  th  áp d ng d y h c nêu v n đ  theo đ nh h ư sinh nh  sau:  ươ ổ ề

ấ ướ ạ  nêu v n đấ ậ ọ

ng pháp trao đ i, đàm tho i c tiên giáo viên nêu v n đ  đ nh h ầ ọ

ể ổ

ế ề ậ

ướ ự ỉ ạ ủ ề ấ ề ỏ ấ ả ạ i k t lu n, gi

ườ ế ề ấ ọ ị ậ ệ ế ạ ạ ổ ố ụ c ti n hành d

a. Ph ứ ề ị ướ ng nh n th c cho h c sinh kích   Tr ọ ế ộ ả ủ ự   i quy t n i dung bài h c, h c sinh có thích s  chú ý c a các em c n tìm tòi gi ớ   ớ ử ệ ệ ự th  thông qua “t  làm vi c” v i s  li u, sách giáo khoa và trao đ i nhóm v i ủ ợ ổ ứ ự   i s  ch  đ o c a thày, sau đó  ch c và g i ý c a thày, d nhau, d a trên cách t ả ứ ủ các em trình bày k t qu   nh n th c c a mình v  v n đ  đó, cu i cùng giáo viên   ọ   ạ  v n đ  qua  đó đ t m c đích d y h c i thích làm sáng t là ng ướ   ử ượ nêu v n đ . Vi c trao đ i đàm tho i trong d y h c l ch s  đ i ạ d ng sau:

ề ể ứ ở ệ ế ấ ạ ộ ạ + Nêu v n đ  đ  tìm tòi, phát hi n ki n th c ho t đ ng t o tình

ố

ọ ậ hu ng h c t p ố ớ

ố ằ ạ ọ ậ

ằ ế ư ệ ợ ả ườ ệ ụ ọ ậ Đây là tr

ng h p nêu v n đ ộ ể ề ẫ ố

ng d n h c sinh tìm hi u m t v n đ  xuyên su t m t ti ỏ ữ ấ ọ

ứ ấ ọ

ự ề ấ ỏ

ể ả * Đ i v i giáo viên ổ ứ ỏ   ạ ộ  li u, câu h i T  ch c ho t đ ng t o tình hu ng h c t p b ng hình  nh, t ấ ề  ả ọ cho h c sinh nh m gi i quy t nhi m v  h c t p. ế ọ   ướ ớ ộ ấ ọ t h c. l n khi h ả ắ   ọ ề ơ ả ủ ữ Nh ng câu h i này là nh ng v n đ  c  b n c a bài h c mà h c sinh ph i n m. ự ậ ề   Khi nêu v n đ  ra t c là giáo viên đang gieo vào h c sinh s  t p trung suy nghĩ, ố ựơ c khám phá. Tuy nhiên v n đ  cô giáo  mình tìm tòi mu n đ đòi h i các em t   ộ   ể ả ờ ầ ư i ngay mà ph i thông qua tìm hi u m t đ a ra không yêu c u các em có th  tr  l

6

ớ ế ọ

ộ ọ ể ể ể ụ ể

ư ẫ ớ

ư ươ ướ ế ợ ề c. Trong quá trình h ẽ ử ụ ọ

ả ử ụ ố ệ ị ự ệ ặ ử ng pháp thông tin tái hi n l ch s  (T ể

ậ ặ ươ ử ồ ồ ng pháp nh n th c l ch s  (g m các thao tác s

ạ ậ

ố ấ ườ ả ờ ng là câu h i có tính ch t bài t p mu n tr  l

ậ ả ậ ọ

ộ ố ậ ạ ủ ứ ơ ả ỏ c các câu h i cu i m c

ữ ư ả ộ “ Nh ng cu c cách m ng t ắ   ự ệ ạ t h c các em m i có th  trình bày và hi u sâu s c lo t các s  ki n trong ti ượ ng d n h c sinh tìm hi u n i dung c  th  trong bài   đ ẽ  giáo viên s  s  d ng k t h p v i các ph ong pháp khác có m i liên h  ch t ch ườ   ấ ớ ạ ng v i d y h c nêu v n đ  nh : Ph ử ụ   ặ ả ậ i thích, nêu đ c đi m, s  d ng đ  dùng tr c quan, s  d ng , gi thu t, miêu t ư  ứ ị ệ ạ các lo i tài li u), ho c ph ư ử ụ ế   ổ ệ ph m nh  s  d ng sách giáo khoa, tài li u trao đ i, phân tích khái quát rút ra k t ọ ị ử lu n bài h c l ch s ) ...   ố ớ ọ * Đ i v i h c sinh ả   ỏ ỏ i ph i Câu h i lo i này th ị  ẩ ộ ế huy đ ng ki n th c c  b n c a toàn bài. Chính vì v y h c sinh ph i chu n b ụ ở ả ờ ướ bài và tr  l    nhà, chú ý, t p trung cao đ  theo dõi i tr ọ ọ ự ệ ả bài gi ng, ch n l c s  ki n và trình bày trên l p. ạ ­ Khi d y bài 1:

ọ ầ  s n đ u tiên”( ề ấ ướ

ộ ế ỉ

ạ ư ả ỏ ể ậ ề ừ  ‘‘cách m ng và cách m ng t

ủ ạ ạ ộ ư ả  s n là gì? cu c cách m ng t

ầ

ứ ộ ế ạ

ổ ộ ỗ ế ộ ằ ộ

ờ ậ ướ ầ ớ

ng d n c a giáo viên b ế ợ ể ớ ứ ạ ỏ

ừ ấ ẫ ọ

ư ả ể ầ ộ

s n.

ờ ủ ủ

ữ ế ọ

ệ

ả ờ ngưở ;  nh tẢ

ứ ả ế ề

t gì v  đi u ki n lao đ ng ứ ụ ả ẩ  Em bi ứ đi u gì? ổ ề ề ả ệ ệ

ữ ừ

ấ ả ủ ấ ấ ẫ ủ

ử ị

ỏ ủ ả ộ ớ ạ ử   ị  Sgk l ch s  8 ạ trang 3), giáo viên cho h c sinh xem m t đo n clip v  đ t n   c hà Lan sau đó ỏ ế h i: Em bi   t gì v  tình hình Hà Lan th  k  XVI? Sau đó là các câu h i: Các em đã ế ế ụ  s n’’ v y em hi u th  nào là nghe đ n c m t   ư ả ặ ạ ể ạ cách m ng? Đ c đi m c a cách m ng t    s n nào ủ ộ ư ả ộ    s n đ u tiên? Qua quá trình nghiên c u bài, các em ch  đ ng nêu là cu c cách t ộ ả   ể ủ ị ớ Cách m ng là cu c bi n đ i xã h i­ chính tr  l n và căn b n, ý hi u c a mình: “ ế ộ ệ ậ ổ ộ ệ ự t đ  m t ch  đ  xã h i l   i th i, l p nên m t ch  đ  xã th c hi n b ng vi c l ừ ự ướ ể   ọ ẫ ủ ộ và t ế ộ h i m i, ti n b ”  c đ u h c sinh đã hi u  s  h ơ ở ớ   ệ i thi u bài m i. cách m ng là gì trên c  s  đó k t h p câu h i th  hai, ba đ  gi ượ   ố ẽ ấ ọ ề ặ ấ T  cách đ t v n đ  này h c sinh s  th y bài h c h p d n và mong mu n đ c ể ủ ặ ạ ể ế ề tìm hi u đ  bi    s n đ u tiên và đ c đi m c a cách t v  cu c cách m ng t ư ả ạ m ng t ự ạ Phong trào công nhân và s  ra đ i c a ch  nghĩa Mác .  ­ Khi d y bài 4:  ứ ả :  nh Ả công nhân n  đang quan sát chi ti ữ   t máy H c sinh  quan sát nh ng b c  nh ông nhân đang lao đ ngộ   ệ ắ ;  nh cẢ ụ ề trong đi u ki n không có d ng c  b o v  m t ỏ   ỏ và tr  l ẻ i các câu h i: trong nhà x r  em đang đ y xe trong hâm m ả ộ , sinh ho tạ   Ba b c  nh trên ph n ánh  ế ỉ ề ợ ủ ủ   c a công nhân th  k  XIX? T  ch c nào d ng ra b o v  quy n l i c a công ộ ượ   c nh ng v t v  c a công nhân trong lao đ ng và đó là nhân.T  đó th y đ ế nguyên nhân d n đ n phong trào đ u tranh c a công nhân. ạ ­ Khi d y bài 5 ế ọ ỏ ầ câu h i đ u ti .“Công xã Pa ri 1871”(Sgk l ch s  8 trang 35), giáo viên nêu t h c: Vì sao nói “Công xã Pa ri là m t hình  nh thu nh  c a nhà

7

ướ ủ ỏ ể

ừ ố ớ c ki u m i – nhà n ủ ọ i s

ỏ ố ẽ   c c a dân, do dân, vì dân”. Câu h i vì sao s  kích thích ọ ướ ự  ể  đó lôi cu n các em say mê, tìm hi u bài h c d ể ồ   c câu h i mà cô giáo ng d n c a cô giáo đ  r i cu i bài các em tr  l ả ờ ượ i đ

ướ n trí tò mò c a h c sinh, t ẫ ủ ướ h nêu ra.

ấ ự ươ ề ở ư ậ ở ộ ­ T

ử

ọ ế ủ ọ

ỏ ạ ạ ậ ề ề ự ị

ể

ư ậ ươ ụ ấ Nh  v y, đ i v i m t s  bài h c khi áp d ng ph

ng pháp nêu v n đ  đ ầ ộ ố ứ ờ ọ

ố ớ ế ẩ ấ ự ậ ố ớ   ạ ộ  nh  v y, giáo viên nêu v n đ    ho t đ ng kh i đ ng đ i v i ng t ế ớ ị ứ ấ  (1914­1918)”(Sgk l ch s  8 trang 70), giáo ế i th  nh t bài 13: “Chi n tranh th  gi   ể ự ứ ằ   viên kích thích nh n th c, s  ham hi u bi t c a h c sinh b ng cách cho h c sinh ế ớ ế xem đo n clip v  chi n tranh th  g i, sau đó h i: Đo n clip nói v  s  kiên l ch   ử ề ự ệ ị ử s  nào? Em hi u gì v  s  ki n l ch s  đó?  ọ ớ ở ầ  đ u gi ự  l p, t

tin, t ế ể ạ ớ

ủ ộ ắ

ề ố ự

ạ ộ ữ ọ ề ể  ệ tìm tòi phát hi n ki n th c m i     h c giáo viên đã góp ph n giúp các ữ   ầ ượ ự ủ em hình thành các ph m ch t t t khó và nh ng  ch , tinh th n v ợ ự  ự ứ ự ự ọ  h c đ  khám phá, tìm tòi ki n th c m i, năng l c sáng t o g i s năng l c t ế ự ứ    do suy nghĩ, ch  đ ng nêu ý ki n, không quá lo l ng v  tính đúng h ng thú, t ể   ừ ế ủ sai c a ý ki n. T  đó kích thích s  tò mò, lòng khát khao mong mu n tìm hi u ề nh ng đi u ch a bi

ế  ho t đ ng hình thành ki n th c m i c a bài h c. ế ớ ủ ớ ế ở t  ề ể ư ấ ứ ứ ế   ệ   + Nêu v n đ  đ  tìm tòi phát hi n ki n th c m i và phân tích ki n

ế ứ ứ ở ạ ộ th c

ử ề ề ự

ườ ườ ệ ượ ỏ ng h i v  nguyên nhân,

ị ử ề ườ ấ ỏ ề ệ ượ ng l ch s  và th ng h p này chúng ta s  câu h i nêu v n đ  v  s  phát sinh các đi u ki n, ệ   ng l ch s  mà chúng ta th   ng áp

ợ ị ả ọ ng h c sinh y u kém

ụ ho t đ ng hình thành ki n th c.  Trong tr ử ự ệ s  ki n, hi n t ị ố ả b i c nh hay hoàn c nh l ch s  c a s  ki n, hi n t ố ượ ụ d ng cho đ i t ạ ử ớ ị ­ Khi d y bài 3 m c I “

ướ Anh tr

ữ

ọ ệ ạ ở ễ i di n ra  ể ạ i phát tri n nh  v y? ầ

ế ỷ ứ ộ ớ ạ

ự ủ ớ ự ư c tiên vì n

Anh tr ệ ư ớ ồ

ạ ậ ỹ

ạ ử ụ  “ Phong trào công nhân n a đ u th  k  XIX

ử ủ ự ệ . Ví d :ụ ế ạ ệ ”(Sgk l ch s  l p 8 trang Cách m ng công nghi p   ả ỏ ạ ạ   18), giáo viên cho h c sinh quan sát hình  nh và nêu câu h i:T i sao cách m ng  Vì sao n n kinh t ề ử ầ   ế ủ c tiên?   c a Anh, n a đ u công nghi p l ư ậ   V i nh ng d ng câu h i nêu v n đ  này ạ ề ấ ỏ ớ   th  k  XIX l ự ủ ọ   ệ ỏ ự ẫ ắ m c đ  yêu c u không cao l m song v n đòi h i s  làm vi c tích c c c a h c ễ ệ    duy tích c c c a các em. Cách m ng công nghi p di n ra sinh v i sách và s  t ủ ở ạ ề ề ữ ướ ướ c Anh s m có đ  nh ng ti n đ  cho cách m ng công   ố ớ   ỹ ượ ư ả ộ nghi p nh : S m làm cu c cách m ng t c ngu n v n l n,  s n, tích lu  đ ả ế ả nhân công đông đ o, c i ti n k  thu t.   ­ Khi d y bài 4 m c I ử ớ

ế ỉ ớ ợ

ỏ  Vì sao ngay t  b n? ấ

ố  Ngay t ườ ộ ủ ộ ị l ch s  l p 8 trang 28), giáo viên nêu câu h i: ấ ấ c p công nhân đã đ u  tranh ch ng ch  nghĩa t ướ sinh trình bày theo h ấ ư ả bóc l ủ ừ ầ ộ ng đ  bóc l ng sau:  s n, c t c a giai c p t ầ  ”(Sgk  ờ ừ    lúc m i ra đ i giai ư ả  Giáo viên g i m  đ  h c ở ể ọ   ố ượ    đ u giai c p công nhân đã là đ i t ng ườ   i công t ngày càng tăng lên, ng

8

ờ ư ờ ậ 12 gi th m chí 16 gi

ươ ừ ế

ậ ữ ạ ả

ộ ệ ả ấ ứ ỏ ơ ế ờ  lên đ n 14 gi ạ ắ ị ụ ữ ẻ ề i h n trong khi đó đi u ki n lao đ ng vô cùng t

ạ ng ít  ọ ấ

ể ả ấ ộ ằ ả i s  công b ng, h  th y rõ b n ch t c a giai c p t

ọ ấ ấ ấ ủ ừ ậ   ọ ỉ ộ  nh ng h  ch  nh n ậ   ị ọ ng ch t đói, b  cúp ph t c t xén, bên c nh đó h  còn b  đánh đ p, ồ    em còn ph i ch p nh n nh ng đ ng ượ   c ứ ượ   c ấ ư  ờ    khi ra đ i đã

ạ

ố ữ ư ở

ẩ

ệ ạ

ử ế ớ ế ự ả nhân ph i lao đ ng t ượ ồ đ c đ ng l ấ ị b  sa th i b t c  lúc nào, ph  n  và tr ọ ồ ươ i tàn, h  không đ l coi tr ng tính m ng trong quá trình lao đ ng, Giai c p công nhân đã ý th c đ ầ ạ ự c n ph i đ u tranh đ  đòi l ẫ ế ả s n, đó chính là nguyên nhân d n đ n giai c p công nhân ngay t ấ ư ả ấ i giai c p t  s n.    đ u tranh ch ng l ỏ ạ ấ ớ V i nh ng d ng câu h i nêu v n đ   ự ủ ự ư ệ ự s  làm vi c và s  t ữ ệ ế ụ đó ti p t c rèn luy n cho các em nh ng ph m ch t và năng l c c n thi ọ ả h c, phân tích, gi i quy t tình hu ng, sáng t o trong vi c gi ỏ ả ờ tr  l ỏ   ề ở ứ ộ ợ  m c đ  g i m  nh  trên, đòi h i ừ  ọ ố  duy tích c c c a các em, cu n hút các em vào bài h c và t ự ầ ư ự  ế ấ t nh  t ỏ ế ả i quy t câu h i và   ử ệ t Nam. i các câu h i, có s  liên h  gi a l ch s  th  gi i và l ch s  Vi

ố ệ ữ ị ố ị ứ ở ạ ộ ế ấ ề ể ủ ệ ậ

ấ ườ

ệ ệ ượ

ế ệ ố ọ ớ ế ậ

ho t đ ng luy n t p.  ỏ ự ư ơ ủ  duy cao h n c a các em. T ả ử ị ng l ch s , các em ph i bi ớ ế ử ự ệ ộ ậ ự

ấ ấ ủ ự ệ ặ ị ặ ả ộ

+ Nêu v n đ  đ  c ng c  nâng cao ki n th c  ừ  ề ợ ng h p này v n đ  nêu ra đòi h i s  t Tr ỗ   ự ệ ượ ắ ể t xâu chu i c các s  ki n hi n t vi c hi u n m đ ứ ừ ồ ứ ế huy đ ng ki n th c đã h c v i ki n th c v a m i ti p nh n có h  th ng r i rút   ể   ậ ị ra nh n xét đánh giá s  ki n ho c nhân v t l ch s , có s  so sánh tìm th y đi m ệ   ử ừ ố  đó rút ra b n ch t c a s  ki n hi n gi ng ho c nét đ c đáo trong l ch s , t ượ t ụ ng.Ví d :

ạ “Cách m ng t

ặ ị ạ ạ ả ư ả  s n Pháp”( ậ

ữ ứ ­ Khi d y xong bài 2:  ỏ ể ọ ướ ộ

ứ ư

c châu âu di n ra d ề ở ề ạ ấ ạ

ế ộ ư

ậ ổ ạ ề ở ướ ạ

ở ư ứ ế ộ ư ả ủ ộ

ử    Sgk l ch s  8 trang 10), ư ả ở  các  s n  giáo viên đ t câu h i đ  h c sinh th o lu n nhóm: Cách m ng t   ễ ạ ư  ạ ướ i nh ng hình th c nào? T i sao các cu c các m ng t n ướ ư  ạ ễ ả ộ i nhi u hình th c khác nhau nh ng đ u là cu c cách m ng t s n di n ra d ư ả ở ỗ ướ   ợ ả c  m i n  s n  s n? Giáo viên g i m :Tuy giai c p lãnh d o cách m ng t ọ   ạ ế ụ t đ  ch  đ  phong ki n quét s ch m i khác nhau nh ng đ u có m c đích l ả ể ướ   c chuy n mình ch ng ng i, c n tr  kìm hãm cách m ng m  đ òng cho các n ở ỗ ướ   c có  m i n  b n ch  nghĩa. Tuy nhiên m c đ  thành công  sang ch  đ  t khác nhau.

ạ ướ ế ỉ ố ­ Khi d y xong bài 6:

ị ( SGK l ch s  8 trang 39), giáo viên t

ủ ố

“Các n ử ủ ủ ứ ế ệ

ế ặ

ế ố ấ ủ ượ ả ể ấ ữ ế ặ ấ ố ứ c Anh, Pháp, Đ c, Mĩ cu i th  k  XIX­   ả   ọ ổ ứ  ch c cho h c sinh th o ự ế  ứ ở ủ   t hi u chi n”, Mĩ là “x   s  c a ườ   i   c b n ch t c a các đ  qu c Anh,

ế ỉ ầ đ u Th  k  XX” ậ ế ọ ạ lu n: T i sao g i Anh là “Ch  nghĩa đ  qu c th c dân”, Pháp là “Ch  nghĩa đ ố qu c cho vay lãi”, Đ c là “Ch  nghĩa quân phi ổ ậ ủ các ông vua ô tô”?  Đây là đ c đi m n i b t c a các đ  qu c, khi nhìn vào ng ể ta th y nh ng đ c đi m đó rõ nh t và nêu đ ứ Pháp, Đ c, Mĩ.

9

ợ ỏ ớ ề ổ

ổ ậ ặ ỏ ừ

ạ ệ ừ ộ ọ ể ươ  ph ng pháp t ự

ớ ế ự ử ụ

ấ ề ả

ế ụ ợ ế ươ ả   ấ V i các câu h i nêu v n đ  t ng h p này giáo viên có th  cho các em th o ứ   ặ  ch c lu n c p, bàn ho c nhóm. T  n i dung các câu h i, t ả giáo viên ti p t c giúp các em h c sinh rèn luy n các năng l c sáng t o, qu n lí,   ữ  giao ti p, h p tác v i các thành viên trong nhóm và năng l c s  d ng ngôn ng ậ ể đ  nêu ý ki n trình bày v n đ  th o lu n.    ấ ề ng pháp quan sát nêu v n đ

ử ụ ươ ấ

b. Ph Đây cũng là m t d ng nêu v n đ  thông qua ph ụ ề ầ ươ ươ ố ộ ạ ng pháp này yêu c u t

ượ ồ ự ả

c đ  thông qua kênh ch  ít  ặ ủ

ứ ọ ố ượ

ướ ự ề ượ ưở ủ ự ư ể ọ i s  đi u khi n c a ng ề ưở ng, t ế  do t ng d ng t

ồ  ng pháp s  d ng đ ố ớ ọ   ng đ i cao đ i v i h c sinh, các dùng tr c quan. Ph ữ ỏ ể ể   i đ  suy xét phán  mình tìm hi u tranh  nh, l em t ấ ủ ự ệ ữ ả   đoán b n ch t c a s  ki n ý nghĩa sâu xa c a b c tranh ho c ô ch  nào đó có ấ ọ   ng h c sinh cho phép liên quan đ n bài h c. V n đ  này dành cho m i đ i t ườ   các em t i  duy, liên t thày. Ví d :ụ

ị ạ ư ả s n Pháp”

ấ ạ ­ Khi d y bài 2:  ề

ướ ử ế t tình hình kinh t ở ể ọ ợ

ứ

ứ ủ ườ ư

ướ ạ

ấ ả ệ ủ ẳ ệ ắ

ự ề ộ ặ ễ ậ ộ ấ ộ ng bóc l

ộ ầ ố

ệ ủ ướ ạ ậ

ấ ệ ạ ườ ự ấ ậ ả ủ ề ậ ị

ự ế ạ

ộ ả ủ ọ ự ượ ạ ạ

ẩ ườ ấ ừ ạ ớ “Cách m ng t   (Sgk l ch s  8 trang 10), giáo ế  ứ viên nêu v n đ : Em hãy quan sát b c tranh hình 5 và cho bi ư ế ạ ộ   c cách m ng nh  th  nào? Giáo viên g i m  đ  h c sinh và xã h i Pháp tr ướ ủ ố ng cho các em rút ra ý nghĩa   th y ý nghĩa sâu xa c a b c tranh, cu i cùng h ạ   ả i nông dân Pháp cõng trên l ng đ i ph n ánh c a b c tranh: Hình  nh ‘‘ng ộ ả ữ ộ   c cách m ng có s  phân di n c a quý t c và tăng l ’’ ph n ánh xã h i Pháp tr ố   ị ầ ườ t ng hoá đ ng c p sâu s c, đ c bi i nông dân vô cùng l m than b  nhi u đ i ư ữ ượ   , quý t c và đ ng v t nh  chim chu t. Bên t nhũng nhi u: tăng l t ả   ế ả ứ ườ i nông dân c m trong b c tranh cũng ph n canh đó hình  nh chi c cu c mà ng ộ ả ấ   ánh trình đ  s n xu t nông nghi p c a n c Pháp r t th p kém, l c h u do đó ế   i tr c ti p ch u h u qu  c a n n nông nghi p l c h u chính là nông dân. ng   Đây cũng là lý do khi n nông dân Pháp tích c c tham gia vào cu c cách m ng và   ng đông đ o c a cách m ng, luôn đ y cách m ng đi lên không ng ng, h  l c l i r t trung thành v i cách m ng là ng

ạ ủ ự ờ ủ

ị ọ ầ

ử ữ ả ề ứ

ầ ỏ ở ử ụ ủ ạ ớ i ch  l

ứ

ộ ộ ề ứ ọ ế ủ ộ ả ậ ẻ

ế ề ự ệ ị ầ ứ ộ

ả

ẽ ể ườ ượ ữ ậ ả ­   Khi   d y   bài   4:   “Phong   trào   công   nhân   và   s   ra   đ i   c a   ch   nghĩa ế   Mác”(Sgk l ch s  8 trang 28), giáo viên yêu c u h c sinh quan sát hình 24, k t ẻ  ợ ậ ỏ h p kênh ch  th o lu n câu h i: Em có suy nghĩ gì v  b c tranh “Lao đ ng tr ẻ  i thích s  d ng lao đ ng tr em trong h m m    Anh”? Và vì sao gi ậ ọ   em? H c sinh quan sát b c tranh th o lu n và nêu ý ki n c a mình v  b c tranh. ả ế ướ   ng đi đ n k t lu n: Tr  em ph i lao đ ng c c nh c trong các Giáo viên đ nh h ố   ệ ỏ ớ ấ ồ nhà máy, h m m  v i đi u ki n lao đ ng r t t i tàn, công vi c là quá s c đ i ộ  tr  em vì tr  công r  m t. Quan sát ẻ ạ ẻ ử ụ ủ ớ ớ   i ch  thích s  d ng lao đ ng v i các em; Gi ủ ả ọ   c tình c nh c a nh ng ng i công nhân Anh và th o lu n h c sinh s  hi u đ

10

ấ

ủ ị ố ẹ ơ ợ ự ồ ố

ớ ệ

ả ẽ ố ả

ố ọ ấ

c kích thích h c t p. Giáo viên có nhi m v  g i m

ụ ợ ế

ị ề ấ ả ấ ử ừ ậ ứ ấ ủ

ố ệ ấ ủ ọ

ỗ ế ừ ườ ụ ng sau m i m c, m i bài có t

ỏ ứ

ỏ ọ ấ ự ị ấ

ề ả ộ ẩ ạ ữ ấ

ọ ề ặ ế ể

ậ ượ c lòng ham hi u bi ế ọ ả ặ ệ

ứ ơ ả ế

ể ạ ả ồ

ưở ư ỗ ng, t

ầ ọ ậ ượ ng t ự

ự ữ ủ ọ ậ ư ế ớ

ừ ả ờ i nói chính xác, có hình  nh rõ ràng, c  th  v

ọ ả   và gia đình h , nguyên nhân vì sao công nhân đ u tranh, kh i g i s  đ ng c m, ộ ố ượ ấ c giá tr  t t đ p c a cu c s ng hôm nay mà các em đang s ng, đang th y đ   ụ ừ ơ ố ơ ượ ưở ng th , t t h n, trách nhi m h n v i gia đình và c h đ    đó các em s  s ng t ư ậ ế   ớ ạ ở ộ t  trên l p, giáo viên  ph i luôn bi xã h i. Nh  v y, trong quá trình gi ng d y  ấ ấ ặ ả   ề ừ ặ ề  đó h c sinh th y mình ph i đ t ra các v n đ  ho c tình hu ng có v n đ , t ở  ệ ọ ậ ượ ọ ậ ủ ộ ch  đ ng h c t p và đ ứ   ọ ề ừ ế ả i quy t các v n đ  v a mang tính ch t nh n th c ki n th c, giúp h c sinh gi ể ừ ư    đó rút ra ý nghĩa b n ch t c a v n đ . Là v a t  duy tìm hi u sâu l ch s  t ạ ượ ư ậ ứ   c nh  v y t c là giáo viên đã  t o ra m i liên h  bên trong c a h c sinh và đ ớ ữ ọ gi a h c sinh v i giáo viên.     ỗ ỏ   Trong sách giáo khoa, th  1 đ n 3 câu h i, ờ   ồ ế ơ ở ể ữ nh ng câu h i này là c  s  đ  giáo viên xác đ nh ki n th c trong sách, đ ng th i ệ ố ổ ề ư ề ủ ể   b  sung đ  xây d ng h  th ng câu h i nêu v n đ  c a bài h c. V n đ  đ a ra ự ế ọ ị ừ ự ả    khi s an giáo án, ph i có d  ki n nêu ra lúc nào. Rõ ràng ph i có s  chu n b  t ệ ử ụ ệ ấ ọ   vi c s  d ng d y h c nêu v n đ  còn là m t ngh  thu t. Nh ng v n đ  đ t ra ả ộ ắ   t, trí b t bu c h c sinh ph i suy nghĩ, ph i kích thích đ ự   ạ ủ ọ thông minh, sáng t o c a h c sinh. Đ c bi t là giúp h c sinh y u kém tích c c ầ ạ ộ ho t đ ng và d n d n hình thành ki n th c c  b n cho các em qua đó các em có   ứ   h ng thú h c t p.  Bên c nh đó, đ  dùng tr c quan còn phát tri n kh  năng quan ạ   sát, trí t  duy và ngôn ng  c a h c sinh. M i khi quan sát vào lo i ồ ọ   đ  dùng tr c quan nào, h c sinh cũng thích nh n xét, phán đoán, hình dung xem ử ượ ọ ứ ị ả c ph n ánh, minh h a nh  th  nào? T  đó các em  m i suy quá kh  l ch s  đ   ạ ằ ụ ể ề  ễ nghĩ và tìm cách di n đ t b ng l . ứ b c tranh xã h i đã qua ớ ấ ả ưỡ V i t

ử ầ ạ ớ

ồ ứ ữ ả ọ

ữ ế ế

ớ ụ

ệ ạ ẩ ế

ự ầ ự

ề ề ồ

ộ ụ ể   ng, giáo d c và phát tri n nêu trên, đ  dùng t c  ý nghĩa giáo d ọ ị ấ ượ ự   ng d y h c l ch s , gây h ng thú tr c quan góp ph n to l n nâng cao ch t l ự  ể ớ ỹ ọ ọ ậ ữ h c t p cho h c sinh, giúp h c sinh nh  k , hi u sâu nh ng hình  nh, nh ng s ứ   ố ầ ử ứ ị ệ ệ ự ki n, ki n th c l ch s . Nó là chi c “c u n i” gi a hi n th c v i quá kh , ớ ờ ố ạ ượ   c m c đích rèn i và qua đó giáo viên đ t đ khách quan v i đ i s ng hi n t ư ự ự ấ ữ ệ t nh  năng l c th c hành ruy n cho các em nh ng ph m ch t năng l c c n thi   ự ử ụ   ế ự ự ọ ớ ồ  h c, năng l c giao ti p, năng l c s  d ng v i đ  dùng tr c quan, năng l c t ự ngôn ng  đ  di n đ t đi u mình suy nghĩ v  các đ  dùng tr c quan…. ạ ượ ự ữ ể ễ ệ ạ ả ự ế

ự ế ả ạ ươ ạ ấ Ph

ể ọ ng pháp d y h c nêu v n đ  đ ọ ị ng phát tri n năng l c h c sinh trong d y h c l ch s

ọ ậ ị ệ ượ III. Hi u qu  d  ki n đ t đ c ụ  gi ng d y áp d ng “ Qua th c t ự ọ ướ ị theo đ nh h ử ủ ọ ả ấ ượ hi u qu  ch t l ng h c t p l ch s  c a h c sinh đ ạ c nâng lên rõ r t v  t ề ể   ử   ” tôi th yấ   ệ ề ấ ả t c

11

ộ ầ ụ ọ ươ ộ

ộ ạ ề ự ế ọ ậ

ỏ ạ ề ậ ụ ọ

ỏ ỗ ệ ể

ộ ụ

ươ ả ắ ọ

ọ ố

ươ

ậ ự ự ệ ứ ụ ế ộ ắ ệ

ng pháp d y h c nêu v n đ ạ ề ẵ ượ c quy đ nh s n mang tính c ự  ch c h ứ ị ng pháp  này giáo viên chuy n sang vai trò ng ự i t ậ ể ự ứ ệ ế

ữ ư ủ ấ

ự ệ ầ ộ

ấ ượ ử ở ọ ứ

ự ủ ộ ế ộ

ươ ử ạ ọ ạ ộ ỗ ữ   ưỡ ặ ể ng h  gi a các m t giáo d ng, giáo d c và phát tri n. Đây là ho t đ ng t ứ ế ộ ậ ằ   th y và trò nh m giúp cho h c sinh đ c l p lĩnh h i ki n th c m t cách thông ộ ố    (h c t p và cu c s ng). Đi u này minh, v n d ng m t cách sáng t o vào th c t ầ ứ ộ ứ   quan tr ng và đòi h i nhi u công s c, lao đ ng sáng t o, ý th c tinh th n trách ộ ự ư ầ ủ    duy và nhi m cao c a m i m t giáo viên. Và c n đòi h i phát tri n năng l c t ữ ướ ủ ọ   c khi giáo d c cho h c sinh, cho nên ph i n m v ng lý hành đ ng c a mình tr ề  ụ ườ ấ ệ ệ ạ ng xuyên. Ph lu n, rèn luy n nghi p v  th ươ ề   ớ ề ả ơ ng pháp d y h c truy n th ng (Truy n th c s  hi u qu  h n nhi u so v i ph ố  ị ộ ộ ng trình đ th  ki n th c theo m t n i dung, ch ớ   ọ ự ả ọ ị   bài   h c).   V i đ nh   b t   bu c   giáo   viên   và   h c   sinh   ph i   th c   hi n   trình   t ọ   ẫ ườ ổ ứ ướ ươ ng d n h c ph ế ư ậ   ử  tìm đ n ki n th c, tích c c hoá trong vi c nh n th c l ch s . Nh  v y, sinh t ệ   ấ ọ ạ ề ớ trong “d y h c nêu v n đ ” v i nh ng  u đi m c a mình, tôi th y kinh nghi m ấ   ế ng b  môn nh t này có ý nghĩa, góp ph n thi ề ị ệ là vi c phát tri n năng l c nh n th c các v n đ  l ch s      h c sinh, phát huy ử ượ c tính tích c c ch  đ ng lĩnh h i ki n th c l ch s .  đ ứ Ph t l ch s  có  ng d ng “

ể t th c vào vi c nâng cao ch t l ấ ậ ứ ị ụ ự ọ ể ự ế  Ti n hành d y m t ti ị ề ể ạ ọ ị ướ ể ộ ế ị ng phát tri n năng l c h c sinh trong d y h c l ch s ấ v n đ  đ  theo đ nh h ạ ng pháp d y h c nêu   ử  ”

ị ạ ớ ư ệ Bài 5: Công xã Pa ri 1871 ườ ­ Đ a đi m i l p 8A tr ng THCS Ninh An– Huy n Hoa L ­ Ninh Bình ể : t

.

ế ứ ủ ọ ự ể ế ậ ọ

ọ

ử ụ ươ ấ ­ K t thúc bài h c giáo viên ti n hành ki m tra s  nh n th c c a h c sinh ạ ươ ứ ớ ạ ớ ng pháp d y h c nêu i l p 8A và 8B. Trong đó, l p 8B không  ng d ng ph t ạ ấ v n đ , l p 8A là l p giáo viên đã s  d ng ph ụ ề ọ ng pháp d y h c nêu v n đ .

ề ớ ế ớ ả ụ ể ư K t qu  c  th  nh  sau

ạ

Lo i gi

ạ Lo i khá

ớ

ố L p (Sĩ s )

ố S  bài

ố S  bài

T  l

%ỉ ệ

ố S  bài

ứ

ạ ỏ i T  lỉ ệ   % 32,4

38,2

Lo i T.bình T  lỉ ệ % 29,4

11

13

10

(Th cự

34,3

42,8

22,9

15

12

8

ố 8B (34) (Đ i ch ng) 8A   (35) nghi m)ệ

ậ ự ệ

ằ ư ệ ế ả ộ

ế ớ ế ứ ệ ậ

ấ ố ợ ươ ậ ớ

ướ ứ ữ ớ ọ ổ Nh n xét sau khi th c nghi m ứ   ả ự ạ B ng k t qu  th c nghi m s  ph m cho th y, k t qu  lĩnh h i ki n th c ả ẳ ớ ơ ự ọ ủ   c a h c sinh l p th c nghi m cao h n h n l p đ i ch ng. Vì v y b n thân đã ấ ằ ề ấ ấ ọ ạ ng trình sách giáo nh n th y r ng d y h c nêu v n đ  r t phù h p v i ch   ọ ậ   ế ạ ớ ng đ i m i. H c sinh có h ng thú h c t p t d y theo h khoa và v i nh ng ti

12

ồ ạ ế ể ự

ạ ế ự ố ộ

ơ ọ ổ ẹ

ọ ệ ẽ ụ ủ ộ ệ ọ ậ ớ

ớ ẻ ứ ọ ử ộ ắ ơ

ơ ế ọ ế ệ ẽ ấ   ờ ơ ể ở ộ t, đ ng th i cũng r t h n, tích c c ch  đ ng sáng t o đ  m  r ng v n hi u bi ể ứ ụ ệ ệ   linh ho t trong vi c th c hi n nhi m v  lĩnh h i ki n th c và phát tri n kĩ năng. ọ Không khí h c t p sôi n i, nh  nhàng và h c sinh yêu thích môn h c h n. Tôi   ộ   ệ cũng hi v ng v i vi c áp d ng kinh nghi m này, h c sinh s  có cách lĩnh h i ặ   ứ ị ki n th c m i m  và ti p thu ki n th c l ch s  m t cách sâu s c h n và đ c bi

ế t s  yêu thích môn h c này h n.   ệ ề ả

ụ ể ạ ấ ọ

ể ế ố ọ

ở ề ư ự

ệ ư ệ ề ạ ấ

ủ

ỳ ớ ọ ể ầ ề ạ ớ ươ ệ ỏ ố ớ ổ

ụ   IV. Đi u ki n và kh  năng áp d ng ề ươ ạ   ấ ả ng pháp d y h c nêu v n đ  có th  áp d ng vào t t c  các bài d y Ph ố ề ụ ừ ử ừ ị    nhi u tình  kh i 6 đ n kh i 9, tu  theo t ng bài h c có th  áp d ng  l ch s  t ự  ằ ộ ờ ứ ố hu ng và m c đ  khác nhau. V i th i gian th c nghi m ch a nhi u, b ng s ả ủ ươ ắ   tâm đ c v  ph ng pháp d y h c nêu v n đ  cũng nh  tính hi u qu  c a nó, ệ ế ạ tôi m nh d n trình bày quan đi m c a mình trong sáng ki n kinh nghi m nho   ơ   ọ ạ nh  này v i mong mu n góp ph n vào vi c đ i m i ph ng pháp d y h c n i tôi đang công tác.

ỏ

ỏ ả ủ ệ ố

ơ ậ ấ ả ế ằ ườ

ứ ạ ả

ế ượ ổ ớ

ỉ ằ ẫ ệ ấ ọ ươ

ụ ạ ả ụ ệ ồ

ủ ữ ể ấ ơ ộ ị

ườ ữ ủ ệ ồ ượ i yêu ngh

ượ ủ ể ơ

ả   Trên đây là kinh nghi m nh  mà b n thân tôi đã đúc rút trong quá trình ệ ả ạ   t r ng v n tr i nghi m c a tôi còn r t ít  i mà kho tàng tri gi ng d y. Tôi bi ớ ữ ứ ủ   i thì vô t n, h n n a là giáo viên ph i luôn làm m i mình th c c a loài ng ứ ề ằ ọ ướ c h c sinh không ch  b ng tri th c mà còn b ng c  cách th c truy n đ t có   tr ư ậ ớ   ầ ứ ứ c yêu c u  đ i m i s c  thuy t ph c  h p d n có nh  v y m i   đáp  ng  đ ủ ề ả   ế ụ ướ t nghĩ b n c nhà. Tôi thi ng pháp d y h c hi n nay c a n n giáo d c n ph ứ ệ   ỏ ồ ư ọ ế thân tôi còn ph i trau d i ki n th c nghi p v  cũng nh  h c h i đ ng nghi p ề ầ c đón nhi u h n n a đ  theo k p yêu c u chung c a xã h i. Tôi r t mong đ   ề  ậ ậ nh n ý kiên đóng góp c a các b c thày, đ ng nghi p và nh ng ng ỉ ệ ế ư ạ c hoàn ch nh h n.  s  ph m đ  sáng ki n kinh nghi m c a tôi đ ả ơ  ! Tôi xin chân thành c m  n

Ninh An, ngày 12  tháng 3  năm 2018

ậ ủ ơ ả ế Xác nh n c a c  quan đ n v ơ ị               Tác gi sáng ki n

13