SKKN: Tiếp cận, thực hành xây dựng câu hỏi theo quan điểm PISA để phát huy năng lực khoa học của học sinh trường THPT Lý Nhân Tông trong dạy học chương II – Cảm ứng, Sinh học 11

S  Ở GD­ĐT NAM Đ NHỊ ƯỜ

NG THPT

LÝ NHÂN TÔNG

TR

BÁO CÁO BÁO CÁO

Ế Ế

Ệ Ệ

SÁNG KI N KINH NGHI M SÁNG KI N KINH NGHI M

Ự

Ự

Ậ

Ế

Ỏ TI P C N, TH C HÀNH XÂY D NG CÂU H I

Ọ

Ự

Ể

Ể

THEO QUAN ĐI M PISA Đ  PHÁT HUY NĂNG L C KHOA H C

Ọ

Ọ

Ủ

Ạ

ƯƠ

Ả Ứ

Ọ

C A H C SINH TRONG D Y H C CH

NG II – C M  NG, SINH H C 11

ầ

ị

Tác gi

: ả Tr n Th  Nhàn

ử

ộ

Trình đ  chuyên môn: C  nhân

ứ ụ

Ch c v : Giáo viên

ơ

ườ

N i công tác: Tr

ng THPT Lý Nhân Tông

ị

Nam Đ nh, tháng 5 năm 2016

1

ế ậ ự ự ỏ ể ể ế

ọ ủ ọ ạ ọ ườ ự 1. Tên sáng ki n: “Ti p c n, th c hành xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  phát   ươ   ng ng THPT Lý Nhân Tông trong d y h c ch huy năng l c khoa h c c a h c sinh tr

ả ứ ọ II – C m  ng, Sinh h c 11”.

ự ụ ươ ụ ả ạ ọ ế Ph ố   ng pháp gi ng d y môn Sinh h c. Áp d ng cho đ i

ườ ọ ố 2. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:   ượ t ng h c sinh kh i 11 tr

ụ ờ ng THPT Lý Nhân Tông.  ế 3. Th i gian áp d ng sáng ki n: ……………………………………………

ừ ế  T  ngày …… tháng … năm …. đ n ngày …. . tháng …. năm …….

4. Tác gi

: ả ọ Ị Ầ H  và tên: TR N TH  NHÀN

Năm sinh: 09 / 04 / 1983 ợ ườ ị ng trú: Yên L i, Ý Yên, Nam Đ nh

ạ ọ ư ạ ơ N i th ộ Trình đ  chuyên môn : Đ i h c s  ph m Sinh

ứ ụ

Ch c v : Giáo viên ệ ơ ườ ng THPT Lý Nhân Tông

N i làm vi c: Tr ạ ệ Đi n tho i: 0916285622.

ỷ ệ ế ạ

đóng góp t o ra sáng ki n: 100% ụ T  l ị ế ệ ơ 5. Đ n v  áp d ng sáng ki n kinh nghi m:

ị ườ

ơ Tên đ n v : Tr ỉ ị ng THPT Lý Nhân Tông ợ ỉ ị ệ Đ a ch : Xã Yên L i­ Huy n Ý Yên – T nh Nam Đ nh

2

ệ ạ Đi n tho i: 03503. 963. 939

Ề Ệ BÁO CÁO SÁNG KI NẾ Ạ Ế Ả I. ĐI U KI N HOÀN C NH T O RA SÁNG KI N:

ơ ượ ề 1.  S  l ọ c v  môn Sinh h c

ườ ộ ố ự ế ệ ươ ứ ế Th c t

ạ ủ ộ hi n nay trong tr ế ươ ấ ẫ ọ ậ h c t p ch  đ ng sáng t o chi m t  l

ệ ư ố ớ ầ ớ  r t th p, ph n l n v n là ph ệ ế ụ ụ ể ứ ẩ ớ ị

ướ ệ ấ ố

đ c tài li u, SGK mà không có h ằ ỉ ệ ấ ự ẩ ọ ộ ị ế GV chi m t  l

ầ ớ ượ ể ậ ẩ ở ớ ị

ể ng THPT, m t s  HS hi u sâu ki n th c, có ph   ng pháp ụ ộ   ọ ỉ ệ ấ ng pháp h c th  đ ng ẩ   ố nh : Đ i v i vi c chu n b  bài m i, n u GV giao nhi m v  c  th  thì s  HS có ý th c chu n ẫ ủ   ể ự ọ ạ ị b  bài cũng r t ít. Bên c nh đó, s  HS có th  t ng d n c a ữ   ủ ế ủ ấ  r t th p. S  chu n b  bài c a HS ch  y u là b ng cách h c thu c lòng nh ng c ghi trong sách v , th m chí là không chu n b  gì cho bài m i. Có th  nói, ph n l n HS   ứ ư ầ ư ờ ư ư ể ấ ứ th i gian và công s c vào tìm hi u bài, cũng nh  ch a th y rõ

gì đ ẫ v n ch a có ý th c đ u t ượ ầ ọ ọ ủ ự ự ộ ố ư ớ đ

ọ ự ổ ể ệ ớ ộ

ự ự ệ ươ ự ư ữ ệ ng pháp tích c c. Tuy nhiên, GV ch a có nh ng bi n pháp th c s  hi u qu  đ

ọ ậ ủ ườ ọ ạ ộ ủ ế ươ ứ ậ ẫ ộ ố m t s  ph ổ ứ t

ỉ ọ c t m quan tr ng c a môn h c nên HS ch  h c v i thái đ  đ i phó, ch a th c s  say mê,   ụ   yêu thích môn h c. Có th  nói, hi n nay các GV đã có s  đ i m i PPDH b  môn, đã áp d ng ả ể  ng pháp h c t p c a HS ch  y u v n còn   ư ch c ho t đ ng nh n th c cho ng ụ ộ i h c. Ph ư ậ ụ ự ư ứ ế ả th  đ ng, kh  năng v n d ng ki n th c cũng nh  năng l c t

ố ế ọ duy còn ch a cao.  ọ ộ ủ ế

Đa s  HS không ham thích môn Sinh h c, các em ch  y u là h c thu c lòng, ti p thu ứ ờ ợ ụ ộ ụ ế ề ộ ọ

ấ ố ể ấ ể ki n th c m t cách th  đ ng, máy móc, h i h t. Nhi u HS coi môn Sinh h c là môn ph , nên ọ h c có tính ch t đ i phó đ  l y đi m.

ị ướ ụ ể ẩ ỏ ộ ọ ọ ườ Ví d : Khi h i HS, đ  chu n b  tr

ả ờ ữ ệ ấ ướ c cho m t bài h c môn Sinh h c em th ể ỏ ữ ạ ng làm ầ ắ nh ng vi c gì? R t ít HS tr  l ọ i: Đ c tr c SGK, ghi l

ờ ọ ể ự ả ệ ặ ọ ắ i nh ng th c m c đ  h i th y cô ắ ướ ể h c; ho c tìm đ c thêm tài li u đ  t c SGK đ  khi gi

trong gi ỏ ể ả ờ ễ ả ờ ố ắ i đáp th c m c; hay xem tr ị ẩ GV h i có th  tr  l i d  dàng. Đa s  HS tr  l i không chu n b  gì.

ả ạ ọ 2.  Quá trình gi ng d y môn Sinh h c

ự ế ế ườ ỉ ấ ừ ướ ế  tr c đ n nay do thói quen và n p nghĩ mà ng

Th c t ệ ế cho th y t ạ ề ứ ế ọ ọ ượ ữ ế i giáo viên ch  chú ứ ơ ả ủ ế tr ng đ n vi c truy n đ t ki n th c, h c sinh ti p thu đ c nh ng ki n th c c  b n c a bài

ự ạ ọ là s  thành công trong quá trình d y h c.

ớ ộ ệ ậ ạ ọ ọ ộ ườ

ủ ế ứ ệ ạ ọ ở ị ượ V i b  môn Sinh h c cũng v y, vi c d y và h c b  môn này trong nhà tr ầ ệ c coi tr ng đúng m c, b  sai l ch b i vi c d y môn này ch  y u theo nhu c u tr

ạ ọ ườ ể ệ ố

t nghi p và thi tuy n sinh đ i h c. Trong khi đó các tr ơ ữ ề ề ạ ể ố ư   ng ch a ắ   ướ c m t ạ ọ   ng đ i h c, cao ế i không nhi u h n n a có khá nhi u ngành liên quan đ n sinh

ậ ự ư ườ ọ ẫ ớ ườ ọ ự ế đ ủ ọ c a h c sinh là thi t ẳ đ ng có tuy n sinh kh i B l ố ư ọ h c nh ng ch a th t s  cu n hút ng i h c nên d n t i h c ham mê môn

ọ ả i th c t ư là ng ượ ươ ố

ườ ậ ườ ọ ể ự ứ ờ Sinh h c ngày càng gi m. Ngoài ra, do ch ề ọ ng quá nhi u, do v y ng h c trong nhà tr

ng trình THPT ch a đ ấ i h c có r t ít th i gian đ  t ề ừ ồ c phân lu ng, s  môn  nghiên c u, tìm ế ộ ậ ể ầ ớ ỉ ơ ầ ậ ộ

ứ ọ hi u vì v y ph n l n ch  đ n thu n nh n thông tin m t chi u t ứ ụ ộ ượ ế ặ ả ạ ộ giáo viên, ti p thu m t cách   ự c giáo viên gi ng d y, nghiên c u thay vì h c sinh t

th  đ ng ho c lĩnh h i ki n th c đã đ ứ ể ứ ế

tìm tòi nghiên c u đ  nâng cao ki n th c.  ỹ ọ ư ờ ạ ư ữ ể ậ ồ

ể ồ ạ ườ ế ứ ể ở i ti p thu đ ượ ừ c t

3

trong sách v  là còn quá ít, đ  có th  t n t ự ể ự ủ ườ ế ả ộ ế   Nh ng trong th i đ i khoa h c k  thu t phát tri n nh  vũ bão thì nh ng ngu n ki n ể   i và phát tri n ả ượ   ườ c t sâu r ng, năng l c c a con ng th c mà con ng ỏ ượ c thì đòi h i con ng i ph i có s  hi u bi i ph i đ đ

ể ệ ể ệ ậ ộ ớ ọ

t đ . Chính vì v y v i các môn khoa h c nói chung, khoa ọ ớ ề ươ ự ổ ả ạ ọ phát tri n m t cách toàn di n, tri ọ h c sinh h c nói riêng ph i có s  đ i m i v  ph ng pháp d y h c.

ạ ả ọ ở ườ  Tr

3. Qua trình gi ng d y môn Sinh h c  ng Lý Nhân Tông là ngôi tr ượ

ng THPT Lý Nhân Tông: ớ ườ ườ ườ ướ ứ ổ c sang tu i th  5 t

Ngôi tr ậ ng đã b ọ ự ộ ố ở ng m i, nhà tr ầ ấ c xây d ng trên m t vùng đ t thu n nông, h c sinh đa s ừ  ấ    xa, và ch t

ư ổ ị khi thành l p, đ ầ ượ l ng đ u vào ch a  n đ nh.

ấ ề ơ ở ậ ườ ọ ầ ủ

V  c  s  v t ch t nhà tr ọ ế ị ượ ầ ư ắ ớ ử ụ ả ộ môn h c, trang thi c đ u t

ề ớ ệ mua s m m i, s  d ng có hi u qu , đ i ngũ giáo viên tr ượ ộ ừ ạ ọ ạ ả ở t b  đ ầ t tình v i 43 th y cô giáo đ u đ ừ   ng đã có: đ y đ  phòng h c, phòng chuyên môn cho t ng ẻ  ệ    đ i h c tr  lên

nhi ả c đào t o bài b n, chính quy trình đ  t ả ệ ả ạ ụ ớ ọ ọ

ổ ờ ề ẻ ề ệ ậ ầ ổ ớ ộ gi ng d y và ph  trách 18 l p h c, riêng v i b  môn Sinh h c do 2 cô đ m nhi m c  2 cô ư ề đ u có tu i đ i và tu i ngh  còn tr , vì v y ch a giàu v  kinh nghi m. Tuy nhiên các th y cô

ườ ế ấ ề ẵ ự ỡ ng luôn mang trong mình s  tâm huy t, t m lòng yêu ngh , s n sàng giúp đ , chia

ộ ố ữ ư ệ ệ ồ trong tr ẻ s  cho đ ng nghi p nh ng kinh nghi m quý báu trong cu c s ng cũng nh  trong công tác góp

ầ ấ ượ ụ ị ươ ả ướ ng giáo d c đ a ph ng nói riêng và c  n c nói chung.

ph n nâng cao ch t l ề ọ ố ượ ọ ầ ề ấ ượ ư V  phía h c sinh, tuy s  l ư ng h c sinh ch a nhi u, ch t l

ư ổ ề ở ố ị ườ ư ầ ớ ượ ị ch a  n đ nh, và đa s  các em đ u

ọ ậ ủ ữ ầ xa tr ệ ng nh ng ph n l n các em đã xác đ nh đ ả ạ ộ ườ ủ tiêu h c t p, tham gia đ y đ  và có hi u qu  nh ng ho t đ ng c a Nhà tr

ng và c a S ộ ủ ề ầ ụ ề ộ ộ ng đ u vào ch a cao, ụ   c m c ở  ủ ự   i giúp các th y, cô có ni m tin, có đ ng l c

giáo d c phát đ ng. Đó là ni m đ ng viên, an  ệ ạ ộ ự ữ ụ ả xây d ng nh ng ho t đ ng giáo d c hay và hi u qu .

ự ế ả ạ

4.  Th c t ự ế ế ườ ỉ ọ  gi ng d y môn Sinh h c ấ ừ ướ ế  tr c đ n nay do thói quen và n p nghĩ mà ng

Th c t ệ ế cho th y t ạ ề ứ ế ọ ọ ượ ữ ế i giáo viên ch  chú ứ ơ ả ủ ế tr ng đ n vi c truy n đ t ki n th c, h c sinh ti p thu đ c nh ng ki n th c c  b n c a bài

ự ạ ọ là s  thành công trong quá trình d y h c.

ớ ộ ệ ậ ạ ọ ọ ộ ườ

ủ ế ứ ệ ạ ọ ở ị ượ V i b  môn Sinh h c cũng v y, vi c d y và h c b  môn này trong nhà tr ầ ệ c coi tr ng đúng m c, b  sai l ch b i vi c d y môn này ch  y u theo nhu c u tr

ệ ạ ọ ườ ể ố

ư   ng ch a ắ   ướ c m t ạ ọ   ng đ i h c, cao ế t nghi p và thi tuy n sinh đ i h c. Trong khi đó các tr ơ ữ ề ề ể ạ ố i không nhi u h n n a có khá nhi u ngành liên quan đ n sinh

ậ ự ư ườ ọ ẫ ớ ự ế ườ ọ đ ủ ọ c a h c sinh là thi t ẳ đ ng có tuy n sinh kh i B l ố ư ọ h c nh ng ch a th t s  cu n hút ng i h c nên d n t i h c ham mê môn

i th c t ư là ng ượ ố ọ ả ươ ồ c phân lu ng, s  môn

ườ ậ ứ ườ ọ ng trình THPT ch a đ ấ ờ ể ự Sinh h c ngày càng gi m. Ngoài ra, do ch ọ h c trong nhà tr ề ng quá nhi u, do v y ng

ậ ể ầ ớ ỉ ơ ầ ậ ộ nghiên c u, tìm ế ộ i h c có r t ít th i gian đ  t ề ừ

hi u vì v y ph n l n ch  đ n thu n nh n thông tin m t chi u t ứ ụ ộ ượ ế ặ ả ạ ộ ứ ọ c giáo viên gi ng d y, nghiên c u thay vì h c sinh t giáo viên, ti p thu m t cách   ự

ứ ế

th  đ ng ho c lĩnh h i ki n th c đã đ ứ ể tìm tòi nghiên c u đ  nâng cao ki n th c.  ỹ ờ ạ ọ ậ ể ư ư ữ ồ

ứ ườ ế ể ồ ạ ể ở ượ ừ c t i ti p thu đ

trong sách v  là còn quá ít, đ  có th  t n t ự ể ự ủ ườ ế ả ộ i ph i đ

th c mà con ng ỏ ượ c thì đòi h i con ng ộ i ph i có s  hi u bi ệ ể ệ ể ậ ớ ọ

ế   Nh ng trong th i đ i khoa h c k  thu t phát tri n nh  vũ bão thì nh ng ngu n ki n ể   i và phát tri n ả ượ   ườ c t sâu r ng, năng l c c a con ng t đ . Chính vì v y v i các môn khoa h c nói chung, khoa   ọ ớ ề ươ ự ổ ả ạ ọ

đ phát tri n m t cách toàn di n, tri ọ h c sinh h c nói riêng ph i có s  đ i m i v  ph ụ ng pháp d y h c.  ả ệ ệ ệ ậ ạ ỏ ộ

4

Vì v y vi c áp d ng các câu h i PISA vào trong gi ng d y hi n nay là m t bi n pháp ấ ượ ệ ệ ạ ả ạ ợ ọ phù h p và đ t hi u qu  trong vi c nâng cao ch t l ng d y và h c.

ừ ề ệ ế ả ả ế ậ  T  đi u ki n hoàn c nh nh  v y tôi n y sinh sáng ki n… “ ư ậ ự Ti p c n, th c hành xây

ọ ủ ọ ự ỏ ể ể ự d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  phát huy năng l c khoa h c c a h c sinh trong

ươ ả ứ ọ ”. ạ ọ d y h c ch

ng II – C m  ng, Sinh h c 11 ệ ọ ế ằ ủ ế ọ

Tôi hy v ng r ng sáng ki n kinh nghi m này c a tôi giúp h c sinh thêm yêu m n môn ấ ượ ọ ỏ ể ừ ầ ả ạ ộ ọ Sinh h c, góp m t ph n nh  đ  nâng cao ch t l

ng gi ng d y môn Sinh h c. T  đó góp ườ ụ ủ ỏ ầ ấ ượ ủ ng giáo d c toàn diên c a nhà tr ng THPT Lý Nhân

ph n nh  bé c a mình nâng cao ch t l ủ ỉ ị Tông nói riêng c a t nh Nam Đ nh nói chung.

Ả Ả II. MÔ T  GI I PHÁP:

ả ướ ạ ế 1.  Gi i pháp tr

ầ ớ c khi t o ra sáng ki n: ả ờ ỏ ề ượ ủ ế ự ư ự ỏ Ph n l n các GV đ i có xây d ng câu h i nh ng ch  y u d a vào

c h i đ u tr  l ườ ầ ẵ ỏ ỏ ộ ố ệ ề ử ụ ố câu h i có s n. S  ít các th y cô (th ng là GV gi i) đã ít nhi u s  d ng m t s  bi n pháp

ự ỏ xây d ng câu h i.

ầ ớ ử ụ ự ề ằ

Ph n l n các GV đ u cho r ng khó xây d ng và s  d ng vì:  ầ ế ế ộ ứ ự ề ể ỏ ờ ọ ọ ộ   t k  b  câu h i, GV c n nhi u th i gian đ  nghiên c u bài h c, l a ch n n i

ấ ị ữ ệ ỹ ế ế ỏ Khi thi ả dung và ph i có nh ng k  năng nh t đ nh cho vi c thi t k  các câu h i này.

ộ ử ụ ự ề ả ỏ

1.1.

Trình đ  HS không cho phép xây d ng và s  d ng nhi u câu h i trong bài gi ng; HS ủ ờ ầ ư ả cho bài gi ng.

không đ  th i gian suy nghĩ, đ u t Ư ể ủ ả i pháp:

ệ ố ả ố u đi m c a gi ạ ộ

ệ ề ạ ẩ ả ẩ ờ ị ị ề   N i dung bài d y có tính h  th ng, tính logic cao, giáo viên không ph i t n nhi u ễ ọ   ọ th i gian cho vi c so n bài và chu n b  bài. H c sinh không ph i chu n b  bài nhi u, d  h c

ộ ễ ụ ễ

thu c, d  theo dõi, d  áp d ng.  ượ ủ ể ả c đi m c a gi 1.2. Nh i pháp:

ầ ạ ề ươ ủ ế ớ ộ Ph

ị ộ ữ ự ế

ọ i h c b  đ ng, không phát huy đ ế ự ự ế ụ ứ ế ậ ạ ỹ ng pháp ch  y u là th y truy n đ t – trò nghe và ghi nh  m t cách máy ọ ủ   ượ ườ ọ c h t nh ng năng l c khoa h c c a    còn kém. Vì

ự ổ ụ ạ ả ầ ộ ố duy trong giáo

ổ ừ ươ ươ ề ạ ố ọ ọ ng pháp d y h c truy n th ng sang ph ạ ng pháp d y h c tích ph

ọ ấ ạ ậ móc, vì v y mà ng ả b n thân, h c sinh thi u s  sáng t ovà k  năng v n d ng ki n th c vào th c t ớ ư ậ v y mu n có cu c cách m ng trong giáo d c thì c n ph i có s  đ i m i t ự ụ d c. Đó là s  thay đ i t ọ ự c c – d y h c l y h c sinh làm trung tâm.

ồ ưỡ ượ ậ ố ằ ề ề ấ Các GV đ u mong mu n r ng: Đ c t p hu n, b i d

ự ự ẫ ử ụ ư ề ể ể ề ỏ ự   ng v  kĩ năng xây d ng ỏ   và s  d ng câu h i theo quan đi m PISA vì có nhi u GV th c s  v n ch a hi u v  câu h i

ể theo quan đi m PISA.

ư ậ ự ự ỏ ể ể ệ  Nh  v y vi c xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  phát huy năng l c khoa

2. Mô t

ọ ủ ọ ấ ầ ế h c c a h c sinh là r t c n thi t.

ế : i pháp sau khi có sáng ki n

2.1. V n đ  c n gi

ả ả  gi ấ ề ầ ả ế i quy t:

ề ả ọ ớ ể ế ậ ộ

ướ ự ề ọ ọ ợ ọ ố ị Sinh h c 12. Giúp các em l a ch n môn h c, kh i thi, đ nh h

5

ọ ậ ướ ự ề ẫ ọ ị ọ Môn Sinh h c l p 11 có vai trò quan tr ng, là n n t ng đ  ti p nh n n i dung   ớ   ệ ng ngh  nghi p phù h p v i ọ   ể ng phát tri n các kĩ năng m m cho h c năng l c h c t p. Thông qua môn h c v n đ nh h

ư ủ ế ả ề ể ắ ế ấ ượ sinh nh : kĩ năng giao ti p, kĩ năng làm ch , kĩ năng gi i quy t v n đ  đ  n m đ ộ   c bài m t

ấ ễ ệ ả ấ

ế

cách nhanh nh t, d  dàng và hi u qu  nh t.  ớ ủ 2.2. Tính m i c a sáng ki n: ạ ấ ằ ậ ọ ậ ệ ụ ự ể ỏ

ọ ự ộ ấ ế ở ẽ ươ ch ọ ủ huy năng l c khoa h c c a h c sinh là m t t : PISA là “

ọ h c sinh qu c t

ứ ự ể ọ ổ ổ ọ ỹ th c và k  năng trong 3 lĩnh v c: Đ c hi u ph  thông, làm toán ph  thông và khoa h c ph

ẽ ể ứ ữ ứ ế ế ả ầ ỹ

ố ế ẽ ớ ẩ ậ ạ thông. Qua đó s  ki m tra kh  năng đáp  ng nh ng ki n th c k  năng c n thi ố s ng sau này theo chu n qu c t

ụ ủ ế ớ ố ế ươ ớ ố ớ Nh n th y r ng trong d y h c tích c c vi c v n d ng các câu h i PISA đ  phát   ng trình đánh giá   t y u b i l ố ế” (Programme for  International  Student  Assessment ­ PISA), đánh giá ki nế   ổ  ộ   t cho cu c ụ   ộ . Tham gia PISA là chúng ta h i nh p m nh m  v i giáo d c ổ   ng pháp đánh giá, , so sánh v i giáo d c c a các qu c gia trên th  gi i, đ i m i ph qu c t

ọ ầ ạ ớ ướ ổ c nhà vào năm 2015

cách d y – h c, đón đ u cho đ i m i n ữ ơ ệ ơ ộ ọ ậ ổ

H n n a khi tham gia PISA Vi ố ế ườ ự ộ ể ể ự ể ộ

ỳ tăng c ố ố ế ươ ẩ ằ ớ ớ ọ đánh giá qu c t ố t

t các k  đánh giá qu c gia v i tiêu chu n qu c t ớ ể ầ ấ ượ ụ ồ ờ ệ   t Nam có c  h i h c t p, trao đ i kinh nghi m, ệ   ng năng l c đ i ngũ cán b  đánh giá đ  có th  tri n khai th c hi n ổ   ạ ổ ng pháp d y h c, đ i , nh m đ i m i ph ẩ   ướ c chu n ng giáo d c, đ ng th i là b

ụ ộ ổ ớ m i thi, ki m tra, đánh giá góp ph n nâng cao ch t l ự ị b  tích c c cho l

trình đ i m i giáo d c năm sau 2015  ẽ ổ ư ậ ể ớ ớ ượ ươ ọ

Nh  v y có th  nói v i cách này ta s  đ i m i đ ề ượ ệ ế ả ọ c ph ự ủ ừ ẽ c h t m i kh  năng, năng l c c a b n thân t ọ   ạ ng pháp d y h c, h c ẽ ả    đó s  giúp

sinh s  có đi u ki n phát huy đ ọ ủ ự ề ỉ ả ố ệ các em t đi u ch nh cách h c c a mình sao cho có hi u qu  t ấ t nh t.

ệ ủ ả ớ ả ớ i pháp m i so v i gi i pháp cũ:

ự 2.3. S  khác bi Ư ể t c a gi ủ ử ụ ọ ỏ ạ ự ự ể

ấ ắ ả ế ữ ứ ượ ứ ế ế ả ậ ớ  ụ   i thích và v n d ng ki n th c đã

ả ế c b n ch t ki n th c, gi ị ụ ớ ủ ứ ệ ế ặ ậ u đi m c a s  d ng câu h i PISA trong d y h c tích c c là ki m tra s  ghi nh ứ ọ ki n th c đã h c, n m v ng đ ọ h c vào gi

i quy t nhi m v  m i ho c xác đ nh ý nghĩa c a ki n th c trong lí lu n và trong ể ể ấ ư ậ ự ư ữ ễ ỏ ỏ

th c ti n. Nh  v y có th  th y câu h i theo quan đi m PISA không nh  nh ng câu h i khác ườ ọ ở ỗ ỏ ư ả ắ ậ ụ ữ ứ ề ắ ộ

ch : Các câu h i đ a ra đ u b t bu c ng ế ế ứ ể ả ế i h c ph i n m v ng ki n th c và v n d ng các ế ộ ố ề ấ ki n th c đ  gi

2.4. Cách th c th c hi n, các b ụ ư

ự ễ i quy t các v n đ  liên quan đ n th c ti n cu c s ng xung quanh chúng ta.  ệ ủ ụ ể ướ ứ ự ự ệ ả ộ i pháp m t cách c  th , rõ ràng, c th c hi n c a gi

ệ ụ ể ể ề ả cũng nh  các đi u ki n c  th  đ  áp d ng gi i pháp.

ắ 2.4.1. Nguyên t c xây d ng câu h i theo quan đi m PISA

ự ự ỏ ỏ ể ể ự ể

ướ ư ự ố ỏ Quy trình xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  phát huy năng l c khoa ế ọ ủ h c c a HS ti n hành theo 5 b c gi ng nh  quy trình xây d ng câu h i nói chung tuy nhiên

ụ ể

ự ộ ệ N i dung th c hi n

ị ụ

ự ề ỏ ỏ ễ ả ạ ỏ

6

ả ờ ộ ị i ử ụ ử ư ỏ Xác đ nh m c tiêu  ể Tìm kh  năng có th  mã thành câu h i và ti m năng xây d ng câu h i  ả Di n đ t kh  năng mã hóa thành câu h i  ầ Xác đ nh n i dung c n tr  l ỉ Tham kh o ý ki n chuyên gia, ch nh s a và đ a câu h i vào s  d ng có khác đôi chút, c  th :  cướ   Các b ế ti n hành 1 2 3 4 5 2.4.2. ướ ả ự Các b ế ệ c th c hi n

(cid:0) ướ ự ụ ể ỏ ị

ụ ế ệ ậ ầ ơ ị B c 1: Xác đ nh m c tiêu: Khi xây d ng câu h i theo quan đi m PISA   ụ   ệ ngoài vi c xác đ nh các m c tiêu b c 1 (Tái hi n) thì chúng ta c n nên chú ý h n đ n các m c

ạ ậ ậ ạ tiêu b c 2 và b c 3 (Tái t o – sáng t o).

ỏ ể ọ ủ ọ ụ ự

ọ ế ậ ượ ụ ế ế ả ọ ị ặ   Câu h i đ  phát huy năng l c khoa h c c a h c sinh cho nên m c tiêu đ t ứ ể ứ c các ki n th c khoa h c, bi t v n d ng ki n th c đ

ra cho h c sinh đó là ph i xác đ nh đ ệ ượ ả ả ế ụ ộ ệ ọ i thích các hi n t ng hay gi gi

ụ ụ i quy t các nhi m v  m t cách khoa h c.  ể ạ ự ể ỏ Ví d : Xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  d y m c V ­ M t s ộ ố

ổ ế ở ộ ủ ộ ế ậ ậ ậ ậ ạ d ng t p tính ph  bi n đ ng v t, Bài 32 ­ T p tính c a đ ng v t (Ti p theo).

M c tiêu

B cậ B c 1ậ ấ ệ ụ ụ ề ộ ố ạ   c các ví d  v  m t s  d ng ậ ộ N i dung ậ ộ ố ạ M t s  d ng t p tính  ổ ế ở ộ  đ ng v t.  ph  bi n

­ Li ượ t kê và l y đ ậ ủ ộ ậ t p tính c a đ ng v t  ­ Trình bày đ ượ ặ ­ Nh n d ng t p tính trong đ i s ng th c ti n  ậ ỏ

ể c đ c đi m c a t ng lo i t p tính B c 1ậ ậ B c 2 + 3 ạ ậ ự ễ ạ ậ (cid:0) ướ ề ể ả ủ ừ ờ ố B c 2: Tìm kh  năng có th  mã hóa thành câu h i và ti m năng xây

ỏ ự d ng câu h i

ự ượ ở ướ ụ ị c 1, chúng ta tìm xem đ b c

D a vào các m c tiêu đã xác đ nh đ ằ ắ ọ ụ ữ ầ ẫ ỗ ỏ ạ ượ đ t đ

ể ắ ể ọ ự ả ầ ợ ỏ

ể ả ờ ơ ở ụ ứ ế ể ấ ớ ộ ể  ộ ộ   c các m c tiêu đó thì c n d n d t h c sinh b ng nh ng câu h i nào. M i m t n i ắ   dung trong bài c n ph i xây d ng các câu h i sao cho phù h p đ  h c sinh có th  n m b t ỏ   ượ i các câu h i c ki n th c m t cách nhanh nh t trên c  s  đó m i có th  áp d ng đ  tr  l đ

ệ ự ễ ể

ỏ liên h  th c ti n (câu h i theo quan đi m PISA).  ụ ể ạ ự ụ ể ỏ Ví d : Xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  d y m c V ­ M t s ộ ố

ổ ế ở ộ ủ ộ ế ậ ậ ậ ậ ạ d ng t p tính ph  bi n đ ng v t, Bài 32 ­ T p tính c a đ ng v t (Ti p theo).

ả ự ỏ ể Câu h i có th  xây d ng

­ Câu h i hình thành phát tri n năng l c nh n th c

ự ứ ể ậ ỏ ậ

ủ ể

­ Câu h i hình thành ki n th c m i ớ ­ Câu h i ki m tra s  v n d ng ki n th c  ế ­ Câu h i ki m tra s  v n d ng ki n th c và liên h  th c ệ ự   ế  ế t ạ

ậ ạ ỏ ỏ ỏ ứ ế ự ậ ụ ự ậ ụ ứ ứ ể ể Kh  năng mã hóa ạ ậ ả Kh  năng 1: Các lo i t p tính ủ ộ c a đ ng v t  ả ặ Kh  năng 2: Đ c đi m c a các ạ ậ lo i t p tính  ậ   ả Kh   năng   3:   Nh n   d ng   t p tính (cid:0) ứ ộ ả ỏ ị ướ ễ B c 3: Di n đ t kh  năng mã hóa thành câu h i và xác đ nh m c đ  cho

ỏ ừ t ng câu h i

ỗ ỏ ề ự ứ ề ộ ề ế

M i câu h i đ u ch a đ ng hai n i dung: Đi u đã bi ề ệ ớ ề ế ề ầ ề ế ầ t và đi u c n tìm.   ơ ở ể  ầ t và đi u c n tìm là c  s  đ Đi u đã bi

t và đi u c n tìm có quan h  v i nhau, đi u đã bi ế ề ầ ề ầ ả ủ ề ệ t.

suy ra đi u c n tìm, hay đi u c n tìm là h  qu  c a đi u đã bi ế ượ ữ ề ữ ế Đi u đã bi ứ   c nêu trong SGK hay nh ng ki n th c

ể ệ ế ậ ướ ữ ặ ẫ ượ v n đ c thu nh n tr

t là nh ng thông tin đ ề c đó, đi u đã bi ố ệ ữ ề ầ ệ ượ ả ặ Đi u c n tìm là m i quan h  gi a các hi n t

ậ ả ị ươ ứ ụ

ự ề ế ề ầ ể ễ ạ ỏ t th  hi n qua kênh ch  ho c kênh hình.  ấ   ể ng hay đ c đi m b n ch t, ự i thích. D a vào đó GV   ề   t _ Đi u c n tìm hay đi u ng pháp lu n hay nguyên nhân gi  khác nhau: Đi u đã bi hay xác đ nh kĩ năng  ng d ng, ph có th  di n đ t trong câu h i theo trình t

7

ng ượ ạ c l i.

ỏ ể ứ ệ ễ ế ạ ộ

ả ả ự ả ắ ọ ỏ ớ ỏ Vi c di n đ t thành câu h i đ  mã hóa n i dung ki n th c trong quá trình   ể   ạ d y h c ph i đ m b o nguyên t c xây d ng câu h i. Tuy nhiên v i câu h i theo quan đi m

ớ ỏ ự ệ ứ ề ầ ậ ạ ỏ PISA nên chú ý t i câu h i s  ki n và các lo i câu h i có yêu c u cao v  nh n th c

ộ ừ ợ Ở ướ  b ể ử ụ c này GV có th  s  d ng các đ ng t ớ ừ  phù h p v i t ng m c đ  t ứ ộ ư

ủ ọ duy c a h c sinh đó là:

ừ Các m c đứ ộ Các đ ng tộ ệ ị ế ậ ạ ắ ạ ẽ ặ i, ghi i, thu t l ọ t kê, tìm, đ c, nh c l Hi uể

ả ậ Bi tế ọ ễ , th o lu n, gi ắ ơ ộ   i thích, khái quát s  b , ọ ế i, d  đoán, hi u, tóm t ự ự ệ ẽ Áp d ngụ ệ ứ ị ơ ồ ệ ố Phân tích t, chia nh , ỏ ạ ạ ạ ấ   i, phát minh, t o ra, l p mô hình, phân lo i, so sánh, biên so n, c u ổ ợ T ng h p

ậ ậ Đánh giá ế ế ứ ự ư   u tiên, có sáng ki n ể ạ ụ ự ụ ể ỏ ế t, v , đ t tên, li Đ m, xác đ nh, vi ể ế ạ ắ l i, s p x p theo, xem, trình bày, k  ra  ậ ả ả ẫ ụ Cho ví d , trích d n, k t lu n, mô t ự ể ạ ạ t, phác h a  minh h a, di n đ t l ậ   ự ẽ ồ ị ệ t kê, xây d ng, th c hi n, v  ra, v n Th c hi n, đánh giá, v  đ  th , li ậ ụ d ng. Ch ng minh, xác đ nh, thành l p  ế ạ Phân chia, phân lo i, so sánh, đ i chi u, s  đ  hóa, phân bi ậ ế ạ t l Vi thành  ắ   Đánh giá, k t lu n, phán đoán, phê bình, phân tích, nh n xét, phán đoán, s p ế x p th  t Ví d : Xây d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  d y m c V ­ M t s ộ ố

ổ ế ở ộ ủ ộ ế ậ ậ ậ ậ ạ d ng t p tính ph  bi n đ ng v t, Bài 32 ­ T p tính c a đ ng v t (Ti p theo).

ộ ỏ ự kh  năng mã hóa M c đứ ộ ấ ệ ạ ậ ượ ừ ả ế c t t các lo i t p tính xu t hi n trong ạ N i dung 1   ­   Các  ậ   ạ lo i t p   tính ề

ụ ạ ậ

ặ ặ ể ự ụ ườ ờ   ng g p trong đ i

ố ừ ể ườ m t s  loài chó sói, các cá th  th ồ ổ ệ ổ ề ầ ỗ ề ự 2   ­   Đ cặ   đi m ể ừ ề ớ ế ớ ượ ỉ ặ ẽ ả ứ ế ầ ứ ạ ỏ

ệ ượ ạ ậ ả ộ ng trên mô t ọ ậ ạ ậ ữ ế

8

3   ­   Nh nậ   ậ   ạ d ng   t p tính trong  ự ễ th c ti n ả ệ ẻ ầ m t bàn ăn cho chim trong v ộ ỗ ả ầ ộ ụ ề ấ ẻ ấ ế ầ ẻ ầ ệ ẽ ặ ẽ ả ứ ằ ề ộ ộ ả ủ ể ề ợ Câu h i xây d ng đ ­ Quan sát đo n phim và cho bi ạ đo n phim đó?  ­ Đi u gì giúp ta có th  bi ề ể ế ượ t đ c đi u đó?  ­ Phân tích ví d  và rút ra đ c đi m c a t ng lo i t p tính?  ủ ừ ể ặ ­ D a vào đ c đi m đó l y m t s  ví d  th ộ ố ấ ự ễ ố s ng th c ti n?  ­ Ở ộ ố   ng s ng thành t ng đàn ấ ị ứ ộ ế chi m c  m t vùng lãnh th  nh t đ nh, chúng cùng nhau săn m i và   ầ   ầ ộ ả b o v  lãnh th , m i đàn đ u có m t con chó sói đ u đàn. Con đ u ồ ướ ư ượ   c sau đó còn c ăn con m i tr đàn này có đ y quy n l c nh  đ ầ   ế ữ ứ ậ ế ế th a m i đ n con có th  b c k  ti p. Không nh ng th , ch  con đ u ầ c quy n sinh s n. Khi con đ u đàn ch t đi ho c quá già đàn m i đ   ế ế ế y u thì con kh e m nh th  2 đ ng k  ti p con đ u đàn s  lên thay   th . ế ­ Các hi n t ủ    hai lo i t p tính xã h i quan tr ng c a ữ loài sói. Hãy cho bi   t đó là nh ng lo i t p tính gì và nh ng t p tính ạ ợ này mang l i l i ích gì cho loài?  a) T p tính ki m ăn, săn m i  ậ ồ ế b) T p tính sinh s n  ậ c) T p tính b o v  lãnh th   ổ ả ậ ­ Môt b y chim s  đang ăn  ườ   ở ộ n.   B ng nhiên 1 con chim s  c t ti ng báo đ ng, c  b y chim bay lên và n p vào các b i cây g n đó, và 1 giây sau m t con di u hâu bay   ượ   ề c ngang qua. Con chim s  đ u tiên phát hi n ra con di u hâu có đ ố   ả ầ  bay đi tr n. ph n  ng kêu báo đ ng cho c  b y thay vì l ng l ủ ự B ng cách kêu báo đ ng, con chim đó s  thu hút s  chú ý c a con   ượ   c di u hâu đ  hi sinh b n thân nó vì l i ích c a loài. Đi u này đ

ộ ự ượ ừ ả N i dung Câu h i xây d ng đ kh  năng mã hóa c t M c đứ ộ ả ỏ ư ế gi i thích nh  th  nào? ị ậ ứ ằ ấ ơ ộ ấ ồ ộ ằ ừ ờ ẽ ầ ề ẻ ư ậ ệ ả ẻ ệ ơ ả

B) B ng cách kêu báo đ ng, chim s  s  c u đ ệ ọ

A) Con chim ăn th t khi nh n th c r ng nó đã m t c  h i t n công   ộ   ấ b t ng  s  ng ng cu c săn m i, nh  v y b ng cách kêu báo đ ng ị  cho b y, con chim s  cũng phát tín hi u cho con di u hâu là nó đã b phát hi n và do đó con chim s  cũng làm gi m nguy c  b n thân nó   ị ấ b  t n công.  ằ ớ ố ủ ầ c a b y, nhi u con trong s  đó có quan h  h  hàng v i con chim s ể ả này. Nói cách khác, t p tính kêu báo đ ng có th  gi ch n l c thân thu c.

ẻ ẽ ứ ượ ề ộ ề ậ ộ c nhi u thành viên   ẻ  ằ   i thích b ng ộ

ượ ạ ứ ả c t o ra ậ (cid:0) ọ ọ C)Kêu báo đ ng là m t đáp  ng b n năng luôn luôn đ ộ ộ ị khi có m t con v t ăn th t   ộ ặ ướ ả ờ ầ ị B c 4: Xác đ nh n i dung c n tr  l i

ộ ả ờ ể ỏ ị i đ  xác đ nh câu h i có tr  l

ả ờ ế ợ Tìm n i dung tr  l ớ ộ ủ ả ờ ượ i đ ầ ử ạ tr  l i có phù h p v i trình đ  c a HS hay không? N u không c n s a l c hay không? Câu ư ế i nh  th  nào?

ỏ ố ớ ể ể ự

ườ ử ụ ữ ệ ậ ấ ọ h c sinh ng

ỗ ộ ọ ủ   Đ i v i câu h i PISA dùng đ  ki m tra đánh giá năng l c khoa h c c a ử ụ   i ta s  d ng thu t ng  coding (mã hóa), không s  d ng khái ni m ch m bài vì ủ ể ỏ ố m i m t mã c a câu tr  l ả ờ ượ i đ

c quy ra đi m s  tùy theo câu h i.  ề ự ả ờ ố ớ ặ ọ ỏ i đ i v i các câu h i nhi u l a ch n ho c câu tr

ượ ộ ố ỏ ự ự ế ậ m t s  câu h i tr ả ờ  l ả ờ ủ    l i c a ề   ầ c nh p tr c ti p vào ph n m m

Các câu tr  l ắ i ng n đ ả ờ ậ ữ ệ ướ ẽ ượ c s  đ ở i còn l

nh p d  li u, các câu tr  l ụ c xây d ng tr ạ ẽ ượ i s  đ ọ c mã hóa b i các chuyên gia.  ỏ ể ạ ự ể

ộ ố ạ ụ ổ ế ở ộ ủ ậ ậ ậ ậ ộ m c V ­ M t s  d ng t p tính ph  bi n Ví   d   minh   h a:   Xây   d ng   câu   h i   theo   quan   đi m   PISA   đ   d y ế    đ ng v t, Bài 32 ­ T p tính c a đ ng v t (Ti p

theo).

ặ ạ ậ ủ ừ ụ ể ạ ọ

Các lo i t p tính, đ c đi m c a t ng lo i và ví d  minh h a  ế ồ ầ ớ ế ậ ậ

ọ ậ ở ố ẹ ồ ố ứ ậ ồ   + T p tính ki m ăn ­ săn m i: Ph n l n các t p tính ki m ăn, săn m i ạ   ặ  b  m  ho c đ ng lo i là t p tính th  sinh, hình thành trong quá trình s ng, qua h c t p

ả ặ ệ ụ ổ ẹ ạ ủ ả ồ ổ

+ T p tính b o v  vùng lãnh th : Chi m gi ậ ậ

ho c qua tr i nghi m c a b n thân Ví d : H  m  d y h  con săn m i.  ả ữ ệ ế ệ ả ậ ổ ổ

ở ớ ộ ậ ừ ệ ậ ể ế ọ ộ gi

i đ ng v t, t ộ ố ổ ủ ườ ệ ả ấ bi u hi n t p tính quan tr ng  ậ ậ ậ v t b c cao, t p tính b o v  lãnh th  c a m t s  loài r t khác nhau: Chó sói th

ằ ở ạ ắ ế ươ ự ổ ủ ạ ị ướ ể ế ằ ộ    và b o v  lãnh th  là m t ộ   ấ  các đ ng v t b c th p đ n các nhóm đ ng ấ   ng đánh d u ộ   t ra m t lo i d ch c nh m t ti c ti u; H u đ c có tuy n n m lãnh th  c a mình b ng n

ặ ệ có mùi đ c bi t

ậ ư ể ệ ứ ạ ộ ậ ấ

ư ủ ộ ố ườ ư ộ ỳ ượ t ng di c  c a m t s  loài cá, chim. . . . Chúng th

ứ ế ứ ề ề ầ ầ ạ

ắ ượ ố ề ể ố ươ ươ ứ ấ ệ   + T p tính di c : Là m t t p tính r t ph c t p th  hi n trong hi n ấ   ng di c  theo mùa, theo m t chu k  nh t ở    ng nam  m áp, th c ăn phong phú đ  s ng, ạ t hàng ngàn, v n cây s  v  ph ng b c v

ẹ ẻ ở ể ạ ở ề ươ ụ ư ắ ị đ nh trong năm. C  đ n mùa đông, ph n vì l nh giá, ph n vì nhi u th c ăn, nhi u loài chim  ph ế đ n mùa xuân l ng b c. Ví d : Cá Chình là loài cá di c , cá m  đ bi n sâu,

ờ ể ử ạ ướ ế ọ ớ i tr  v  ph ở cá con sau khi n  trôi d t vào b  bi n, c a sông, vùng n ồ c ng t ki m m i và l n lên. Khi

9

ưở ạ ể ẻ ứ ư ể tr ng thành, cá l i di c  ra bi n sâu đ  đ  tr ng.

ậ ả ầ ớ ậ

ả ẩ ườ ở ầ ủ ậ t p tính b m sinh, mang tính b n năng. Th ộ ng kh i đ u là do m t kích thích c a môi tr

ư ờ ế ệ ộ ộ ẩ ộ ngoài nh  th i ti

ườ ụ ộ t (nhi ủ

ể ệ ượ ự ả ằ ộ ụ ả + T p tính sinh s n ­ chăm sóc con: Ph n l n các t p tính sinh s n là   ườ   ng t đ , đ   m. . . ), ánh sáng, âm thanh. . . tác đ ng vào các giác quan   ệ   ủ ng bên trong do tác đ ng c a hoocmon sinh d c gây nên hi n ị   c th  hi n b ng các hành đ ng ve vãn,

hay do kích thích c a môi tr ẩ ượ ng chín sinh d c và chu n b  cho s  sinh s n, đ t ệ ẽ ỏ ổ ấ ứ ả khoe m , t tình, xây t

,  p tr ng, chăm sóc, b o v  con non. . . .  ứ ụ ộ ố ự ấ ậ p tr ng mà luôn có t p tính đ

ổ ứ Ví d : Có m t s  loài chim không t ể ử ứ ờ ấ ượ ộ

các chim khác đ  nh   p h . Các chim đ ứ ể ấ ứ ủ ứ ầ ơ

ộ tr ng “tr m” vào  ế ề h  hay bi ẫ t. Chim chích có th   p nh m tr ng tu hú to h n tr ng c a nó và khi tr ng tu hú n ớ ả ứ ủ ẩ ặ ồ

ầ ậ ọ ẻ  ấ c “g i tr ng  p”cũng không   ở    nó v n m m m i cho chim tu hú non, m c dù con này đ y c  tr ng c a chim chích ra ngoài ổ ậ t , t p tính này g i là “t p tính nh m”. (cid:0) ướ ử ụ ế ổ ỏ

ư B c 5: Xin ý ki n chuyên gia và đ a câu h i vào s  d ng : Trao đ i, xin ỉ ủ ổ ử ụ ể ư ỏ ế , nhóm chuyên môn và hoàn ch nh đ  đ a câu h i vào s  d ng trong ý ki n đóng góp c a t

ể ả bài gi ng, ki m tra đánh giá.

ệ ố ự ể ỏ ượ 2.4.3. H  th ng các câu h i theo quan đi m PISA đã xây d ng đ c

ự Ghi chú Bài M cụ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng ỏ ự ậ  lu n ự

ng v ng:   ề Cây luôn h ệ ủ ề ng ứ I ­ Khái  ni m ệ ướ h đ ng ộ ừ ộ ướ   ng ế   n đ n ồ ướ ọ Các câu  ỏ h i khai  thác ki nế   th c và  ậ ụ   v n d ng ứ   ế ki n th c Bài 23:  ướ H ng  đ ng ộ ướ ộ ng h Câu   1:   So   sánh   s   sinh   ưở   ng c a thân cây non tr ở ế     các   đi u   ki n   chi u sáng   khác   nhau?   (Chi uế      m t phía; Trong sáng t ố ế i hoàn toàn; Chi u sáng t     Phán  ừ t   m i   phía)   đoán   xem   đâu   là   hi nệ   ạ   ượ ng đ ng? T i t sao?

ệ ỏ ắ Câu h i tr c nghi m ệ ượ Câu 1: Cho các hi n t a) ướ phía có ánh sáng  b) ọ ễ R  cây m c h ọ ươ ấ đ t và luôn m c v ồ c, ngu n phân  ngu n n c) Cây   hoa   trinh   nữ  ặ ờ ặ ế   x p lá khi m t tr i l n, xòe ọ ặ ờ lá khi m t tr i m c  d) ấ   ộ ậ V n   đ ng   qu n ố ủ vòng c a tua cu n.  ượ ệ Hi n   t ộ thu c tính h ng   nào   không ộ ướ ng đ ng?

ừ ế ế Câu h iỏ   khai thác  ứ ki n th c

ng h ề ế ủ ơ ộ ướ ng đ ng.  ề

10

ư ậ ừ ể  ẽ T  hình v  này ta có th ậ   rút ra k t lu n v  nguyên ệ   nhân và c  ch  c a hi n ượ t   Câu 2:  Đi u gì có trong ồ ị ể ế   đ  th  giúp ta có th  k t ậ lu n nh  v y?  Câu   3:   T   đó   hãy   cho

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ắ ệ ỏ Các câu h i xây d ng  lu n Câu h i tr c nghi m

ng h ế ỏ ự ậ Câu h i t t nguyên  nhân gây ra   ộ   ướ ng  đ ng ệ   ủ   ch   c a   hi n

ậ ề ộ ng đ ng? ặ ễ ặ ệ ỉ ộ ưở ồ II ­ Các  ki u ể ướ ng  h ộ đ ng. ộ ề

Các câu  ỏ h i khai  thác ki nế   th c vàứ   câu h i ỏ ậ ụ   v n d ng ứ   ế ki n th c ọ ề

ế

ủ ề ề ộ ọ ấ

ượ

ướ ưở ủ ế ng c a t ọ ề

ự ở ắ ấ ả ố ộ ươ

ộ ữ ắ

ễ ọ

ộ i ta t ễ ươ  v c   th m   sâu,   r ng gì?

ướ ể ướ ế bi ệ ượ hi n t ơ và   c ượ t ng này? ộ Câu   4:   B   ph n   nào   ể   trong   cây   có  nhi u   ki u ướ h   Câu 1: Khi  đ t cây  con ằ   n m   ngang   thì   r   cây ố ấ ướ   ng   xu ng   đ t,   còn h ướ ồ ờ   ng lên tr i. ch i cây h ư ậ   ưở ự ng nh  v y S  sinh tr ậ   ứ ọ g i   là   hình   th c   v n ưở ộ ng   theo đ ng   sinh   tr   ự ậ   ự ọ tr ng   l c.   Vì   s   v n ưở ộ ng   này đ ng   sinh   tr   ủ   ộ chính là do tác đ ng c a ừ ườ ng trái đ t.   tr t ả   ự ọ ậ V y   tr ng   l c   đã   nh ế   ư ế ưở ng nh  th  nào  đ n h ấ ng   đ t   hay   tính tính   h   ủ   ự ướ h ng   tr ng   l c   c a cây?    Câu 2: Hãy d  đoán xem ơ ánh sáng đ n s c nào có   ớ   ệ hi u   qu   nh t   đ i   v i ậ   v n đ ng theo ánh sáng? ạ T i sao?  Câu   3:   Cho   m t   bình   ự ấ ẩ   ự nh a tr ng đ ng đ t  m, ỗ  ấ ằ ở ữ  gi a ngăn b ng t m g ề  ướ ỏ m ng, r  m c h ng v ơ n i   có   phân   bón.   Thí   ấ ễ  ệ nghi m trên cho th y r ướ cây có tính h Câu   4:   Các   tua   qu n  ấ ở  ầ cây m p, b u, bí. . . . là   ộ ng đ ng gì? ki u h ng

ư ườ ướ

ng h ề Các câu  ỏ ậ h i v n  d ngụ   ứ   ế ki n th c ồ ườ

11

III ­ Vai  trò c a ủ ướ h ng  đ ng ộ trong  đ i ờ s ng ố ộ ố   Câu 1: Đ a ra m t s  ví ậ   ụ i đã v n d  mà con ng ướ   ệ ượ ụ d ng hi n t ng ể ộ   đ ng   đ   làm   tăng   năng ấ su t cây tr ng?  i   cho Câu   2:   Có   ng   ệ   ụ ậ ằ r ng   v n   d ng   hi n ệ ự   Câu   1:   Th c   hi n   thí ấ nghi m   đ t   bao   gi y   đen   ủ   ng   c a vào   đ nh   sinh   tr ế   m t   cây   non,   r i   chi u sáng vào m t phía. Đi u gì   ẽ ả s  x y ra?  a) Ng n cây cong v  phía   ánh   sáng,   do   ánh   sáng  chi u v  m t phía c a cây  b) Ng n cây cong v  phía   ánh sáng, do auxin chuy nể   ế   ề c chi u v  phía không đ ự   sáng đã kích thích s  sinh   tr  bào phía này c) Ng n cây cong v  phía ọ   ế ượ không đ c chi u sáng, do   ượ   ế c   phía   đ   bào   các   t ưở   ế chi u   sáng   sinh   tr ng ơ ạ m nh h n  d) Ng n cây v ẳ ọ   n th ng, ố ạ   ự vì không có s  phân b  l i auxin gi a hai phía.  ự ậ   ự   v n Câu   2:   D a   vào   s ướ ộ ng đ ng nào sau đ ng h   ướ ướ   ườ i n đây mà ng c ở ộ   n r ng,  rãnh làm r ễ ấ ướ     đâm n ơ ở ả   sâu? Gi i thích c  s  khoa ệ ọ ủ h c   c a   bi n   pháp?   a)   ươ ướ H ng sáng d ng  b) H ng n ướ ươ ướ c d c) H ng hóa d ươ ướ ng  d) H ng đ t d ấ ươ ướ ng ự ậ   ự   v n Câu   1:   D a   vào   s ộ ộ ng đ ng nào sau đ ng h   ồ   ườ i   ta   tr ng đây   mà   ng ạ ậ ộ  nhi u lo i cây có m t đ ấ   ả ừ v a   ph i,   không   che   l p ể ươ n   theo   ánh nhau   đ   v   ơ ở  ả sáng?   Gi i   thích   c   s

ự Ghi chú Bài M cụ ệ ỏ ự ậ

Câu h i t ng   h th cự v t ậ

ộ

ng  ng  ng  ng ỏ ắ Câu h i tr c nghi m ệ ọ ủ khoa h c c a bi n pháp?  a) H ng n ướ ươ ướ c d b) H ng sáng d ươ ướ c) H ng hóa d ướ ươ d) H ng đ t d ấ ươ ướ ấ ỉ ậ

ế Câu h i ỏ khai thác  ứ ki n th c ệ  th c v t? I ­ Khái  ni m ệ ng ứ đ ngộ ng luôn ộ ả ứ ư ỏ Các câu h i xây d ng  lu n ể  ượ ộ ướ ng   đ ng   đ t ể ả ạ t o   cây   c nh,   đ   bón   ư ướ   c phân, làm rãnh đ a n   vào ru ng làm  giàn cho ể các  cây  thân  leo   đ   thu   ượ đ c năng su t cao.    Em hãy ch  ra nguyên lý ụ   ủ c a   các   cách   v n   d ng này?  ớ   Câu 1: V i các kích thích ủ ướ ng   c a   môi vô   h   ộ   ệ ư ườ tr ng   nh   nhi t   đ , ườ   ng   đ   ánh   sáng   cây c ế  ẽ s   ph n   ng   nh   th nào?

cũng   ượ   c n   cao,   ng ự

ủ ự ụ

ị ị

ị ồ ắ Ở ộ

ồ ộ II ­ Các  ki u ể ng ứ đ ng ộ ữ ộ ủ ứ ở ở

Các   câu  ỏ h i   khai   thác   ki nế   ứ   th c   và ậ ụ   v n d ng ứ   ế ki n th c ỏ i các câu h i sau ả ả ươ

ướ ướ ng? ướ ủ ế  c c a t ng n ộ ả ứ ậ ư

ượ ả ứ ễ ậ

12

Quan   sát   các   hình   sau:  Ứ ủ   ở ng   đ ng   n   hoa   c a ặ   cây   b   công   anh   (ho c ậ    hoa v n đ ng ng  th c  ứ đào) và  ng đ ng     cây trinh n . ữ ả ờ Tr  l Câu   1:   Kích   thích   nào  ườ ủ ng   gây   ra c a   môi   tr   ơ  ộ ủ ự ậ s  v n đ ng c a các c ủ   quan   c a   cây?   Kích thích này có h   ng hay vô h ủ   Câu 2: Các b  ph n c a ế  cây   ph n   ng   nh   th nào   khi   có   kích   thích?    Ph n   ng   này   di n   ra   nhanh   hay   ch m?   Theo ế ơ c  ch  nào? Có liên quan   ự ớ   ế đ n s  phân chia và l n ủ ế lên c a t  bào không?  ả ứ Câu 3: Ph n  ng này có ý ố ớ nghĩa gì đ i v i cây? ướ ng n c ấ Câu 1: Đánh d u nhân (X) ể ữ vào   nh ng   bi u   hi n   tính ả ứ ở ự ậ c m  ng  a) Hoa h ươ ướ ng d ặ ờ ề ướ quay v  h ng m t tr i  b) Ng n cây bao gi ờ ọ ươ ọ m c   v ớ ọ ề chi u v i tr ng l c  c) S  c p lá c a cây trinh n  ữ d) Lá cây b  héo khi b  khô h n ạ e) Lá  cây  b  rung  chuy n ể   ị ổ khi b  gió th i.   cây   b t   ru i   có Câu   1:     ồ   ỏ ắ ị d ch màu đ  th m, khi ru i ị  ậ đ u vào lá thì chân chúng b ủ ự   dính   nh a,   các   vòi   c a   lá ụ ặ ố   ch t   con c p   xu ng   gi   ươ   ứ ồ m i   là   do:   a)   S c   tr ng ướ ủ ế  bào gi m  c c a t n b) G c   lá   chét   gi m   s c ố ứ   ướ c  tr ng n c) Các tuy n trên các lông ế   ả   ế ủ i t enzim phân gi c a lá ti ồ ủ protein c a con m i  d) S c tr ươ ứ bào tăng  ồ   Câu 2: Ch i cây khoai tây ề ẩ ố c bao s ng ti m  n do đ   ứ   ả ở ọ b c   b i   các   v y   c ng ơ ướ ố ch ng thoát h i n   c, đây ộ ậ là v n đ ng?  a) C m  ng theo nhi ệ ộ ả ứ t đ   b) C m  ng theo ánh sáng  ả ứ c) Ng , th c  ứ ủ d) Theo s  tr ự ươ Câu 3: Vào mùa đông, các

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ ệ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n ỏ ắ ầ

ườ

ộ ng  ế

ả ế ệ   t   ki m ng ấ ễ ậ ế ạ ự ế ấ ữ ở ủ ầ Các   câu  ậ   ỏ h i   v n d ngụ   ứ   ế ki n th c ố ế ệ ộ ấ   t đ  th p III ­  Vai trò  c a ủ ng ứ đ ng ộ

ườ

ố t   đ ng  ế ả

ế ồ ứ Câu   1:   T i   sao   khi   mua ề ồ   hoa Tuylip v  tr ng trong ườ   ế nh ng   ngày   t t   ng i ườ   ng khuyên bán hàng th ụ ể chúng   ta   đ   vài   c c   đá   ỏ ướ ố i g c cây? nh  d ố Câu 2: Mu n hoa đào và   ị ế   ở hoa mai n  đúng d p t t ả i ta ph i làm gì?  ng ả   ả ố Câu   3:   Mu n   b o   qu n ả   ườ i   ta   ph i khoai   tây   ng ị ẩ làm gì? Khi chu n b  đem   ể  tr ng   làm   th   nào   đ ồ   đánh th c ch i khoai tây?

ạ

ướ

ướ   i ắ ớ c cho cây ấ ơ

Câu h i tr c nghi m ể ồ ch i,   m m   chuy n   sang ỉ ủ ạ tr ng thái ng , ngh  là do:  a) Cây   tăng   c ổ   ng   t ng ợ ấ h p   ch t   kìm   hãm   sinh   ưở tr b) Thi u   ánh   sáng,   b   lá ề ụ r ng nhi u  c) C n   ph i   ti ầ ượ năng l d) S  trao đ i ch t di n ra ổ ự ch m và y u. ố   , mu n Câu 1: Trong th c t ứ   thúc đ y n  hoa, đánh th c ệ   ồ ch i   ng   c n   dùng   bi n pháp: a) Kh ng ch  nhi là đ  ủ ệ ộ   ệ b) Bi n pháp tăng nhi t đ , ấ ánh   sáng,   dùng   ch t   kích   ưở thích sinh tr c) Kh ng   ch   nhi ộ  ệ ế ấ th p và  ngăn  c n  ti p  xúc   ớ v i ánh sáng  d) Kh ng   ch   không   cho ế ố   ớ   ủ ế ồ hoa, ch i ng  ti p xúc v i ánh sáng.  Câu   2:   Hãm   hoa   mai   b ngằ   cách:  ổ   a) Thu ho ch vào bu i sáng ề ố ồ ặ ớ   s m ho c chi u t i r i cho ướ ẫ   ố g c vào n i đ m c b) T c ướ n c) Ng t b t lá không t ướ n d) Dùng hóa ch t (h i ete, clorofoc. . . )

ế Câu h i ỏ khai thác  ứ   ki n th c Bài 28:  Đi n ệ ỉ ế th  ngh I ­ Khái  ni m ệ đi n ệ th  ế ngh  ỉ ế ố ự ế ạ t t i  Câu 1: Hãy cho bi ề ộ ế sao khi mua  ch v  m t  ố ộ ư ậ ủ ế s  b  ph n c a  ch nh   ể ử ẫ ế chân  ch v n có th  c   ặ ạ ộ đ ng khi ch m vào m c  ế dù  ch đã ch t? ế

13

i đúng II ­ C  ơ ch  ế hình  thành  đi n ệ Các   câu  ỏ   h i   khai thác   ki nế   ứ th c   và   ụ   ậ v n d ng ồ ế Câu 1: S  phân b  các ion Na+  ở  bào  hai bên màng t ư nh  sau:  ả ờ ọ Ch n câu tr  l a) N ng   đ   bên   trong   t ộ

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ ỏ ắ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n ế ệ ồ ứ   ki n th c ộ  ạ     d ch   ngo i   bào   là th  ế ngh  ỉ

ồ ế  ộ  ạ     d ch   ngo i   bào   là

ồ

ế  ộ  ạ     d ch   ngo i   bào   là

ồ ế  ộ  ạ     d ch   ngo i   bào   là

ữ ị ọ

ở trong

ủ

ấ  bào  ự ữ ấ

ủ ự ệ

’  Câu 1: T i sao sau 45 ầ ọ h c bài căng th ng c n  i lao?  có 5­10 phút gi

Câu h i tr c nghi m bào   là   50mmol/l;   n ng  đ ở ị 15mmol/l  b) N ng   đ   bên   trong   t ộ ồ bào   là   15mmol/l;   n ng  đ ở ị 150mmol/l  c) N ng   đ   bên   trong   t ộ ồ bào là 460mmol/l; n ng đ ị ở 400mmol/l  d) N ng   đ   bên   trong   t ộ ồ bào là 400mmol/l; n ng đ ở ị 460mmol/l.  ề  ự Câu   2:   S   khác   nhau   v ộ ồ   n ng đ  ion gi a d ch mô ế ị và d ch t    bào là: Ch n câu ả ờ i đúng  tr  l a) Lo i   ion   ạ màng  b) C u   t o   c a   màng ạ ế t c) L c   hút   tĩnh   đi n ệ   gi a các ion trái d u d) Tính th m  có  ch n ọ   ấ ấ   ọ l c c a màng sinh ch t ữ   và l c hút tĩnh đi n gi a các ion trái d u.ấ ạ ệ ẫ ạ ộ ọ ẳ ả

Bài 29:  Đi n ệ ạ   ế th  ho t đ ng ộ

ộ  c  v n đ ng bàn ả   Câu 1: Khi chân gi m ph i ẽ  ế gai đi n th  ho t  đ ng s ả  ệ ở xu t hi n  ? Ch n câu tr ờ l a) Các câu  ỏ h i khai  thác ki nế   ứ th c và  ậ ụ   v n d ng ứ   ế ki n th c

ầ ng th n kinh

ụ ả

ấ i đúng:  Ở ơ ậ chân  b) Trung  ươ c) Ở  xináp  d) T  bào th  c m xúc  ế giác. ế

i đúng:

14

ầ     bào   th n Câu   2:   Trong   t ơ kinh n i nào sau đây có tính   ấ ệ ể  ch t   cách   đi n,   không   th ử ự ả ự kh  c c và đ o c c?  ả ờ ọ Ch n câu tr  l a) S i tr c  ợ ụ b) Bao miêlin

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ ệ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n

ỏ ắ Câu h i tr c nghi m c) Eo Ranvie  d) Nhân t ọ ầ ạ

ệ ộ Bài 30:  Truy n ề tin qua  Xináp II ­ Quá  trình  truy n ề tin qua ề

Các câu  ỏ h i khai  thác ki nế   ứ th c và  ậ ụ   v n d ng ứ   ế ki n th c ầ Xi  náp

ề ế ỏ ở ạ  l ấ i màng tr ấ ọ ự ộ ệ ề ợ

ơ ạ ả ệ ớ ỉ ộ ầ ề

ấ

i và

ữ i sau.  ệ ế ề

ả ấ ả

ệ ở ủ c quá nh ướ   ộ i Đ c ph n n i dung d ả ờ i   các   câu   đây   và   tr   l ế  ỏ h i:   “Sau   khi   đi n   th ở  ạ ho t   đ ng   hình   thành     màng sau và lan truy n đi ế   thì   enzimaxêtin ti p, ở côlinesteraza   có       màng ủ   ẽ   phân   h y sau   s axêtincôlin   thành   axêtat  và   coolin.   Hai   ch t   này   ướ   c, quay tr đi   vào   chùy   xináp   và  ạ   ổ ượ đ i c   tái   t ng   h p   l thành   axêtincôlin   ch aứ   trong các bóng xináp”.  ế  ế Câu   1:   N u   ta   thay   th ấ   ở axêtincôlin b i m t ch t ọ   hóa h c khác thì đi u gì ẽ ả s  x y ra?  ế Câu   2:   N u   axêtincôlin   ứ  ả ị không b  phân gi ạ ở ọ    màng sau thì i  đ ng l ẽ ả ề đi u gì s  x y ra?  ế Câu   3:   N u   màng   sau   ậ   m t kh  năng c m nh n Axêtincôlin   thì   h ngư   ở ấ   ph n     màng   sau   có ượ ạ đ   c   t o   thành   không? ạ T i sao?

ướ

màng   sau   không

ế ắ ướ

ẩ ượ ọ Các   câu  ậ   ỏ h i   v n d ngụ   ứ   ế ki n th c II ­  Phân  ạ ậ   lo i t p tính Bài  31+32:  ậ T p tính c a ủ đ ng ộ v t ậ ườ

ng b  đ t khi gió bão ườ i

15

ư ơ ế  bào S van.  ầ   Câu  1:  T i   sao  xung  th n ả   ộ kinh trong m t cung ph n ạ ỉ ề ộ x  ch  theo m t chi u?  ả ờ ọ i đúng:  Ch n câu tr  l a) Xináp   là   c u  n i   gi a ữ   ố ầ các dây th n kinh  b) Xung   th n   kinh   lan ầ ờ   quá   trình truy n   nh ấ khu ch tán ch t trung gian ộ ị hóa h c qua m t d ch l ng  c) S  xu t hi n đi n th ế  ệ ạ ho t   đ ng   lan   truy n   đi   ti p ế d) Các   n ron   trong   cung     ph n x  liên h  v i nhau qua xinap mà xinap ch  cho   ộ   xung th n kinh đi theo m t chi u. ề Câu 2: Đánh d u nhân (X) vào nh ng ý đúng cho câu ả ờ tr  l ạ ộ   ạ T i sao đi n th  ho t đ ng ừ  ẳ không lan truy n th ng t ế   ướ màng tr c khe xinap đ n màng sau?  a) Vì khe xinap r ng ộ b) Đi n   th   c a   dòng ệ ế   ỏ  ướ  màng tr đi n  c) ủ ể   (không   đ   đ   đi   qua xinap)  d) Ở   c   không   màng   tr ấ   ậ ụ ể ế có th  th  ti p nh n ch t trung gian hóa h c ọ e) Vì   ở ọ ấ có ch t trung gian hóa h c ậ   Câu   1:   S p   x p   các   t p i đây vào hai nhóm tính d   ậ   ậ t p   tính   b m   sinh   và   t p tính h c đ   c sao cho phù h p. ợ a) Ng ệ   i   tránh   dây   đi n ị ứ ườ đ b) Sáo nói ti ng ng ế c) Chim én di c  theo mùa

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n Câu h i tr c nghi m

ả ể

ệ ơ ể ắ     đ   b t

ớ ượ c sinh ra ể ẹ ể ồ

ộ

ợ ỗ c, h n h p

ố ổ ồ ệ

ị ổ ạ

ạ

ợ

ườ

ữ ạ ọ ả ạ Các câu  ỏ ậ h i v n  d ng ụ ứ   ế ki n th c ố ẫ ậ IV ­  ộ ố M t s   d ng ạ ậ t p tính   ở ộ  đ ng  v tậ ồ ng ườ ữ ữ

ậ ậ ậ

ườ Ở ộ ộ ế ể ừ

16

ụ ế ổ ề ộ ệ ỏ ắ d) Vào mùa sinh s n, h ươ   u ạ   ự đ c hút nhau đ  giành b n tình  g) Nh n   giăng   t m i ồ Thú non m i đ có th  tìm vú m  đ  bú  ồ Câu   2:   Chu n   chu n   bay ư ấ th p   thì   m a,   bay   cao   thì ừ ắ n ng, bay v a thì râm. Đây ạ ậ thu c lo i t p tính?  a) H n h p  ợ ỗ b) H c đ ọ ượ c) B m sinh  ẩ d) H c đ ọ ượ c.  Câu   3:   Con   tò   vò   cái   đào  ặ ấ ể  ộ m t cái h  trên m t đ t đ ộ ắ  và b t m t con sâu, làm t   ỏ  ố t  con  sâu  r i  b đ t  tê  li ổ ể ứ   . Con tò vò đ  tr ng vào t ổ i. Tò vò  và b t t vào t    l ở ẵ   con   n   ra   và   ăn   sâu   s n ộ ổ   . Hành đ ng này là: trong t ả ờ ọ i đúng:  Ch n câu tr  l a) Ph n x  có đi u ki n  ề ả ệ b) T p tính h c đ ọ ượ ậ c  c) T p tính b m sinh  ẩ ậ d) T p tính h n h p. ỗ ậ ậ   Câu   2:   Sau   nh ng   tr n ế   ầ ư m a   rào   đ u   h ,   ti ng ạ   ế ch   nhái   vang   v ng   t o ạ   thành t o thành b n nh c ể   ồ đ ng   quê.   Đó   là   bi u ệ ủ hi n   c a?   a)   T p   tính   ế ki m ăn, săn m i  b) T p tính sinh s n  ả c) T p tính lãnh th   ổ d) T p tính xã h i  ộ ẻ  ộ ầ Câu   3:   M t   b y   chim   s ở ộ    m t bàn ăn cho đang ăn  ỗ   n.   B ng chim   trong   v ẻ ấ   nhiên m t con chim s  c t ả ầ   ộ ti ng   báo   đ ng,   c   b y ấ chim   bay   lên   và   n p   vào   ộ   ầ các b i cây g n đó, và m t   giây sau m t con di u hâu ồ ả   Ở   loài   cá   b y Câu   1:   ờ   i   ta màu   (cá   c )   ng ằ ấ ườ   ng   th y   r ng:   Con th ả ự cá   đ c   không  ph i  giao   ớ ấ   ph i ng u nhiên v i b t kì   con   cá   cái   nào   mà  ọ   th thích   ch n   nh ng   con   cá   cái   to   và ỏ   b  qua nh ng con cá cái khác.  ủ   ế t ý nghĩa c a Hãy cho bi ủ   ọ ự ậ t p tính l a ch n này c a các con cá đ c? ự   m t   loài   chó   Câu   2:   ườ   sói,   các   cá   th   th ng ố   s ng   thành   t ng   đàn ứ ộ   chi m c  m t vùng lãnh ị ấ   th   nh t   đ nh,   chúng   cùng   nhau   săn   m i   và

ự Ghi chú Bài M cụ ệ ỏ ắ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng ỏ ự ậ  lu n ổ ộ ệ ề ầ ượ

ẽ

ẽ ứ ậ ữ ủ ớ ầ ề ả ượ i   thích ế ứ ứ ẽ ạ ế ứ ằ

ộ

ệ ượ ạ ậ ọ ầ ế ẻ ệ ề

ẻ ơ ả

ằ

s ộ

ề ề ố ử ề

ả ầ ứ ở ộ ồ

ả ạ ậ

ứ ể ộ ầ

ỗ ả ộ ứ ự ệ ấ ộ ả ữ ủ ỗ

17

Câu h i tr c nghi m bay   ngang   qua.   Con   chim  ẻ ầ ệ s   đ u   tiên   phát   hi n   ra   ả   ề c ph n con di u hâu có đ ả  ứ ộ ng kêu  báo  đ ng  cho  c ầ ặ   b y thay vì l ng l  bay đi ằ ố tr n.   B ng   cách   kêu   báo   ộ   đ ng,   con  chim   đó   s   thu ự ề   hút s  chú ý c a con di u ể ả hâu đ  hi sinh b n thân nó   ủ ợ i ích c a loài.  vì l ề Đi u   này   đ c   gi ư ế nh  th  nào?  a) Con   chim   ăn   th tị   ậ khi nh n th c r ng nó đã   ấ   ấ ơ ộ ấ m t   c   h i   t n   công   b t ừ ờ ẽ     ng ng   cu c   săn ng   s ằ ư ậ ồ   m i,   nh   v y   b ng   cách ộ   kêu báo đ ng cho b y, con   chim s  cũng phát hi n tín ệ   hi u cho di u hâu là nó đã ệ ị b  phát hi n và do đó con   ả     cũng   làm   gi m chim   s ị ấ   nguy c  b n thân nó b  t n công  b) B ng cách kêu báo   ẻ ẽ ứ   ộ   c u đ ng,   chim   s ủ   ượ c nhi u thành viên c a đ ầ b y, nhi u con trong s  đó   ớ   ệ ọ có   quan   h   h   hàng   v i ẻ   con chim s  này. Nói cách ậ   khác,   t p   tính   kêu   báo ể ộ i   thích đ ng   có   th   gi   ọ ọ ộ ằ b ng ch n l c thân thu c.  ộ   Kêu báo đ ng là m t đáp ứ ng   b n   năng   luôn   luôn   ặ   ượ c   t o   ra   khi   có   m t đ ị con   v t   ăn   th t.   Câu   4:   ể ấ   Trong hình HS có th  th y ạ ỗ   ba   con   ng ng   ch y   theo ơ ồ sau   th   đ   ch i   đang   ả   i   thích chuy n   đ ng.   Gi ề ậ nào   sau   đây   v   t p   tính   ủ c a các con ợ ng ng là h p lý?  a) Đó   là   hành   đ ng   thay ế th  do không có ng ng cha ẹ ở m đó ạ ậ ỗ   ả b o   v   lãnh   th ,   m i đàn đ u có m t con chó   ầ   sói   đ u   đàn.   Con   đ u ự   ề đàn   này   có   quy n   l c ồ   ư ượ c   ăn   con   m i nh   đ ướ ừ   tr c   sau   đó   còn   th a ế  ớ ế m i đ n con th  b c k ế   ế ti p.  Không  nh ng  th , ỉ   ch  con đ u đàn m i có ả   quy n sinh s n. Khi con ặ   ế ầ đ u   đàn   ch t   đi   ho c ỏ   quá   y u   thì   con   kh e ế  m nh   th   hai   đ ng   k ầ   ti p con đ u đàn s  lên thay th .ế ng  trên mô Các hi n t   ộ   ả  hai lo i t p tính xã h i t ủ quan   tr ng   c a   loài   sói.   ữ   t đó là nh ng Hãy cho bi ữ   ạ ậ lo i t p tính gì và nh ng ạ ợ   ậ t p tính này mang l i i l ích gì cho loài?  ụ ọ   Câu   3:   Đ c   ví   d   sau: ố ộ     loài   chim Có   m t   s ự ấ ứ   p   tr ng   mà không   t   ẻ ứ   ậ luôn có t p tính đ  tr ng ổ     các   chim “tr m”   vào   ể ộ ờ ấ khác đ  nh   p h . Các   ứ   ượ chim   đ c   “g i   tr ng ấ p” cũng không h  hay   ể  ế t. Chim chích có th bi ấ ứ   p nh m tr ng tu hú to ơ ủ h n tr ng c a nó và khi   ẫ   ứ tr ng   tu   hú   n   nó   v n ớ   m m   m i   cho   chim   tu ặ   hú non, m c dù con này ủ ả ứ ẩ đ y   c   tr ng   c a   chim   ổ ậ   ,   t p chích   ra   ngoài   t ậ ọ   tính này g i là “t p tính Ở ộ ố ầ     m t   s   loài nh m”.   ế ư   côn   trùng   nh   ki n   và ể  ế ong, h u h t các cá th ề đ u không sinh s n mà   ể  dành toàn b  s c l c đ ế  nuôi   n ng   b o   v   th ể  ệ h  con c a nh ng cá th khác.  Theo em đó là lo i t p

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ ỏ ắ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n

ế ậ ể ớ ồ

ư ậ t c ầ ể ồ ể

ả tính gì?  ữ   ề Đi u gì đã khi n nh ng loài chim chích hay m tộ   ể ố s  côn trùng có th  làm   ả ấ ả  nh  v y? Có ph i t ậ ề các loài sinh v t đ u có   kh  năng này không?

ư ỗ

ượ

ứ ồ

ỗ ướ

ộ ạ

ữ ạ

ổ

ế ờ

ư

ờ ị

ướ ệ ờ ng nh  nhi t

ướ

18

ệ Câu h i tr c nghi m b) Đó là quá trình h c t p ọ ậ   ủ c a con non đ  nh n ra và   ạ   ắ g n   bó   v i   đ ng   lo i, ậ   ơ nghĩa là đ  ch i đó là v t ộ th  chuy n đ ng đ u tiên   ấ   ỗ các   con   ng ng   nhìn   th y ở   sau   khi   n   ra   và   do   đó ể  ả ứ chúng   ph n   ng   nh   th ẹ đó là ng ng cha, m   c) Chúng   đ ườ   i c   ng ệ   ỗ ữ   ng ng  rèn luy n chăn  gi ơ   ể đ  đi theo sau th  đ  ch i này  d) Các   con   ng ng   con   có   ẩ ng   b m   sinh khuynh   h   ấ   ả hay b n năng là đi theo b t ỳ ộ ậ   k  m t v t di đ ng nào mà ấ chúng th y. Câu 5: T i sao   chim và cá di c ? ư a) Mu n l y th c ăn khác ứ ố ấ cho phong phú  b) Chu kì s ng trong năm ố   ư  ủ c a các loài chim –cá di c có   nh ng   giai   đo n   hác   nhau  c) Do   ch   đ   ánh   sáng ế ộ   ế   ờ thay   đ i   (tr i   âm   u   thi u ánh sáng)  d) Do   th i   ti ổ   t   thay   đ i ế   ờ ạ (tr i   l nh   giá)   khan   hi m ứ th c ăn.  Câu 6: Khi di c , chim và  ư ằ ị cá đ nh c  b ng cách nào?  a) Đ nh   h ướ ị ng   nh   v   trí ặ ờ ặ m t   tr i,   m t   trăng,   sao, ị đ a hình  b) Đ nh h ị ộ ộ đ , đ  dài ngày  c) Đ ng v t s ng trên c n ộ ạ   ậ ố ặ   ờ ị ướ ị ng nh  v  trí m t đ nh h ị ờ   tr i, trăng, sao, đ a hình; cá ự ị   đ nh h ng d a vào thành ọ ủ ầ ướ ph n hóa h c c a n   c và ả ướ ướ ng dòng n h c ch y  d) Đ nh h ờ ướ   ướ ị ng ng nh  h ụ  ậ gió, khí h u. Câu 7: Ví d nào sau đây không ph i víả

ự Ghi chú Bài M cụ ỏ ự ậ ỏ ắ Câu h i t ỏ Các câu h i xây d ng  lu n c? ọ ả ờ

ấ ả

ấ ầ

ộ

ề ư ệ Các câu  ỏ ậ h i v n  d ng ụ ứ   ế ki n th c ặ ố ế ạ y gà ch y đ n. ứ V ­  M t sộ ố  hình  th c ứ h c ọ ậ ở   t p  đ ng ộ v t ậ ệ

ề

ậ

ứ ả

ệ ượ ườ ng gà con  i là hình

ệ

ầ ệ Câu h i tr c nghi m ọ ượ ụ ề ậ d  v  t p tính h c đ i đúng: Ch n câu tr  l a) ộ Chu t   nghe ế th y  ti ng  mèo  kêu ạ là ph i ch y xa  b) sâu  Chim   ọ ẹ ấ th y   b   n t   không   dám ăn  ử Con mèo ng i th y mùi cá   ự   ớ ạ là   ch y   t i   g n   ch   đ c kêu vào mùa sinh s n.ả ướ c khi cho gà ăn Câu 1: Tr   ặ   ế ạ ta   t o   ti ng   đ ng   đ c ề ầ   ặ ạ tr ng và l p l i nhi u l n ợ vi c   ph i   h p   v   sau   khi   ư   ộ nghe ti ng đ ng đ c tr ng ế ấ ụ ề Đây là ví d  v  hình th c  ọ ậ h c t p:  a) Đi u ki n hóa đáp  ng ứ   ề b) In v t ế c) Đi u   ki n   hóa   hành ệ đ ng ộ d) H c khôn.  ọ ộ Câu 2: Loài   đ ng v t nào   ẩ   ậ sau đây có t p tính chu n ị   b   th c   ăn   cho   con   non ạ ộ trong ho t đ ng sinh s n?  a) Rùa bi n ể b) Chim b  câu  ồ c) Tò vò  d) Th n l n.  ằ ằ Câu 3: Hi n t ạ ch y theo ng ứ ọ ậ th c h c t p?  a) Quen nh n ờ b) Đi u ki n hóa  ề c) In v t ế d) H c ng m. ọ ề ụ ả i pháp này là:

ệ 2.4.4. Đi u ki n áp d ng gi ượ ự ủ ườ ề ụ ủ ạ ộ ự ộ i: đ

+ V  con ng ớ ự ủ ệ ệ ế ỡ ọ   c s   ng h  và tham gia tích c c các ho t đ ng giáo d c c a 30 em h c ồ   sinh l p 11A3 và 11A4, s  giúp đ  đóng góp ý ki n, kinh nghi m c a Ban giám hi u, đ ng

ế ướ ầ ụ ệ ệ ả nghi p giúp cho tôi áp d ng sáng ki n b c đ u có hi u qu .

ề ơ ở ậ ấ ế ị ử ụ ớ ầ ủ ế t b : S  d ng phòng đa năng v i đ y đ  bàn gh , máy

19

+ V  c  s  v t ch t, trang thi ụ ọ ậ ừ ụ ế ệ ườ tính, máy chi u và d ng c  h c t p t phòng thí nghi m nhà tr ng.

ả ư ụ ế ế Quá trình tôi áp d ng sáng ki n có k t qu  nh  sau:

ụ ứ ế ệ ệ ệ ả ả ộ ự ­ K t qu  kh o nghi m, thí nghi m, th c nghi m: ( B  công c  nghiên c u )

ả ố ệ

+ B ng s  li u.  ệ ế ả ự 2.5. K t qu  th c nghi m

ệ ứ ả ạ ể ể ọ ử ụ ể ể ỏ

ự ọ ủ ọ ươ ườ ạ ọ ng THPT Lý Nhân Tông trong d y h c ch

năng l c khoa h c c a h c sinh tr ớ ứ ự ứ ệ ọ ọ ớ ố ọ ớ Đ  ki m tra ch ng minh hi u qu  d y h c s  d ng câu h i theo quan đi m PISA đ  phát huy   ả   ng II – C m ề

ứ ươ ứ ộ ươ ế ể ậ ớ ổ ng nhau, đi m t ng k t HKI:

ng, Sinh h c 11 tôi đã ch n  l p 11A3 g i là l p th c nghi m, 11A4 là l p đ i ch ng. V ọ ự h c l c 2 l p có m c đ  nh n th c t ố ng đ ả ọ ỳ ọ ủ ọ ớ ế ả ả L pớ B ng 1. B ng th ng kê k t qu  h c k  1 – môn Sinh h c c a h c sinh l p 11A4 (

ớ ố ự th c nghi m ứ ) ệ ) và 11A3 (L p đ i ch ng

ớ ớ L p 11A3 L p 11A4 STT M c đứ ộ % %

1 2 3 4 SL 8 20 3 0 SL 6 22 4 0 ể ố ả ủ ươ ế ọ ử ụ ể ạ ỏ ỏ ể i Đi m gi ể Đi m khá ể Đi m TB ể Đi m kém ệ ng pháp d y h c s  d ng câu h i theo quan đi m PISA đ ể

Đ  đ i chi u hi u qu  c a ph ọ ủ ọ ự ớ ươ ư ề phát huy năng l c khoa h c c a h c sinh v i ph ố ng pháp truy n th ng tôi làm nh  sau:

­

ế ế ề ể ệ ắ ồ ự ậ ứ ộ ậ ầ Thi t k  đ  ki m tra tr c nghi m + t

ệ ự ế ừ ữ ả ượ ế ệ ế . T  nh ng k t qu  thu đ ứ   ủ  lu n g m 5 câu đ y đ  các m c đ  nh n th c ả c tôi ti n hành tính toán và đánh giá hi u qu

ươ ư và liên h  th c t ủ c a 2 ph ng pháp nh  sau:

ớ ớ L p 11A3 L p 11A4 STT M c đứ ộ % %

20

1 2 3 4 ỏ ể Đi m gi i ể Đi m khá ể Đi m TB ể Đi m kém SL 6 20 5 0 SL 13 19 0 0

70

60

50

40

11A3

30

11A4

20

10

0

ể

ể

ể

ể

ỏ Đi m gi i

đi m khá

Đi m TB

ế Đi m y u

-10

ư ậ ớ ề ể ử ụ ọ ỏ ố ơ ế ả

ề ướ ổ ố ọ ố ọ ể ạ ỏ Nh  v y v i đ  ki m tra s  d ng câu h i PISA giúp h c sinh làm bài t ự ự s  thay đ i theo chi u h ng tích c c : s  h c sinh đ t đi m gi

ả ượ ế ậ ự ể ỏ trung bình gi m. Nguyên nhân là do đ

t h n, k t qu  đã có ể   i tăng và s  h c sinh có đi m c ti p c n và th c hành câu h i theo quan đi m PISA   ứ ể ả ậ ụ ế ế ề ấ ườ ọ ắ ứ ữ ế i h c n m v ng ki n th c và v n d ng các ki n th c đ  gi

giúp ng ế ộ ố ự ễ ạ ỏ ờ ồ

ướ ạ ể ả ầ ả ồ ố i quy t các v n đ  liên ầ   quan đ n th c ti n cu c s ng xung quanh linh ho t. Đ ng th i trong câu h i PISA có “Ph n ấ   ể i d ng văn b n, b ng, bi u đ ”. Ph n này cung c p 1: Nêu tình hu ng có th  trình bày d

ọ ấ ườ ể

ế thông tin khoa h c, chính xác nh t cho Hs l ế ể ệ ử ụ ủ ế ể

ụ ụ ế ọ Phi u thăm dò – Ph  l c 02 )

i tìm hi u thông tin. ố ớ   ể ọ Ti p theo tôi s  d ng phi u thăm dò ý ki n đ  h c sinh th  hi n quan đi m c a mình đ i v i ộ b  môn Sinh h c. ( ả ổ ư ế ế ợ K t qu  t ng h p phi u thăm dò, nh  sau:

Câu 1 Câu 2 Câu 3 Câu 4 Câu 5 Câu 6 Câu 7 Câu 8 Câu 9 Câu 10 73 27 37 63

38 50 12 0 41 24 21 14 30 45 18 7 36 40 15 19 17 33 37 13 ả ế ế ổ

22 77 34 18 20 5 0 24 ư ậ  tôi đi đ n nh n xét nh  sau: ế ạ ọ ọ ử ụ ươ 32 A 36 B 28 C 4 D ợ ừ ả T  b ng t ng h p k t qu  trên, ố ­  S  đông h c sinh yêu thích môn Sinh h c, yêu thích ti t d y có s  d ng ph ằ   ng pháp nh m

ử ụ ự ọ ệ ự ế ề ỏ .

ả phát huy năng l c h c sinh, s  d ng nhi u các câu h i liên h  th c t ữ ế ạ ấ ộ ọ

ề ế ế ầ ọ ơ ớ

ừ ượ ượ ượ ượ ấ ọ ị ế ứ ọ   ư ­ B n thân tôi là giáo viên d y môn Sinh h c nh ng tôi  th y có nh ng n i dung ki n th c h c ị sinh khó hình dung, khó ghi nh …( Sinh h c 12 – ph n V – c  ch  di truy n và bi n d ) vì   ế c, không đ nh l c…, vì th ng đ

ứ ki n th c tr u t ấ ả ng. H c sinh thì không nhìn th y đ ứ ế ớ ế ứ

ọ ấ ượ ườ ầ ấ ọ

ế các em c m th y khó ti p thu ki n th c, khó ghi nh  ki n th c. ­ H c sinh tr ng THPT LÝ Nhân Tông do ch t l ọ ụ ấ ượ ọ ọ ọ   ng đ u vào th p nên không chú tr ng h c ư ạ   ế ng h c môn Sinh h c ch a đ t

ọ môn Sinh h c, coi môn Sinh h c là môn ph  . Vì th  ch t l ả ế k t qu  cao.

21

ự ế ủ ụ ả ả ớ 2.6. Kh  năng áp d ng vào th c t c a gi i pháp m i.

ươ ự ế ụ ạ ề ợ 2.6.1. Ph ng pháp này có tính áp d ng cao vào th c t và mang l i nhi u l i ích thi ế   t

th c. ự

ả ụ ứ ệ ễ ệ ạ ầ ậ ạ ị

­ Trong gi ng d y GV c n xác đ nh rõ nhi m v  nh n th c và di n đ t nhi m v ứ ỏ ẽ ể ạ ươ ệ ậ ằ ỏ ậ ụ  ố   ng ti n đ  t o tình hu ng

nh n th c đó b ng câu h i hay bài t p. Khi đó câu h i s  là ph ọ ậ h c t p.

ượ ế ậ ự ể ỏ c ti p c n và th c hành câu h i theo quan đi m PISA giúp

ọ ậ ủ ­ Trong h c t p c a Hs: đ ứ ữ ế ườ ọ ể ả ụ ứ ề ế ế ắ ậ ấ ng i quy t các v n đ  liên

i h c n m v ng ki n th c và v n d ng các ki n th c đ  gi ế ạ ứ ự ễ ộ ố ừ ọ quan đ n th c ti n cu c s ng xung quanh chúng ta. T  đó t o h ng thú, yêu thích môn h c.

ả ố ượ ụ ể ớ ơ ổ ứ 2.6.2. Gi i pháp m i này còn có th  áp d ng cho đ i t ng, c  quan, t ữ    ch c nào n a

không ?

ụ ườ ớ ọ ậ ấ Sau khi áp d ng v i h c sinh tr

ỉ ớ ể ể ở ộ ộ ớ ươ ộ ộ ố ớ ụ ch  có th  áp d ng v i m t ch

ủ ậ ẽ ề ệ ả ọ ố môn h c, nhi u kh i khác nhau, h c sinh s  không ph i ng  g t, hay làm vi c riêng trong gi

ư ụ ữ ế ế ẽ ả ờ ọ

ứ ủ ọ ứ ộ ệ ả ậ ợ ớ ả   ng THPT Lý Nhân Tông thì tôi nh n th y không ph i ề   ng, m t kh i hay m t l p mà còn có th  m  r ng v i nhi u ờ   ọ . Nh ng ph i chú ý đ n th i gian, n u áp d ng vào nh ng bài h c quá dài s  gây nhàm chán,   ơ đ n đi u và ph i phù h p v i m c đ  nh n th c c a h c sinh.

ả ủ ệ ế ạ III. Hi u qu  c a sáng ki n đem l i:

ả ề ệ 3. 1. Hi u qu  v  kinh t ế :

ằ ượ ề ế ắ ắ ị Tuy không tính đ mà ph

ạ ư c chính xác b ng ti n nh ng ch c ch n giá tr  kinh t ọ ậ ủ ỏ ở ế ự ả ầ pháp đem l

ộ ượ ư ứ ế ộ

ọ sinh, trong quá trình h c các em v à lĩnh h i đ ổ ụ ụ ộ ố ấ ừ ườ ươ   ng ọ   i là không nh . B i kh  năng thu hút h u h t s  tham gia h c t p c a các em h c ọ   c ki n th c m t cách chính xác, khoa h c ớ ụ ể   ng l p c  th  nào

nh t v a rèn kĩ năng b  ích ph c v  cho cu c s ng sau này mà không tr ẽ ạ s  d y.

ạ ố ề ượ ụ ể ả ả ợ i, tính toán s  ti n thu đ c theo d ự i ích c  th  gi

ế ủ ổ ứ ụ ế ế i pháp mang l ượ ệ ­ Nêu hi u qu , l ả ế ủ ch c cá nhân đã đ c áp d ng sang ki n ( n u có)

ki n c a tác gi ệ sáng ki n c a t ả ề ặ

ộ 3.2. Hi u qu  v  m t xã h i ươ ề ạ ọ ố ệ ề ạ ặ ữ ư ể ng pháp d y h c truy n th ng hay hi n đ i cũng đ u có nh ng đ c đi m,  u th

ể ươ ỗ M i ph ượ ố ữ ể ượ ệ c đi m riêng. Không có ph ế    c bách b nh, không có

và nh ươ ng thu c nào có th  ch a đ ả ư ạ ọ ạ ế ph

ng pháp d y h c nào là chìa khoá v n năng. Nh ng không ph i vì th  mà giáo viên chúng ư ế ả ụ ộ ầ ả ậ ấ ở

ướ ẫ ắ ứ ượ ố ấ ể ta tr  nên th  đ ng, yêu c u làm gì thì làm nh  th . B n thân chúng ta ph i nh n th y vai trò ủ c a mình trong quá trình h ng d n, c  v n các em n m đ c tri th c, phát tri n đ

ườ ườ ụ ứ ứ ạ ở năng, b i Nhà tr

ng chính là môi tr ọ ả ự ấ ng giáo d c tri th c, nhân cách, đ o đ c con ng ươ ể ạ ọ

ở ủ ấ ả ườ ữ nh t. Do đó giáo viên ph i l a ch n ph ọ h c sinh? Đó là băn khoăn, trăn tr  c a t ượ c kĩ   ườ ố   t i t ệ ể   ng pháp d y h c nào đ  phát tri n toàn di n cho ườ   i t c  chúng ta, nên chúng ta nh ng ng ầ i th y,ng

ả

cô ph i giám nghĩ, giám làm.  ạ ươ ọ ạ ượ ấ ầ ố ữ ở ớ V i ph

ng pháp d y h c này, tôi th y đã đ t đ ề ứ ế ượ ượ ả ậ c th o lu n đ

ế ệ ả c nói ra, đ ự ế ợ ủ ư c đa s  nh ng yêu c u trên. B i khi ượ   c    duy logic và i r t lâu, đó là s  k t h p c a t

ượ ư ạ ấ c l u l ứ ả ế ư ậ ệ ả ấ ớ ộ ấ ọ ậ h c t p hay nghiên c u m t v n đ  nào đó, n u chúng ta đ ứ ồ ph n bi n, thì ngu n ki n th c đó đ ư t duy hình  nh. Nh  v y hi u qu  ki n th c là r t to l n.

ả ề ặ ỉ ệ ứ ệ ậ ả ấ ộ ớ Và không ch  hi u qu  v  m t nh n th c mà hi u qu  xã h i cũng r t to l n, thông

22

ọ ậ ươ ự ớ ọ ộ qua quá trình h c t p theo ph ng pháp m i giúp các em phát huy năng l c khoa h c m t cách

ủ ệ ả ố t ế i đa. Ngoài ra các em rèn luy n kĩ năng giao ti p, kh  năng làm ch  đám đông, hình thành và

ề ể ọ phát tri n kĩ năng m m cho h c sinh

ệ ố ượ ỹ ừ ừ ứ ể ặ ộ

ạ Nên vi c nghiên c u k  t ng bài d y, t ng đ c đi m b  môn và đ i t ự ng ng ủ ố ế ợ ệ ầ ươ ạ ạ ọ ể đ  có s  ph i k t h p đa d ng các ph

ầ ủ ự ấ ượ ứ ể ệ ườ ọ   i h c ỗ   ng pháp d y h c là vi c c n làm ngay c a m i giáo ệ   ệ ng GD­ĐT, đáp  ng yêu c u c a s  nghi p công nghi p hoá, hi n

23

ệ viên đ  nâng cao ch t l ấ ướ ạ đ i hoá đ t n ạ c trong giai đo n hi n nay.

Ầ Ậ Ế Ề Ị PH N III. K T LU N VÀ Đ  NGH

Ậ Ế 1. K T LU N

ỏ ọ ậ ể ấ ằ ể ộ ỏ

ọ ể ườ ọ ự ủ ề ộ ỏ ấ h i r t khoa h c giúp phát tri n năng l c c a ng

ấ ể ể ầ ỏ ố

ể ấ ầ ả ả ấ ọ ồ

ơ ả ể ậ ậ ổ ọ ọ ỉ

1. 1. Qua tìm hi u, h c h i tôi nh n th y r ng câu h i theo quan đi m PISA là b  câu ắ   ữ i h c. M t trong nh ng đi u tôi tâm đ c ướ   nh t trong câu h i theo quan đi m PISA đó là “Ph n 1: Nêu tình hu ng có th  trình bày d i ạ d ng văn b n, b ng, bi u đ ”. Ph n này cung c p thông tin khoa h c, chính xác nh t không   ả   ch  giúp Gv c p nh t, b  thông tin mà quan tr ng h n c  đó là rèn kĩ năng đ c – hi u văn b n, ể ườ ấ ờ ị cung c p thông tin k p th i cho Hs l i tìm hi u thông tin.

ệ ộ ố ề ể ỏ

1. 2. Hi n nay có m t s  GV đã quan tâm và tìm hi u v  câu h i PISA tuy nhiên câu ộ ư ượ ườ ụ ệ ạ ả ọ c áp d ng vào trong d y h c m t cách th ng xuyên và hi u qu . ỏ ẫ h i v n ch a đ

ủ ế ứ ụ ệ ế ế ể  t k , đ

ớ 1. 3. Trong khâu nghiên c u tài li u m i thì khó áp d ng ch  y u do khâu thi ữ ấ ị ả ấ ờ ỹ c thì m t th i gian và ph i có nh ng k  năng nh t đ nh. thi

ế ế ượ t k  đ Ề Ị 2. Đ  NGH

ầ ớ ử ụ ự ề ằ

Ph n l n các GV đ u cho r ng khó xây d ng và s  d ng vì:  ề ế ế ộ ọ ự ứ ầ ộ ọ ỏ ờ ể t k  b  câu h i, GV c n nhi u th i gian đ  nghiên c u bài h c, l a ch n n i dung và

ấ ị ữ ệ ỹ ế ế ỏ Khi thi ả ph i có nh ng k  năng nh t đ nh cho vi c thi t k  các câu h i này.

ử ụ ự ề ả ỏ ộ

Trình đ  HS không cho phép xây d ng và s  d ng nhi u câu h i trong bài gi ng; HS  ủ ờ ầ ư ả không đ  th i gian suy nghĩ, đ u t

ậ ồ ưỡ ượ ậ ề ề ấ cho bài gi ng.  ố ằ Vì v y các GV đ u mong mu n r ng: Đ c t p hu n, b i d

ự ự ẫ ử ụ ư ể ề ể ề ỏ ự   ng v  kĩ năng xây d ng ỏ   và s  d ng câu h i theo quan đi m PISA vì có nhi u GV th c s  v n ch a hi u v  câu h i

ể theo quan đi m PISA.

ạ ả ề ế ặ IV. Cam k t không sao chép ho c vi ph m b n quy n:

ạ ự ệ ế Tôi xin cam đoan sáng ki n này là do chính tôi suy nghĩ và biên so n th c nghi m. Tôi

ệ ị ướ ậ ủ ơ ả xin ch u trách nhi m tr c các c  quan qu n lý và pháp lu t c a nhà n ướ ề ờ c v  l i cam

đoan này!

Ơ

Ế

Ụ C  QUAN ÁP D NG SÁNG KI N

ụ

ậ

ng THPT Lý Nhân Tông xác nh n đã áp d ng sáng

ườ ế ủ

ả

Tr ki n c a tác gi

TÁC GIẢ

Ệ ƯỞ HI U TR NG

ầ

ị

Tr n Th  Nhàn

24

Hà Văn H iả

Ụ Ụ PH  L C

ụ ụ Ph  l c 01

ọ ủ ọ ự ề ể ể ể 1.Đ   ki m tra theo quan đi m PISA đ  phát huy năng l c khoa h c c a h c sinh.

ề ể ử ụ ộ ướ ỏ N i dung đ  ki m tra: S  d ng thông tin d i đây cho các câu h i 1 – 5

ề Quá trình truy n tin qua Xinap

ề ướ ạ ế ụ ượ ế ầ ề Thông tin truy n d i d ng xung th n kinh khi đ n xinap ti p t c đ c truy n qua xinap

ụ ề ấ ọ Quá trình truy n tin qua xinap ( ví d , xinap có ch t trung gian hóa h c là axetincolin)

ệ ế ộ ở ế ề   màng   sau   và   lan   truy n   đi   ti p,   thì   enzim

ạ Sau   khi   đi n   th   ho t   đ ng   hình   thành   ủ ẽ ở ấ axetincolinesteaza có

ợ ạ ượ ở ạ ướ màng sau s  phân h y axetincolin thành axetat và colin. Hai ch t này   ứ   ổ i thành axetincolin ch a c, đi vào chùy xinap và đ c tái t ng h p l quay tr  l i màng tr

trong các bóng xinap.  Câu h i 1ỏ ạ ề ừ ề ầ ả ạ ộ ộ ỉ T i sao xung th n kinh trong m t cung ph n x  ch  truy n theo m t chi u t màng

ướ tr

c xinap sang màng sau xinap? ố ữ ầ ầ A. Xinap là c u n i gi a các dây th n kinh

ế ề ấ ầ ờ ọ B. Xung th n kinh lan truy n nh  quá trình khu ch tán ch t trung gian hóa h c qua

ỏ ộ ị

m t d ch l ng.  ệ ự ấ ạ ộ ế ế ề ệ C. S  xu t hi n đi n th  ho t đ ng lan truy n đi ti p.

ả ạ ơ ỉ ệ ớ D. Các n ron trong cung ph n x  liên h  v i nhau qua xinap mà xinap ch  cho xung

ề ầ ộ th n kinh đi theo m t chi u.

ướ ỏ ẫ H ng d n mã hóa câu h i 1

ớ ượ ụ ủ ỏ ề ề ộ ỉ M c đích c a câu h i: Ghi nh  đ c quá trình truy n tin qua xinap ch  theo m t chi u.

ứ ố M c t i đa:

Mã 1: Đáp án đúng D.

ứ

ạ M c không đ t ự ọ ươ ữ ươ ễ ng án khác (A,B,C)/Là nh ng ph ng án nhi u/sai.

Mã 0: L a ch n các ph ọ ả ờ i/H c sinh không làm bài.

Mã 9: Không tr  l Câu h i 2ỏ

ề ơ ế ữ ề ấ Đánh d u (X) vào nh ng ý sai v  c  ch  truy n tin qua xinap?

ấ ả ứ ề ấ ọ A. T t c  các xinap đ u ch a ch t trung gian hóa h c là Axetincolin.

ề ấ ầ ọ ọ

ọ ượ ủ ấ c phân h y thành Axetin và colin

ể B. Truy n tin qua xinap hóa h c có th  không c n ch t trung gian hóa h c.  C. Các ch t trung gian hóa h c đ ượ ứ ấ ợ ổ D. Hai ch t Axetat và colin đ c tái t ng h p thành Axetincolin ch a trong các bóng

xinap.  ẫ ướ ỏ H ng d n mã hóa câu h i 2

ạ ỏ ặ ụ ủ ể ề ỏ M c đích c a câu h i: Lo i b  đ c đi m không đúng trong quá trình truy n tin qua xinap.

ứ ố M c t i đa

ấ ượ ừ ế Mã 2: Đánh d u đ c t 3 đ n 4 đáp án.

25

ứ ố M c không t i đa:

ấ ượ Mã 1: Đánh d u đ c 2 đáp án.

ứ ạ M c không đ t:

ặ Mã 0: Khoanh đúng 1 đáp án ho c không khoanh đúng đáp án nào.

ả ờ ọ i/ H c sinh không làm bài.

ế ề ề ậ ị Mã 9: Không tr  l Câu h i 3ỏ Hãy cho bi t các nh n đ nh sau v  quá trình truy n tin qua xinap là ĐÚNG hay SAI? Đúng

khoanh vào Đ, sai khoanh vào S.

ề STT Quá trình truy n tin qua xinap ỉ ượ ề ừ ướ ầ 1 Xung th n kinh ch  đ c truy n t màng tr Đúng/Sai Đ ­ S

c xinap qua màng sau xi ọ ộ nap theo m t chi u nh  các ch t trung gian hóa h c. ề ạ ộ ờ ấ ế ệ ấ ấ ệ ở 2 Đi n th  ho t đ ng xu t hi n màng sau xinap khi ch t trung gian hóa Đ ­ S

ụ ể ở ọ ắ h c g n vào th  th ấ ọ ẽ ượ màng sau xinap ị ỡ 3 Khi các bóng xinap b  v , các ch t trung gian hóa h c s  đ c gi ả   i Đ ­ S

ướ phóng vào màng tr c xinap

Đ ­ S 4 Màng sau xinap

ướ ỏ ẫ H ng d n mã hóa câu h i 3

ụ ủ ậ ỏ ượ ặ ơ ả ủ ể ề M c đích c a câu h i: Nh n ra đ c đ c đi m c  b n c a quá trình truy n tin qua xinap

ươ ẽ Các ph ng án đúng s  là: 1. Đúng; 2. Đúng; 3. Sai; 4. Đúng

ứ ố M c t i đa

ừ ế Mã 2: Khoanh đúng t 3 đ n 4 đáp án.

ứ ố M c không t i đa:

Mã 1: Khoanh đúng 2 đáp án.  ạ ứ M c không đ t:

ặ Mã 0: Khoanh đúng 1 đáp án ho c không khoanh đúng đáp án nào.

ọ ả ờ i/ H c sinh không làm bài.

ị ứ ọ ấ ạ ọ ở Mã 9: Không tr  l Câu h i 4ỏ T i sao ch t trung gian hóa h c không b đ ng màng sau?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

ướ ỏ ẫ H ng d n mã hóa câu h i 4

ụ ỏ ả ượ ạ ộ ủ ọ ủ M c đích c a câu h i: Gi i thích đ ấ c ho t đ ng c a ch t trung gian hóa h c

ứ ố M c t

ư ễ ạ ậ ạ ậ ạ ượ Mã 2: H c sinh l p lu n logic, di n đ t m ch l c và đ a ra đ ữ c 2 trong nh ng lí do sau ở

i đa: ọ ả ờ   i: câu tr  l

ở ủ ẽ + Enzim Axetincolinesteaza màng sau s  phân h y Axetincolin thành Axetat và colin

ạ ướ ổ ợ ấ i màng tr c vào chùy xinap và t ng h p thành Axetincolin.

+ Hai ch t này quay l ư ố ứ M c ch a t i đa

ọ ượ ề ậ ở ộ Mã 1: H c sinh nêu đ c m t trong 2 lí do đã đ  c p trên.

ứ ạ M c không đ t

26

ả ờ ạ ề ầ ỏ Mã 0: Các câu tr  l i chung chung, l c đ , không đúng yêu c u câu h i.

ọ ả ờ i/ H c sinh không làm bài.

ủ ứ ể ấ ạ ầ ầ ớ i sao Xinap có th  đáp  ng đ y đ  các ch t trung gian ớ ạ i, t

Mã 9: Không tr  l Câu h i 5ỏ V i hàng lo t xung th n kinh đi t hóa h c ?ọ ……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

ẫ ướ ỏ

ứ ằ ế ố ế ế ề H ng d n mã hóa câu h i 5 ậ ụ ủ ỏ M c đích c a câu h i: Suy lu n ki n th c b ng cách k t n i các thông tin đã bi t v  quá trình

ề truy n tin qua xinap.

ứ ố M c t

ư ượ ễ ậ ậ ạ ạ ạ ậ ọ i đa: ọ Mã 2: H c sinh đ a ra đ ứ   c suy lu n khoa h c; l p lu n logic, di n đ t m ch l c; có s c

ế ụ

ở ề ế ấ thuy t ph c.  ệ ạ ộ ế màng sau và lan truy n đi ti p thì ch t trung gian

+ Sau khi đi n th  ho t đ ng hình thành  ạ ọ ẽ ượ ậ ứ

ượ ổ ề ể hóa h c s  đ ậ c tái t o ngay l p t c.  ấ ọ + Vì v y các ch t trung gian hóa h c luôn đ c b  sung vào xinap đ  giúp quá trình truy n tin

ượ ự ệ qua xinap đ c th c hi n.

ư ố ứ M c ch a t

i đa: ư ọ ượ ạ ươ ễ ậ ậ ọ ố Mã 1: H c sinh đ a ra đ ậ c suy lu n khoa h c; l p lu n logic, di n đ t t ng đ i rõ ràng.

ứ ạ M c không đ t:

ả ờ ế ậ ầ ọ ỏ i suy lu n thi u khoa h c, chung chung; không đúng yêu c u câu h i.

Mã 0: Các câu tr  l ả ờ ọ Mã 9: Không tr  l i/ H c sinh không làm bài.

ụ ụ Ph  l c 02

ế ọ

ố ượ ượ ọ ề ủ ẫ ọ ớ ọ ng h c sinh đ S  l ề 2. Phi u đi u tra h c sinh ­

ố ứ ự ẵ c đi u tra : Ch n ng u nhiên 100 h c sinh c a 5 l p (11A1 ­> ổ ể 11A6) có s  th  t ch n trong s  đi m.

­ N i dung “Phi u đi u tra h c sinh”: Có 10 câu h i hãy khoanh tròn vào ch  cái ch   ỉ ọ ươ

ộ ữ ề ế ỏ ọ

ươ ự ể ấ ọ ế ng án mà em l a ch n. N u em không ch n b t kì ph ng án nào thì đ  nguyên . ph

A. Có

ọ ọ ộ Câu 1: Em thích h c b  môn Sinh h c?

ế ế ả ọ ậ ủ ớ t k t qu  h c t p môn Sinh c a em l p 10

B. Không Câu 2: Em cho bi A. Lo i gi

B. Lo i khá  ạ

ạ ỏ i

C. Lo i trung bình

ạ

D. Lo i y u.

ạ ế

ờ ớ ườ ươ ệ ươ ệ Câu 3: Trong gi lên l p thây (cô) th ử ụ ng s  d ng ph ng ti n nào trong các ph ng ti n

A. Máy chi u ế

sau:

B. Đ  dùng tr c quan (tranh  nh, mô hình, m u v t. . . )

27

ự ả ậ ẫ ồ

C. S  đ , b ng bi u, b ng s  li u. . .  ể

ơ ồ ả ố ệ ả

D. Không s  d ng ph ệ

ử ụ ươ ệ ng ti n gì.

ệ ự ế ử ụ ầ ỏ ọ ẽ ạ Câu 4: Theo em vi c th y (cô) s  d ng các câu h i liên h  th c t ạ  vào trong d y h c s  t o

ả cho em c m giác:

A. Thích thú h n v i môn h c  ơ

ớ ọ

B. Hi u bài kĩ h n

ể ơ

C. Bình th

ườ ng

D. Nhàm chán.  ầ

ỏ ậ ụ ử ụ ự ế ứ ế ọ ế ả  trong bài h c k t qu

ư ế Câu 5: Khi th y (cô) s  d ng câu h i v n d ng ki n th c vào th c t ạ ọ ậ ủ h c t p c a em đ t nh  th  nào?

A. R t t

B. T t ố

ấ ố t

C. Bình th

ườ ng

ế

D. Không ti n b   ộ ế Câu 6: Em hãy cho bi ợ h p nào?

ầ ườ ệ ự ế ử ụ ỏ ườ t, th y (cô) th ng s  d ng các câu h i liên h  th c t trong tr ng

A. Trong quá trình d y bài m i  ớ

ạ

B. K t thúc bài h c

ế ọ

C. Ôn t p ch

ậ ươ ệ ố ứ ọ ế ng, h  th ng hóa ki n th c cho h c sinh

ể ọ

D. Ki m tra k t thúc môn h c.  ế ỏ

ứ ẽ ệ ế ế ắ ớ ệ ọ ậ Câu 7: Vi c h c t p v i các câu h i liên h  ki n th c s  giúp em n m ki n th c ứ ở ứ ộ  m c đ

nào?

A. Tái hi n ki n th c (Nh )  ế

B. Hi u ể

ứ ệ ớ

C. V n d ng ki n th c

ậ ụ ứ ế

D. Ki m tra – đánh giá

ể

ỏ ậ ụ ử ụ ứ ứ ế ệ ở ứ m c

Câu 8: Em đã s  d ng các câu h i v n d ng ki n th c trong khâu nghiên c u tài li u  ộ đ  nào?

A. S  d ng th ử ụ

ườ ng xuyên

B. Bình th

ườ ng

C. R t ít s  d ng

ử ụ ấ

D. Không bao gi ầ

ờ ử ụ s  d ng

ệ ự ễ ử ụ ệ ả ạ ỏ Câu 9: Vi c th y (cô) s  d ng các câu h i liên h  th c ti n trong gi ng d y giúp em

A. Hi u sâu và có kh  năng v n d ng ki n th c

ậ ụ ứ ế ể ả

B. Hi u bài nhanh h n

ể ơ

C. Tái hi n đ y đ  các ki n th c đã h c

ầ ủ ứ ế ệ ọ

D. Có nh ng ki n th c c  b n có th  áp d ng vào cu c s ng sau này.

28

ứ ơ ả ộ ố ụ ữ ế ể

ự ự ằ ọ ố ớ ọ Câu 10: Lên l p 12, khi l a ch n môn thi THPT Qu c gia, môn Sinh h c có n m trong l a

ọ ủ

B. Không

29

ch n c a em  A. Có

ệ ả

ứ ủ ụ ế ể ậ ị Tài li u tham kh o 1. Lù Th  Vân Anh (2010), V n d ng PISA trong ki m tra đánh giá ki n th c c a h c ọ

ộ ớ ạ ọ ư ạ sinh l p 9, Đ i h c S  ph m Hà N i.

ị ỹ ễ ả ẩ

2. Ông Nguy n H i Châu, Bà Lê Th  M , Ông Ngô Kim Khôi, Ông Vũ Đình Chu n, Ông   ỏ   ng Phú Công, PISA và các d ng câu h i.

ươ ễ ạ ầ ả Nguy n H i Châu, Ông Tr n Văn Kiên, Ông Ph

ụ ệ Nxb Giáo d c Vi t Nam.

3. Nguy n Thành Đ t, Lê Đình Tu n (2009), SGK Sinh h c 11 (Ban c  b n), Nxb Giáo

ơ ả ễ ấ ạ ọ

ộ ụ d c, Hà N i.

ạ ễ ứ ế ễ ệ t,  Tài  li u  b i  d

ườ ồ ưỡ   ng ộ ạ ọ ư ạ th

ươ ươ ễ ộ ị ng Văn Lung, TS Võ Th  Mai H ng, Th.s Lê Th ị

4. Nguy n Thành   Đ t, Nguy n  Đ c  Thành,  Nguy n  Xuân Vi ễ ng xuyên giáo viên THPT, chu kì III (2004 – 2007), Nxb Đ i h c S  ph m, Hà N i.   5. PGS.Nguy n Bá L c, PGS Tr Hoa, Giáo trình Sinh lí h c th c v t (2011).

ự ậ ọ

6. Vũ Văn V , Đ  M nh H ng, Tài li u chuyên sinh h c THPT – Bài t p Sinh lí h c ọ

ư ụ ệ ạ ậ ọ ỗ

ự ậ ụ ệ th c v t, Nxb Giáo d c, Vi t Nam.

ồ

7. Ngu n: http//.www diendankienthuc.net/diendan/sinh – hoc – va – cuoc – song/56070 –   ế   dong – vat – hoc – mot – so – tap – tinh – cua – dong – vat.html#xzz2Qc6KJ777. Di n đàn ki n

ễ

ố ờ ọ ậ ứ th c – h c t p su t đ i.

8. Ngu n:   http//.www.thuviensinhhoc.com/day   –   hoc/day   –   hoc   –   sinh   –   hoc   11/701   –

ồ

30

huong – dan – hoc – va – on – tap – sinh – h c.ọ

31

Ụ Ụ M C L C