1
BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu.
Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế
đòi hỏi làm thế nào để học sinh có thể làm chủ kiến thức, vận dụng kiến thức kỹ
năng để có thể giải quyết được những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống xung
quanh ? Lựa chọn nội dung kiến thức, thông tin như thế nào để đáp ứng được
điều đó? Và khi đã lựa chọn được những nội dung cần dạy thì làm thể nào để tổ
chức tốt những hoạt động học tập để cho người học tích cực, tự lực chiếm lĩnh
kiến thứcvề các nội dung đó.
Trong Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định “Phát
triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát
triển toàn diện năng lực và phẩm chất người họ. “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và
đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển
phẩm chất, năng lực của người học”; “Đổi mới giáo dục từ tiếp cận nội dung
sang tiếp cận năng lực”, qua đó góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo.
Theo đó, việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) theo định hướng
phát triển năng lực người học là một trong những nhiệm vụ cần thiết và quan
trọng trong công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. Để học sinh học tập tích cực,
chủ động lĩnh hội kiến thức trong giờ học thì đòi hỏi phải có sự tập trung và
hứng thú. Đối tượng học sinh THPT ngày nay, với sự bùng nổ thông tin truyền
thông, tâm lí lứa tuổi, việc tập trung gặp rất nhiều khó khăn.
Một trong những cách giúp học sinh ở lứa tuổi này tập trung và tham gia
tích cực, chủ động trong các giờ học là cho học sinh tham gia vào các hoạt động
học tập, các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi phổ biến trên truyền hình. Các trò
chơi có sự lồng ghép kiến thức liên quan đến môn học sẽ có tác dụng tốt cho học
2
sinh trong việc tích cực học tập, từ đó thúc đẩy học sinh hành động áp dụng kiến
thức vào trong thực tiễn. Đặc biệt trong độ tuổi học sinh trung học phổ thông
này các em luôn muốn được thể hiện sự hiểu biết của mình trước bạn bè, thầy cô
và gia đình.
Thực hiện văn bản số 3892/ BGDĐT- GDTrH về việc hướng dẫn nhiệm
vụ giáo dục trung học năm học 2019-2020 về việc nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện; Tiếp tục triển khai công văn số 4612/ BGD ĐT- DGTrH hướng dẫn
thực hiện chương trình giáo dục phổ thổng theo định hướng phát triển năng lực
và phẩm chất học sinh. Đổi mới phương pháp, hình thức dạy học được chú
trọng; Xây dựng kế hoạch bài học theo hướng tăng cường phát huy tính chủ
động, tích cực, tự học của học sinh thông qua thiết kế tiến trình dạy học thành
các hoạt động để thực hiện cả trên lớp và ngoài lớp học; Chú trọng rèn luyện cho
học sinh phương pháp tự học, tự nghiên cứu để tiếp nhận kiến thức mới thông
qua giải quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài học; dành nhiều thời gian trên
lớp cho học sinh trình bày, thảo luận, luyện tập, thực hành, bảo vệ kết quả học
tập của mình; giáo viên tập hợp nhận xét đánh giá.
Với môn Sinh học là môn khoa học thực nghiệm có rất nhiều ứng dụng
nhưng đa số học sinh coi là môn phụ ít được học sinh chú trọng; Đặc biệt trong
tiết ôn tập thường đem lại cảm giác buồn chán cho cả cô và trò. Vì vậy tôi quyết
định chọn đề tài “ Sử dụng phiên bản trò chơi Cuộc đua kỳ thú trong bài: Ôn
tập học kỳ 1 – Sinh học 11 nhằm phát huy phẩm chất, năng lực học sinh”.
Qua sáng kiến này, tôi mong muốn không chỉ trang bị về kiến thức cho
học sinh mà học sinh còn có nhiều cơ hội phát triển năng lực và phẩm chất góp
phần vào việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, tạo tiền đề để học
sinh được vững bước vào cuộc sống, trở thành công dân toàn cầu trong tương
lai.
2. Tên sáng kiến:
Sử dụng phiên bản trò chơi Cuộc đua kỳ thú trong bài: Ôn tập học kỳ
1 – Sinh học 11 nhằm phát huy phẩm chất, năng lực học sinh”.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Dương Thị Vĩnh Thạch.
- Địa chỉ: Trường PT DTNT cấp 2 – 3 Tỉnh Vĩnh Phúc.
3
- Số điện thoại: 0386850480
- Email: thachdu@gmail.com
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.
Dương Thị Vĩnh Thạch.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Sáng kiến được sử dụng trong giảng dạy, ngoại khóa, sinh hoạt chuyên
đề.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu:
Tháng 12 năm 2019.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Nội dung của sáng kiến:
4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN .
1.1. Dạy học tích cực.
1.1.1 Khái niệm .
Dạy học tích cực là một thuật ngữ rút gọn, được dùng ở nhiều nước để chỉ
những phương pháp giáo dục, dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của người học. Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc
hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, tức là đểphát
huy tính tích cực của người học chứ không phải là để phát huy tính tích cực của
người dạy.
1.1.2. Phương pháp dạy học tích cực.
Là tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứa không phải
tập trung vào phát huy tính tích cực của người dạy.
ĐẶc trưng của phương pháp dạy học tích cực:
Daỵ học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh;
Dạy học thông qua chú trọng các phương pháp tự học;
Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học tập hợp tác;
Kết hợp đánhgiá của thầy với đánh giá của trò.
1.2. Phương pháp trò chơi học tập.
1.2.1. Khái niệm.
Trò chơi là một loại hình hoạt động rất quen thuộc, gần gi với mọi
người. nhiều góc độ khác nhau trò chơi được định nghĩa riêng, có thể trò chơi
là một hoạt động tự nhiên cần thiết thoả mãn nhu cầu giải trí của con người hay
là một phương pháp thực hành hiệu nghiệm đối với việc hình thành nhân cách
và trí lực của HS. Theo quan điểm của Hà Nhật Thăng trong cuốn “Tổ chức hoạt
động vui chơi, nhm phát triển tâm lực trí tuệ, thể lực cho học sinh”, trò chơi là
một hoạt động vui chơi mang một chủ đề, nội dung nhất định và có những quy
định mà người tham gia phải tuân thủ”.
Trò chơi học tập được hiểu một cách đơn giản là các trò chơi có nội dung
gn với các hoạt động của HS nhm giúp HS học tập trên lớp được hứng thú vui
v hơn. Nội dung của trò chơi này là sự thi đấu về hoạt động trí tuệ nào đó như
sự chú , sự nhanh trí, sự tưởng tượng, sáng tạo.
5
Theo F.l.Frratkina cho rng “Hành động chơi luôn là hành động giả định.
Hành động chơi mang tính khái quát, không bị giới hạn bởi cấu tạo của đồ vật”
vui chơi là hoạt động cần thiết, góp phần phát triển nhân cách con người ở mọi
lứa tuổi.
Trò chơi học tập là trò chơi có luật và những nội dung cho trước, là trò
chơi của sự nhận thức, hướng đến sự mở rộng, chính xác hoá, hệ thống hóa các
biểu tượng đã có nhm phát triển các năng lực trí tuệ, giáo dục lòng ham hiểu
biết của học sinh - trong đó nội dung học tập kết hợp với hình thức chơi.
1.2.2. Bản chất.
Có nguồn gốc tự nhiên và xã hội; thông qua việc tổ chức hoạt động cho
học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt động bng cách
tự chơi trò chơi, trong đó mục đích của trò chơi truyền tải mục tiêu của bài học.
Luật chơi (cách chơi) thể hiện nội dung và phương pháp học đặc biệt là phương
pháp học tập có sự hợp tác và tự đánh giá.
1.2.3. Phân loại trò chơi học tập.
Có nhiều cách phân loại trò chơi học tập.
- Phân loại theo mục tiêu dạy học thì có: trò chơi hình thành kiến thức, trò
chơi hình thành thái độ, trò chơi hình thành hành vi, thói quen…
- Phân loại theo tiến trình bài học thì có: trò chơi khởi động, trò chơi hình
thành kiến thức và rèn kĩ năng, trò chơi ôn tập củng cố.
- Phân loại theo hình thức tổ chức thì có: trò chơi tập thể, trò chơi cá nhân,
trò chơi trong lớp, trò chơi ngoài lớp…
Theo Nguyễn Thị Bích Hồng (tạp trí Khoa học ĐH SPTP Hồ Chí Minh):
Trò chơi gồm ba loại: loại khởi động, loại kích thích học tập và loại khám phá tri
thức; Trong đó loại khám phá tri thức có tác dụng cao trong việc kích thích tính
tích cực của người học thực chất là phương pháp dạy học nêu vấn đề hoặc tạo
tình huống có vấn đề nhm kích thích hoạt động học tập của học sinh.
1.2.4. Quy trình thực hiện một trò chơi.
Để thực hiện một trò chơi, người dạy cần phải thực hiện theo một qui
trình cụ thể như sau:
- Bước 1: Xây dựng thể lệ trò chơi. Thể lệ có thể dựa trên nguyên tc đã
nêu, cng có thể bỏ bớt hay bổ sung thêm tùy điều kiện thực tế.