0
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT PHAN THÚC TRỰC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ DẠY HỌC PHẦN CHUYỂN HÓA
VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƢỢNG Ở THỰC VẬT – SINH
HỌC 11 THEO MÔ HÌNH DẠY HỌC KẾT HỢP
(BLENDED LEARNING)
Môn/ lĩnh vực: Sinh học
Họ và tên : Nguyễn Thị Thuần
Nguyễn Hoàng Hoài
Tổ : Khoa học tự nhiên
Năm thực hiện: 2021
Đơn vị : Trƣờng THPT Phan Thúc Trực
Điện thoại: 0978 110 486; 0989 704 091
Email : thuannt.ptt@nghean.edu.vn
hoai.ptt@nghean.edu.vn
Năm học: 2021 - 2022
1
MỤC LỤC
PHẦN I. MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 0
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... 2
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 3
3. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 4
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 4
7. Đóng góp mới của đề tài .............................................................................................. 5
8. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 5
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................ 6
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA ĐỀ TÀI ............................ 6
1.1. Cơ sở lí luận của đề tài ............................................................................................. 6
1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ......................................................................................... 8
CHƢƠNG II: XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ DẠY HỌC PHẦN CHUYỂN HÓA VẬT
CHẤT VÀ NĂNG LƢỢNG Ở THỰC VẬT – SINH HỌC 11 THEO MÔ HÌNH
DẠY HỌC KẾT HỢP (BLENDED LEARNING) .................................................... 11
2.1. Cấu trúc, nội dung kiến thức phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật –
sinh học 11 ..................................................................................................................... 11
2.2. Quy trình xây dựng chủ đề theo mô hình dạy học kết hợp .................................... 15
2.3. Quy trình sử dụng mô hình dạy học kết hợp để tổ chức dạy học nội dung “Chuyển
hóa vật chất và năng lượng ở thực vật – Sinh học 11” .................................................. 20
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 43
3.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................................ 43
3.2. Nội dung thực nghiệm ............................................................................................ 43
3.3. Phương pháp thực nghiệm ...................................................................................... 43
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 47
1. KẾT LUẬN ............................................................................................................... 47
2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................... 48
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 48
2
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ chủ trƣơng đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định
hƣớng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh
Trong bối cảnh thế giới đang có nhiều sự thay đổi chóng mặt, đặc biệt là sự
phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ với cuộc cách mạng công nghệ
4.0 đã tạo ra những thay đổi vượt bậc trong mọi lĩnh vực. Xu thế toàn cầu hóa -
hội nhập đã tác động mạnh mẽ đến việc đào tạo nguồn nhân lực. Vì thế, giáo dục
- bộ máy đào tạo nhân lực phải có sự thay đổi phù hợp với sự phát triển của thế
giới. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam đang có sự chuyển đổi căn bản,
toàn diện theo hướng phát triển phẩm chất và NL người học, giúp người học vận
dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Định hướng đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam được nêu
rõ trong Văn kiện Đại hội lần thứ XI của Đảng về việc đổi mới dạy học theo
định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học, tổ chức nhiều hình thức
học tập nhằm khuyến khích người học. Tiếp đó, trong chương trình giáo dục phổ
thông môn Sinh học năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo có nêu mục tiêu
chương trình môn Sinh học là “…góp phần hình thành và phát triển ở học sinh
các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung cốt lõi và năng lực chuyên môn. Nhiệm
vụ của môn Sinh học là ngoài phát triển những năng lực chung cốt lõi còn phát
triển những năng lực riêng như năng lực nhận thức kiến thức sinh học, năng lực
khám phá thế giới sống dưới góc độ sinh học và năng lực vận dụng kiến thức
sinh học vào thực tiễn trong đó có năng lực thực nghiệm thông qua việc hệ
thống hoá, củng cố kiến thức, phát triển kĩ năng và giá trị cốt lõi của Sinh học đã
được học ở giai đoạn giáo dục cơ bản”. Vì thế, để thực hiện tốt về mục tiêu đổi
mới căn bản và toàn diện Giáo dục và Đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW
và mục tiêu chương trình môn Sinh học năm 2018 đã đề ra, hiện nay chúng ta
cần có nhận thức đúng về bản chất của sự đổi mới phương pháp dạy học theo
định hướng phát triển năng lực người học cùng một số biện pháp đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng này.
1.2. Xuất phát từ xu thế phát triển tất yếu của mô hình dạy học kết
hợp (blended learning)
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, đặc biệt là internet đã ảnh
hưởng sâu sắc đến quá trình dạy học. Trong dạy học, công nghệ kĩ thuật số
không đơn giản chỉ là phương tiện truyền tải nội dung học tập mà còn góp phần
cải tiến nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Trong đó, E-
learning là mức độ cao nhất của việc ứng dụng CNTT và truyền thông trong dạy
học. Tuy nhiên, có thể thấy rằng E-learning vẫn không thể thay thế vai trò chủ
3
đạo của các hình thức dạy học trên lớp, máy tính vẫn chưa thể thay thế hoàn
toàn được phấn trắng, bảng đen cũng như các hoạt động trên lớp. Vì vậy, việc
tìm ra giải pháp kết hợp học trên lớp và E-learning là điều hết sức cần thiết trong
giáo dục hiện nay.
Mô hình dạy học kết hợp (Blended Learning) là một mô hình tương đối
mới trên thế giới. Lended Learning được hiểu là mô hình học tập kết hợp mà
việc học tập trên lớp và học tập trực tuyến được tiến hành trong sự kết hợp và bổ
trợ cho nhau. Dạy học kết hợp đã phối hợp ưu điểm của dạy học trực tuyến và
ưu điểm của dạy học truyền thống, nó đang nổi lên như là mô hình dạy học chủ
yếu của tương lai.
1.3. Xuất phát từ nội dung chuyển hóa vật chất và năng lƣợng ở thực
vật
Hiện nay, ở các trường THPT việc tổ chức dạy học theo hướng hạn chế
cung cấp tri thức có sẵn, buộc HS phải hoạt động tích cực tự lực dưới sự hướng
dẫn của GV mới có thể lĩnh hội được tri thức mới. Do đó, HS phải thay đổi cách
học và GV phải thay đổi cách dạy
Chương “Chuyển hóa vật chất và năng lượng” phần Sinh học cơ thể, đặc
biệt phần thực vật là một chương với nhiều nội dung, cơ chế sinh lý trừu tượng
với kênh hình tĩnh. Nôi dung chương có nhiều kiến thức thực tiễn, nhiều bài
thực hành phức tạp, mất thời gian. Mặt khác, việc trang bị các thiết bị còn thiếu
hoặc không đảm bảo dẫn đến một số nội dung kiến thức không tiến hành được
làm hạn chế việc lĩnh hội kiến thức, kĩ năng môn học của HS.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn và thực hiện đề
tài: Xây dựng chủ đề dạy học phần “Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực
vật” – sinh học 11 theo mô hình dạy học kết hợp (Blended learning).
2. Mục đích nghiên cứu
Vận dụng mô hình dạy học kết hợp (Blended learning) để xây dựng một số
chủ đề dạy học phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật góp phần
nâng cao chất lượng dạy học Sinh học của học sinh lớp 11.
3. Đối tƣợng nghiên cứu
- Quy trình xây dựng và sử dụng chủ đề dạy học
- Mô hình dạy học kết hợp (Blended learning)
- Nội dung kiến thức phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật -
sinh học 11.
4
4. Phạm vi nghiên cứu
- Xây dựng 4 chủ đề dạy học theo mô hình dạy học kết hợp giữa dạy học
trực tuyến và dạy học trực tiếp phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực
vật sinh học 11.
- Xây dựng quy trình sử dụng chủ đề theo mô hình dạy học kết hợp.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về mô hình DHKH.
5.2. Thực trạng hiểu biết về mô hình DHKH của GV ở trường THPT và
thực trạng sử dụng mô hình DHKH ở các trường phổ thông.
5.3. Phân tích cấu trúc, nội dung kiến thức phần chuyển hóa vật chất và
năng lượng ở thực vật.
5.4. Xây dựng các chủ đề dạy học theo mô hình DHKH nội dung chuyển
hóa vật chất và năng lượng ở thực vật.
5.5. Xây dựng quy trình sử dụng chủ đề theo mô hình DHKH để tổ chức
dạy học nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật.
5.6. Triển khai thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng giả thuyết khoa học
của đề tài đã đặt ra.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cứu các văn bản của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Giáo dục và
Đào tạo về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nói chung và đổi mới hình
thức, phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá nói riêng.
- Nghiên cứu các công trình khoa học, các bài báo, ấn phẩm liên quan đến
khái niệm và cấu trúc NLTH trực tuyến và mô hình DHKH.
- Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến cấu trúc, nội dung kiến thức chuyển
hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, từ đó làm cơ sở vận dụng vào việc xây
quy trình sử dụng mô hình DHKH để nâng cao chất lượng dạy học và phát triển
NLTH trực tuyến.
6.2. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tiến hành thực nghiệm điều tra và thực nghiệm sư phạm ở trường THPT
nhằm đánh giá hiện trạng và hiệu quả của việc sử dụng mô hình DHKH.