Tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin về cải cách bộ máy Nhà nước và ý nghĩa đối với Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin về cải cách bộ máy Nhà nước và ý nghĩa đối với Việt Nam" trình bày tóm tắt nội dung cơ bản về cải tiến bộ máy nhà nước trong tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin và sự vận dụng của Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin về cải cách bộ máy Nhà nước và ý nghĩa đối với Việt Nam

TÁC PHẨM “THÀ ÍT MÀ TỐT” CỦA V.I. LÊNIN VỀ CẢI CÁCH BỘ MÁY NHÀ NƯỚC VÀ Ý NGHĨA ĐỐI VỚI VIỆT NAM Thái Thị Tuyết1 1. Khoa Khoa học quản lý, Trường Đại học Thủ Dầu Một TÓM TẮT V.I. Lênin - lãnh tụ thiên tài cách mạng nước Nga Xô viết và phong trào cách mạng thế giới, có bài viết với tiêu đề “Thà ít mà tốt”, đăng trên báo Sự thật số 49, ngày 4 tháng 3 năm 1923. Tuy bài báo ra đời đã ngót trăm năm, tình hình thế giới và nước ta đã thay đổi căn bản, nhưng về lĩnh vực tổ chức và vận hành của bộ máy nhà nước cách mạng, đã cung cấp cho chúng ta nhiều bài học bổ ích. Những nguyên tắc và điều kiện hoạt động của Nhà nước Xô viết Nga do V.I. Lênin nêu ra, vẫn còn giá trị thực tiễn đối với đất nước ta. Trong bài viết này, tác giả trình bày tóm tắt nội dung cơ bản về cải tiến bộ máy nhà nước trong tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin và sự vận dụng của Việt Nam. Từ khóa: cải cách bộ máy Nhà nước, Thà ít mà tốt, V.I. Lênin PHẦN MỞ ĐẦU Tác phẩm “Thà ít mà tốt” ra đời đến nay khoảng 100 năm. Toàn bộ những quan điểm, yêu cầu và mong muốn của V.I. Lênin đã được Nhà nước Liên Xô quán triệt và thực hiện một cách nghiêm túc. Nhờ đó, chính quyền công - nông đầu tiên trên thế giới đã đứng vững và lớn mạnh trước sự bao vây và chống phá của chủ nghĩa đế quốc; làm tròn nhiệm vụ lịch sử của mình đối với tổ quốc và nhân dân Xô viết. Những thành tựu vĩ đại của Nhà nước Xô viết và sau đó là sự thất bại của nó cho thấy, thực hành hay không thực hành những yêu cầu, chỉ dẫn về chỉnh đốn và cải tiến bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa theo tư tưởng V.I. Lênin nói chung, trong tác phẩm “Thà ít mà tốt” nói riêng có quan hệ trực tiếp đến sự tồn vong của nhà nước ấy. Những nội dung mà V.I. Lênin đề cập có ý nghĩa to lớn cho công tác xây dựng, tổ chức, và cải cách bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa, góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về nhà nước, đặc biệt là về nội dung kiểm tra và kiểm soát; công tác xây dựng bộ máy và tổ chức cán bộ; thiết lập hệ thống lý luận vững chắc về nhà nước kiểu mới cho nhân dân yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới. Đối với Việt Nam, đây cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Những tư tưởng của Ông trong tác phẩm là bài học lớn trong việc cải cách bộ máy nhà nước ở nước ta hiện nay. NỘI DUNG 1. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm “Thà ít mà tốt” Tại Đại hội lần thứ XI của Đảng Cộng sản Nga, V.I. Lênin đã chỉ ra những nhiệm vụ của thời kỳ mới, những nhiệm vụ đối nội và đối ngoại cực kỳ trọng đại, khó khăn, phức tạp mà chính quyền Xô viết non trẻ phải đảm nhận. Hoàn cảnh và nhiệm vụ mới của nước Nga đòi hỏi phải có một nhà nước vững mạnh. Nếu trước kia bộ máy nhà nước là công cụ chủ yếu để chỉ huy cuộc nội chiến cách mạng, cuộc đấu tranh chống đế quốc bảo vệ nước cộng hòa Xô viết non trẻ thì lúc này bộ máy nhà nước phải là công cụ chủ yếu để quản lý sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, chăm lo xây dựng đời sống vật chất và văn hóa tinh thần của nhân dân lao động. 317
Nhưng thực tế trong một vài năm đầu sau hòa bình lặp lại, Nhà nước Xô viết đã không đáp ứng được những yêu cầu mới của cách mạng vì những nhược điểm và yếu kém. Từ tháng giêng năm 1922 đến Đại hội lần thứ XI, V.I. Lênin đã nhiều lần vạch rõ: Bộ máy nhà nước có 18 bộ dân ủy, trong đó có ít nhất là 15 bộ quá kém. Công tác kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cũng yếu kém. Đội ngũ cán bộ viên chức có quá nhiều người mắc bệnh quan liêu, “sính lập kế hoạch” hơn là tổ chức thực hiện, “kiêu ngạo cộng sản”, “ba hoa, cách mạng suông”, thiếu tri thức và kỹ năng quản lý kinh doanh. Cũng có không ít những phần tử cơ hội, ăn cắp, hối lộ bao che lẫn nhau trong trường hợp phạm tội, v.v… Cuối năm 1922, đầu năm 1923, V.I. Lênin khẳng định: “đã đến lúc chúng ta phải chỉnh đốn một cách đúng mức, một cách hết sức nghiêm túc bộ máy Nhà nước” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). Trong bối cảnh đó, vết thương cũ do đạn bắn của V.I. Lênin lại tái phát, mặc dù đang nằm trên giường bệnh, nhưng Người vẫn cố gắng đưa ra những tư tưởng quan trọng và nhở thư ký ghi chép lại, trong đó có tác phẩm “Thà ít mà tốt”. Đây được xem là tư tưởng quan trọng, cốt lõi về nhà nhà nước kiểu mới. Tác phẩm “Thà ít mà tốt” được đăng trên báo Sự thật số 49, ra ngày 4/3/1923. 2. Vấn đề cải tiến bộ máy nhà nước trong tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin Trong tác phẩm, V.I. Lênin đề cập trực tiếp vấn đề cải cách bộ máy nhà nước Xô viết nói riêng, các nước đi theo con đường xã hội chủ nghĩa nói chung. Người đã phân tích sâu sắc tình hình bộ máy Nhà nước Xô viết vào cuối năm 1922 đầu 1923, từ đó nêu rõ mục đích, yêu cầu, điều kiện, phương châm chỉ đạo và những biện pháp cụ thể của việc đổi mới bộ máy nhà nước ấy. 2.1. Nhận định về nhà nước Xô viết V.I. Lênin khẳng định: Với chính quyền và nhân dân Xô viết, giai cấp công nhân và nhân dân lao động có “một nhà nước kiểu mới, nhà nước vô sản”. Đó là một nhà nước khác hẳn về chất với bất kỳ nhà nước nào của giai cấp bóc lột, một kiểu nhà nước ưu việt nhất trong lịch sử. Đồng thời, V.I. Lênin cũng thừa nhận rằng, trong một sự nghiệp hoàn toàn mới mẻ, giai cấp vô sản không tránh khỏi những yếu kém sai lầm, thậm chí là thất bại. Nhưng những người cộng sản “sẽ kiên quyết đấu tranh để sửa chữa những thất bại, sai lầm của chúng ta, để cải tiến việc vận dụng – hiện còn rất thiếu sót – những nguyên tắc Xô viết vào đời sống thực tế” (V.I. Lênin, Tập 44, 1978). Mặc dù xem nhà nước Xô viết là “một phát minh lịch sử vĩ đại nhất” và so với chế độ tư bản thì bộ máy này là một bước tiến có ý nghĩa lịch sử trong quá trình phát triển chế độ dân chủ nhưng V.I. Lênin cũng không xem thường nguy cơ bị tha hóa. Chính vì vậy, Người đã theo dõi chặt chẽ hoạt động của bộ máy nhà nước trong thực tiễn, chú ý tính ưu việt và bản chất dân chủ của nó và những khuyết điểm cần khắc phục. Trước tình hình đất nước, V.I. Lênin khẳng định, bộ máy còn mang nặng vết tích của nhà nước cũ như tệ quan liêu, tham nhũng, sự cồng kềnh, lãng phí, v.v… Vì vậy, nhà nước Xô viết chưa thật sự mang tính chất xã hội chủ nghĩa đầy đủ mà chỉ mới được tô điểm sơ qua bên ngoài. Người chỉ rõ: “tình hình nhà nước ta rất đáng buồn, nếu không muốn nói là rất tồi tệ, đến nỗi trước hết chúng ta phải suy nghĩ nghiêm chỉnh xem nên khắc phục những khuyết điểm của bộ máy ấy như thế nào”; rằng “bộ máy nhà nước quá ư tệ hại; thua kém nền văn hóa tư sản”, và rằng “ở nước ta mọi việc đều chìm ngập trong vũng lầy quan liêu chủ nghĩa dơ bẩn”. (V.I. Lênin, Tập 44, 1978) Nguyên nhân của những hạn chế đó, theo V.I. Lênin, trước hết là do bộ máy nhà nước Xô viết được xây dựng từ bộ máy cũ của Nga hoàng và giai cấp tư sản; cán bộ quản lý với những tư tưởng cũ và cách làm cũ. Trình độ học vấn, khả năng quản lý, phẩm chất đạo đức của cán bộ còn thấp. Giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo nhưng chưa đủ năng lực. Hậu quả của chiến tranh, kinh tế lạc hậu, phân tán. Tâm lý chủ quan, nóng vội, v.v… Đồng thời, quá trình cải tiến bộ máy nhà nước trước đó đã không mang lại kết quả gì: “thế là đã năm năm, chúng ta ra sức cải tiến bộ máy của chúng ta. Nhưng đó chỉ là một hoạt động phí công, một hoạt động qua năm năm đã chỉ cho chúng ta thấy rõ rằng hoạt động đó chỉ là vô hiệu hay thậm chí có hại là khác. Nhìn hoạt động phí công ấy thì tưởng là chúng ta đang công tác, nhưng thực tế hoạt động đó đã làm cho những cơ quan và đầu óc chúng ta đông cáu lại”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) 318
2.2. Mục đích, yêu cầu và điều kiện để cải tiến bộ máy nhà nước Xô viết Mục đích của việc cải tiến bộ máy nhà nước Xô viết trước hết là nhằm xây dựng một bộ máy thật sự mới, có đủ năng lực thực hiện chức năng tổ chức xây dựng và quản lý kinh tế - xã hội của đất nước, cải tạo nền sản xuất lớn, phát triển đại công nghiệp cơ khí, tạo lập nền tảng vật chất kỹ thuật biến nước Nga lạc hậu thành nước Nga xã hội chủ nghĩa hùng cường. Và chỉ khi nào làm được như vậy, thì “mới có thể xây dựng được một nước cộng hòa thực sự xứng danh là nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Cải tạo bộ máy nhà nước Xô viết trở thành yêu cấp thiết trong bối cảnh lúc bấy giờ. Muốn vậy, cần xây dựng được nhà nước vững mạnh, cán bộ gương mẫu có đủ năng lực và phẩm chất. Tiêu chuẩn chọn người vào cơ quan nhà nước là phải được nghiêm túc, triệt để, nhất quán từ Trung ương đến địa phương, v.v… V.I. Lênin nhấn mạnh: cải tiến bộ máy nhà nước Xô viết là “để cải tiến bộ máy của chúng ta, để nâng bộ máy đó – không phải là một số người nào đó mà là toàn bộ bộ máy – lên trình độ cao về văn hóa”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Nhà nước Xô viết phải là nhà nước do giai cấp vô sản lãnh đạo được xây dựng trên cơ sở liên minh công – nông làm nồng cốt. Vì vậy, cần xây dựng bộ máy tinh gọn, hoạt động hiểu quả. Tránh tình trạng quan liêu, xa rời dân chúng, thực hiện tiết kiệm, tránh lãnh phí, xây dựng được niềm tin của nhân dân đối với nhà nước, hoàn thành mục tiêu đưa nước Nga nông nghiệp lạc hậu thành một nước xã hội chủ nghĩa có công nghiệp hiện đại. Để có được nhà nước vững mạnh, V.I. Lênin yêu cầu phải kiên quyết chỉnh đốn một cách đúng mức và nghiêm túc bộ máy nhà nước và nhắc nhở rằng phải phòng ngừa không cho những con số biên chế nhà nước không tăng thêm một cách không cần thiết. Chỉ có như vậy mới “đi đến chỗ tạo được một cơ quan, một là sẽ gương mẫu, hai là sẽ được mọi người tín nhiệm tuyệt đối, và ba là sẽ chỉ cho tất cả và từng người thấy rằng chúng ta đã thực tế cáng đáng được công tác” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). Về điều kiện để đổi mới nhà nước Xô viết, theo V.I. Lênin: “Muốn đổi mới bộ máy nhà nước của chúng ta, phải cố hết sức tự đặt cho mình nhiệm vụ sau đây: một là học tập, hai là học tập, ba là học tập mãi, và sau nữa, phải làm sao cho học thức ở nước ta không nằm trên giấy hoặc là một lời nói theo mốt nữa, phải làm sao cho học thức thực sự ăn sâu vào trí não, hoàn toàn và thực tế trở thành một bộ phận khắng khít trong cuộc sống của chúng ta” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). V.I. Lênin phê phán mạnh mẽ những người có tâm trạng chủ quan, tự mãn, “kiêu ngạo cộng sản”, không nhận thức rõ những bước phát triển mới của cách mạng cũng như những đòi hỏi mới, cao hơn về năng lực mà họ cần phải học tập để nâng cao trình độ, để đáp ứng yêu cầu, xứng tầm với tình hình mới. Người chỉ ra rằng, nhiều cán bộ, đảng viên đuối tầm so với nhiệm vụ cách mạng trước mắt, tự mãn với thành tích của thời kỳ đánh bại cuộc can thiệp vũ trang của bọn đế quốc, bọn nổi loạn và bọn phản động trong nước. Điều nguy hại nhất lúc này chính là những người chưa biết lãnh đạo, chưa nhận ra mình kém cỏi, cứ tưởng mình đã biết tất cả rồi lại không chịu học tập và chính tâm trạng đó làm cho họ thất bại. Do đó, Người yêu cầu trong giai đoạn mới, cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập, bồi dưỡng. Đồng thời, phải biết học tập những điểm mạnh của các nước tư bản phát triển về mặt tổ chức công tác, nhất là công tác quản lý, các nước này có nhiều kinh nghiệm đáng để học tập và đề nghị “cử một vài người có năng lực và tận tâm sang Đức hay Anh để sưu tầm tài liệu và nghiên cứu vấn đề”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Đối với những cán bộ cao cấp của Đảng, V.I. Lênin cũng nêu rõ: “Họ cũng có nhiệm vụ học tập về lý luận tổ chức công tác; học tập chuyên môn; họ cũng phải học tập dưới sự lãnh đạo của những cán bộ có kinh nghiệm hoặc những giáo sư ở viện nghiên cứu cao cấp về tổ chức lao động” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). Tuy nhiên, Người còn cho rằng, việc học tập không được rập khuôn, cứng nhắc mà phải kết hợp học tập với việc thi hành chức vụ, phải làm cho học thức hoàn toàn và thực tế trở thành một bộ phận khắng khít của cuộc sống, làm nền và định hướng cho việc xử lý công việc một cách có văn hóa. 319
2.3. Về phương châm và biện pháp chủ yếu cải tiến bộ máy nhà nước Xô viết Phương châm chỉ đạo toàn bộ quá trình cải tiến là “thà ít mà tốt”. Ngay khi mở đầu tác phẩm, V.I. Lênin đã chỉ rõ “về việc cải tiến bộ máy nhà nước của ta không nên chạy theo số lượng và không nên vội vàng” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). Người cho rằng: “từ trước đến nay, do chúng ta quá ít thời gian để nghĩ đến và chú trọng chất lượng bộ máy nhà nước của chúng ta, do đó qua năm năm cải tiến bộ máy nhà nước đã không thu được kết quả gì. Vì vậy, phải thay đổi tình trạng đó đi, phải quan tâm đặc biệt đối với chất lượng, phải tuân theo quy tắc này: thà ít mà tốt. Phải tuân theo quy tắc này: thà mất hai năm hay thậm chí ba năm, còn hơn là hấp tấp vội vàng mà không có chút hy vọng nào đào tạo một nhân liệu tốt”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Trong phương châm “thà ít mà tốt” có hai điểm cần chú ý: một là, trong cải tổ bộ máy cần phải xác định trọng tâm, trọng điểm, tránh tràn lan, tập trung các nguồn lực đổi mới khâu then chốt, có ảnh hưởng quyết định đến sự chuyển biến tích cực; thứ hai, phải coi trọng chất lượng, việc chọn lựa cán bộ phải hết sức thận trọng, quán triệt nguyên tắc kiên trì, triệt để, tránh nóng vội, hấp tấp, không vội vàng, không chậm chạp và chọn biện pháp tối ưu. Với tiêu chí “thà ít mà tốt”, Người chỉ ra những giải pháp chủ yếu để tiến hành cải tiến bộ máy nhà nước Xô viết: Một là, tăng cường và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát nhất là thanh tra công vụ. V.I. Lênin chủ trương kết hợp Ban kiểm tra của Đảng và chính quyền vốn song song với nhau thành một hệ thống giám sát nhân dân thống nhất, vững mạnh. Người khẳng định sự kết hợp đó là “nguồn sức mạnh phi thường trong chính sách của chúng ta”, là “điều đảm bảo duy nhất cho một hoạt động có kết quả”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Ngoài ra, V.I. Lênin còn nhấn mạnh đến việc tăng cường mạnh mẽ sự giám sát của nhân dân, dựa vào quần chúng nhân dân để làm trong sạch Đảng, làm lành mạnh hóa cơ quan nhà nước. Trước mối nguy hại thể chế chính trị tập trung cao độ và chủ nghĩa quan liêu. Trong những năm cuối đời, Người đặt niềm tin và hy vọng ở quần chúng nhân dân, ở sự giám sát tài tình của họ. Hai là, phải hết sức tinh giản bộ máy và biên chế, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác. Đối với những cơ quan nhà nước, V.I. Lênin yêu cầu phải gạn lọc bớt, “chỉ chọn lấy một số tối thiểu, kiểm tra xem những cơ quan đó được tổ chức với tất cả sự nghiêm chỉnh cần thiết không, rồi cho những cơ quan đó tiếp tục công việc sao cho công việc đó thật sự phù hợp với trình độ khoa học hiện đại và khiến cho chúng ta được hưởng những lợi ích của tất cả những thành tựu khoa học”. (V.I. Lênin, Tập 45, 1978) Ba là, tuyển chọn những người ưu tú, có năng lực và tận tâm vào bộ máy nhà nước. V.I. Lênin đã nhiều lần chỉ rõ, trong điều kiện của nước Nga, trở ngại lớn nhất trong việc cải tiến bộ máy nhà nước là trình độ văn hóa lạc hậu, nhân tài ưu tú quá thiếu. Do đó, Người đề xuất trong quá trình cải tạo bộ máy nhà nước phải hết sức coi trọng công tác tuyển dụng nhân tài ưu tú. Khi tuyển dụng người làm việc trong bộ máy nhà nước, phải xây dựng chế độ thi tuyển nghiêm ngặt, chặt chẽ, phải thành lập ủy ban chuyên môn để soạn thảo chương trình thi tuyển nhân viên. Những cán bộ chủ chốt, thì phải là “những người cộng sản không thể chê trách được”; đối với các viên chức khác, Người yêu cầu phải được thẩm tra kỹ, phải “lựa chọn đặc biệt cẩn thận…căn cứ vào một số kiểm tra ngặt nhất, chứ không khác được” (V.I. Lênin, Tập 45, 1978). Nói chung, những người được tuyển dụng vào các cơ quan nhà nước phải là những người có phẩm chất và năng lực tốt, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng, được quần chúng thật sự tin yêu và kính trọng. 3. Ý nghĩa đối với Việt Nam hiện nay “Thà ít mà tốt” là tác phẩm lý mang lại cho chúng ta nhiều bài học ý nghĩa trong quá trình hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cung cấp những lý luận quan trọng về xây dựng đảng, xây dựng bộ máy nhà nước. Trải qua một thời gian dài, nhưng những tư tưởng đến nay vẫn còn nhiều giá trị, tác động tích cực đến hoạt động thực tiễn đối với các quốc gia lựa chọn đi theo con đường chủ nghĩa xã hội. Nắm vững và vận dụng sáng tạo những bài học từ tác phẩm này của 320
V.I. Lênin là một yêu cầu quan trọng trong giai đoạn hiện nay, khi mà tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước còn nhiều yếu kém, khuyết điểm, nhất là tình trạng quan liêu, tham nhũng, tổ chức bộ máy cồng kềnh, thủ tục hành chính rườm rà…đang cản trở lớn đối với tiến trình, tốc độ và kết quả của sự nghiệp phát triển đất nước. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta chỉ rõ: “Tăng cường công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, sức chiến dấu của Đảng và hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng. Phát huy sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, trước hết là Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021). Bên cạnh đó Đảng ta cũng nhấn mạnh yêu cầu “nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, tạo sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội; coi trọng hơn nữa công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021) Để hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước ta cần có những giải pháp thiết thực để xây dựng được bộ máy nhà nước tinh gọn, khoa học và hoạt động có hiệu quả. “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Xây dựng, hoàn thiện chính sách phát hiện, thu hút, sử dụng nhân tài; có cơ chế bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng và kiểm soát chặt chẽ quyền lực. Đẩy mạnh đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021). Tác phẩm “Thà ít mà tốt” của V.I. Lênin là một trong những sự những chỉ dẫn quan trọng và cần thiết cho nhiệm vụ xây dựng nhà nước kiểu mới: Một là, trước khi cải tổ bộ máy nhà nước cần xem xét khách quan, toàn diện tình hình để có giải pháp phù hợp. Trước khi bắt tay vào cải cách bộ máy nhà nước, V.I. Lênin đã phân tích một cách sâu sắc, toàn diện tình hình nước Nga Xô viết. Người đã phân tích rõ những ưu điểm và hạn chế của nhà nước lúc bấy giờ, và những nguyên nhân cùng với những điều kiện thuận lợi để hoàn thiện nhà nước. Thái độ dũng cảm của V.I. Lênin trong việc nhìn nhận và sửa chữa những hạn đó được Đảng ta quán triệt và vận dụng triệt để trong hoàn cảnh cụ thể. Sau gần bốn mươi năm cải cách, đổi mới toàn diện đất nước, bên cạnh những thành tựu đạt được, chúng ta cũng còn nhiều hạn chế khuyết điểm ảnh hưởng hoạt động bộ máy và niềm tin của nhân dân. Vì vậy, cần “khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo chứng năng, nhiệm vụ, quyền hạn; đảm bảo quản lý nhà nước thống nhất, đồng thời phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành. Nâng cao chất lượng dịch vụ công; tiếp tục sắp xếp tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tinh gọn, bảo đảm chất lượng, hoạt động hiệu quả” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 1, 2021); đồng thời “tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, tội phạm và tệ nạn xã hội” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 1, 2021). Hai là, trong quá trình cải tổ bộ máy, cần thực hiện kiên quyết, vững chắc từng bước, không nóng vội chủ qua, chú trọng đến chất lượng, hiệu quả hoạt động. Phải xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức tốt, thành thạo chuyên môn nghiệp vụ, có tinh thần trách nhiệm cao, tận tuỵ phục vụ nhân dân. “Tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện; tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng; đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, nhất là cán bộ cấp chiến lược có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; làm tốt công tác tư tưởng, lý luận; chú trọng công tác bảo vệ Đảng, bảo vệ chính trị nội bộ; tăng cường công tác kiểm 321
tra, giám sát, kỷ luật, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng và công tác dân vận của Đảng”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 1, 2021) Ba là, đẩy mạnh cải cách hành chính đồng bộ, vững chắc, có trọng tâm, trọng điểm và phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể của đất nước. Hiện nay, Đảng ta xác định nhiệm vụ phát triển kinh tế là trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt, phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần. Để thực hiện mục tiêu này, chúng ta cần “đẩy mạnh công tác chọn lọc, quy hoạch, đào tạo các thế hệ cán bộ, công chức có đức, có tài, có bản lĩnh chính trị dựa trên cơ chế cạnh tranh về tuyển dụng, chế độ đãi ngộ, đề bạt và đánh giá công bằng. Xây dựng cơ chế khuyến khích, khơi dậy tinh thần cống hiến vì đất nước, tạo động lực và áp lực để mọi cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, tận tụy phục vụ nhân dân; có cơ chế bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và của cán bộ, công chức, viên chức. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, xây dựng và thực hiện chính phủ điện tử, hướng tới chính phủ số”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021) Bốn là, xây dựng, hoàn thiện bộ máy chính quyền các cấp gắn với tiêu chí tinh gọn nhưng hoạt động hiểu quả, khoa học. Vì vậy, “chính phủ tập trung vào quản lý vĩ mô, nâng cao chất lượng xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch. Tăng cường năng lực dự báo và khả năng phản ứng chính sách trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Đẩy mạnh và hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền, ủy quyền, bảo đảm quản lý thống nhất, hiệu lực, hiệu quả hoạt động; đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo, đề cao tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực. Mở rộng dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 1, 2021) Năm là, xây dựng bộ máy nhà nước phải trên cơ sở kết hợp tri thức, lý luận và thực tiễn. Khi triển khai thực hiện cần phải “kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa học tập lý luận với rèn luyện, thử thách cán bộ trong thực tiễn để nâng cao bản lĩnh chính trị; khắc phục tình trạng ngại học, lười học lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên. Tập trung xây dựng, củng cố, thường xuyên bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ giảng viên chính trị, báo cáo viên; kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống các trường chính trị”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021) Sáu là, trong hoạt động của bộ máy cần đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, đặc biệt là vai trò của các đoàn thể quần chúng nhân dân. Phương châm: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” đã tạo đều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia vào công việc quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, việc cụ thể hóa Hiến pháp về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân cũng tạo điều kiện phát huy cao nhất quyền làm chủ của nhân dân trong quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Tiếp tục “nghiên cứu, ban hành cơ chế để nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, xây dựng đội ngũ cán bộ. Tích cực đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc thực hiện các nghị quyết của Đảng về công tác dân vận”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 1, 2021) Bảy là, cơ chế kiểm soát quyền lực trong Đảng và Nhà nước chưa đồng bộ, hiệu quả chưa cao. “Việc thể chế hóa, cụ thể hóa một số chủ trương, nghị quyết của Đảng thành pháp luật của Nhà nước chưa đầy đủ, kịp thời. Việc ban hành nghị quyết của một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa sát thực tiễn, thiếu tính khả thi; việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện một số nghị quyết chưa nghiêm, hiệu quả thấp, chưa đạt yêu cầu đề ra” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021). Vì vậy, cần nghiên cứu đề ra giải pháp phù hợp, tránh tình trạng chồng chéo quyền hạn, cách thức làm việc giữa tổ chức bộ máy cơ quan nhà nước với cơ quan Đảng. KẾT LUẬN Một thế kỷ đã trôi qua nhưng những tư tưởng, quan điểm của V.I. Lênin về tổ chức bộ máy Nhà nước xã hội chủ nghĩa trong tác phẩm “Thà ít mà tốt” vẫn mang ý nghĩa thiết thực đối với Việt Nam trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Tuy tình hình thế giới và 322
nước ta đã có những thay đổi căn bản, nhưng về lĩnh vực tổ chức và vận hành bộ máy nhà nước cách mạng, vẫn có thể giúp chúng ta rút ra nhiều điều chỉ dẫn bổ ích cho việc cải cách hành chính nhà nước. “Thà ít mà tốt” là một tác phẩm cung cấp cho chúng ta những lý luận quan trọng về công tác xây dựng đảng, xây dựng bộ máy nhà nước. Tại Đại hội XIII, Đảng ta đã xác định tiếp tục: “Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện các quy định về trách nhiệm nêu gương; Đổi mới mạnh mẽ và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cán bộ; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, người đứng đầu các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; Tiếp tục đổi mới kiện toàn và từng bước hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động gắn với nâng cao chất lượng và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Tập 2, 2021) Tóm lại, công cuộc xây dựng nhà nước kiểu mới – nhà nước xã hội chủ nghĩa là một công cuộc lâu dài, khó khăn đầy gian lao thử thách đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân đoàn kết một lòng, nhìn nhận khách quan,đầy đủ những điểm mạnh và điểm yếu, chỉ ra được nguyên nhân và những điều kiện thuận lợi. Từ đó, đề ra những giải pháp thiệt thực, kiên quyết và thực hiện triệt để nhằm xây dựng nhà nước vững mạnh, nhà nước của dân, do dân và vì dân. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trịnh Doãn Chính, Đinh Ngọc Thạch (Đồng chủ biên) (2008). Vấn đề triết học trong tác phẩm C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I. Lênin. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật. 3. Lê Hữu Nghĩa, Hoàng Chí Bảo, Bùi Đình Bôn (Đồng chủ biên) (2009). Đổi mới mối quan hệ giữa Đảng, Nhà Nước và các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. 4. Trần Nhâm (2004). Tư duy lý luận với sự nghiệp đổi mới. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. 5. Lê Minh Quân (2009). Tư tưởng chính trị của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I. Lênin và Hồ Chí Minh. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. 6. Đào Trí Úc (2009). Cơ chế giám sát của nhân dân đối với hoạt động của bộ máy Đảng và Nhà Nước. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. 7. V.I. Lênin (1978). Toàn tập - Tập 37. Mátxcơva: Nhà xuất bản Tiến bộ. 8. V.I. Lênin (1978). Toàn tập - Tập 44. Mátxcơva: Nhà xuất bản Tiến bộ. 9. V.I. Lênin (1978). Toàn tập - Tập 45. Mátxcơva: Nhà xuất bản Tiến bộ. 323