1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
CHƯƠNG TRÌNH ETEP
TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN
BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN
(Bồi dưỡng trực tiếp)
MÔ ĐUN 2
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN
PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
MÔN CÔNG NGHỆ
Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2020
2
3
MỤC LỤC
Ban biên soạn tài liệu ........................................................................................................ 7
Kí hiệu viết tắt .................................................................................................................... 8
Chú giải thuật ngữ ............................................................................................................. 9
Đề cương chi tiết mô đun ................................................................................................ 11
1. Giới thiệu tổng quan về mô đun ............................................................................................ 11
2. Yêu cầu cần đạt của mô đun .................................................................................................. 12
3. Nội dung chính ........................................................................................................................ 12
4. Tổ chức hoạt động học bồi dưỡng ......................................................................................... 12
4.1. Kế hoạch hoạt động bồi dưỡng qua mạng (5 ngày) ......................................................... 12
4.2. Kế hoạch hoạt động bồi dưỡng qua mạng (7 ngày) ......................................................... 23
4.3. Kế hoạch hoạt động bồi dưỡng trực tiếp (3 ngày) ........................................................... 24
5. Tài liệu đọc ............................................................................................................................... 39
Nội dung 1. Những vấn đề chung về dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 39
1.1. Khái quát về dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực ……………………39
1.1.1. Phẩm chất và năng lực trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018………………39
1.1.1.1. Phẩm chất trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018…………………………..39
1.1.1.2. Năng lực trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018…………………………..39
1.1.2. Các yếu t nh hưng đến sự hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực………..40
1.1.3. Dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực ………………………………..41
1.1.3.1. So sánh dạy học tiếp cận nội dung và dạy học phát triển phẩm chất, năng lực ……41
1.1.3.2. Các nguyên tắc dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực………………43
1.1.3.3. Yêu cầu đi với GV trong việc tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục phát triển
phẩm chất, năng lực………………………………………………………………………...45
1.2. Xu hướng hiện đại về PPDH và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực ………………48
1.2.1. Phương pháp dạy học và giáo dục……………………………………………………48
1.2.2. Xu hướng hiện đại về phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất,
năng lực…………………………………………………………………………………….49
1.2.3. Một s phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất, năng lực theo xu hướng
hiện đại……………………………………………………………………………………..50
1.2.3.1. Dạy học hợp tác……………………………………………………………………50
4
1.2.3.2. Dạy học khám phá…… ……………………………………………………………53
1.2.3.3. Dạy học gii quyết vấn đề …………………………………………………………55
1.2.3.4. Dạy học dựa trên dự án…………………………………………………………….56
1.2.3.5. Kĩ thuật dạy học……………………………………………………………………59
Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học
phổ thông trong môn công nghệ ............................................................................................ 61
2.1. Môn Công nghệ trong chương trình giáo dục phổ thông 2018…………………………61
2.1.1. Đặc điểm của môn Công nghệ……………………………………………………….61
2.1.1.1. Vị trí và tên môn học trong chương trình giáo dục phổ thông……………………..61
2.1.1.2. Vai trò và tính chất nổi bật của môn Công nghệ……………………………………61
2.1.1.3. Quan hệ với môn học, hoạt động giáo dục khác……………………………………62
2.1.2. Mục tiêu, yêu cầu cần đạt của môn Công nghệ………………………………………62
2.1.2.1. Mục tiêu của môn Công nghệ………………………………………………………62
2.1.2.2. Yêu cầu cần đạt của môn Công nghệ………………………………………………63
2.1.3. Định hướng về phương pháp và kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất và năng lực cho
học sinh trong môn Công nghệ……………………………………………………………..67
2.1.3.1. Định hướng chung …….…………………………………………………………..67
2.1.3.2. Định hướng về phương pháp hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng
lực chung…………………………………………………………………………………...70
2.1.3.3. Định hướng về phương pháp hình thành, phát triển năng lực công nghệ………….74
2.1.4. Quan hệ giữa yêu cầu cần đạt với nội dung dạy học, phương pháp và kĩ thuật dạy học
trong môn Công nghệ……………………………………………………………………….77
2.2. Một s phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất và năng lực học sinh trong
môn Công nghệ……..………………………………………………………………………79
2.2.1. Dạy học dựa trên dự án………………………………………………………………79
2.2.1.1. Định hướng sử dụng………………………………………………………………..79
2.2.1.2. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………..81
2.2.2. Dạy học gii quyết vấn đề……………………………………………………………83
2.2.2.1. Định hướng sử dụng………………………………………………………………..84
2.2.2.2. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………..84
2.2.3. Dạy học trực quan……………………………………………………………………85
2.2.3.1. Khái niệm ………………………………………………………………………….85
2.2.3.2. Cách tiến hành ……………………………………………………………………..87
2.2.3.3. Định hướng sử dụng………………………………………………………………..87
5
2.2.3.4. Điều kiện sử dụng………………………………………………………………….88
2.2.3.5. Ví dụ minh hoạ…………………………………………………………………….89
2.2.4. Dạy học thực hành…………………………………………………………………...89
2.2.4.1. Khái niệm ……………………………………………………………………….....89
2.2.4.2. Cách tiến hành………………………………………………………………..…… 90
2.2.4.3. Định hướng sử dụng………………………………………………………………92
2.2.4.4. Điều kiện sử dụng…………………………………………………………………92
2.2.4.5. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………93
2.2.5. Dạy học theo định hướng STEM……………………………………………………94
2.2.5.1. Khái niệm ………………………………………………………………………...94
2.2.5.2. Cách tiến hành ……………………………………………………………………96
2.2.5.3. Định hướng sử dụng………………………………………………………………98
2.2.5.4. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………99
2.2.6. Kĩ thuật động não - Công não (Brainstorming)… …………………………………109
2.2.6.1. Cách tiến hành…………………………………………………………………….109
2.2.6.2. Ưu điểm và hạn chế………………………………………………………………109
2.2.6.3. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………109
2.2.7. Kĩ thuật chia sẻ cặp đôi (Think-pair-share)… ………………………………………110
2.2.7.1. Cách tiến hành…………………………………………………………………….110
2.2.7.2. Ưu điểm, hạn chế…………………………………………………………………111
2.2.7.3. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………111
2.2.8. Khăn tri bàn (Tablecloths)… ……………………………………………………...113
2.2.8.1. Cách tiến hành…………………………………………………………………….113
2.2.8.2. Ưu điểm và hạn chế………………………………………………………………113
2.2.8.3. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………114
2.2.9. Sơ đồ tư duy (Mind map)… ………………………………………………………..114
2.2.9.1. Cách tiến hành…………………………………………………………………….115
2.2.9.2. Ưu điểm và hạn chế……………………………………………………………….115
2.2.9.3. Ví dụ minh hoạ……………………………………………………………………116
2.2.10. Kĩ thuật phòng tranh………………………………………………………………116
2.2.10.1. Cách tiến hành…………………………………………………………………...117
2.2.10.2. Ưu điểm và hạn chế…………………………………………………………….117
2.2.10.3. Ví dụ minh hoạ…………………………………………………………………..117