Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Ấn Độ
Nguyễn Văn Linh(*)
Tóm tắt: Những thay đổi, điều chỉnh tạo môi trường đầu tư thuận lợi trong chính sách
thu hút nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài cùng điều kiện nhân công giá rẻ đang thu hút
các tập đoàn nước ngoài đầu tư thu lợi nhuận tại Ấn Độ. Kể từ năm 1991 khi bắt đầu cải
cách nền kinh tế cho đến nay, Ấn Độ đã đi được một quãng đường khá dài trong việc thu
hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Hầu hết các dự án đầu tư vào Ấn Độ thông
qua lộ trình tự động đã giúp Ấn Độ trở thành quốc gia nhận lượng đầu tư trực tiếp nước
ngoài đứng thứ 7 thế giới vào năm 2021. Bất chấp dịch Covid-19, Ấn Độ vẫn nhận nguồn
vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cao nhất từ trước đến nay, đạt 84,84 tỷ USD trong năm
tài chính 2021-2022. Mặc dù tổng lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài năm 2022-2023
có giảm so với năm trước đó, nhưng theo dự báo con số này sẽ tăng trở lại, và Ấn Độ sẽ
tiếp tục là quốc gia tiềm năng mà các nhà đầu tư đang hướng tới.
Từ khóa: Ấn Độ, Đầu tư trực tiếp nước ngoài, FDI
Abstract: Changes and adjustments for a favorable investment environment in foreign
direct investment (FDI) attraction policies and low-cost labor conditions have attracted
foreign corporations to invest in India. Ever since the economic reform in 1991, India
has made remarkable FDI achievements. Most projects invested in India through the
automatic route have made it the world’s 7th largest recipient of FDI in 2021. Despite the
Covid-19 pandemic, India received the highest-ever FDI infl ows of US$ 84.84 billion in
fi scal year 2021-2022. Although the total amount of FDI in 2022-2023 has decreased
compared to the previous year, it is expected to increase again, and India will remain a
potential country that investors are targeting.
Keywords: India, Foreign Direct Investment, FDI
1. Mở đầu 1(*
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và
đang đóng vai trò quan trọng trong sự phát
triển kinh tế đối với nhiều quốc gia trên thế
giới. Vốn FDI luôn mang lại nhiều lợi thế
quan trọng, trong đó có thể dẫn đến chuyển
giao công nghệ, bí quyết, cải thiện khả năng
(*) ThS., Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á,
Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam;
Email: linhnv.vass@gmail.com
tiếp cận thị trường quốc tế và thúc đẩy cạnh
tranh. Tại Ấn Độ, ngay sau khi giành được
độc lập đến nay, các chính sách nới lỏng về
FDI đã có nhiều thay đổi, điều chỉnh lớn,
đặc biệt trong 30 năm gần đây. Ngoài vai
trò là động lực thúc đẩy, FDI còn là một
trong các nguồn tài chính phi nợ góp phần
đáng kể cho sự phát triển kinh tế của Ấn
Độ. Lợi thế về môi trường đầu tư và nhân
công giá rẻ đang là điều kiện thu hút các
tập đoàn nước ngoài đầu tư thu lợi nhuận
Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội, số 11.2023
46
tại Ấn Độ, điều này giúp Ấn Độ phát triển
bí quyết công nghệ và tạo việc làm cũng
như các lợi ích khác. Những khoản đầu tư
này đã đến Ấn Độ nhờ khung chính sách
hỗ trợ của Chính phủ nước này, môi trường
kinh doanh sôi động, cạnh tranh toàn cầu
gia tăng và ảnh hưởng bởi nền kinh tế.
2. Chính sách và giải pháp thu hút đầu
tư trực tiếp nước ngoài tại Ấn Độ
Tại Ấn Độ, Cục Xúc tiến Công nghiệp
và Thương mại Quốc tế (DPIIT) là cơ
quan có thẩm quyền quy định FDI theo
chế độ Đạo luật Quản lý Ngoại hối (Chế
độ FEMA). Đạo luật Quản lý Ngoại hối
được Ấn Độ thông qua vào năm 1999 cùng
với các quy tắc và quy định được xây dựng
theo đó bao gồm Quy tắc quản lý ngoại
hối (Công cụ phi nợ) năm 2019 (Quy tắc
NDI), Quy định quản lý ngoại hối (Phương
thức thanh toán và báo cáo của các công
cụ phi nợ) năm 2019, và Chính sách hợp
nhất về FDI năm 2020 do DPIIT ban hành.
Những văn bản pháp lý này cũng đã được
sửa đổi sau đó trên cơ sở các thông cáo báo
chí được ban hành bởi DPIIT (Gaggar và
cộng sự, 2022). Ngoài ra, Ngân hàng Dự
trữ Ấn Độ (RBI) cùng với các bộ và ban
ngành liên quan khác của nước này cũng
được trao quyền quản lý Quy tắc NDI. Thu
hút dòng vốn FDI một cách liên tục là ưu
tiên hàng đầu của Chính phủ Ấn Độ trong
bối cảnh Chính phủ đang tiếp tục xây dựng
khung pháp lý về FDI nhằm biến Ấn Độ
thành một khu vực tài phán thân thiện với
nhà đầu tư.
Năm 1991 là cột mốc đánh dấu sự cải
thiện, thay đổi đáng kể về môi trường đầu
tư vào Ấn Độ thông qua chính sách mở
cửa nền kinh tế (Investindia, 2023). Theo
thời gian, Chính phủ Ấn Độ lần lượt thực
hiện nhiều cải cách chính sách khác nhau
nhằm tự do hóa nền kinh tế, tăng cường sự
thuận lợi cho hoạt động kinh doanh ở Ấn
Độ, cùng với đó là sự tự do và minh bạch
đối với FDI. Ấn Độ thường xuyên đưa ra
những cân nhắc về địa chính trị và quan
hệ thương mại toàn cầu, theo đó các nhà
đầu tư đang dần có những động thái chuyển
hướng đầu tư, rời khỏi Trung Quốc để sang
Ấn Độ (Ani, 2022). Thị trường Ấn Độ trở
thành chìa khóa cho các công ty toàn cầu
khi họ xây dựng chiến lược đa dạng hóa
chuỗi cung ứng của mình bên ngoài Trung
Quốc. Để tiếp tục tự do hóa và đơn giản
hóa chính sách FDI nhằm tạo thuận lợi cho
hoạt động kinh doanh và thu hút đầu tư,
những cải cách gần đây đã được Ấn Độ
thực hiện trong các lĩnh vực như khai thác
than, sản xuất theo hợp đồng, truyền thông
kỹ thuật số, thương mại bán lẻ một thương
hiệu, hàng không dân dụng, quốc phòng,
bảo hiểm và viễn thông.
Ấn Độ có hai lộ trình quản lý FDI,
bao gồm lộ trình tự động và lộ trình được
Chính phủ phê duyệt. Việc một nhà đầu tư
tiến hành đầu tư thông qua lộ trình tự động
hay lộ trình được Chính phủ phê duyệt sẽ
phụ thuộc phần lớn vào lĩnh vực mà nhà
đầu tư muốn đầu tư vào Ấn Độ cũng như
mức độ giá trị của khoản đầu tư. Theo lộ
trình tự động, FDI được cho phép vào thị
trường đầu tư Ấn Độ mà không cần phải
xin phép Chính phủ, số tiền cần đầu tư vào
Ấn Độ sẽ phụ thuộc vào quy định của bên
nhận đầu tư dựa trên các yêu cầu của lĩnh
vực cần đầu tư hoạt động. Hiện nay, các
lĩnh vực sản xuất, viễn thông và dịch vụ tài
chính cho phép các nhà đầu tư nước ngoài
đầu tư tới 100% vào Ấn Độ (Hsiao và các
cộng sự, 2023).
Đầu tư vào các lĩnh vực thuộc lộ trình
của Chính phủ cần có sự chấp thuận trước
của Chính phủ, của RBI hoặc cả hai. Bên
cạnh đó, các nhà đầu tư cũng phải tuân thủ
và thực hiện các quy định khác căn cứ theo
Quyết định phê duyệt của Chính phủ, của
47
Thu hút đầu tư trực tiếp…
RBI hoặc cả hai. Các lĩnh vực được phép
đầu tư 100% vốn FDI thông qua lộ trình phê
duyệt của Chính phủ gồm: vệ tinh (thành
lập và vận hành), khai thác và tách khoáng
sản quặng và khoáng sản chứa titan, dịch
vụ tài chính (trong đó bất kỳ phần nào của
dịch vụ tài chính cũng không được quản
lý bởi cơ quan quản lý dịch vụ tài chính).
Các khoản đầu tư được coi là có tác động
đến an ninh quốc gia của Ấn Độ cũng nằm
trong lộ trình của Chính phủ. Các ngành
như kinh doanh xổ số, sản xuất thuốc lá
hoặc sản phẩm thay thế thuốc lá đều bị cấm
đầu tư FDI tại Ấn Độ (Gaggar và các cộng
sự, 2022).
Trong những năm gần đây, Ấn Độ
đã đưa ra một số chương trình và chính
sách tạo môi trường và điều kiện thuận lợi
nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.
Nhiều chương trình như Sản xuất tại Ấn
Độ (Make in India), Chương trình khuyến
khích liên kết sản xuất (Production Linked
Incentive Schemes - PLI) và các chính sách
trong Kế hoạch tổng thể quốc gia về kết
nối đa phương thức (PM Gati Shakti) về
hậu cần và phát triển công nghiệp đã thành
công trong việc thu hút FDI. Các giải pháp
giảm thuế doanh nghiệp, giảm các vấn đề
về thanh khoản ngân hàng, cải thiện điều
kiện thuận lợi cho kinh doanh, giảm tối
đa các thủ tục hành chính, tự do hóa trong
chính sách FDI cùng các chương trình khác
được xem là các giải pháp chính trong gia
tăng sản xuất thông qua thu hút nguồn vốn
đầu tư, đặc biệt là FDI (PIB, 2021). Bên
cạnh đó, Ấn Độ đã mở cửa một số lĩnh
vực mới như quốc phòng, hàng không vũ
trụ, nghiên cứu và phát triển (R&D) và bất
động sản, theo đó đã kích thích và gia tăng
sự quan tâm, đầu tư của các nhà đầu tư đối
với nước này.
Một số giải pháp tiêu biểu của Ấn Độ
nhằm gia tăng FDI:
(i) Nhóm thư ký được trao quyền
(EGoS) và Ban phát triển dự án (PDC)
Nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện và cung cấp
môi trường đầu tư thân thiện cho các nhà
đầu tư nước ngoài khi triển khai đầu tư tại
Ấn Độ, liên minh Nội Ấn Độ đã công bố
thành lập EGoS và PDC trong các bộ. Theo
đó, EGoS và PDC thực hiện nhiệm vụ giám
sát các khoản mục đầu tư, bên cạnh đó có
sự phối hợp, hỗ trợ của Chính phủ Trung
ương và chính quyền các bang nhằm bảo
đảm việc phát triển mang tính hệ thống các
dự án đầu tư ở Ấn Độ, qua đó thu hút dòng
vốn FDI bổ trợ cho đầu tư trong nước. Hiện
nay, 29 bộ, ngành của Chính phủ Ấn Độ
đã thành lập EGoS và PDC, đứng đầu là
các Tổng thư ký của bộ (PIB, 2021). Tất
cả PDC đang thực hiện các chiến lược thu
hút nhà đầu tư phải xác định cụ thể nhà đầu
tư tiềm năng; tham gia và hỗ trợ các nhà
đầu tư đang có mong muốn đầu tư; tích cực
tham gia cùng nhiều bên liên quan hỗ trợ
nhà đầu tư tại các địa phương giải quyết
các vấn đề phát sinh, qua đó phát triển các
dự án mới và thúc đẩy các cơ hội đầu tư
hiện có.
(ii) Chương trình khuyến khích liên kết
sản xuất (PLI)
Nhằm phát triển đất nước theo hướng
“tự cường” cùng với mục tiêu nâng cao
năng lực sản xuất và xuất khẩu, Chính
phủ Ấn Độ đã công bố khoản chi hơn 26
tỷ USD (1,97 nghìn tỷ Rupees) trong ngân
sách liên minh cho các chương trình PLI
của 13 lĩnh vực sản xuất chính bắt đầu từ
năm tài chính 2021-2022. Các kế hoạch đã
được thiết kế đặc biệt để thu hút đầu tư vào
các lĩnh vực năng lực cốt lõi và công nghệ
tiên tiến; đảm bảo hiệu quả và mang lại lợi
thế kinh tế nhờ quy mô lớn trong lĩnh vực
sản xuất và giúp các nhà sản xuất Ấn Độ có
khả năng cạnh tranh toàn cầu để họ có thể
hội nhập với chuỗi giá trị toàn cầu. Chương
Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội, số 11.2023
48
trình được kỳ vọng là động lực dẫn đến gia
tăng sản lượng, việc làm và nền kinh tế
(PIB, 2021).
(iii) Sản xuất tại Ấn Độ (Make in India)
Chính phủ Ấn Độ vẫn đang nỗ lực
không ngừng trong việc tạo điều kiện
thuận lợi cho đầu tư, thúc đẩy đổi mới, xây
dựng cơ sở hạ tầng tốt nhất và thực hiện
các kế hoạch hành động “Sản xuất tại Ấn
Độ” để xác định các nhà đầu tư tiềm năng.
Các cơ quan đại diện Ấn Độ ở nước ngoài
và chính quyền các bang hỗ trợ tổ chức
các sự kiện, hội nghị thượng đỉnh và các
hoạt động quảng bá khác để thu hút đầu
tư vào quốc gia này dưới biểu ngữ “Make
in India”. Các hoạt động tiếp cận đầu tư
cũng được thực hiện nhằm tăng cường hợp
tác quốc tế, thúc đẩy FDI và cải thiện môi
trường kinh doanh trong nước. Hơn nữa,
Chính phủ Ấn Độ đã đưa ra chính sách tự
do và minh bạch đối với FDI, trong đó hầu
hết các lĩnh vực đều mở cửa cho FDI theo
lộ trình tự động (GOI, 2020).
Thông qua “Make in India”, DPIIT
đang điều phối các kế hoạch nhằm thu hút
nguồn vốn FDI cũng như các nguồn vốn
khác trong nước cho hoạt động của 15 lĩnh
vực sản xuất, trong khi Bộ Thương mại
đang điều phối cho 12 lĩnh vực dịch vụ.
DPIIT cũng hợp tác chặt chẽ với 24 tiểu
ngành đã được lựa chọn dựa trên các thế
mạnh và lợi thế cạnh tranh của các ngành
công nghiệp Ấn Độ, nhu cầu thay thế nhập
khẩu, tiềm năng xuất khẩu và tăng khả
năng sử dụng lao động.
(iv) Kế hoạch tổng thể quốc gia về kết
nối đa phương thức (PM GatiShakti)
Kết nối đa phương thức sẽ mang lại
sự tích hợp và liên tục trong lưu thông,
vận chuyển người, hàng hóa và dịch vụ từ
phương thức vận tải này sang phương thức
vận tải khác nhằm tạo điều kiện thuận lợi
cho việc kết nối cơ sở hạ tầng, đồng thời
giảm thời gian đi lại cho người dân. Kế
hoạch này cùng với các sáng kiến lập Hệ
thống thông tin địa lý GIS (Geographic
Information Systems) cho quỹ đất ở Ấn Độ
góp phần quan trọng trong việc đạt giá trị
cao hơn về thu hút FDI. Kế hoạch tổng thể
quốc gia về kết nối đa phương thức sẽ tạo
ra một quy trình quản lý dự án liền mạch,
toàn bộ quốc gia sẽ được nối liền mạch bởi
đường bộ, đường sắt, sân bay, cảng, đường
thủy, giao thông công cộng và cơ sở hạ tầng
hậu cần; qua đó sẽ loại bỏ sự thiếu phối hợp
giữa trung tâm và các bang, đồng thời đảm
bảo sự tăng trưởng nhất quán trên khắp Ấn
Độ. Điều này sẽ giúp đẩy nhanh quy trình,
giảm chi phí vượt mức và nâng cao chất
lượng công việc (Fdiindia, 2022).
3. Hiệu quả thu hút nguồn vốn đầu tư
trực tiếp nước ngoài tại Ấn Độ
Thông qua các giải pháp được Chính
phủ Ấn Độ thực hiện trong cải cách chính
sách về FDI, môi trường đầu tư thuận lợi
đã được tạo ra cho các nhà đầu tư nước
ngoài cùng với các hoạt động kinh doanh
của họ. Theo Ngân hàng Thế giới (WB),
Ấn Độ xếp ở vị trí thứ 63 trong số 190 quốc
gia trên toàn thế giới về mức độ thuận lợi
trong kinh doanh năm 2022 (vị trí này được
duy trì từ năm 2019), cải thiện thứ hạng
từ vị trí 142 vào năm 2014 (World Bank,
2019). Bên cạnh đó, nhân khẩu học thuận
lợi và quỹ đạo tăng trưởng ổn định của Ấn
Độ khiến nước này trở thành một điểm đến
hấp dẫn đối với đầu tư nước ngoài, hơn nữa
còn trở thành một trong những điểm đến
thu hút vốn FDI phổ biến nhất trên thế giới.
Bất chấp những hạn chế do Chính phủ
áp đặt đối với việc nhận FDI từ các quốc
gia có chung biên giới đất liền (như Trung
Quốc) cũng như tác động bất lợi từ bên
ngoài của hậu dịch Covid-19, chính sách
tiền tệ của Hoa Kỳ và những bất ổn toàn
cầu khác, tổng FDI vào Ấn Độ vẫn tiếp tục
49
Thu hút đầu tư trực tiếp…
giữ được đà tăng trưởng. Năm tài chính
2021-2022, Ấn Độ đã nhận được tổng vốn
FDI cao nhất từ trước đến nay là 84,84 tỷ
USD, tăng từ 81,97 tỷ USD trong năm tài
chính 2020-2021 (Livmint, 2022). Theo
Kỷ lục đầu tư thế giới năm 2021, Ấn Độ
được xếp hạng là nước nhận vốn FDI lớn
thứ bảy (Hsiao và các cộng sự, 2023). Trên
thực tế, theo báo cáo của Bộ Ngoại giao
Ấn Độ, dòng vốn FDI trong hai năm dịch
Covid-19 (tháng 3/2020 - tháng 3/2022) đã
tăng 23% so với dòng vốn FDI trong hai
năm trước khi bùng dịch Covid-19 (tháng
2/2018 - tháng 2/2020) từ 141,10 tỷ USD
lên 171,84 tỷ USD (Ministry of External
Aff airs, 2023).
Trong hơn hai thập kỷ qua (tháng
4/2000 - tháng 3/2023; Xem: Hình 1), tổng
giá trị FDI mà Ấn Độ thu được đã tăng theo
cấp số nhân, với tổng dòng vốn FDI (bao
gồm: vốn chủ sở hữu, vốn thu nhập tái đầu
tư và các vốn khác) đạt hơn 919,63 tỷ USD,
tăng từ 4,03 tỷ USD trong năm tài chính
2000-2001 lên 84,84 tỷ USD trong năm tài
chính 2021-2022 (Bhardwaj, 2023).
Giai đoạn 2013-2022, tổng giá trị FDI
vào Ấn Độ luôn được duy trì với chiều
hướng tăng. Tuy nhiên đã có sự sụt giảm
nhẹ về giá trị FDI trong năm tài chính
2022-2023 (70,97 tỷ USD) so với năm tài
chính 2021-2022 (84,84 tỷ USD). Mặc dù
vậy, Ấn Độ vẫn được đánh giá là một điểm
sáng trong nền kinh tế thế giới. Sự sụt giảm
FDI có thể là do những tác động ngược toàn
cầu như xung đột Nga-Ukraine, áp lực suy
thoái kinh tế toàn cầu, sự lan rộng của dịch
Covid-19 và những bất ổn kinh tế khác. Xu
hướng tăng trưởng liên tục của dòng vốn
FDI là sự chứng thực cho vị thế của Ấn Độ
cũng như điểm đến đầu tư ưa thích của các
nhà đầu tư toàn cầu.
Theo Khảo sát kinh
tế năm 2023 của Bộ Tài
Chính Ấn Độ (Ministry
of Finance, 2023), dự kiến
sẽ có sự phục hồi của vốn
FDI. Điều này là có thể
khi Ấn Độ đang thực hiện
hiệu quả các chương trình
khuyến khích liên kết sản
xuất (PLI) theo ngành, các
biện pháp tạo thuận lợi
đầu tư mới. Hệ thống một
cửa quốc gia (NSWS) sẽ
giúp hợp lý hóa quy trình
phê duyệt cho các nhà đầu
tư, doanh nhân và doanh
nghiệp. Bên cạnh đó, các
yếu tố như phát triển công
nghiệp công nghệ cao, quy mô thị trường
và những tiến bộ trong hệ sinh thái công
nghệ và kỹ thuật số sẽ thúc đẩy quỹ đạo
tăng trưởng của Ấn Độ trong thời gian tới
(Bhardwaj, 2023).
Cho đến nay, Ấn Độ đã thu hút FDI từ
178 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Trong đó, nguồn vốn FDI vào Ấn Độ chủ
yếu đến từ 8 quốc gia, bao gồm: Mauritius,
Hình 1: Xu hướng biến động dòng vốn FDI vào Ấn Độ
(giai đoạn tháng 4/2020 - tháng 3/2023)
Đơn vị: tỷ USD
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
FDI
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ India Briefi ng (https://www.india-
briefi ng.com/).