170
THỰC TRẠNG CƠ SỞ HẠ TẦNG LOGISTICS
VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM MIỀN TRUNG
Th.S Vũ Thị Nữ
Trường ĐH Quy Nhơn
Nội dung chính của bài viết là phân tích thực trạng hệ thống cơ sở hạ tầng logistics
vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, cụ thể là phân tích hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông
(hệ thống đường bộ; hệ thống đường sắt; hệ thống đường biển, cảng biển; hệ thống đường
thủy nội địa; hệ thống đường hàng không), hệ thống các trung tâm logistics và hạ tầng công
nghệ thông tin phục vụ logistics. Nhìn chung, chất lượng và năng lực của hệ thống cơ sở hạ
tầng logistics vùng kinh tế trọng điểm miền Trung còn nhiều hạn chế nên gây cản trở đến sự
phát triển logistics của Vùng. Chính vì vậy, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm phát
triển cơ sở hạ tầng logistics vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.
Từ khóa: Cơ sở hạ tầng logistics, logistics, vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
1. Thực trạng cơ sở hạ tầng logistics vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
1.1. Hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông
Vùng KTTĐMT có hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông với đầy đủ các phương thức vận
tải: đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển và đường hàng không. Kết quả dự báo nhu
cầu vận tải hàng hóa vùng thông qua các phương thức vận tải cụ thể như sau:
Bảng 1. Kết quả dự báo nhu cầu vận tải hàng hóa vùng đến năm 2020, 2030
Phương thức
vận tải
Năm 2012
Năm 2020
Năm 2030
Khối
lượng
vận
chuyển
(1000
tấn/năm)
Thị
phần
(%)
Khối
lượng
vận
chuyển
(1000
tấn/năm)
Thị
phần
(%)
Khối
lượng
vận
chuyển
(1000
tấn/năm)
Thị
phần
(%)
Tốc độ
tăng
trưởng
(%/năm)
Đường bộ
54.769
95,35
65.781
54,82
152.875
49,97
8,80
Đường sắt
1.167
2,03
14.169
11,81
35.817
11,71
9,72
Đường biển
1.486
2,59
39.979
33,31
117.073
38,27
11,34
Hàng không
17
0,03
75
0,06
144
0,05
6,80
Tổng
57.439
100
120.004
100
305.909
100
9,81
Nguồn: Quy hoạch phát triển vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
1.1.1. Hệ thống đường bộ
Toàn Vùng có 21.909 km đường bộ các loại, trong đó: quốc lộ 2.474,2 km, chiếm
11,29%; đường tỉnh 1.664 km, chiếm 7,59%; đường đô thị: 1.227,4 km, chiếm 5,6 % và
đường giao thông nông thôn 16.544 km, chiếm 75,51 %.
171
Thứ nhất là hệ thống đường quốc lộ. Quốc lộ đi qua vùng KTTĐMT có 15 tuyến quốc
lộ và trục đường Đông Trường Sơn với tổng số khoảng 2.747 km; đường từ cấp III đến cấp I
còn chiếm tỉ lệ thấp (đạt trên 40%), còn lại là đường từ cấp VI đến cấp IV (chiếm khoảng gần
60%). Hệ thống quốc lộ trong Vùng chia theo trục dọc và trục ngang ; trục dọc chủ yếu gồm 2
quốc lộ là QL1 và đường Hồ Chí Minh, còn lại là các trục ngang.
- Quốc lộ 1 qua vùng KTTĐMT từ Phong Điền đến Đèo Cù Mông dài khoảng 481 km
qua 5 tỉnh, thành phố. Đoạn QL1 qua vùng đang được nâng cấp theo quy mô 4 làn xe cơ giới, 2
làn xe hỗn hợp, hiện đã hoàn thành xây dựng, nâng cấp một số tránh các khu đô thị như đường
tránh thành phố Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam (tránh Điện Bàn, tránh Tam Kỳ) và Quảng Ngãi.
- Đường Hồ Chí Minh: Đoạn qua vùng KTTĐMT địa phận tỉnh Thừa Thiện Huế đến
Thạnh Mỹ (Quảng Nam) dài khoảng 710 km được xây dựng, nâng cấp cơ bản đạt cấp IV đến
cấp III, mặt đường bê tông nhựa và bê tông xi măng. Trên tuyến có một số đoạn qua khu vực
đèo dốc dài, quanh co, địa hình rất khó khăn, địa chất phức tạp (đất yếu, thường xuyên bị sụt
lở) và chất lượng đường có nhiều đoạn xấu.
- Quốc lộ 49: Từ cảng Thuận An đến biên giới với Lào, dài khoảng 91,85 km. Tuyến cơ
bản đạt tiêu chuẩn cấp IV đến cấp III, mặt đường nhựa và bê tông nhựa.
- Quốc lộ 14B: Từ Tiên Sa đến Thạnh Mỹ dài khoảng 74 km. Tuyến đạt tiêu chuẩn từ
cấp III đến cấp I, mặt đường bê tông nhựa.
- Quốc lộ 14D: Từ Giằng đến cửa khẩu Tà Ốc ( biên giới Việt Lào) dài khoảng 74,39
km. Tuyến đạt tiêu chuẩn từ cấp V đến cấp IV, kết cấu mặt đường cơ bản láng nhựa.
- Quốc lộ 14E: Từ QL1 (Ngã ba Cây Cốc - Thăng Bình) đến thị trấn Khâm Đức (đường
HCM) dài khoảng 90,43 km. Tuyến cơ bản đạt tiêu chuẩn đường cấp IV, kết cấu mặt đường
cơ bản là bê tông nhựa.
- Quốc lộ 24: từ Thạch Trụ (Quảng Ngãi) đến thị xã Kon Tum, dài 169 km; Đoạn trong
địa phận vùng KTTĐMT từ Thạch Trụ đến đèo VioLak, dài 69 km. Tuyến đạt tiêu chuẩn cấp
IV, kết cấu mặt đường bê tông nhựa.
- Quốc lộ 24B: Từ cảng Sa Kỳ đến Ba Tiêu, dài khoảng 108 km, tuyến đạt tiêu chuẩn từ
cấp IV đến cấp VI, kết cấu mặt đường cơ bản láng nhựa và bê tông nhựa.
- Quốc lộ 19: từ cảng Quy Nhơn (Bình Định) đến Lệ Thanh (Gia Lai), dài 238 km.
Đoạn trong vùng KTTĐMT từ cảng Quy Nhơn đến đèo An Khê dài khoảng 67,85 km; tuyến
đường đạt cấp III, mặt đường bê tông nhựa.
- Quốc lộ 1D: từ Quy Nhơn (Bình Định) đến Sông Cầu (Phú Yên), dài 35 km, đoạn trong
vùng khoảng 20,96 km, tuyến cơ bản đạt cấp III đến cấp I; kết cấu mặt đường bê tông nhựa.
- Quốc lộ 40B: từ Tam Kỳ đến Đắk Tô, dài khoảng 209km, đoạn chạy trong vùng thuộc
địa phận tỉnh Quảng Nam, dài khoảng 140 km. Tuyến cơ bản đạt tiêu chuẩn từ cấp V đến cấp
IV, mặt đường bê tông nhựa và láng nhựa.
172
- Quốc lộ 24C: từ cảng Dung Quất đến thị trấn Trà My, dài khoảng 94,54km, tuyến cơ
bản đạt từ cấp VI đến cấp V.
- Quốc lộ 19B: từ cảng Nhơn Hội đến thị trấn Phú Phong, dài khoảng 60km, tuyến cơ
bản đạt cấp V, cấp II; kết cấu mặt đường bê tông nhựa, láng nhựa.
- Đường Trường Sơn Đông: Đường Trường Sơn Đông có hướng tuyến chạy giữa đường
Hồ Chí Minh và tuyến Quốc lộ 1, có tổng chiều dài khoảng 667km, đi qua 7 tỉnh bao gồm:
Quảng Nam, Quảng Ngãi, Kon Tum, Gia Lai, Phú Yên, Đắc Lắc và Lâm Đồng. Đây được xác
định là một tuyến đường chiến lược trong phát triển kinh tế, xã hội, củng cố quốc phòng, an
ninh trên địa bàn khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Đường Trường Sơn Đông sẽ có điểm
đầu nối với đường Hồ Chí Minh tại thị trấn Thạnh Mỹ (Nam Giang, Quảng Nam), điểm cuối
của tuyến đường là cầu Suối Vàng (thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng). Đoạn chạy trong vùng
có chiều dài khoảng 185 km; tuyến đạt tiêu chuẩn cấp V, kết cấu mặt đường bê tông nhựa và
bê tông xi măng.
Thứ hai là hệ thống đường tỉnh lộ và các đường khác. Vùng KTTĐMT có 79 tuyến
đường tỉnh với tổng chiều dài 1.950,54 km. Hầu hết đường tỉnh mới chỉ đạt tiêu chuẩn cấp IV,
V, chất lượng đường nhiều đoạn còn xấu.
- Thừa Thiên Huế có hơn 2.500 km đường bộ, Quốc lộ 1A chạy xuyên qua tỉnh từ Bắc
xuống Nam cùng với các tuyến tỉnh lộ chạy song song và cắt ngang như tỉnh lộ 2, 3, 4, 5, 6, 7,
8A, 8B, 10A, 10B, 10C, 11A, 11B, 15 và các tỉnh lộ khác. Ngoài ra còn có tuyến quốc lộ 49
chạy ngang qua từ tây sang đông nối tiếp vùng núi với biển. Khu vực ven biển, đầm phá có
quốc lộ 49B và một số tuyến ven biển khác. Khu vực gò đồi trung du và vùng núi rộng lớn
phía tây thuộc các huyện A Lưới, Nam Đông có quốc lộ 14, tỉnh lộ 14B, 14C, quốc lộ 49 đi
sang Lào. Toàn Tỉnh có 29 tuyến đường tỉnh với tổng chiều dài khoảng 439 km; các tyến
đường tỉnh cơ bản đạt cấp VI đến cấp III, kết cấu mặt đường cơ bản là bê tông nhựa, láng
nhựa; chất lượng đường còn nhiều đoạn có chất lượng xấu. Đến nay toàn tỉnh đã nhựa hóa
được 80% đường tỉnh, bê tông hóa 70% đường giao thông nông thôn (đường huyện, đường
xã), 100% xã có đường ô tô đến trung tâm.
- Đà Nẵng có tổng chiều dài các tuyến đường bộ là 915,84 km. Trong đó đường Quốc lộ
là 116,43 km, đô thị 780 km, đường tỉnh có 4 tuyến với chiều dài là 99,92 km và đường tuyến
huyện là 64,654 km.
- Quảng Nam nằm trên trục giao thông chính của quốc gia với hệ thống Quốc lộ 1A,
đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Nam – Quảng Ngãi, đường ven biển Đà Nẵng – Hội An –
Chu Lai và các tuyến quốc lộ thuộc Hành lang kinh tế Đông – Tây nối với các tỉnh Tây
Nguyên, Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan, đảm bảo giao thông thông suốt với tất cả các tỉnh
thành trong nước và quốc tế. Tỉnh Quảng Nam có 18 tuyến đường tỉnh, với chiều dài khoảng
336,14 km, các tuyến đường tỉnh cơ bản đạt cấp VI đến cấp III; kết cấu mặt đường bê tông
nhựa, láng nhựa; chất lượng đường nhiều đoạn còn xấu.
173
- Quảng Ngãi có đường Quốc lộ 1A chạy qua tỉnh là 98 km, Quốc lộ 24A nối liền Quốc
lội 1A với KonTum dài 69 km và Quốc lộ 24B dài 18 km. Đường Đông Trường Sơn đi qua
02 xã thuộc huyện Sơn Tây với tổng chiều dài 13 km, đường tỉnh lộ gồm 15 tuyến với tổng
chiều dài 581,9 km, các đường tỉnh cơ bản đạt tiêu chuẩn từ cấp VI đến cấp IV, kết cấu mặt
đường cơ bản láng nhựa; tuy nhiên vẫn còn nhiều đoạn là đường cấp phối và đường đất, chất
lượng xấu. Đường ven biển Dung Quất- Sa Huỳnh đi qua các huyện và thành phố Quảng Ngãi
với chiều dài khoảng 117 Km. Đây là tuyến đường góp phần quan trọng khơi dậy tiềm năng
vừa phát triển kinh tế - xã hội dọc vùng ven biển và nâng cao đời sống người dân. Bên cạnh
đó, Quảng Ngãi có đường nội KKT Dung Quất có tổng chiều dài trên 60km. Tuyến đường
này đang được tiếp tục đầu tư xây dựng hoàn thành các tuyến đường đã quy hoạch.
- Bình Định có 3 tuyến Quốc lộ đi qua địa bàn tỉnh (QL1A, QL1D, QL19) với tổng
chiều dài 208 km. Đường Quốc lộ 1D đoạn qua Bình Định dài 20,7 km thuộc địa bàn TP Quy
Nhơn nối liền 2 tỉnh Bình Định - Phú Yên và Quốc lộ 1A đoạn qua Bình Định đạt tiêu chuẩn
đường cấp III đồng bằng, trong đó đoạn Quốc lộ 1A đi qua TP Quy Nhơn dài 4,7 km được
xây dựng đạt tiêu chuẩn đường đô thị loại II. Còn Quốc lộ 19 qua Bình Định dài 69,5 km nối
liền cảng Quy Nhơn đến các tỉnh Tây nguyên và Nam Lào, Đông bắc Campuchia, tạo điều
kiện thúc đẩy giao lưu kinh tế với bên ngoài, hiện đang mở các tuyến 19B, C. Bình Định có
14 tuyến với chiều dài 467,5 km đạt tiêu chuẩn đường cấp IV, V và đường huyện gồm 20
tuyến với tổng chiều dài 277 km. Bên cạnh đó, đường giao thông nông thôn và đường đô thị
cũng được bê tông hóa một số tuyến đường.
Trong vùng KTTĐMT thì hệ thống đường bộ đóng vai trò chủ đạo trong quá trình vận
chuyển hàng hóa, chính vì thế khối lượng (KL) hàng hóa được vận chuyển và luân chuyển
chủ yếu thông qua đường bộ, cụ thể như sau:
174
Bảng 2. Khối lượng hàng hoá vận chuyển và luân chuyển tại vùng
KTTĐMT
Tỉnh
Ngành vận
tải
2015
2016
2017
KL vận
chuyển
(nghìn
tấn)
KL luân
chuyển
(nghìn
tấn.km)
KL vận
chuyển
(nghìn
tấn)
KL luân
chuyển
(nghìn
tấn.km)
KL vận
chuyển
(nghìn
tấn)
KL luân
chuyển
(nghìn
tấn.km)
Đà
Nẵng
Tổng
36.857
3.100.052
36.884
3.248.308
40.724
3.632.078
Đường bộ
36.569
2.861.719
36.163
2.855.915
39.974
3.210.717
Đường sông
-
-
-
-
-
-
Đường biển
288
238.333
721
392.393
750
421.361
Bình
Định
Tổng
14819
2395317
16794
2561986
17739
2691106
Đường bộ
14765
2346573
16755
2530991
17718
2675783
Đường sông
3
6
3
6
3
6
Đường biển
51
48738
36
30989
18
15317
Quảng
Nam
Tổng
13 225
1 346 911
14 453
1 484 934
16 065
1 657 995
Đường bộ
13 014
1 285 335
14 205
1 416 811
15 800
1 584 738
Đường sông
127
1 864
148
2 014
158
2 177
Đường biển
84
59 712
100
66 109
107
71 080
Thừa
Thiên
Huế
Tổng
8493
725091
9218
777770
9841
838168
Đường bộ
8303
613042
9052
692850
9665
749941
Đường sông
81
971
91
998
96
1134
Đường biển
109
111077
75
83922
80
87094
Quảng
Ngãi
Tổng
7.948
1.310.809
8.951
1.455.190
10.014
1.607.511
Đường bộ
7.852
1.307.905
8.855
1.452.286
9.903
1.604.174
Đường sông
-
-
-
-
-
-
Đường biển
96
2.904
96
2.904
111
3.337
Nguồn: Niên giám thống kê TP Đà Nẵng, tỉnh Bình Định, tỉnh Quảng Nam, tỉnh Thừa Thiên
Huế và tỉnh Quãng Ngãi năm 2017
2.1.2. Hệ thống đường sắt
Cơ sở hạ tầng về đường sắt của vùng KTTĐMT có thuận lợi đó là có đường sắt Bắc -
Nam chạy qua cả 5 tỉnh, vì thế thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa. Cụ thể là tuyến đường
sắt Bắc - Nam chạy qua tỉnh Thừa Thiên Huế dài 101,2km đóng một vai trò quan trọng trong
giao thông của tỉnh. Đà Nẵng có tổng chiều dài đường sắt chạy qua khoảng 40,3km, khổ
đường 1,0 m bao gồm 06 nhà ga, trong đó có Ga Đà Nẵng là ga hạng I. Quảng Nam và Quảng
Ngãi cũng có hệ thống đường sắt xuyên qua chiều dài tỉnh, đảm bảo vận chuyển hành khách
và hàng hoá đi tất cả các địa phương trong nước. Bình Định có đường sắt Bắc - Nam đi qua
dài 148 km gồm 11 ga, trong đó ga Diêu Trì là ga lớn, là đầu mối của tất cả các loại tàu trên
tuyến đường sắt. Ngoài các chuyến tàu Bắc - Nam còn các chuyến tàu nhanh từ Quy Nhơn đi
vào các tỉnh khu vực miền Trung đến TP Hồ Chí Minh và đi ra đến Nghệ An tạo điều kiện
thuận lợi trong việc vận chuyển hàng hóa và hành khách.
Như vậy, tuyến đường sắt Thống Nhất chạy dọc xuyên suốt vùng, đoạn trong vùng
KTTĐMT dài 450 km với 51 ga, trong đó có 3 ga lớn là Huế, Đà Nẵng, Diêu Trì. Tuy nhiên
đây là đường đơn, khổ hẹp 1.000 mm. Đoạn qua đèo Hải Vân có bán kính cong nhỏ, độ dốc