Tạp chí Khoa học sức khoẻ
Tập 1, số 5 – 2023
Bản quyền © 2023 Tạp chí Khoa học sức khỏe
25
Trần Thị Thúy Hà và cs.
DOI: https://doi.org/10.59070/jhs010523080
Thực trạng môi trường lao động của công nhân công ty
than Thống Nhất năm 2022
Trần Thị Thúy Hà1, Lê Mạnh Thưởng2, Phạm Minh Khuê1
Current situation of the working environment at
the Thong Nhat companies in 2022
ABSTRACT: The working environment in the coal mining
industry is currently a public health concern. A cross-sectional
descriptive study assessed the current status of the working
environment at Thong Nhat Coal Company in 2022. Data was
collected by measuring working environment factors according
to the technical routines of the National Institute of Occupational
and Environmental Health; The environmental factors such as
microclimate, light, noise, and dust were measured and evaluated
based on standards issued by the Ministry of Health of Vietnam,
including 21 Standards, five principles, and seven occupational
hygiene parameters. The results showed that The working
environment at Thong Nhat Coal Company in 2022 is still
unsatisfactory, mainly in the stages of coal mining, mining,
transportation, and electromechanical furnaces. The company
needs to pay more attention to the working environment,
focusing on risk factors and harmful effects in the working
environment to improve working conditions and restore the
health of employees.
Keywords: Working environment; Thong Nhat coal company.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Vit Nam l quốc gia c tim năng v khong
sn năng lưng, trong đ c trữ lưng than đ
đến hng t tn. Tuy nhiên khai thác than là
ngnh lao động nặng nhọc, độc hại nguy hiểm
[1], cùng với điu kin môi trường lao động
khắc nghit, cc yếu tố tc hại ngh nghip
c thể pht sinh trong qu trình khai thc chế
biến than như l: bụi, ồn, rung, hơi khí độc….
đu gây nh hưởng đến sức khỏe người lao
động, tăng tỷ l bnh tật, nht l cc bnh
ngh nghip v bnh liên quan đến ngh
1Trường Đại học Y Dược Hải Phòng
2 CDC Quảng Ninh
*Tác giả liên hệ
Trần Thị Thúy Hà
Trường Đại học Y Dưc Hi Phòng
Đin thoại: 0903267059
Email: tttha@hpmu.edu.vn
Thông tin bài đăng
Ngày nhận bài: 04/09/2023
Ngày phn bin: 10/09/2023
Ngày duyt bài: 14/10/2023
TÓM TẮT
Nghiên cứu cắt ngang được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng
MTLĐ tại Công ty than Thống Nhất năm 2022. Số liệu được thu
thập bằng cách đo các yếu tố MTLĐ quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Y
tế ban hành. Đánh giá ô nhiễm MTLĐ của các yếu tố vi khí hậu,
ánh sáng, tiếng ồn, bụi dựa trên cơ sở các quy chuẩn do Bộ Y tế
Việt Nam ban hành. Kết quả cho thấy: Môi trường lao động tại
công ty than Thống Nhất năm 2022 còn nhiều yếu tố không đạt,
chủ yếu ở các công đoạn khai thác than, đào lò, vận tải, cơ điện
lò. Công ty cần quan tâm hơn đến môi trường lao động, chú
trọng các yếu tố nguy cơ, tác hại trong môi trường lao động để
cải thiện điều kiện làm việc và phục hồi sức khoẻ cho người lao
động.
Từ khóa: Môi trường lao động; công nhân, công ty than Thống
Nhất.
Tạp chí Khoa học sức khoẻ
Tập 1, số 5 – 2023
Bản quyền © 2023 Tạp chí Khoa học sức khỏe
26
Trần Thị Thúy Hà và cs.
DOI: https://doi.org/10.59070/jhs010523080
nghip [1]. Điu kin lm vic trong mỏ hầm
lò nặng nhọc, nng ẩm, khí độc hại nht l
bụi mỏ sẽ lm tăng kh năng mắc bnh ngh
nghip, nh hưởng đến sức khỏe của công
nhân lm vic trong mỏ. Bụi mỏ l nguyên
nhân sinh ra cc bnh ngh nghip như: Bụi
phổi, hen phế qun, nh hưởng đến sức khỏe
người lao động v cht lưng cuộc sống cộng
đồng. Qung Ninh l tnh thuộc phía Đông
Bắc Bộ c trữ lưng than lớn nht c nước.
Lực lưng lao động trong ngnh khai thc
than l tương đối lớn. C nhiu công ty khai
thc than trên địa bn trong đ, Công ty than
Thống Nht – TKV l Chi nhnh tập đon
Công nghip than – Khong sn Vit Nam
nằm trong trung tâm vùng than Cẩm Ph -
Qung Ninh, đây l công ty khai thc than
hầm lò. Câu hỏi đặt ra l, người lao động tại
công ty than Thống Nht đang lm vic trong
môi trường lao động hầm lò như thế no?
Nghiên cứu ny đưc thực hin nhằm đnh
gi thực trạng môi trường lao động của công
nhân tại công ty than Thống Nht. Vic
nghiên cứu v môi trường lao động của công
nhân sẽ giúp Công ty v người lao động chủ
động dự phòng sớm cc bnh ngh nghip,
gp phần bo v sức khỏe người lao động nơi
đây hiu qu hơn.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Môi trường lao động bao gồm cc yếu tố vi
khí hậu, nh sng, tiếng ồn, nồng độ hơi khí
độc, nồng độ bụi trong cc phân xưởng khai
thc than; vận chuyển than; thông gi - thoát
nước; sng tuyển than. Đây l cc phân
xưởng thuộc chuỗi khai thc than.
Địa điểm, thời gian nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu: Công ty than Thống
Nht. Số 01, đường Lê Thanh Nghị, phường
Cẩm Đông, thnh phố Cẩm Ph, tnh Qung
Ninh.
Triển khai tại cc phân xưởng của Công ty
than Thống Nht bao gồm:
Phân xưởng khai thc than v đo lò.
Phân xưởng vận ti than trong lò
Phân xưởng thông gi - Thot nước trong
hầm lò
Phân xưởng sng tuyển than
Thời gian nghiên cứu: Từ thng 02 năm 2022
đến thng 9 năm 2022.
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô t cắt
ngang
Cỡ mẫu: Cỡ mẫu cho một số yếu tố môi
trường đưc tính theo công thức tính cỡ mẫu
cho cc nghiên cứu ước lưng trung bình:
n = Z²(1- / 2) x S²/d²
Trong đ: n: Cỡ mẫu nghiên cứu; Z²(1- / 2):
H số tin cậy ở mức xc sut 95% = 1,96; S:
Độ lch chuẩn ước lưng của nhit độ = 0,2;
d: Độ chính xc mong muốn = 0,2;
Sau khi tính ton đưc n = 4 mẫu ở một vị trí
đo cho mỗi yếu tố: nhit độ, độ ẩm, tốc độ
gi, nh sng, tiếng ồn, bụi v hơi khí. Mỗi
phân xưởng sn xut đo đạc ở 3 điểm tại vị trí
người lao động vo lúc 9 - 10 giờ sng trong
ngy lm vic (ly kết qu trung bình). Như
vậy mỗi phân xưởng phi đo 4 mẫu x 3 vị trí
= 12 mẫu cho mỗi yếu tố. Trên thực tế đo 50
mẫu/4 phân xưởng/ mỗi yếu tố vi khí hậu
(nhit độ, độ ẩm, tốc độ gi), nh sng, tiếng
ồn v bụi (bụi hô hp, bụi ton phần);
Phương pháp chọn mẫu
Chọn mẫu đo vi khí hậu: Mỗi phân xưởng sn
xut đo đạc ở 3 điểm tại vị trí người lao động
vào lúc 9-10 giờ sng trong ngy lm vic
(ly kết qu trung bình).
Ly mẫu bụi: Chọn đo ở 3 vị trí/ phân xưởng,
đo liên tục suốt ca lm vic, phân tích, ly kết
qu trung bình.
Công cụ và phương pháp thu thập thông
tin
Cc phương php để thực hin quan trắc
MTLĐ đu đưc thẩm định v công nhận
theo tiêu chuẩn ISO 17025 – 2005 và Vilas
474. Cc kỹ thuật đo v phân tích môi trường
đưc thực hin bới cc cn bộ khoa Sức khỏe
Tạp chí Khoa học sức khoẻ
Tập 1, số 5 – 2023
Bản quyền © 2023 Tạp chí Khoa học sức khỏe
27
Trần Thị Thúy Hà và cs.
DOI: https://doi.org/10.59070/jhs010523080
ngh nghip v khoa Ha sinh của CDC
Qung Ninh. Cc ch tiêu môi trường (yếu tố
vi khí hậu, nh sng, tiếng ồn, bụi v hơi khí
độc) đo đưc so snh với QCVN v v sinh
lao động do Bộ Y tế ban hnh [2].
Các biến số và chỉ số nghiên cứu
Xử lý và phân tích số liệu
Cc số liu nghiên cứu đưc xử lý theo
phương php thống kê Y sinh học. Sử dụng
phần mm SPSS 22.0 để nhập v phân tích số
liu.
Đạo đức trong nghiên cứu
Nghiên cứu đưc sự chp thuận của Hội đồng
khoa học Trường Đại học Y dưc Hi Phòng
(theo quyết định số 1741/QĐ-YDHP ngày
08/12/2021 của Trường Đại học Y Dưc Hi
Phòng) v đưc sự cho phép của lãnh đạo
công ty than Thống Nht. Công nhân tham
gia nghiên cứu đưc gii thích rõ rng v mục
đích, tình nguyn tham gia v c thể từ chối
tham gia ở bt kỳ thời điểm no của nghiên
cứu. Nghiên cứu nhằm mục đích khoa học,
gp phần bo v, chăm sc v nâng cao sức
khoẻ cho người lao động.
Bảng 1. Kết quả quan trắc môi trường lao động
Đánh giá
Chỉ tiêu
Tổng số
mẫu
Tiêu chuẩn
CVSCP
Số mẫu đạt
TCVSCP
Tỷ lệ (%)
Nhit độ không khí (oC)
50
16 - 30
50
100,0
Độ ẩm không khí (%)
50
40 - 80
15
30,0
Tốc độ gi (m/s)
50
0,3 - 2,0
50
100,0
Ánh sáng (Lux)
50
50
100,0
Tiếng ồn (dBA)
50
37
92,5
Bụi toàn phần (mg/m3)
50
≤ 3,0
33
66,0
Bụi hô hp (mg/m3)
50
≤ 2,0
33
66,0
Bng 1 cho thy có 30% số mẫu đo độ ẩm đạt TCCP; Có 34% mẫu đo bụi (toàn phần, hô hp)
và 7,5% mẫu đo tiếng ồn không đạt TCCP. Các tiêu chí v nhit độ, tốc độ gi, nh sng, đu
đạt TCCP.
Bảng 2. Kết quả đo vi khí hậu theo phân xưởng (n=50)
Vị trí đo
Nhiệt độ
(0C)
Độ ẩm
(%)
Tốc độ gió
(m/s)
Phân xưởng khai thc than v đo lò
27,9
91,1
1,18
Phân xưởng vận ti than trong lò
28,5
76,0
0,6
Phân xưởng thông gi – Thot nước trong
hầm lò
27,8
81,0
0,78
Phân xưởng sng tuyển than
28,3
79,0
1,17
TCVSCP
16 -30
40 – 80
0,3 – 2,0
Tên biến
số/Chỉ số
Định nghĩa/cách
tính
Kỹ thuật
thu thập
Nhit độ
Tính theo oC
Đo theo
quy trình
hướng
dẫn của
vin
SKNN và
môi
trường
Độ ẩm
Độ ẩm tương
đối %
Tốc độ gi
m/s
Ánh sáng
Lux
Tiếng ồn
Decibel (dBA)
Bụi toàn
phần v
bụi hô hp
mg/m3 không khí
Tạp chí Khoa học sức khoẻ
Tập 1, số 5 – 2023
Bản quyền © 2023 Tạp chí Khoa học sức khỏe
28
Trần Thị Thúy Hà và cs.
DOI: https://doi.org/10.59070/jhs010523080
Bng 2 cho thy nhit độ v tốc độ gi cc vị trí đo đu đạt tiêu chuẩn v sinh cho phép; Độ
ẩm của phân xưởng khai thc v đo lò v Phân xưởng thông gi thot nước trong lò vưt tiêu
chuẩn v sinh cho phép.
Bảng 3. Kết quả đo nồng độ bụi theo phân xưởng
Vị trí đo
Bụi toàn phần
(mg/m3)
Bụi hô hấp
(mg/m3)
TB
% vượt
TCCP
TB
% vượt
TCCP
Phân xưởng khai thác than
v đo lò
3,91
30,3
2,18
9,0
Phân xưởng vận ti than
trong lò
2,56
-
1,88
-
Phân xưởng thông gi –
Thot nước trong hầm lò
1,89
-
1,16
-
Phân xưởng sng tuyển than
1,62
-
1,17
-
TCVSCP
≤ 3,00
≤ 2,00
Bng 3 cho thy kết qu đo nồng độ bụi theo phân xưởng trung bình cao nht l nhm khai
thc than v đo lò, thp nht l nhm sng tuyển than. Phân xưởng đo lò nồng độ bụi ton
phần vưt TCCP 30,3%; nồng độ bụi hô hp vưt TCCP 9%.
Bảng 4. Kết quả đo tiếng ồn theo phân xưởng
Vị trí đo
Tiếng ồn (dbA)
Phân xưởng khai thc than v đo lò
83
Phân xưởng vận ti than trong lò
78
Phân xưởng thông gi – Thot nước trong hầm lò
84
Phân xưởng sng tuyển than
88
TCVSCP
≤ 85
Bng 4 cho thy nhm phân xưởng sng tuyển c tiếng ồn cao nht, nhm thp nht l phân
xưởng vận ti than trong hầm lò.
BÀN LUẬN
Nghiên cứu cắt ngang tại công ty than Thống
Nht cho thy môi trường lao động còn nhiu
yếu tố không đạt. Môi trường lao động có liên
quan đến biến đổi sinh lý, tình trạng sức khoẻ,
bnh tật, tai nạn của người lao động, nh
hưởng trực tiếp đến năng sut lao động và
cht lưng sn phẩm. Kết qu đo cc yếu tố
môi trường lao động hầm lò của công ty than
Thống Nht (Bng 1) cho thy, có 30% số
mẫu đo độ ẩm đạt TCCP; Có 34% mẫu đo bụi
(toàn phần, hô hp) và 7,5% mẫu đo tiếng ồn
không đạt TCCP. Các yếu tố nguy cơ của môi
trường lao động có thể là nguyên nhân trực
tiếp hay gián tiếp làm rối loạn sức khoẻ và
gây bnh ngh nghip cho người lao động [1].
Các bnh đường hô hp do các yếu tố nguy
cơ từ môi trường lao động gây ra như cc rối
loạn thông khí hạn chế, rối loạn thông khí tắc
nghẽn, bnh bụi phổi, viêm phế qun mạn,
ung thư phổi. Tại Vit Nam, vn đ môi
trường lao động và sức khỏe người lao động
trong ngnh khai thc than cũng đã đưc
quan tâm nhiu trong những năm gần đây,
qua các số liu nghiên cứu của nhiu tác gi
cho thy môi trường lao động ngành than bị
ô nhiễm nghiêm trọng bởi bụi, hơi khí độc,
tiếng ồn cũng như vi khí hậu nóng [3, 4].
Đnh gi kết qu đo nồng độ bụi theo vị trí,
Bng 3 cho thy kết qu đo nồng độ bụi theo
phân xưởng trung bình cao nht là nhóm khai
Tạp chí Khoa học sức khoẻ
Tập 1, số 5 – 2023
Bản quyền © 2023 Tạp chí Khoa học sức khỏe
29
Trần Thị Thúy Hà và cs.
DOI: https://doi.org/10.59070/jhs010523080
thc than v đo lò, thp nht là nhóm sàng
tuyển than. Phân xưởng đo lò nồng độ bụi
toàn phần vưt TCCP 30,3%; nồng độ bụi hô
hp vưt TCCP 9%. Tác hại của bụi đối với
h thống hô hp phụ thuộc nhiu vào kích
thước của hạt bụi, thành phần hóa học và tốc
độ lắng. Tác hại nguy hiểm nht của bụi là
gây xơ ha phổi. Đ l du hiu đặc trưng
trong các bnh phổi [1]. Bụi nhiu vốn l đặc
thù của ngành khai thác than, chính vì vậy khi
nghiên cứu môi trường lao động cũng như cc
bnh liên quan ngh nghip, yếu tố bụi luôn
đưc nhiu tác gi coi là một ch số quan
trọng, yếu tố tác hại ngh nghip nguy hiểm
của ngành khai thác than [3, 4]. Qua các kết
qu đã công bố, có thể nhận thy nồng độ bụi
trong cc năm 2011 đến 2021 đã gim đi
nhiu so với nghiên cứu môi trường lao động
tại mỏ than Thống Nht [5]. Kết qu này có
đưc do máy móc và công ngh khai thác
hin đại hơn nhiu so với trước đây. Công ty
sử dụng máy xúc có dung tích gầu lớn để bốc
xúc đt đ, bốc xúc than, đồng thời trong quá
trình bốc xúc gim khong cch đổ từ gầu tới
thùng xe. Bên cạnh đ Công ty c h thống
phun nước thường xuyên dọc h thống đường
trong khu vực khai thác (phun tự động, ngày
nắng trung bình 2 lần/ca, ngày 2 ca), có xe
tưới nước dập bụi trên các tuyến đường vận
chuyển than và vận chuyển đt đ trong
những ngày nắng. Có h thống lọc bụi bằng
túi vi để thu bụi tại xưởng sàng với 3 phễu
cp liu (tổng công ty có 6 phễu cp liu).
Mặc dù rt nhiu bin php đã đưc thực hin
nhằm gim thiểu bụi trong môi trường lao
động nhưng kết qu nghiên cứu cho thy vẫn
còn nhiu mẫu không đạt, cao hơn TCCP
(38/75 mẫu bụi toàn phần và 29/75 mẫu bụi
hô hp tại khu vực sn xut trực tiếp không
đạt TCCP) (Bng 3). Chứng tỏ yếu tố bụi vẫn
tồn tại v c nguy cơ nh hưởng xu đến sức
khỏe người lao động, cần tiếp tục ci thin.
Vic đo nồng độ bụi trong nghiên cứu này ch
đo theo thời điểm, trong khi vic tiếp xúc với
bụi của người lao động là kéo dài, chính vì
vậy nguy cơ nh hưởng do tiếp xúc với bụi
của người lao động có thể lớn hơn.
Khai thác than là một ngnh lao động đặc thù,
nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Mặc dù điu
kin làm vic v an ton cho người lao động
khai thc đã đưc ci thin từ thế kỷ 19,
nhưng đến nay nó vẫn còn l lĩnh vực nguy
hiểm v độc hại [6]. Trong những năm gần
đây, chính sch hội nhập v thu hút đầu tư đã
kéo theo sự phát triển nhanh chóng v khoa
học, kỹ thuật; nhiu công ngh sn xut mới
đưc hình thành hoặc thiết bị mới đưc nhập
khẩu v đưa vo sn xut. Sự gia tăng nhanh
chóng số lưng các dự án và các doanh
nghip, cơ sở sn xut, kinh doanh, dịch vụ
đã lm tăng thêm cc nguy cơ mt an toàn v
sinh lao động c v phạm vi, tính cht và mức
độ tc động [6]. Trong khai thác than, bụi
phát sinh ở rt nhiu khâu như nổ mìn, khai
thác, bốc xúc đt đ, than… Kết qu trong
nghiên cứu của chúng tôi cũng tương đồng
với kết qu nghiên cứu của tác gi Nguyễn Bá
Dụng và CS [4] tại Công ty Than Hà Tu,
Qung Ninh năm 2014 cũng đưa ra nhit độ
trung bình của người lao động đu cao hơn
tiêu chuẩn cho phép, bụi toàn phần vưt tiêu
chuẩn cho phép 3-4 lần, bụi hô hp vưt 2-3
lần, hm lưng SiO2 trong bụi lớn hơn 15%
[4]. Như vậy cho đến nay, các nghiên cứu v
môi trường lao động trong nước và trên thế
giới đu ch ra người lao động ngành khai
thác than phi làm vic trong môi trường có
nhiu yếu tố độc hại, nguy hiểm, nổi bật lên
là yếu tố bụi. Theo Bo co Điu tra lao động
vic làm của Tổng cục Thống kê năm 2016,
đến cuối năm 2016 ngnh y tế mới qun lý
đưc thông tin tình hình v sinh lao động của
71.082 cơ sở lao động với hơn 4 triu người
lao động (chiếm 31,2% tổng số lao động
trong khu vực làm vic có hp đồng). Số cơ
sở có yếu tố nguy hiểm, yếu tố độc hại là
28.747 cơ sở (40,4%) với 798.926 lao động
tiếp xúc trực tiếp với yếu tố có hại, nguy hiểm