Tiểu luận về chiến tranh " SỐ PHẬN THÀNH MÉT-XƠ "

Tiểu luận về chiến tranh

SỐ PHẬN THÀNH MÉT-XƠ

Đã đăng trên tờ "The Pall Mall Gazette" số 1771, ngày 17 tháng

Mười 1870

Nếu tin vào những tin tức phát đi từ Béc-lin thì hình như bộ tham mưu

Phổ cho rằng Pa-ri sẽ bị chiếm trước Mét-xơ. Nhưng ý kiến này rõ ràng

là dựa vào những lý do chính trị với mức độ cũng ngang như những lý

do quân sự. Làn sóng bất bình ở Pa-ri mà bá tước Bi -xmác trông đợi

vẫn chưa nổ ra, song người ta thì tính rằng tiếng trọng pháo của bên

bao vây vừa rền vang trên thành phố thì tất nhiên sẽ nổ ra sự xung đột

và nội chiến. Cho tới nay người Pa-ri chưa chứng thực những ý kiến

của tổng hành dinh quân Đức về họ; có lẽ cho đến cuối cùng họ cũng

không chứng thực ý kiến đó. Nếu như vậy thì những tính toán về chiếm

Pa-ri vào cuối tháng này hầu như cầm chắc là ảo tưởng, còn Mét-xơ có

lẽ sẽ phải đầu hàng sớm hơn Pa-ri.

Là một cứ điểm, Mét-xơ vô cùng kiên cố hơn Pa-ri. Pa-ri được bố

phòng dựa trên sự tính toán là toàn bộ hoặc ít ra đại bộ phận quân đội

Pháp thua trận sẽ rút lui đến đấy và sẽ tiến hành phòng thủ bằng cách

không ngừng tập kích địch, một kẻ địch mà ý đồ của nó về bao vây

thành phố tất nhiên làm cho nó yếu đi ở mỗi điểm của cái chiến tuyến

dài mà nó buộc phải chiếm lĩnh. Cho nên sức phòng ngự của các công

sự của Pa-ri không lớn lắm và điều đó là hoàn toàn tự nhiên. Thi hành

trước những biện pháp để đề phòng cái tình hình hiện nay đã xảy ra do

Tiểu luận về chiến tranh

sai lầm chiến lược của Bô-na-pác-tơ sẽ làm tăng chi phí của công sự lên

tới một số tiền rất lớn mà thời hạn phòng thủ nhờ đó có thể kéo dài

thêm chưa chắc đã được hơn 2 tuần. Ngoài ra có thể tăng cường rất

nhiều các công sự của cứ điểm bằng cách làm những công sự bằng đất

trong hoặc trước cuộc vây đánh. Còn Mét-xơ thì tình hình khác hẳn.

Thế hệ ngày nay thừa hưởng Mét-xơ của Coóc-môn-tanh và các công

trình sư xuất sắc khác của thế kỷ trước như là một cứ điểm rất mạnh -

rất mạnh bởi những công sự phòng ngự kiên cố của nó. Nền Đế chế thứ

hai đã bồ sung cho nó một vòng đai gồm 7 lô-cốt độc lập rất lớn cách

trung tâm thành phố 2,5 đến 3 dặm để bảo vệ thành phố chống các cuộc

bắn pháo, kể cà của pháo nòng có rãnh, và biến toàn bộ cứ điểm thành

một dinh lũy lớn chỉ thua có Pa-ri. Vì vậy bao vây Mét-xơ là một hoạt

động tác chiến rất dài, ngay khi thành phố chỉ có quân phòng thủ thông

thường thời chiến đóng giữ. Nhưng cuộc vây đánh thì hầu như không

thể tiến hành được khi có 100.000 người hiện đang ở dưới sự yểm hộ

của các lô-cốt của nó. Khu vực vẫn còn nằm trong tay quân Pháp chạy

dài những hai dặm bên ngoài tuyến lô-cốt; để đẩy lùi quân Pháp về

tuyến lô-cốt và chiếm lĩnh khu vực phải đào chiến hào thì cần có nhiều

cuộc đánh giáp lá cà mà giống như những cuộc đánh giáp lá cà người ta

chi thấy ở Xê-va-xtô-pôn; và nếu giả định rằng quân phòng thủ không

mất tinh thần vì chiến đấu liên tục và bên bao vây không bị bẻ gãy vì

những thiệt hại lớn về người thì cuộc chiến đấu có thể kéo dài nhiều

tháng. Chính vì vậy quân Đức không định tiến hành vây đánh chính

quy và cố sức buộc cứ điểm đầu hàng vì đói. Một đạo quân 100.000

người cũng như khoảng 60.000 dân thành phố và rất đông dân nông

Tiểu luận về chiến tranh

thôn lánh nạn trong cứ điểm sớm muộn cũng dùng cạn dự trữ lương

thực nếu như cuộc bao vây giữ được thật chặt; có khả năng là thậm chí

ngay cả trước khi xảy ra việc đó, sự mất tinh thần trong quân phòng thủ

đã buộc cứ điểm đầu hàng. Khi mà một đạo quân nào đó thấy rằng nó

đã bị vây chặt, mọi ý đồ chọc thủng vòng vây đều vô ích và mọi hy

vọng chi viện từ bên ngoài đều tiêu tan thì ngay cả đạo quân tốt nhất

cũng sẽ dần dần mất tinh thần kỷ luật và tinh thần đoàn kết do ảnh

hưởng của sự gian khổ thiếu thốn, khó khăn và nguy hiểm mà họ buộc

phải chịu đựng rõ ràng là chi để bảo vệ danh dự của quân kỳ.

Có một thời gian, chúng tôi đã uổng công tìm kiếm triệu chứng của sự

mất tinh thần ấy. Dự trữ lương thực trong thành phố nhiều hơn người ta

phỏng đoán rất nhiều, do đó đạo quân ở Mét-xơ có đủ lương thực trong

một thời gian khá dài. Song dự trữ lương thực ấy tuy dư dật nhưng hình

như chất lượng tồi, điều đó là hoàn toàn tự nhiên vì rằng đối với quân

đội dự trữ ấy sẽ là lương thực ngẫu nhiên để lại trong thành phố chứ

chưa bao giờ được dành để dùng vào cái mục đích mà hiện nay chúng

ta được sử dụng vào. Kết quả là thực phẩm ấy của binh sĩ rút cục không

những khác với những thứ mà họ quen dùng mà còn hoàn toàn không

bình thường và gây ra nhiều loại bệnh tật ngày một nghiêm trọng, vì

những nguyên nhân gây nên những bệnh tật ấy tác động ngày càng

mạnh mẽ hơn. Dường như hiện nay giai đoạn ấy của cuộc phong tỏa đã

tới. Trong số những thực phẩm mà Mét-xơ thiếu có bánh mì, thức ăn

chính và quen dùng của nông dần Pháp, và muối. Muối hết sức cần

thiết cho việc giữ sức khỏe và vì người Pháp tiêu dùng tinh bột làm

Tiểu luận về chiến tranh

lương thực tăng chất mỡ hầu như hoàn toàn dưới dạng bánh mì nên

bánh mì cũng hết sức cần thiết như muối. Tình trạng binh sĩ và dân cư

buộc phải ăn thịt là chính nghe nói đã gây ra bệnh lỵ và bệnh hoại

huyết. Không quá tin vào những tin tức của bọn đào ngũ, những kẻ

thường nói những điều mà chúng ta cho là được lòng người bắt chúng,

song chúng tôi vẫn tin rằng tình hình là như vậy vì rằng trong những

tình huống như thế thì nhất định phải xảy ra chính điều đó. Lẽ tự nhiên,

do nguyên nhân ấy khả năng mất tinh thần sẽ tăng lên nhanh chóng.

Trong một bài tường thuật cuộc xuất kích của Ba-den ngày 7 tháng

Mười một, phóng viên rất có tài của tờ "Daily News" ở Mét-xơ đưa tin

rằng sau khi quân Pháp chiếm được mấy làng ở phía bắc pháo đài

Xanh-ê-loa (ở phía bắc Mét-xơ, trong thung lũng sông Mô-den) họ đã

tổ chức trên bờ sông gần cánh phải của họ một cụm quân ít ra là 30.000

người tiến về phía quân Đức. Đội quân này, hoặc cụm quân gần mấy

đội quân này, rõ ràng được dùng để chọc thủng vòng vây. Một nhiệm

vụ như thế đòi hỏi phải có quyết tâm cực lớn. Những đội quân này

buộc phải tiến thẳng vào hình cánh cung hình thành bởi những đội quân

và những đơn vị pháo tập trung hỏa lực vào chúng; sức mạnh của hỏa

lực này sẽ tăng lên cho đến tận khi trực tiếp kề sát với đông đảo quân

lính địch và bấy giờ nếu quân Pháp đập tan được những đội quân và

những đơn vị pháo ấy thì sức mạnh hỏa lực ấy lập tức giảm đi nhiều,

nhưng nếu như quân Pháp buộc phải rút lui thì lại gặp phải cùng hỏa

lực đan chéo đó. Binh sĩ dường như hiểu được điều đó; ngoài ra, để tiến

hành những hoạt động đòi hỏi phải dốc sức cao độ ấy, hình như Ba-den

Tiểu luận về chiến tranh

đã sử dụng những đơn vị giỏi nhất của mình. Nhưng nghe nói họ thậm

chí chưa tới được phạm vi hoạt động của hỏa lực súng trường của đông

đảo quân lính Đức. Trước khi họ đến được điểm đột biến, hỏa lực của

pháo binh và tuyến bộ binh đã phá vỡ hàng ngũ họ: "những đội quân

dày đặc thoạt đầu dao động rồi tan rã".

Lần đầu tiên trong cuộc chiến tranh này, chúng tôi nghe thấy nói những

điều như vậy về những con người đã có thể dũng cảm chống lại hỏa lực

ác liệt cũng như gươm giáo trong các trận ở Vi-ông-vin, Gra-vơ-lốt và

trong những cuộc xuất kích vừa rồi. Sự bất lực ngay cả trong việc tìm

cách hoàn thành một cách nghiêm túc nhiệm vụ được giao phó dường

như chứng tỏ rằng đạo quân ở Mét-xơ không còn là đạo quân trước kia

nữa. Điều đó có thể chưa phải là triệu chứng của sự mất tinh thần mà

chỉ chứng tỏ sự sa sút tinh thần, cảm giác không có lối thoát, và sự hiểu

rõ rằng mọi mưu toan đều vô ích. Từ tình trạng đó đến sự mất tinh thần

thực sự chẳng còn mấy nỗi, nhất là đối với binh si Pháp. Và mặc dù

dựa vào những dấu hiệu đó mà tiên đoán rằng Mét-xơ sẽ thất thủ nhanh

chóng còn hơi sớm nhưng dù sao thật đáng ngạc nhiên nếu sắp tới đây

chúng ta không thấy những triệu chứng khác chứng tỏ rằng sự phòng

thủ của Mét-xơ đang yếu đi.

So với sự thất thủ Pa-ri thì sự đầu hàng của Mét-xơ có ảnh hưởng nhỏ

hơn nhiều về mặt tinh thần nhưng có ảnh hưởng lớn hơn nhiều về mặt

vật chất đối với tiến trình của chiến tranh. Nếu mất Pa-ri, nước Pháp có

lẽ sẽ đầu hàng nhưng sự tất yếu đó có lẽ không lớn hơn hiện nay. Vì

muốn kìm giữ Pa-ri vào vùng phụ cận của nó cần phải sử dụng tuyệt

Tiểu luận về chiến tranh

đại bộ phận quân đội hiện đang bao vây thành phố này và rất không

chắc rằng quân Đức có thể rút ra được một số quân đủ để tiến về Boóc-

đô. Nhưng nếu Mét-xơ đầu hàng thì sẽ giải phóng được 200.000 quân

Đức, mà với tình trạng hiện nay của những đơn vị quân đội Pháp ở

ngoài các cứ điểm thì đạo quân như thế là hoàn toàn đủ để tiến quân

đến bất cứ nơi nào trên khắp đất nước không được bào vệ và làm bất cứ

gì ở đó. Việc mở rộng thêm nữa vùng chiếm đóng mà hai dinh lũy lớn

cân trở có lẽ sẽ lập tức lại bắt đầu còn mọi ý đồ tiến hành chiến tranh

du kích mà hiện nay có thể là rất hiệu nghiệm, bấy giờ sẽ bị đè bẹp

nhanh chóng.