Tiểu luận "Đặc trưng của chính thể cộng hòa và những biến dạng của nó trong mỗi chế độ nhà nước"

Ấ Ặ

ứ ướ

ỗ ể ủ ổ ế ấ

ố ể ộ ộ ể ộ

i có các hình th c t n t ạ ư ồ ạ

ị ổ ủ ể ộ ạ

ạ ủ ữ

ỗ ỗ ớ ế ạ ị ể ộ ố

ủ ử ể ộ

ư c. ế ủ ẽ ỗ ế ộ

Ộ

ố ậ ứ ự

i cao c a ủ c v i nhau và v i nhân ớ ậ ướ ơ ớ

ứ ệ ữ ch c v n hành quy n l c nhà n c,xác l p các m i quan h gi a các c quan nhà n c. ướ ố ổ ứ ậ

c trong đó nguyên th qu c gia và c ố ủ ơ xác l p h th ng c quan t ệ ố ơ ướ ề ự ướ

ượ

ộ ở ơ c

ạ ạ ệ

ộ c tâp trung ươ ng b u c ầ ử ườ i cao c a nha n ủ ứ

c hình thành b ng con đ i quý t c đ i cao c a nhà n ủ ề ự ố c hình thành b ng con đ ằ c trong đó quy n l c t ề ự ố ượ ướ c ườ ng ươ ướ ớ ệ ạ ằ ơ ộ

ể ộ ươ ổ

ứ ầ

c mà trong đó nguyên th ề c v a là ng c r t l n v a là ng ủ ề i đ ng đ u chính quy n hành pháp và có quy n i đ ng đ u chính ầ ườ ứ i đ ng đ u nhà n ầ ướ ừ ườ ứ ườ ứ

ế ộ ứ ậ ị

ầ c trong đó c quan l p pháp b u ướ ơ ủ ng thành l p v i s tín nhi m c a ớ ự ệ ậ ổ ố

ứ ỗ

I.Đ T V N Đ Ề c ph bi n trên th gi i tuy nhiên tuy Chính th c ng hòa là hình th c nhà n ế ớ ể ộ thu c vào đ c di m c a m i qu c gia mà đã làm xu t hi n các bi n d ng c a chính ế ệ ủ ạ ặ ộ th c ng hòa, đó là chính th c ng hòa dân ch và chính th c ng hòa quý t c. ể ộ ủ Trong các bi n d ng l i khác nhau nh chính th c ng hòa ư ế ạ dân ch có 3 hình th c c b n đó là: c ng hòa t ng th ng, c ng hòa đ i ngh và ộ ố ộ ứ ơ ả c chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó ta c ng hòa h n h p. Đ hi u đ ể ể ượ ợ ộ ỗ c n g n v i đi u ki n t n t i c a m i qu c gia qua các giai đo n l ch s trong m i ầ ệ ồ ạ ủ ề ắ c. Sau đây em s trình bày đ c tr ng c a chính th c ng hòa và ch đ nhà n ặ ướ ế ộ nh ng bi n d ng c a nó trong m i ch đ nhà n ướ ạ ư II. N I DUNG 1. Các khái ni mệ Hình th c chính th là cách th c, trình t ể nhà n dân trong quá trình t Chính th c ng hòa là hình th c nhà n ể ộ ứ quan l p pháp đ c lâp ra do b u c . ậ ầ ử C ng hòa dân ch là hình th c mà quy n l c t ứ ủ quan đ i di n đ i bi u c a nhân dân đ ể ủ C ng hòa quý t c là hình th c nhà n ộ tâp trung vào c quan đ i di n cho gi b u cầ ử Chính th c ng hòa t ng th ng là hình th c nhà n ố quôc gia do nhân dân b u ra la ng ầ l c nhà n ướ ấ ớ ừ ự phủ Chính th c ng hòa đ i ngh là hình th c nhà n ạ ra t ng th ng chính ph do t ng th ng và th t ổ ủ ướ ủ ố ngh vi n. ị ệ C ng hòa h n h p ( c ng hòa l ợ ộ ư ư ng tính) là hình th c chính th v a có nh ng ể ộ ể ư ạ ộ ể ộ ữ

ủ ể ộ ổ ữ ủ ỗ ế ạ ạ

c.

ướ ể ộ Chính th c ng hòa trong nhà n ph ủ ế ở ươ ậ

c ch n ả ể

ướ v i l c l ế ớ ự ượ ệ ấ ự ả ưở ị

ủ ô t p trung ch y u ng s n xu t có trình đ t ộ ươ ẫ ể ả

c. Th ị ươ ị ẵ

ưỡ đ c tr ng c a chính th c ng t ng th ng và nh ng chính th c ng hòa đ i ngh . ị ố ặ 2. Chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó trong m i bi n d ng nhà ế nướ 2.1. Trong nhà n c ch nô. ủ 2.1.1. Chính th c ng hòa ng Tây. Đó ể ộ ẫ ng đ i cao d n là do s phát tri n kinh t ố ự ng l n nhau c a các nhà đ n s phong phú trong qquan h chính tr và s nh h ủ ế ự n ấ ớ ng r t l n ng nhân, ki u dân trong các thành thhij khá phát tri n nh h ưở ướ ề ỏ đ n đ a v s n có c a t ng l p quí t c cũ. M t khác s đ u tranh và đi đ n th a ặ ủ ầ ế ề ng đ i tr ng trongcow ch quy n hi p gi a các th l c chính tr s m t o ra xu h ướ ệ ự ấ ố ọ ớ ị ớ ế ự ộ ạ ế ế ữ

i s chuyên quy n trong b máy nhà n ể ể ộ

ố ầ ề ệ ạ ợ

ộ

ủ ế c b u ra làm nhi m v đi u hành đ t n ấ ướ ầ ả

ạ ụ ề ộ ồ ượ ủ ơ ộ ồ ệ ư ố

trong chính th này c. l c đ ch ng l ạ ụ ướ Ở ự i ích c a mình đó là đ i hôi nhân dân. Tuy nhân dân b u ra c quan đ i di n cho l ạ ơ nhiên, vai trò c a đ i h i nhân dân trong t ng bi n d ng c ng hòa là khác nhau. Bên ừ ủ ạ ộ c và qu n lý c nh đó có các c quan đ ơ ạ xã h i và ki m soát c a c quan t ấ i cao nh : H i đ ng giám sát, H i đ ng ch p ể ộ chính.

Trong quá trình phát tri n quan h giai c p r t gay g t gi a ch nô v i nô l ữ ủ ắ ớ

ị ộ ề ầ ả ộ

ườ ế ủ ạ

, ệ ệ ấ ấ i đi cai tr đã bu c các nhà c m quy n ph i có ị ể ế c nh ng bi n d ng trong chính th c ng hòa ch nô ta c n g n v i các ể ộ ể ứ ớ ẫ ọ ế ể ộ ầ ủ ạ ắ ớ

gi a các dân t c b áp b c v i ng ữ nh ng c i cách quan tr ng d n đ n nh ng bi n d ng c a chính th c ng hòa. Đ ữ ả ữ n m b t đ ắ ượ ắ ữ c c th đi n hình. nhà n ướ ụ ể ể 2.1.2. Chính th c ng hòa dân ch . ủ ể ộ

ể ủ ướ

ư ủ ề ặ ướ Đi n hình cho chính th này là nhà n ộ

ươ ề ượ ể ể ấ ế ạ ổ ạ

ườ ầ ử i tham gia b u c là nh ng nam công dân đã tr ữ i Hi L p c đ i. Trong chính th này đ u đ ữ

ấ ả ề hào c a ng ủ ầ ử ồ ự ng b u c mà nh ng ng ố ự

ả ề ự ấ ớ

ế ị ộ ề ự ấ c: ban hành, bãi b lu t, xây d ng b máy nhà n ướ

c Aten, đ i h i nhân dân th ườ ự ầ

ể ề c… ơ i chính tr cho đa s ị

ể ự ạ ấ ộ ộ i r t nhi u quy n l ề ợ ề ị

i quy n tham gia vào quyên l c và cũng t ệ i dân t ườ ề

ạ

ỗ ướ ự ị ủ ề ự c: “ M i công dân đ u có quy n b y t ề ệ ủ ề ề

ế ề

ả

ầ i n n dân ch . C quan qu n lý nhà n ướ i đ ườ ượ ủ ơ ng th c rút thăm. Ng ứ ả ừ ầ

ề ạ

ướ ể ể

c đó là nhà n ế ế ể ế ỉ

ế c này nói riêng và ướ ừ ế ỉ ộ ở

ự ư ủ

ề quan tr ng. trên th c t ể ộ ế ế ị ấ ạ ệ ứ ấ ọ

ộ ạ

ướ ở

c b u và gi ệ

ố ờ ưở ể ế ệ

ấ ọ

c Spac gi c Athen. M c dù ch là dân ch ch nô ỉ c sau k th a r t nhi u và nh ng đây là mô hình chính th r t ti n b mà các nhà n ế ừ ấ c hình thành qua là ni m t ể ề ng ưở con đ ườ do và không ph i là ki u dân. C quan quy n l c cao nh t là đ i ạ thành có ngu n g c t ơ ề h i nhân dân có quy n l c r t l n trong vi c th o và quy t đ nh các v n đ các v n đ ấ ệ ộ Trong nhà h tr ng c a đ t n ỏ ậ ủ ấ ướ ệ ọ 2-3 l n trong m t tháng là c quan ban n ng h p t ạ ộ ọ ừ ướ ố hành pháp lu t. Chính th này đã mang l ậ do. Cùng chính th này là m t ch đ chính tr dân ch khá cao t o cho ng ạ ủ ế ộ ườ ch u trách nhi m v các quy t đ nh con ng ự ị ế ị ề ề ự c a mình, t o ra tính tích c c chính tr c a xã h i đ th c hi n và ki m soát quy n l c ể ộ ể ự ủ nhà n quan đi m c a mình v các vân đ mà ể ầ ỏ h quan râm, có quy n sáng ki n pháp lu t, yêu c u đ i h i h y b các đ o lu t làm ạ ậ ạ ộ ủ ỏ ậ ọ c là h i đ ng 500 do đ i h i nhân t n h i t ạ ộ ộ ồ ạ ớ ề ổ dân b u ra theo ph 30 tu i tr lên và c b u ra ph i t ầ ở ổ ươ ph i tr i qua kì thi sát h ch v chính tr . ị ả ả 2.1.3. Chính th c ng hòa quí t c ộ ể ộ ừ ế ỉ c La Mã (T th k Tìm hi u chính th này ta c n tìm hi u 2 nhà n ầ IV đ n th k I TCN) và nhà n 2 nhà c Spac(T th k VII đ n th kirIV TCN). ở ướ chính th c ng hòa quí t c nói chung thì tuy có đ i h i nhân n ạ ộ ướ dân nh ng vai trò c a nó r t h n ch vì nhân dân không mang tính th c quy n mà ch ỉ ề quy l c mang tính hình th c trong vi c quy t đ nh các v n đ ề ự ự ế ng lão g m 28 thành viên đ i di n cho 28 b l c do giói quí t c thu c v h i d ng tr ộ ệ ộ ề ộ ồ ạ ồ ưở c Spac) còn ằ c La Mã thì th c quy n n m nhà n b u ra t hàng ngũ quí t c (nhà n ề ự ướ ộ ừ ầ ữ ứ ụ ch c v trong tay vi n nguyên lão bao g m nh ng quí t c trên 60 tu i đ ổ ượ ầ ộ ữ ồ ế ng lão có quy n quy t su t đ i.trong th ch này h i d ng tr ng lão hay vi n tr ộ ồ ề c khi c và có quy n ban hành pháp lu t tr đ nh các v n đ quan tr ng c a đ t n ậ ướ ề ủ ề ị i quý t c quân s bâu ra 2 vua co đ a ra dai h i nhân dân . Ngoài ra ư ộ ớ ướ ư ưở ấ ướ nhà n ở ộ

ớ ộ ồ

c gi ộ ạ

ượ ộ ồ c b u ra t ừ

ệ ấ ướ ệ ườ ề ư ấ ớ ướ ụ ề

ủ ệ ữ ẻ ộ c và qu n lý xã h i theo nhi m kỳ 1 năm. ữ

ỉ ơ ư ộ ưở ớ ủ c La Mã 1 h i đ ng ch p chính đ ượ ầ ộ ủ ủ

ặ ử ề ườ ộ ượ ậ

ả ể

đ c bi ệ ả

ữ ế ự ủ ế ự ệ ổ ươ

ầ ể ủ ể ộ ể ủ ự ượ ế ỗ ở ạ ổ ể s khai ,tuy ch là n n dan ch ch nô nh ng nó cũng th hi n s ủ i và nhi u đ c đi m mà các nhà n t b c trong l ch s loài ng ể ề ị ưở ả ọ ậ t là s phát tri n c a nhanh chóng c a quan h s n xu t ự ấ ở ng quan l c l ị ạ

c phong ki n

ể ể ế ế ướ ế ộ

ế ệ ủ ủ ế ấ

ạ m t s thành ph . ể ự ố

ạ

ố ướ ế

ộ ố ấ ả ạ ầ

ng vũ trang , t ề ổ ứ ề

ể ộ

tr ế ự ị ở ế Ở ể ả

ể c phong ki n . ề ộ ồ ế các nhà n ố ướ ộ ố ầ ư ố

ộ ồ ủ ẽ ề ả

ậ ủ ự ấ ộ ộ

đây ch mang tính cá bi ự ụ ể ố ể ộ ố ế ạ ổ

ế ọ ỉ ế ể ể ố

ế ể ủ ự ế

ệ

ố ả ạ s phát tri b n và t ừ ự ấ ư ả b n phát tri n khá m nh. ạ ể ệ ả c t ướ ư ả

ể ộ

ể ộ ướ ứ

ướ ệ

s n không ch là s k th a c a các nhà n ự ế ừ ủ ự ề ướ ự ộ

ộ ng m i. đó chính là t v t b c và s xu t hi n c a các trào l u t ệ ể ớ ế ượ ậ ư ả ộ ấ

ự ế t ư ư ưở ng l n trên th gi ế ớ

c đ s n chính th c ng hòa là hính th c nhà n ỉ ơ ấ ủ t ư ưở ướ

ậ ơ

ư c mà t ỗ ướ ứ ế ứ ủ

ng . Có h i đ ng giám sát quy n l c ngang nhau và ngang quy n v i h i đ ng b tr ộ ồ ề ề ự i quý t c b u ra i là đ i di n cho t ng l p quý t c giàu có l p trên đ g m 5 ng ộ ầ ớ ớ ồ ầ ả ng lão và c và có quy n l c r t l n, có th ki m soát ho t đ ng c a ca h i đ ng tr ạ ộ ưở ể ể 2 vua . Còn o nhà n hàng ngũ đ i quý ấ ạ ộ ồ t c làm nhi m v đi u hành đ t n ả ộ ứ ủ ề Chính th c ng hòa ch nô và nh ng bi n d ng c a nó là nh ng hình th c c a n n ế ể ệ ự c ng hòa c đi n ộ c hi n đ i ti n b v ạ ướ ệ ế ề ng c a nhi u ngày nay còn ph i h c t p. tuy nhiên trong quá trình phát tri n do nh h ủ y u t ng Tây ph ươ ế ố ậ đã làm thay đ i t ng gi a các th l c th l c chính tr … đã làm cho chính th c ng hòa đã đ n th ch b i chính th quân ch trong giai đo n sau. 2.2. Trong nhà n Trong ch đ phong ki n hình th c chính th ch y u là chính th quân ch ủ ứ ể ộ chuyên ch tuy nhiên bên c nh chính th này còn có s xu t hi n c a chính th c ng ể các thành ph này v i s phát tri n th công hòa phong ki n ủ ế ở ộ ố ớ ự ố Ở ự ng nghi p các thành ph này đã l n m nh c v qui mô và ti m l c. nghi p và th ả ề ố ề ớ ệ ươ ệ c đáu tranh v i vua chúa phong ki n đò V i s phát tri n đó các thành ph đã t ng b ớ ừ ể ớ ự ố quy t trong m t s v n đ : b u ra c qua quy n t n đ i di n đ qu n lí thành ph , ể ệ ơ ế ề ự thành l p l c l ch c tòa án riêng th m chí có c đ ng ti n rieengvaf ả ồ ậ ậ ự ượ thu m t s lo i thu …Qú trình phát tri n đó đã d n hình thành nên chính th c ng hòa ầ ộ ố ạ phong ki n t chính th này quy n qu n lí các công ề vi c chung cua thành ph thu c v h i đ ng thành ph do dân c thành ph b u lên , ệ h i đ ng s giao quy n qu n lí các lĩnh v c c th cho các thành viên c a h i đ ng. ộ ồ Tuy nhiên các thành ph này th c ch t các thành ph này v n thu c b ph n c a lãnh ẫ ệ đ a , lãnh th phong ki n và bên c nh đó chính th c ng hòa t ị ở m t s thành ph phát tri n còn nói đ n ch đ phong ki n là nói đ n chính th quân ế ở ộ ố ự ch chuyên ch . Tuy nhiên s phát tri n c a cá thành ph này đ t o đi u ki n cho s ề ủ ệ xu t hi n và phát tri n c a quan h s n xu t t ế c a c a kinh t ể ủ ủ ể ủ ấ mà chính th c ng hòa nhà n ở ể ộ 2.3.Trong nhà n s n c t ướ ư ả 2.3.1. Chính th c ng hòa c t Trong nhà n ấ c ph bi n nh t ướ ư ả ổ ế hi n nay,chính th c ng hòa t c mà c tr ể ộ nó còn phát tri n t i m t trình đ cao h n r t nhi u . s ti n b này d a trên s phát tri n kinh t ư ự ể ớ ng phân chia quy n l c c a các nhà t t i nh Montesquieu, J. ề ự ủ ưở ư ớ linbergh, J.locke… Theo đó b máy nhà n c chia thành các c quan khác nhau ộ ơ ượ pháp. Tuy nhiên tùy vào theo ch c năng đó là các c quan : l p pháp , hành pháp , t ổ ng ng v i nó là t ng t ng bi n d ng c a chính th c ng hòa trong m i n ớ ươ ể ộ ừ ể ề th ng, ngh vi n, chính ph . Các c quan này có quy n l c ngang nhau có th ki m ố ạ ị ệ ề ự ủ ơ

ọ ố ế ể ạ ộ

ế ẫ ừ ủ ơ

ộ ơ ủ

ề

ệ ướ

ể ướ ử ự

ộ ể ộ ề ự ộ ể ộ ề s n t ướ ư ả ươ

ạ ể ộ ớ ệ

ộ ộ

ổ ể ạ ư sàn ch còn d ng c ng hòa dân ch , ủ i v i 3 hình th c c b n đó là: c ng hòa đ i ngh , ị ứ ơ ả ợ . Đ c tr ng c a t ng chính th này nh sau: ủ ừ

ộ ộ

c t các nhà n

ạ ứ ụ ổ

ủ ướ

ự

ế ướ ề ế

ấ ng h p đ t n ự ổ ườ ệ ợ ổ

ầ ề ệ ủ ị ả ệ ủ ủ ủ

ị là chính th đ c mà trong b máy nhà ộ ộ ướ c vùa có ch c v t ng th ng v a có ch c v th t ườ ứ ng t ng th ng là ng i đ ng ừ ố ố ổ i đ ng đ u chính ph . T ng th ng do ngh vi n ị ệ ng là ng ố ố ủ ổ ườ ứ ề c hi n pháp quy đ nh khá nhi u quy n song trên th c t không có th c quy n, ự ế ề ượ i quy t công vi c c a nhà n c (trong đi u 87 Hi n pháp ự c đánh giá ổ ố ỉ ượ c b kh ng ho ng. T ng th ng b nhi m thành viên c a ủ ố ấ ướ ả đ i di n c a các đ ng ho c liên minh c a các đ ng ặ ả i tán ngh vi n. ả ị ệ ề ế ố

ủ ế ủ ề ậ ổ ố

ắ ổ ự ề ọ

ạ ạ

ệ t. ệ ế ơ ả ề ổ

ắ ng trình tr ướ ệ ố

ể ữ ề ệ ố

ộ ố

ướ ố ộ

ủ c và các b tr ộ ưở ị ng ph i tr l ổ ớ ộ ư ề ề ố ị

ả ả ờ ộ ệ ả ờ ợ ố

ả

ố

ổ ố ộ ướ ề ệ ướ ệ

ư ề ứ ủ ướ ế ủ ể ị ệ ậ

ề ự ố ủ ơ ạ ộ ể ộ

ị c qu c h i liên bang”. ị ệ ố ế ủ ị

ơ ch và đ i tr ng và ki m soát l n nhau trong quá trình ho t đ ng. Vai trò c a các c ng hình thành các c quan này quan này cũng khác nhau trong t ng bi n d ng. Con đ ườ ạ th hi n s ti n b h n h n so v i chính th quân ch chuyên ch : n u trong hình ớ ủ ể ệ ự ế ế ế ể ẳ c t p trung trong tay nhà vua th c chính th quân ch chuyên ch quy n l c nhà n ướ ậ ế ề ự ể ứ c truy n theo nguyên t c th t p thi nhân dan tr giai c p quí t c không có quy n đ ề ấ ừ ế ậ ắ ượ ộ ắ ch c theo nguyên t c c t c thì chính th c ng hòa đ tham gia vào công vi c nhà n ượ ổ ứ c thu c v nhân dân . T đó có th kh ng đ nh b u c tr c ti p ,quy n l c nhà n ẳ ừ ị ế ầ ộ chính th c ng hòa là m t mô hình nhà n b hoàn c t ng đ i ti n b , nó t ừ ỏ ố ế toàn v i m i d u n c a nhà n c phong ki n chuyên ch . ế ế ướ ọ ấ ấ ủ Hi n nay, chính th c ng hòa c t các nhà n ở ỉ ướ ư c ng hòa quý t c đã không còn t n t ồ ạ ớ ộ ộ c ng hòa t ng th ng và c ng hòa h n h p ư ỗ ộ ố ộ ặ 2.3.2 C ng hòa đ i ngh (hay c ng hòa ngh vi n) ị ệ ị ạ ch c C ng hòa đ i ngh ể ượ ổ ứ ở n ứ ụ ủ ướ ướ đ u qu c gia và th t ầ b u, đ ị ế ầ không tr c ti p tham gia gi ả ế Italia qui đ nh r t rõ). T ng th ng không có v trí vai trò đích th c , nó ch đ ị cao trong tr ị ủ chính ph không theo ý mình mà t ừ ạ có đa s gh trong ngh vi n. T ng th ng có quy n gi ị ệ ố ổ là t ng th ng và chính ph ( ch y u là Quy n hành pháp do 2 b ph n n m gi ộ ữ ổ phía hành pháp. T ng n i các ) ,m i ho t đ ng c a t ng th ng đi u có s đ ngh t ạ ộ ị ừ ề ủ ổ ộ th ng không có quy n đích th c trong vi c ban hành các văn b n qui ph m ph m pháp ề ố ả ự lu t và không có quy n h n nào đ c bi ạ ề ậ ặ c theo th ch này đ u tuyên b nguyên t c : t ng th ng có Về c b n các n ố ướ ố ể ộ ề th “vô trách nhi m” v chính tr , t c là không ph i t c qu c h i v ả ườ ề ị ứ ể c qu c h i ( đi u này khác v i chính th i ch t v n tr nh ng vi c mình làm và tr l ấ ấ ộ ả ờ ướ t Nam trong các kì h p Qu c h i ch t ch Vi c ng hòa dân ch xã h i ch nghĩa, ủ ị ọ ệ ở ủ ộ n ế c qu c h i). Ví d nh đi u 90 Hi i ch t v n tr ụ ấ ấ ướ ạ ộ pháp Italia qui đ nh t ng th ng c ng hòa không ph i ch u trách nhi m v ho t đ ng ả ệ ng h p ph n b i T qu c và xâm c a mình trong th i gian đ m nhi m ch c v tr tr ứ ụ ừ ườ ộ ổ ả ủ c qui đ nh nguyên th qu c gia ph i ch u i Hi n pháp”. Tuy nhiên cũng cí n ph m t ị ố ủ ị ế ớ ạ trách nhi m tr ị c qu c h i nh đi u 42 Hi n pháp qui đ nh : t ng th ng liên bang ch u ố ộ ệ trách nhi m v vi c th c hi n ch c năng c a mình tr ự ệ i cao c a chính th này là ngh vi n, ngh vi n l p ra và giám C quan quy n l c t ị i cao c a ngh sát ho t đ ng c a chính ph . Chính th c ng hòa tuyên b quy n l c t ủ ề ự ố ế vi n thành ch đ đ i ngh , ngh vi n có th ban hành Hi n pháp và lu t, b u và ph ị ệ ậ tru t t ng th ng, ngh vi n có th y quy n l p pháp cho chính ph trong m t s lĩnh ể ủ ế ộ ạ ố ầ ộ ố ệ ấ ổ ể ề ậ ị ệ ủ

ng ph i ch nh trách nhi m tr ị ệ ệ ướ ể ả ị ệ ớ c ngh vi n k c trách nhi m liên đ i

ơ ủ ủ ứ

ộ ự ự ầ ng, th ủ ướ ố

ướ ng cũng là ng ộ

ộ

ả ầ

ị ộ ộ ọ ề ườ ộ ưở ộ

ự

ề ố ạ ộ

ố ồ ủ ủ ể ả ự

ạ ầ ớ i tán ngh vi n tr ướ ạ ộ i ố ừ ẩ ứ ỉ ệ ế Hi n ồ ạ ở ộ ố

ổ ộ

ở ỹ

ầ c c hình thành đ u tiên ộ ố ướ ở

ụ

ứ ứ ắ ế ụ ở ch c b máy nhà n ắ ủ

ế ệ ể ệ ồ ề ự ố ơ ế ự ầ

ố ượ ể Philippin và m t s n ể ệ ự ướ ề ấ ỹ ề ề ậ ế ợ

ư ề

ướ ể

c v ngh vi n, quy n hành pháp thu c v t ng th ng và quy n t ượ ị ề ư ề ổ ề ề ộ ồ ộ

ườ ứ ừ ầ

i đ ng đ u qu c gia v a là ng ố c không có ch c v th t ườ ứ ố ứ ụ ủ ướ ổ ộ ổ

c v a là trung tâm quy t sách c a chính ph . ế

ướ ủ ử ầ ổ ớ

c ngh vi n. V ị ệ ệ ỉ ị

ố ặ ự ề ế

ố ự ế ả ố

ề ậ ổ ờ ạ ướ

ả ậ ổ c th i h n, đ ng th i ngh vi n cũng không có quy n l ị ệ ế ị ệ

ủ

ế không ph i v y t ng th ng cũng không có quy n gi ộ ề ở ố ữ ự ậ ố ạ ụ ở ỹ ườ ạ

ử ổ ủ i nay vi ph m công quy n. Ví d ổ ử ạ ị

ề ố ấ ụ ổ

ố ố ổ ừ ố ề ắ ậ ố

ố ộ ị ệ ữ ị

mình l a ch n, b nhi m và mi n nhi m các b tr ầ ổ ố ự ộ ậ ễ ể ả ệ ộ ưở ự ệ ổ ổ

v c. Các b tr ộ ưở ả ự và trách nhi m cá nhân. ệ C quan hành pháp th c s là chính ph , đ ng đ u chính ph là th t ủ ầ t i đ ng đ u n i các – n i các là tr c t và là trung tâm qu c sách ườ ứ ướ ộ ụ ộ c a toàn b các c quan hành chính nhà n c g i là ch đ c nên chính th này còn đ ế ộ ơ ủ ể ượ ọ n i các. Các nhân viên n i các th ầ ng là nh ng nhân v t tr ng y u c a đ ng c m ữ ườ ộ ả ủ ế ọ ậ ề ng là lãnh t quy n và các b tr c a đ ng c m quy n, ng quan tr ng – Th t ụ ủ ủ ướ ọ ng i ch trì các cu c h p n i các, đ nh ra các chính sách, l a ch n nhân viên n i các ọ ủ ự toàn quy n ch huy quân s . Ph n l n quy n h n c a nguyên th qu c gia đ u thông ề ủ ủ ề ỉ ề qua chính ph , k c quy n gi ủ ổ c th i h n. M i ho t đ ng c a t ng ờ ạ ọ ị ệ ả th ng ch là s phê chu n các ho t đ ng đã r i c a chính ph . ủ m t s qu c gia đi n hình đó là Italia t Hi n nay, hình th c này t n t ể pháp năm 1947 và C ng hòa liên bang Đ c. ứ ộ 2.3.3 C ng hòa t ng th ng M theo hi n pháp năm 1987 Hình th c chính th này đ ế ứ Trung và Nam M . Đây là hình th c c áp d ng sau đó đ ứ ỹ ượ t ộ c th hi n s áp d ng nguyên t c phân chia quy n l a m t ộ ổ ặ cách c ng r n, rõ r t nh t. đi u này th hi n rõ trong Hi n pháp c a các qu c gia đ c ệ t là Hi n pháp c a M năm 1987 g m 7 đi u thì 3 đi u đ u tiên là c ch th c hi n bi ệ ủ ề c. Đi u 34 Hi n pháp Ruanda ghi nh n: “ S phân chia và h p tác quy n l c nhà n ự ướ ề ự c đi u ch nh trong pháp là thiêng liêng và đ gi a các quy n l p pháp, hành pháp và t ữ ề ậ ỉ c theo chính th này, Hi n pháp quy đ nh quy n l p pháp nh ng nhà n hi n pháp”. ế ề ậ ế Ở ữ th ề pháp thu c v ị ệ ượ tòa án. i đ ng đ u chình ph , ủ T ng th ng v a là ng ầ ừ ố ề ự ấ ớ ng. T ng th ng có quy n l c r t l n trong b máy nhà n ướ v a là trung tâm c a b máy nhà n ủ ủ ủ ộ ừ T ng th ng và ngh vi n đ u do c tri b u ra nên có th đ c l p v i nhau, t ng ổ ể ộ ậ ề ị ệ ố c c tri mà không ch u trách nhi m tr th ng ch ch u trách nhi m tr ề ướ ướ ử ệ ị ỹ m t pháp lý, t ng th ng không có quy n nêu sáng ki n xây d ng lu t (Hi n pháp M ) ậ ổ i tán ngh tuy nhiên trên th c t ị ề vi n tr t đ chính ph . ờ ủ ệ ượ ạ c l i T ng th ng có quy n ph quy t các d lu t mà ngh vi n đã thông qua, ng ủ ố ổ và xét x t ng th ng và các thành viên c a chính ph theo ngh vi n có quy n kh i t ề ị ệ ầ th t c “đàn h ch” khi nh ng ng M đã có 3 l n ủ ụ t ng th ng b xét x theo th t c “đàn h ch” đó là t ng th ng Andrew Johnson (1868), ủ ụ ổ t ng th ng Nixon trong v Watergate (1974) và g n đây nh t là t ng th ng Bill Clinton. ổ s các T ng th ng n m toàn quy n hành pháp, t ng th ng thành l p n i các t chính khách không ph i là ngh sĩ đ b o đ m s đ c l p gi a ngh vi n và chính ph . ủ ả ị ệ ẽ T ng th ng t ộ ưở ng phê chu n s l a ch n s b nhi m và mi n nhi m đó. V nguyên t c ng và ngh vi n s ắ , các b tr ả ọ ự ọ ự ổ ố ẩ ự ự ễ ệ ề ệ

ạ

ị ố ệ c ngh vi n mà ậ ị ệ i giúp vi c cho t ng th ng, ổ

ng l ộ ơ ướ ổ ớ ườ

c đi trái v i đ ể ộ

ng t ị ể ứ ự ệ ng là ng ố ưỡ ư

ợ ủ ạ ữ ộ ng tính) ể ứ ỗ

ộ ạ ể ư

ể ố ổ ặ ạ ử

ủ ầ ậ ể ả ơ ề ự ấ ớ ủ ệ ố

ộ ị ặ ờ ạ ố

ệ ẽ ế ư ề

ề ủ ộ ngày nh n đ ổ ậ ạ

ệ ề ậ i các d ạ

ố ị ệ

ộ ẩ ả ạ ể ị

ố ổ ự ề ộ ướ ữ ể ủ

ậ ậ ủ ữ

ợ ố ặ ấ ị ổ ị ệ ng h p nh t đ nh. ệ ề ặ ứ ổ ố

ủ ướ ầ ố

ề ủ ặ ủ ả ị

ủ ệ ể ệ ả

ề

ổ ứ ộ ườ ứ

ườ ứ ườ ả ệ ồ

c có t ướ ộ ồ ộ ồ ụ ư ộ ồ ơ ở ủ ị ữ ạ

ủ ệ ố

c ngh vi n. ướ

c xã h i ch nghĩa ủ

ề

ộ ướ c t ướ ư ả ề ấ ố

ồ ướ ố

ề ự ụ ầ

ẳ ữ ằ ở

ổ ế ữ

c thành l p b ng cách b phi u, t c c m phi u c tri đi b u c nh ng ng ướ ả

t c nh ng công dân t ấ ả ườ ứ ố c nhân dân và ph i ch u trách nhi m tr ể ọ

ả

không h p thành m t c quan bàn b c ch u trách nhi m t p th tr ị ể ướ ợ c t ng th ng. Các b tr ch u trách nhi m tr ườ ộ ưở ố ệ i chính sách c a t ng th ng. không đ ố ủ ổ ượ 2.3.4. Chính th c ng hòa h n h p (hay c ng hòa l ộ ỗ ợ Hình th c chính th này có nhi u nét t nh chính th quân ch đ i ngh và ươ ề tiêu bi u cho hình th c nay là c ng hòa Pháp . Đây là hình th c h n h p gi a c ng hòa ứ t ng th ng và c ng hòa đ i ngh . Đ c tr ng c a chính th này đó là: ổ ề T ng th ng do c tri ho c đ i c tri b u ra nên quy n l c r t l n k c quy n ử ố c th i h n và là nhân v t trung tâm c a h th ng các c quan cao gi i tán ngh vi n tr ướ ị ệ ả nh t c a nhà n c. T ng th ng có tác đ ng khá m nh m và nhi u khi có ý nghĩa ạ ộ ổ ướ ấ ủ quy t đ nh đ i v i vi c ban hành lu t ví d nh đi u 10 Hi n pháp c a c ng hòa Pháp ụ ố ớ ế ị ượ c qui đ nh “t ng th ng ban hành các đ o lu t trong vòng 15 ngày k t ể ừ ậ ổ ị ự d th o do ngh vi n đã thông qua và có quy n bu c nghi vi n ph i xem xet l ự ả ả ị ệ lu t mà ngh vi n không có th kh c còn cho phép t ng th ng ban hành c t ” . có n ướ ừ ổ ậ ề các văn b n qui ph m có giá tr nh lu t trong nh ng lĩn v c không thu c th m quy n ư ậ ban hành lu t c a ngh vi n , ho c nghi vi n có th y quy n cho t ng th ng ban hành ệ lu t trong nh ng tr ườ ầ Chính ph do t ng th ng b nhi m. v m t pháp lý, t ng th ng không đ ng đ u ổ ủ i đ ng đ u chính ph là th t ng , song tonngr th ng có quy n chính ph mà ng ề ườ ứ ủ ị đi u hành ho t đ ng c a chính ph . M c dù pháp lu t qui đ nh chính ph ph i ch u ủ ủ ậ ạ ộ c ngh vi n , song kh năng c a ngh vi n trong vi c ki m tra các hoat trách nhi m tr ị ệ ị ệ ướ đ ng c a chính ph r t h n ch . ủ ấ ạ ế ủ ọ ặ ch c b máy khá đ c Ngoài các d ng chính th c b n trên, nhi u n ướ ạ ể ơ ả i đ ng đ u chính i đ ng đ u nhà n c và ng t . nh Th y Sĩ ,ch c v c a ng bi ầ ầ ứ ụ ủ ệ i đ m nhi m . H i đ ng này do ngh vi n b u ph do H i đ ng liên bang g m 7 ng ầ ị ệ ủ ộ ồ ra trên c s liên minh gi a các đ ng phái. Lãnh đ o h i đ ng là ch t ch h i đ ng ả i v i nhi m kì 1 năm. Chính ph không ch u trách đ c b u luân phiên trong s 7 ng ị ườ ớ ầ ượ nhi m tr ị ệ ệ 2.4. Trong nhà n ướ c XHCN đ u có chính th c ng hòa dân ch không có các t c các n Hi n nay t ủ ể ộ ấ ả ệ ngu n g c, b n ch t quy n s n , đi u này xu t phát t nhà n bi n d ng nh ề ừ ấ ả ư ở ạ ế ộ ượ c này, Qu c h i đ l c c a nhà n c các n c là c a dân do nhân dân quy t đ nh. ế ị Ở ủ ướ ự ủ quy đ nh là c quan cao nh t c a nhân dân , c quan quy n l c cao nh t do nhân dân ấ ủ ấ ơ ơ ị t Nam Qu c tr c tiêp b u ra m t cách dân ch , ph thông, bình đ ng. Ví d nh ố Vi ệ ư ở ủ ự ộ ẽ h i đ 18 tu i tr lên s ổ ừ ỏ ộ ượ ậ i x ng đáng. Qu c h i ch u s giám sát đ ị ự ộ ầ ử ượ ầ ế ử ướ c c a nhân dân ,ph i báo cáo công tác tr ệ ị ả ủ t, dân bàn, dân làm, dân ki m tra” . nhân dân.M i vi c đ u ph i “dân bi ế ệ ề N u trong chính th c ng hòa t s n nguyên th qu c gia có quy n gi ề ố ư ả vi n tr ệ i tán ngh ủ chính th c ng hòa dân ch XHCN đi u đó không bao gi ủ ả ể ộ ở c th i h n thì ờ ạ ế ướ ể ộ ị ờ ề

c, chính c nh Ch t ch n i cao khác c a nhà n ố ơ ố ư ủ ướ ướ ủ ị

ọ ố ế ủ ố ợ

ế c. ữ

ơ ơ ủ ơ i cao tong b máy nhà n ộ ố ộ

ệ ứ ị

ộ ộ ướ ướ ệ ả ố

ả ả ỉ ừ ả ủ c và chính ph ph i ch u trách nhi m tr ướ i ch t v n tr ấ ấ ủ ể

quy n l c nhà n c khác hoàn toàn v i ch đ đa nguyên đa đ ng ở ớ ả ộ ế ộ ớ ả ậ ọ ề ự

ủ

ớ ạ ầ ể ộ

ạ ạ ủ ủ

ộ ầ ướ ậ ề ự ố

ậ ệ ướ

ể ế ị ề ự ố ủ i cao c a nhà n ủ ế ồ ạ ể i cao c a nhà n ủ ắ ơ ả ặ ủ ạ

ế ủ ạ

ề ự ố ề ặ ứ ủ ế

ậ

c t ướ ố ạ ị

c ch nô và phong ki n. ướ ế

1 ph n quy n l c t ề ự ố ỉ ắ ữ ầ

ẻ ạ

ề ự ế ế ệ ẳ

ứ nhà n ở

ể ể ướ nhà n s n chính th quân ch h n ch t n t ỉ ủ ạ ự ề

ủ ị ủ ạ

ủ ủ ể ế ạ

ế i.

ủ ế ạ

ề ữ ữ ự ừ ị ể

ể ộ ạ ế ể ủ ể l ch s ủ

s khai c : t ủ

ế ướ ướ

ấ ủ ể ể ộ ủ

x y ra. Qu c h i l p ra c quan t ộ ậ ả ph . ủ Nguyên th qu c gia là m t xích quan tr ng, là c ch ph i h p liên k t ho t ạ ắ đ ng gi a các c quan nhà n c t ọ ướ ố Ở Chính ph là c quan ch p hành c a qu c h i th c hi n ch c năng hành pháp. ự ấ ướ c các n c XHCN qui đ nh Ch t ch n ủ ủ ị ị ướ Qu c h i, báo cáo công tác và tr c Qu c h i. Qu c h i không có l ố ố ả ờ ộ quy n b t tín nhi m v i c t p th chính ph mà ch t ng thành viên trong chính ph . ủ ệ ề ể ấ Đ c tr ng quan tr ng nh t c a chính th này là Đ ng c ng s n là chính đ ng duy ư ấ ủ ặ nh t n m gi các ướ ữ ấ ắ b n. n c t ướ ư ả 3. Chính th quân ch ể ủ i và g n nh đ i l p v i chính th c ng hòa và các bi n d ng c a Song song t n t ư ố ậ ế c trong đó nó là chính th quân ch và các bi n d ng c a nó. Dây là d ng nhà n ế ướ ườ ứ i đ ng quy n l c t c t p trung toàn b ho c 1 ph n trong tay ng ặ c là truy n đàu. Nguyên t c c b n trong vi c xác l p quy n l c t ề ngôi k v ho c tôn quy n. Chính th quân ch có hai bi n d ng là quân ch chuyên ề ch và quân ch h n ch . ế i cao Chính th quân ch chuyên ch là hình th c mà v m t pháp lý quy n l c t ể c t p trung toàn b trong tay nhà vua. Do đó xác l p các quan h c b n, c a nhà n ệ ơ ả ướ ậ ộ ủ ủ ế i cao hoàn toàn do vua quyêt đ nh. Lo i hình này ch y u h th ng c quan nhà n ơ ệ ố nhà n t n t i ủ ồ ạ ở i cao c a nhà Chính th quân ch h n ch , vua ch n m gi ế ủ ủ ạ ể ng th c đ ki m soát và chia s quy n l c v i vua c bên c nh vua có các ph n ớ ươ ướ nhà c phong ki n, ho c qua Hi n pháp nh : c quan đai di n đ ng c p ơ ấ ở ở ặ ư s n vua ch mnang tính hình th c s n. Lo i hình chính th này n ứ c t c t ể ướ ư ả ạ ướ ư ả ế ồ ạ ướ i 2 i d c t không có th c quy n. trong nhà n ể ướ ư ả d ng đó là : quân ch đ i ngh và quân ch nh nguyên. ị ạ Tuy nhiên đ n nhà n c XHCN thì chính th quân ch và các bi n d ng c a nó ướ không còn t n t ồ ạ III. T NG K T , ĐÁNH GIÁ Ế Ổ Qua s trình bày v chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó có th nói ự ử chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó là s phát tri n khách quan t ể ộ ủ i đ n nay. S phát tri n c a chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó loài ng ự ạ ể ộ ườ ế ế c ch nô đ n có th nh n th y qua t ng giai đo n t ng nhà n ướ ấ ừ ậ ể phân hóa sâu s c trong nhà n c XHCN. Nhà ạ ế ắ c XHCN là s phát tri n hoàn thi n và đúng v i b n ch t c a chính th c ng hòa n ự ướ nó th c s là nhà n ể ự ự c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó có nh ng đi m ti n b : ủ ộ ữ nhà n ừ ơ ạ ừ ở s n và đ t đ n đ nh cao là nhà n c t ỉ ướ ư ả ể ớ ả ệ c c a dân do dân và vì dân. So v i chính th quân ch chính th ướ ủ ớ ế ạ ế ữ ữ ể ộ

ế ể ủ ể ộ

c Hi n ế c pháp ả ướ ượ ộ ầ ứ

ậ ậ ậ ơ ứ ậ ủ i c th nào đó. ườ ụ ể

ề ứ ượ

ủ

ủ ướ

ế ể ệ ế ề ơ

ướ ủ ạ ở

ể ộ ứ ự

c nào thì chính th c ng hòa và nh ng bi n d ng c a nó ườ ề i v ng văn hóa .Vi c l a ch n hình th c chính th nào ọ ữ ế ể ủ ứ ệ ự ể

t ị ư ưở c đ phát đ t n ấ ướ c. ế ượ ể

Đi m ti n b đ u tiên c a chính th c ng hòa đó là hình th c nhà n ch c căn b n và các b ph n c a nó đ đ nh, nghĩa là hình th c chính quy n t ộ ề ổ ứ ị lu t xác l p. Đó là chính quy n c a pháp lu t h n là c a con ng ủ ề ủ c tham gia vào Th 2, trong chính th này quy n con ng i đ c tôn tr ng và đ ể ọ ườ ượ c, nó th hi n tính dân ch toàn dân. Tuy nhiên tính dân ch c b máy c a nhà n t ể ệ ứ ướ ộ ổ c không gi ng nhau. m i nhà n ch ố ủ ở ỗ Th 3, s phân chia quy n l c rõ ràng và c ch ki m ch th hi n rõ nét trong ự ề ự ứ t ng d ng c th . ạ ụ ể ừ IV . K T BÀI Ế nhà n i , dù Tóm l ạ v n là hình th c ti n b . Đó chính là minh ch ng cho s phát tri n c a loài ng ẫ ế ứ ộ chính tr t kinh t m i m t t ế ặ ừ ọ cũng chính là chi n l