Tiểu luận Triết học số 76 - Vai trò của khoa học và kỹ thuật trong sự phát triển lực lượng sản xuất

ở ầ

ờ

L i m  đ u

ế ủ ề ấ Tính c p thi t c a đ  tài:

ỷ ứ ướ ậ ọ ở ỹ B c vào thiên niên k  th  ba, khoa h c và k  thu t đã tr  thành y u t

ế ố  ế ự ượ ể ế ủ ề ấ ự ả toàn ố ử ủ ự c t t c a s  phát tri n, là l c l ng s n xu t tr c ti p c a n n kinh t

ượ ệ ả ạ ị ề ầ c u. Đi u này đ

ế ủ ướ ể ề ậ ỹ ế ượ c ph n ánh rõ trong vi c ho ch đ nh các chính sách và   ế ọ c phát tri n khoa h c, k  thu t và kinh t c a nhi u n c trên th chi n l

ớ ể ụ ể ủ ừ ộ ự ộ ỳ ướ gi i. Tuy nhiên tu  thu c vào trình đ  s  phát tri n c  th  c a t ng n c mà

ế ượ ự ể ậ ọ ỹ xây d ng chi n l c, chính sách phát tri n khoa h c k  thu t mang tính đa

ố ớ ừ ụ ể ể ặ ợ ớ ạ ạ d ng và đ c thù đ i v i t ng giai đo n phát tri n c  th  phù h p v i hoàn

ệ ơ ở ậ ỗ ậ ấ ủ ề ề ỗ ố ở ả c nh, đi u ki n c  s  v t ch t c a m i qu c gia. Và đi u n i b t rút ra các

ế ượ ở ấ ả ướ ế ớ ừ ướ chi n l c, chính sách đó t c  các n t c trên th  gi ữ  nh ng n i t

ế ệ ạ ứ ế ớ ầ ư ỹ ậ ề n n kinh t hi n đ i đ ng hàng đ u th  gi c có   ế   i nh  M , Nh t, Pháp,...cho đ n

ướ ế ậ ư ể ệ ạ ậ ữ nh ng n ề c có n n kinh t ch m phát tri n và l c h u nh  Vi

ộ ố ướ ự ể Campuchia, m t s  n t Nam , Lào ,   ể   c Trung Đông ...đó chính là quan đi m:"S  phát tri n

ậ ộ ọ ươ ướ ọ ỹ khoa h c và k  thu t là m t ph ng h ế   ớ ng quan tr ng m i , có tính quy t

ể ệ ế ở ậ ứ ệ ố ị đ nh trong vi c phát tri n kinh t qu c gia…"B i v y vi c nghiên c u kinh

ế ượ ự ệ ể ọ nghi m xây d ng các chính sách và chi n l c phát tri n khoa h c và k ỹ

ậ ướ ế ớ ự ụ ủ thu t   c a các n c trên th  gi ể i và trong khu v c đ  áp d ng và phát huy

ấ ướ ạ ả ộ ặ ệ m t cách sáng t o vào hoàn c nh c a ủ đ t n c mình có ý nghĩa đ c bi t quan

ọ ướ ườ ệ ạ ố ớ tr ng đ i v i các n c trên con đ ng công nghi p hoá­ hiên đ i hoá nói chung

ệ ệ ố ớ và đ i v i Vi t Nam nói riêng hi n nay.

ề ệ ạ ầ ờ ầ   Trong   th i   đ i   ngày   nay,   khi   n n   văn   minh   nông   nghi p   d n   d n

ườ ề ệ ỗ ươ ứ ậ ớ nh ng ch  cho n n văn minh công nghi p thì t ng  ng v i nó thu t ng ữ

ệ ạ ượ ử ụ ế ệ ''công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá" cũng ít đ c s  d ng mà thay th  vào đó là

ế ủ ữ ệ ậ ấ ạ ọ ợ ớ ộ   các thu t ng  khoa h c mang tính ch t hi n đ i ,phù h p v i xu th  c a m t

ờ ạ ờ ạ ư ứ ớ ưở ể ấ th i đ i m i "th i đ i tri th c" nh  "tăng tr ng", "phát tri n"," c t cánh theo

ồ ủ ể ệ ặ ậ ậ ố l

ề ự ề ệ ạ ấ ầ ậ i hoá r ng"…M c dù v y,chúng ta không th  ph  nh n công nghi p hoá­   ể   hi n đ i hoá luôn luôn là v n đ  hàng đ u trong các lí lu n v  s  phát tri n

ế ủ ế ớ ố ể ủ ậ ậ ị kinh t c a các qu c gia trên th  gi ử i .Th t v y ,l ch s  phát tri n c a nhân

1

ạ ướ ấ ườ ướ lo i trong vài trăm năm tr c đó đã cho th y con đ ng mà các n

ế ầ ổ ề ể ệ ế ả ti n c n ph i đi theo,không th  là cái gì khác ngoài vi c bi n đ i n n kinh t ậ   c ch m ế

ơ ấ ơ ở ự ể ợ ọ ỹ ậ   ộ theo c  c u h p lý ,phát tri n năng đ ng d a trên c  s  khoa h c k  thu t

ể ạ ượ ệ ạ ề ấ ế ả ư ấ ướ ụ hi n đ i .Đ  đ t đ c m c đích đó,đi u t t y u là ph i đ a đ t n c đi lên

ườ ệ ạ ở ươ ứ con đ ng công nghi p hoá­ hiên đ i hoá b i đó là ph ng th c duy nh t đ ấ ể

ấ ộ ố ỏ ể phát tri n kinh t ế ế ớ  th  gi i, và b t kì m t qu c gia nào b  qua quá trình này

ạ ậ ớ ướ ậ ế ớ ể ề ẽ ở đ u s  tr  nên quá ch m , quá l c h u so v i b ủ c đi c a th  gi i.Có th  coi

ậ ệ ể ứ đó là quy lu t Vi t Nam không th  đ ng ngoài.

ề ế ệ ượ ả Chúng ta đ u bi t ,công nghi p hoá đ

ệ ạ ộ ố ệ ạ ả cu c cách m ng công nghi p cu i th  k ự ế ủ   ẩ c coi là s n ph m tr c ti p c a ẩ   ế ỷ XVII, còn hi n đ i hoá là s n ph m

ủ ấ ế ữ ạ ậ ộ ọ ỹ t t y u c a cu c cách m ng khoa h c k  thu t gi a th  k

ố ả ủ ạ ạ ậ ộ ọ ỹ ế ỷ XX. Ngày nay,  ệ   ệ trong b i c nh c a cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i, công nghi p

ắ ề ượ ệ ạ ấ ấ ộ ớ hoá g n li n v i hi n đ i hoá đ

ớ ủ ủ ề ể ể ạ ậ c xem là n c thang đánh d u trình đ  phát   ữ   tri n m i c a n n văn minh nhân lo i. Chúng ta không th  ph  nh n nh ng

ự ề ờ ố ư ự ọ ế ề thành t u v  khoa h c cũng nh  nhi u lĩnh v c khác trong đ i s ng kinh t xã

ệ ử ụ ẳ ạ ượ ử ượ ộ h i .Ch ng h n, vi c s  d ng năng l ng nguyên t , năng l ặ ờ ng m t tr i đã

ả ự ượ ườ ủ ộ ụ làm gi m s  ph  thu c c a con ng ồ i vào ngu n năng l

ấ ự ớ ế ạ ử ệ ệ ớ ả   ng khoáng s n, ọ   vi c ch  t o ra các tên l a v i công su t c c l n dùng nhiên li u hoá h c,

ợ ở ạ ỏ ớ ệ ố ặ ắ ự ộ ớ ỗ h n h p d ng l ng ho c r n. V i h  th ng đ ng l c m i này, con ng

ượ ố ụ ấ ệ ạ ộ ạ đã t o ra đ ườ   i ầ    c p m t (7,9km/s),phóngv  tinh nhân t o đ u ộ c t c đ  vũ tr

ủ ấ ố ộ ụ ấ tiên c a trái đ t (năm 1957), t c đ  vũ tr c p hai (11,2 km/s) phóng các tàu

ộ ệ ặ ờ ư ặ ụ ể ả vũ tr  thám hi m các hành tinh thu c h  m t tr i nh  m t trăng, Sao ho , Sao

ặ ệ ư ườ ặ ặ kim…(năm 1959) và đ c bi t là đ a con ng

ế ượ ở ờ ủ ụ ỷ 1981) m  ra k  nguyên chi n l i đ t chân lên m t trăng (năm   ậ   ụ ự c chinh ph c vũ tr . S  ra đ i c a các v t

ệ ổ ữ ợ ườ ả ự ụ li u t ng h p không nh ng giúp con ng

ượ ườ ồ thiên nhiên không tái sinh đ ấ c mà cung c p cho con ng ộ i gi m s  ph  thu c vào tài nguyên   ậ ệ   i ngu n v t li u

ư ớ ệ ơ ượ ấ ề ặ m i có tính năng  u vi t h n và tái sinh đ

ố ườ ự ệ ạ ỗ   c…Do đó v n đ  đ t ra cho m i ở ỗ ầ    ch  c n qu c gia trên con đ ệ ng th c hi n công nghi p hoá­ hiên đ i hoá là

ể ấ ế ờ ạ ế ắ ố ắ n m b t xu th  phát tri n t ủ t y u, khách quan c a th i đ i, khai thác t

ậ ợ ữ ế ế ứ ạ ấ ọ ờ ơ nh ng th i c , thu n l ấ i và h n ch  đ n m c th p nh t m i nguy c , b t l i đa   ơ ấ ợ   i

ệ ự ệ ệ ể ự đ  th c hi n thành công nghi p s  nghi p đó.

ệ ệ ệ ạ ố ớ Đ i v iVi

ấ ế ỏ ứ ế ộ quá trình mang tính t

t y u mà đó còn là m t đòi h i b c thi ấ ế ể ứ t. Đ ng tr ươ ấ ự ấ ướ ừ ộ ề ti u nông đang ph n đ u v m t n n kimh t c t

ỉ   t Nam hi n nay, công nghi p hoá­ hiên đ i hoá không ch  là ướ   c   n lên ủ ướ ạ ằ ộ ụ ạ th c tr ng đ t n ạ ế đ t đ n m c tiêu:" Dân giàu ,n

ị ề ế ạ ố ộ ướ

ư ộ ẫ ở ứ minh" l ủ i v n là m t n ế ấ  xã h i v n ch a ch m d t, l m phát còn

ộ ớ ộ ấ ấ ệ ư ổ

ở ủ ệ ế ớ không đ  vi c làm ngày càng tăng (riêng

ố ẩ ườ ế ầ

c m nh,xã h i công   b ng dân ch  văn   ạ   c nghèo b  chi n tranh tàn phá nhi u năm, tình tr nh ả ứ ạ  m c cao, kh ng kho ng kinh t   ặ   ị ả s n xu t ch a  n đ nh, b i chi ngân sách l n, lao đ ng th t nghi p ho c ả   ổ i 7%), t ng s n ớ i:   220$   ằ ph m   qu c   dân   (GNP)   tính   theo   đ u   ng ơ ị  thành th  chi m t ấ ấ i   th p   nh t   th   gi ỉ ằ ấ ả

ớ ề ủ ề ế ằ ạ

ỳ ệ ủ ả đó l ủ ữ ạ ấ (tháng9/1993) th p h n c  Lào, Băngladesh, ch  b ng 1/9 Thái Lan, b ng 1/4 ủ c a Malaixia,  b ng 1/45 c a Đài Loan…G n li n v i n n kinh t ố l i làm ăn t n

ồ ạ ả ấ ấ ẫ ớ

bao c p trong s n xu t, kinh doanh v n còn t n t ưở ỏ ớ ự ủ ề ưở i cho t ế ấ ướ  đ t n ng c a n n kinh t i s  tăng tr h

ng không nh  t ậ ầ ệ ạ

ứ ể ế ằ ầ ợ ắ i là ỏ ả  m n, tu  ti n c a s n xu t nh ; nh ng thói quen cũ c a th i kì ờ   ả   i ngày nay,  nh c trong quá trình   ậ ấ ế   t y u ủ   i ích c a các

ả ớ ộ toà c u hoá. Vì v y công nghi p hoá­ hiên đ i hoá  còn là quy lu t t ộ ủ c a quá trình phát tri n kinh t ­xã h i  nh m đáp  ng nhu c u, l ầ t ng l p nhân dân và c  dân t c.

ậ ứ ướ ả ị

Nh n th c rõ vai trò đó, Đ ng và nhà n ị ọ ụ ề ậ ẳ ọ ớ ỹ

ự ể ế ậ ầ ọ ố ộ ỹ ế   ề c, ta đã có nhi u ngh  quy t ạ   quan tr ng v  khoa h c ­ k  thu t và kh ng đ nh: "Cùng v i giáo d c, đào t o    ­xã

ế ể ữ ữ ộ ậ ự ệ ề ầ khoa h c và k  thu t là qu c sách hàng đ u, là đ ng l c phát tri n kinh t ộ h i, là đi u ki n c n thi t đ  gi

ộ  v ng đ c l p dân t c và xây d ng thành ệ ấ ướ ạ ằ ộ ủ

ỹ ộ ọ ậ ự ư ậ ự ượ công ch  nghĩa xã h i. Công nghi p hoá­ hiên đ i hoá đ t n ự d a vào khoa h c, k  thu t" Nh  v y, vai trò đ ng l c, là l c l

ỹ ọ ả ậ ượ ầ ủ ấ

ể ề ấ ế hàng đ u c a khoa h c và k  thu t đã đ ổ ượ ấ ề ặ c. Song v n đ  đ t ra là làm sao đ

là đi u t ọ t y u không th  thay đ i đ ượ ậ ả ậ ỹ

khoa h c và k  thu t đ m nh n đ ể ấ ướ ệ ể ề ậ ọ ỹ

ự ượ ệ ả ấ ầ ệ đi u ki n đ t n ớ v i vài trò "Là l c l

ề ấ ứ ộ ấ ạ ả

ậ ủ ấ ướ ướ ự ậ ọ ỹ c th c trang khoa h c ­ k  thu t c a đ t n

nay tr ư ộ ố ề ặ c b ng cách   ấ   ả ng s n xu t ị ẳ   c Đ ng ta nh t quán kh ng đ nh và ể    c vai trò đó? Hay nói cách khác, trong ợ   c ta hi n nay đ  phát tri n khoa h c và k  thu t phù h p ng s n xu t hàng đ u trong quá trình công nghi p hoá­   ệ   hiên đ i hoá " thì chúng ta ph i làm gì? Đó là m t v n đ  r t b c bách hi n ể c còn phát tri n ch m và   ỏ ch a đi vào cu c s ng m c dù ti m năng là không nh .

ề ấ ự ứ ề ệ ậ ọ ỹ Nghiên c u v  v n  đ  khoa h c và k  thu t trong s  nghi p công

ệ ọ ủ ệ ạ ơ ỉ

ộ ớ nghi p hoá­ hi n đ i hoá không ch  là công trình khoa h c c a các c  quan, ể ổ ứ t ủ  ch c, cá nhân, mà còn là c a toàn th  xã h i. Và cho t

ượ ế ề ệ ả ỏ i nay, chúng ta cũng ứ ầ đã thu đ

ấ ướ c nhi u k t qu  không nh  trong vi c nghiên c u, góp ph n giúp ộ ướ ữ ệ cho đ t n ụ c hoàn thành m c tiêu là m t n c công nghi p vào nh ng năm

ứ ủ ầ ộ ộ ỏ ố 2020. Là m t sinh viên, em cũng mu n góp m t ph n nh  công s c c a mình

ệ ự ọ ủ ấ ướ ề ề ứ vào s  nghi p nghiên c u khoa h c c a đ t n ứ c. Nghiên c u v  đ  tài "

ể ự ượ ự ọ ả ỹ ng s n xu t

ư ự ầ ư ự ể ộ ấ ề ớ ế ầ ờ ậ trò c aủ  khoa h c và k  thu t trong s  phát tri n l c l m t v n đ  l n c n có th i gian và s  hi u bi

t cũng nh  s  đ u t ữ ấ ố ắ ư ể ế ặ ỏ Vai  ấ " là  ề    nhi u.   M c dù r t c  g ng nh ng em không th  tránh kh i nh ng thi u sót trong

ớ ự ỡ ậ ủ ệ ậ ầ vi c thu th p thông tin . Song v i s  giúp đ  t n tình c a th y em đã hoàn

ế thành bài vi t này.

ả ơ ầ Em xin chân thành c m  n th y !

ƯƠ CH NG I

Ơ Ở Ồ Ậ

NGU N G C VÀ C  S  LÝ LU N Ố

ự ượ ả ấ ậ ế 1. L c l ng s n xu t trong lý lu n hình thái kinh t ộ    ­ xã h i

ủ c a Mác:

ấ ừ ữ ệ ằ ộ ườ Xu t phát t ị  quan ni m cho r ng l ch s  xã h i loài ng i là quá

ườ ườ ả ấ ấ trình con ng i th

ế ề ọ ạ ộ ế ả ấ ộ nên h c thuy t v  hình thái kinh t ự   ả ng xuyên s n xu t và tái s n xu t, Mác đã xây d ng ồ    ­xã h i . Ho t đ ng s n xu t bao g m:

ấ ậ ấ ả ấ ả ấ ả

ườ ườ ủ ư ặ ả ố ộ ầ ả s n xu t v t ch t, s n xu t tinh th n và s n xu t ra chính b n thân con   ấ ậ   i mà trong đó s n xu t v t i là đ c tr ng v n có c a xã h i loài ng ng

ấ ề ả ự ủ ự ọ ộ

ấ ậ ạ ộ ạ ủ ấ ả ộ ch t đóng vai trò c c kì quan tr ng. Nó là đ ng l c, là n n t ng c a các   ấ   i c a xã h i. Trong quá trình s n xu t v t ch t, ả ho t đ ng s n xu t còn l

ườ ử ụ ả ạ ụ ộ ợ ộ con ng i s  d ng các công c  lao đ ng thích h p và tác đ ng c i t o gi ớ   i

ự ủ ủ ể ằ ạ ả ậ ả ầ t ấ  nhiên nh m t o ra c a c i v t ch t  đ  tho  mãn nhu c u c a mình.

ả ấ ườ ệ ớ ỉ Trong s n xu t, con ng i   không ch  quan h  v i gi ớ ự i t ữ    nhiên mà gi a

ữ ườ ầ ấ ị ệ ệ ả ố ớ nh ng con ng i c n ph i có m i liên h  và quan h  nh t đ nh v i nhau,

ệ ả ổ ủ ỉ ễ ữ ệ ấ ỗ

ổ ượ ể ế ư ậ ườ ệ ộ ớ ứ t c là vi c s n xu t ch  di n ra trong khuôn kh  c a nh ng m i liên h  và   ớ ự  i t quan h  xã h i. Có nh  v y con ng i m i có th  bi n đ i đ c gi

ế ờ ố ế ả ổ ộ ồ ờ ổ

ườ ứ ự ề ế ộ nhiên, bi n  đ i  đ i s ng xã h i  đ ng th i bi n  đ i chính b n thân con   ệ   t "Lao đ ng là đi u ki n ệ i.Trong bi n ch ng t nhiên, Ănghen đã vi ng

ộ ờ ố ủ ầ ườ ư ế ế ộ ơ ả c  b n đ u tiên c a toàn b  đ i s ng loài ng ứ   i và nh  th  đ n m t m c

ạ ả ả ộ ộ mà trên m t ý nghĩa nào đó ta ph i nói :lao đ ng đã sáng t o ra b n thân

ườ ư ậ ủ ủ ệ ậ con ng i ". Nh  v y theo quan ni m c a các nhà sáng l p ch  nghĩa Mác,

ấ ậ ấ ủ ử ả ạ ố ị trong l ch s  s n xu t v t ch t c a nhân lo i đã hình thành nên m i quan

ự ượ ệ ế ổ ả ấ ệ ả ấ ợ h  ph  bi n  đó  là: l c  l

ươ ứ ả ự ượ ệ ấ ả ph ấ ng th c s n xu t. Trong đó l c l ng  s n xu t  và quan h  s n xu t  h p thành   ố   ể ng s n xu t "bi u hi n cho m i

ể ệ ự ủ ự ễ ệ ữ quan h  gi a con ng ườ ớ ự i v i t

ườ ả ấ ự ượ ả ậ ủ ấ ng i trong qúa trình s n xu t ra c a c i v t ch t". L c l nhiên, th  hi n năng l c th c ti n c a con   ấ   ả ng s n xu t

ườ ủ ộ ớ ộ ọ ư ệ ồ bao g m ng i lao đ ng v i kĩ năng lao đ ng c a h  và t

ướ ủ ứ ụ ế ộ ộ ườ mà tr c h t là công c  lao đ ng . S c lao đ ng c a con ng ấ   ả  li u s n xu t ư ệ    li u i và t

ế ợ ự ượ ấ ạ ả ấ ớ ả s n xu t, k t h p v i nhau t o thành l c l

ữ ệ ấ ườ ườ ả ấ xu t   là   "quan   h   gi a   ng ớ i   v i   ng ệ ả   ng s n xu t. Và quan h  s n ỗ   i   trong   qúa   trình   s n   xu t".   M i

ươ ư ứ ả ấ ặ ộ ế ph ng th c s n xu t đ c tr ng cho m t hình thái kinh t ấ   ộ  ­xã h i nh t

ữ ự ượ ự ố ấ ị ấ ở ộ ấ ị ả đ nh, nó là s  th ng nh t gi a l c l ng s n xu t ộ  m t trình đ  nh t đ nh

ấ ươ ố ớ ấ ả ế ị ứ ệ ả và quan h  s n xu t t ng  ng, đóng vai trò quy t đ nh đ i v i t t c  các

ặ ủ ờ ố ộ ế ử ộ ị ị m t c a đ i s ng xã h i: kinh t , chính tr , văn hoá và xã h i. Và l ch s  xã

ộ ườ ế ế ử ủ ể ẳ ị h i loài ng i ch ng qua là l ch s  phát tri n k  ti p nhau c a các ph

ứ ấ ả ươ ứ ả ạ ậ ượ th c   s n   xu t.   Ph ấ ng   th c   s n   xu t   cũ,   l c   h u   đ ươ   ng ế ằ   c   thay   th   b ng

ươ ứ ả ớ ế ộ ơ ấ ỗ ươ ph ng th c s n xu t m i ti n b  h n. Trong m i ph

ự ượ ế ố ộ ế ị ả thì l c l ấ ng s n xu t là y u t đ ng đóng vai trò quy t đ nh. L c l ấ   ứ ả ng th c s n xu t ự ượ   ng

ướ ự ủ ễ ườ ấ ả s n xu t là th ự c đo năng l c th c ti n c a con ng

ự ồ ạ ằ ả ả ể ộ ạ ự t o t nhiên nh m đ m b o cho s  t n t i và phát tri n xã h i  loài ng ả   i trong quá trình c i ườ   i,

ệ ữ ổ ố ườ ớ ườ ừ ẫ ớ ự làm thay đ i m i quan h  gi a ng i v i ng i và t đó d n t

ự ủ ệ ẩ ổ ố ộ ố đ i các m i quan h  xã h i. Trong tác ph m "S  kh n cùng c a tri i s  thay   ế ọ   t h c",

ế ộ ề ữ ệ ắ ậ ề ế ớ Mác vi t: " Nh ng quan h  xã h i đ u g n li n m t thi

ượ ả ấ ớ ườ ổ ươ ứ ả ấ l ng s n xu t m i, loài ng i thay đ i ph ự   ữ t v i nh ng l c ế   ng th c s n xu t, cách ki m

ủ ườ ổ ấ ả ữ ệ ố ố s ng c a mình, loài ng i thayđ i t ộ ủ   t c  nh ng m i quan h  xã h i c a

ự ượ ả ấ ướ ư ệ ả ổ mình". Khi l c l ng s n xu t tr ế c h t là t ấ    li u s n xu t thay đ i và

ệ ả ấ ấ ế ể ể ổ phát tri n thì quan h  s n xu t t

ờ ạ ủ ắ ầ ư ậ ộ ộ ạ ộ đó b t đ u th i đ i c a m t cu c cách m ng xã h i. Nh  v y, l c l t y u cũng thay đ i và phát tri n theo, khi   ự ượ   ng

ế ố ấ ỉ ấ ủ ộ ươ ả s n xu t không ch  là y u t khách quan, năng đ ng nh t c a ph ứ   ng th c

ế ố ấ ề ả ấ ủ ể ấ ả s n xu t mà còn là y u t ậ  c u thành n n t ng v t ch t c a toàn th  nhân

lo i.ạ

ể ủ ự ượ ự ả ấ Trong s  phát tri n c a l c l ọ ng s n xu t, khoa h c đóng vai trò ngày

ớ ể ủ ớ ả ự ề ắ ấ ộ

ẩ ả ẽ ể ể ấ ạ ọ ự   ọ càng to l n. S  phát tri n c a khoa h c g n li n v i s n xu t và là đ ng l c ạ   m nh m  thúc đ y s n xu t phát tri n. Ngày nay, khoa h c phát tri n và đ t

ượ ự ề ớ ườ ả ạ ộ đ c nhi u thành t u to l n. Khi mà con ng

ấ ầ ệ ầ ứ ứ ứ ạ ầ ọ i đã tr i qua ba cu c đ i cách   ở m ng công nghi p l n th   nh t, l n th  hai và l n th  ba thì khoa h c tr

ủ ự ề ế ế ả ấ ổ ớ

ự ượ ế ố ả ấ ầ ở thành nguyên nhân tr c ti p c a nhi u bi n đ i to l n trong s n xu t, trong   ể ng s n xu t hàng đ u", là y u t ờ ố đ i s ng và tr thành "l c l không th

ể ượ ự ượ ể ạ ự ả ấ ộ ế thi u đ c đ  làm cho l c l

ọ ạ ể ả ạ ọ ỹ ướ ữ   ng s n xu t có đ ng l c đ  t o nên nh ng ậ   ộ c phát tri n nh y v t t o thành cu c cách m ng khoa h c và k  thu t b

ạ ệ ư ệ ể ằ ặ ạ ậ ọ ỹ

ừ ự ệ ả ấ ạ hi n đ i. Có th  nói r ng :"khoa h c và k  thu t hi n đ i là đ c tr ng cho   ể   ng s n xu t hi n đ i. CacMác đã t ng d  báo: " Theo đà phát tri n ự ượ l c l

ủ ả ệ ạ ệ ự ế ở ụ ộ ủ ạ c a đ i công nghi p, vi c t o ra c a c i th c t

ố ượ ủ ọ ộ ơ ộ đ  chung c a khoa h c và vào s  l tr  nên ít ph  thu c vào trình   ứ   ng lao đ ng đã chi phí h n vào s c

ủ ạ ượ ở ộ ờ ộ ữ m nh c a nh ng tác nhân đ

ế ượ ữ ớ ủ ệ ả thân nh ng tác nhân, đ n l ả   c kh i đ ng trong th i gian lao đ ng, và b n ệ ố   t chúng ( hi u qu  to l n c a chúng ) tuy t đ i

ươ ự ứ ế ầ ớ ờ ộ ế ể ả ấ không t ng  ng v i th i gian lao đ ng tr c ti p c n thi

ủ ụ ộ ộ ọ chúng mà đúng ra chúng ph  thu c vào trình đ  chung c a khoa h c và vào s t đ  s n xu t ra   ự

ế ộ ủ ệ ứ ọ ấ ụ ụ ậ ỹ

ờ ạ ể ấ ẳ ị ộ ti n b  c a k  thu t, hay là ph  thu c vào vi c  ng d ng khoa h c  y vào   ộ ộ   ả s n xu t …" và trong th i đ i ngày nay đã kh ng đ nh: phát tri n xã h i h i

ắ ủ ề ả ể ự ữ ệ ậ ạ ọ ỹ không th  d a trên n n t ng v ng ch c c a khoa h c­ k  thu t hi n đ i.

ộ ượ ủ ế ệ ỗ Theo quan ni m c a Mác, m i hình thái kinh t ­xã h i đ c hình thành

ừ ế ố ề ệ ữ ự ượ ệ ề ố ố t nhi u y u t ư , nhi u m i quan h  nh : m i quan h  gi a l c l ả   ng s n

ữ ơ ở ạ ầ ệ ả ế ấ ấ ượ ầ xu t và quan h  s n xu t, gi a c  s  h  t ng và ki n trúc th ng t ng…Các

ự ệ ố ộ ạ ẫ ạ ế ố y u t , các m i quan h  này luôn có s  tác đ ng qua l i l n nhau t o thành

ự ộ ạ ủ ự ể ế ẩ ấ ộ ộ ộ ộ đ ng l c n i t i c a s  phát tri n xã h i, thúc đ y ti n b  xã h i. Xu t phát

ừ ệ ằ ộ t ế  quan ni m đó, CacMác đã cho r ng ngay trong cùng m t hình thái kinh t ­

ộ ượ ướ ộ ả ấ ứ xã h i thì không ph i b t c  lúc nào nó cũng đ ể ệ c th  hi n d i m t hình

ố ứ ả ậ ươ ụ ẽ ỏ th c gi ng nhau. Chính vì l đó, Mác đòi h i ph i v n d ng ph

ử ụ ể ử ụ ế ộ ị ng pháp   ệ   ạ phân tích l ch s  c  th  khi s  d ng ph m trù hình thái kinh t ­xã h i vào v c

ộ ụ ể ượ ự ả ộ xem xét, phân tích m t xã h i c  th , ph i làm rõ đ

ờ ố ủ ữ ệ ộ ộ ỉ ị c vai trò, v  trí và s  tác   ư ậ   ộ đ ng c a nh ng quan h  xã h i đó trong đ i s ng xã h i. Ch  có nh  v y

ớ ậ ủ ữ ể ế ậ ộ chúng ta m i có th  rút ra nh ng k t lu n có tính quy lu t c a m t xã h i c

ứ ụ ế ệ ể ạ ộ ộ ụ  ộ   th  khi áp d ng ph m trù hình thái kinh t ­xã h i vào vi c nghiên c u xã h i

ờ ố ự ả ế ệ ả ấ ự   ấ đó. Và xét  cho đ n cùng, thì s  s n xu t và tái s n xu t ra đ i s ng hi n th c

ế ố ộ ử ủ ế ị ế ạ ị ớ xã h i m i là y u t quy t đ nh ti n trình phát l ch s  c a nhân lo i hàng

ậ ề ị ử ệ nghìn năm qua. Ph.Anghen nói: '' Theo quan ni m duy v t v  l ch s , nhân t

ế ị ử ả ấ ả ị ố  ấ ờ   ế quy t đ nh trong quá trình l ch s  xét đ n cùng là s n xu t và tái s n xu t đ i

ư ự ệ ả ẫ ờ ế ẳ ị ị ố s ng hi n th c. C  tôi l n Mác ch a bao gi

ể ộ ườ ề ả ạ ủ ử s  phát tri n c a xã h i loài ng ơ  kh ng đ nh gì h n th …". L ch   ứ   i tr i qua nhi u giai đo n khác nhau,  ng

ủ ự ể ạ ỗ ộ ế ớ v i m i giai đo n c a s  phát tri n đó là m t hình thái kinh t

ự ế ự ậ ộ ộ ộ ướ ệ ị đ nh, và s  ti n b  xã h i chính là s  v n đ ng theo h ấ   ộ  xã h i nh t ầ   ng hoàn thi n d n

ế ự ộ ổ ủ c a các hình thái kinh t xã h i, là s  thay đ i hình thái kinh thái kinh t ế ạ    l c

ờ ằ ế ộ ế ạ ơ ố ễ ệ ộ ậ ỗ h u l i th i b ng hình thái kinh t xã h i ti n b , hi n đ i h n mà g c r  sâu

ừ ủ ự ủ ự ượ ả ể xa c a nó là s  phát tri n không ng ng c a l c l

ơ ở ậ ế ố ấ ậ ế ị ự ả t ng, là c  s  v t ch t­kĩ thu t, là y u t ề   ấ ng s n xu t. Nó là n n ể    quy t đ nh s  hình thành, phát tri n

ế ẫ ủ ế ộ ế và thay th  l n nhau c a các hình thái kinh t ­xã h i. Mác vi t: ''Tôi coi s ự

ể ủ ử ự ữ ế ộ ộ ị phát tri n c a nh ng hình thái kinh t ­xã h i là m t qúa trình l ch s  t nhiên"

ể ễ ữ ư ự ể ẳ ằ ộ ườ nh ng s  phát tri n xã h i ch ng nh ng có th  di n ra b ng con đ ng phát

ầ ự ừ ể ế ế tri n tu n t t ộ  hình thái kinh t ­xã h i này lên hình thái kinh t ộ  ­ xã h i khác,

ể ễ ằ ườ ể ạ ỏ ộ mà còn có th  di n ra b ng con đ ng b  qua m t giai đo n phát tri n nào

ữ ề ệ ế ộ ộ đó, m t hình thái kinh t ­xã h i nào đó trong nh ng đi u ki n khách quan và

ả ử ụ ể ị hoàn c nh l ch s  c  th .

ữ ự ụ ể ủ ọ ề D a trên nh ng t ư ưở  t ế ng c  th  c a h c thuy t Mác v  hình thái kinh

ố ủ ự ượ ộ ớ ơ ở ấ ả ậ ế t ­xã h i v i vai trò then ch t c a l c l ng s n xu t là c  s  lý lu n cho

ự ệ ệ ệ ẳ ạ ị ị phép chúng ta kh ng đ nh s  nghi p công nghi p hoá, hi n đ i hoá theo đ nh

CNXH

XHCN là nhi m v  trung tâm xuyên su t trong th i k  quá đ  lên

ướ ờ ỳ ụ ệ ố ộ h ng

ậ ạ ỏ b  qua giai đo n phát tri n ể CNTB, là quy lu t khách quan trong quá trình phát

ể ủ ộ tri n c a dân t c ta.

ọ ề ậ ỹ ế ầ 2. Khoa h c và k  thu t trong n n kinh t toàn c u.

ế ỷ ử ệ ố ộ ưở ế Trong n a th  k  qua, vi c duy trì t c đ  tăng tr ng kinh t

ụ ữ ở ị ứ ệ ạ  và t o ra   ư    v  trí cao trong trong danh m c nh ng  u công ăn vi c làm luôn luôn đ ng

ủ ề ầ ướ ế ớ ệ ướ tiên hàng đ u c a nhi u n c trên th  gi ặ i, đ c bi t là các n c đang phát

ứ ủ ả ủ ề ể ế ọ tri n. K t qu  c a nhi u công trình nghiên c u c a các nhà khoa h c đã cho

ấ ằ ộ ử ứ ấ ưở ế ầ ờ th y r ng ít nh t m t n a m c tăng tr ng kinh t ữ    toàn c u là nh  nh ng

ế ậ ộ ỹ ạ ệ ầ ọ ti n b  khoa h c­k  thu t đem l i thông qua vi c chúng góp ph n làm tăng

ả ầ ư ủ ệ ấ ồ ố ộ ộ thêm hi u qu  đ u t c a các ngu n v n và năng su t lao đ ng xã h i cũng

ụ ớ ư ạ ủ ả ẩ ả ầ ị nh  t o ra s n ph m và d ch v  m i tho  mãn nhu c u ngày càng cao c a xã

ấ ớ ậ ọ ỹ ế   ậ ộ h i. Chính vì v y khoa h c và k  thu t đóng vai trò r t l n trong các chi n

ượ ưở ế ủ ướ ự ể ể l c tăng tr ng kinh t c a các n c phát tri n va đang phát tri n. S  thành

ướ ạ ớ ệ ữ ụ ọ ỹ ủ công c a các n c trong vi c đ t t

ưở ế ế ớ ứ ạ ự ộ ể ạ đ  t o ra tăng tr ng kinh t ậ   ề i nh ng m c tiêu v  khoa h c k  thu t ẫ   i s c c nh tranh và d n đã tác đ ng tr c ti p t

ớ ế ả ố ộ ưở ế ư ế t i k t qu  là làm tăng t c đ  tăng tr ng kinh t . N u nh  trong thiên niên

ứ ướ ứ ấ ạ ứ ơ ắ ủ ườ ỷ ứ k  th  nh t, than đá, s c gió, s c n c, s c m nh c  b p c a ng

ượ ỷ ứ ớ ầ ồ súc là ngu n năng l ủ ế ng ch  y u thì t i và gia   ầ   i g n thiên niên k  th  hai, đó là d u

ơ ướ ệ ượ ử ệ ạ khí, máy h i n c, đi n, năng l ng nguyên t phân h ch. Hi n nay nhân

ỷ ứ ề ả ủ ự ế ạ lo i đang ti n vào thiên niên k  th  ba d a trên n n t ng c a các nghành công

ư ỹ ệ ậ ậ ỹ ượ ạ ổ nghi p cao nh  k  thu t thông tin, k  thu t năng l ợ   ng h t nhân, t ng h p

ệ ạ ể ậ ằ ỹ ừ ị ợ nhi t h ch, k  thu t nanô… Có th  nói r ng t ổ  v  trí đi sau, t ng h p các kinh

ệ ở ỷ ầ ậ ọ ở ộ ỹ nghi m

ự ượ ầ ủ ế ớ ể ề ố ự    hai thiên niên k  đ u, khoa h c và k  thu t đã tr  thành đ ng l c ườ   ng phát tri n hàng đ u c a nhi u qu c gia trên th  gi ẫ ng d n đ i, là l c l

ự ượ ủ ề ấ ự ả ế ể ầ và là l c l ế ng s n xu t tr c ti p c a n n kinh t toàn c u hoá. Có th  nói

ọ ự ạ ậ ấ ộ ọ ớ ỹ đây là cu c cách m ng khoa h c k  thu t m i  nh t trong khoa h c t nhiên,

ộ ủ ể ệ ạ ạ ậ ọ ỹ

ề ế ế ậ ầ ầ ỹ là cu c cách m ng khoa h c k  thu t  hi n đ i. Đ  làm rõ vai trò c a khoa   ọ   ể  toàn c u, ta c n tìm hi u th  nào là khoa h c, ọ h c k  thu t trong n n kinh t

ọ ỹ ệ ậ ạ ậ ạ ộ ỹ k  thu t, là cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i.

ể ệ ở ệ ọ ộ ề ộ Khoa h c là m t khái ni m th  hi n nhi u n i dung khác nhau: khoa

ộ ụ ậ ứ ứ ộ ọ

ộ ệ ố ứ ủ ạ ộ ự ộ ọ ộ   ộ ọ h c là m t hình thái ý th c xã h i, là m t công c  nh n th c; khoa h c là m t ạ   lĩnh v c ho t đ ng xã h i; khoa h c là m t h  th ng tri th c c a nhân lo i

ượ ể ệ ữ ệ ế ằ ọ ị đ c th  hi n b ng nh ng khái ni m, phán đoán, h c thuy t…Tuy nhiên đ nh

ộ ệ ố ứ ủ ể ế ằ ọ ỉ nghĩa cho r ng khoa h c là m t h  th ng ch nh th  các tri th c c a ti n trình

ộ ượ ử ủ ầ ị ấ ướ ộ ị ử ị l ch s  xã h i đ c coi là đ nh nghĩa đ y đ  nh t d

ể ủ ọ ọ ượ ể tri n c a khoa h c. Ngoài ra, khoa h c còn đ i góc đ  l ch s  phát   ạ ộ   c hi u là quá trình ho t đ ng

ườ ể ượ ề ế ớ ớ ệ ố ứ ứ ủ c a con ng i đ  có đ c h  th ng tri th c v  th  gi i v i ch c năng làm

ườ ắ ượ ậ ủ ữ ự cho con ng i n m đ ệ c nh ng quy lu t c a hi n th c khách quan ,ngày

ủ ượ ạ ự ữ ề ệ càng làm ch  đ c nh ng đi u ki n sinh ho t t ộ  nhiên và xã h i

ậ ướ ỹ ứ ắ ế ề ậ ợ ươ ứ ớ K  thu t tr c h t là t p h p tri th c g n li n và t ộ   ng  ng v i m t

ư ậ ợ ỹ ế ị ươ ệ ồ ậ t p h p k  thu t (Nh  máy móc, thi t b , ph ng ti n…) bao g m các tri

ứ ề ươ ế ệ ỹ ượ ử ụ th c v  ph ng pháp, k  năng, bí quy t, kinh nghi m…đ c s  d ng theo

ộ ể ậ ậ ợ ợ ộ ỹ

ườ ượ ụ ụ ủ ạ ả ẩ ầ ộ ố   ậ m t quy trình h p lý đ  v n hành, t p h p k  thu t đó, tác đ ng vào đ i ỹ ng lao đ ng t o ra s n ph m ph c v  cho nhu c u c a con ng i. K t

ỗ ậ ừ ạ ộ ả ấ ộ ỉ thu t t

ủ ả ậ    ch  ch  dùng trong các ho t đ ng lao đ ng s n xu t ra c a c i v t ờ ẽ ủ ự ề ế ể ạ ấ ch t theo s  phát tri n m nh m  c a n n kinh t ầ  toàn c u thì gi đây khái

ệ ượ ử ụ ự ề ớ ơ ộ ni m đó đ ạ ộ   c s  d ng v i nghĩa r ng h n và trong nhi u lĩnh v c ho t đ ng

ườ ủ c a con ng i .

ế ỷ ướ ư ế ề ể ọ N u nh  trong nhi u th  k  tr ộ   ỉ c đây khoa h c ch  phát tri n   m t

ộ ậ ẽ ớ ầ ệ ậ ế ỷ ế ữ cách đ c l p riêng r  thì t ố i đ u th  k  20  m i quan h  m t thi t gi a khoa

ỹ ạ ủ ệ ạ ậ ậ ộ ọ ỹ

ườ ế ấ ậ ỹ ạ ọ h c­ k  thu t đã t o nên cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i c a xã   ự ượ   ng ọ i, đánh d u "quá trình khoa h c k  thu t bi n thành l c l ộ h i loài ng

ể ư ự ượ ệ ầ ấ ự ế ả ề ả s n xu t tr c ti p là đi u ki n c n đ  đ a l c l ấ ng s n xu t lên m t b

ể ớ ớ ư ư ộ ị phát tri n m i". Cho t i nay ch a có m t công trình nào đ a ra đ nh nghĩa c ộ ướ   c ụ

ể ề ộ ọ ỹ ề ạ ệ ể ạ ậ ạ th  v  cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i, song v  đ i th   ta có th

ọ ỹ ự ự ể ả ổ ể  ậ   ả hi u đó là s  thay đ i căn b n trong  b n thân các lĩnh v c khoa h c k  thu t

ư ố ộ ủ ơ ấ ứ ệ ế

ự ượ ể ủ ả ấ ổ cũng nh  m i quan h  và ch c năng xã h i c a chúng, khi n cho c  c u và   Ở ị ng s n xu t cũng b  thay đ i hoàn toàn. ộ đ ng thái phát tri n c a các l c l

ể ị ấ ạ ậ ọ ỹ

ố ự ượ ự ế ấ ủ ổ ậ ượ ệ ả ạ ộ ệ   ộ nét khái quát nh t có th  đ nh nghĩa cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n ự   c th c ng s n xu t c a xã h i hi n đ i, đ ạ đ i là s  bi n đ i t n g c l c l

ệ ẫ ớ ườ ủ ọ ộ ỹ hi n v i vai trò d n đ

ả ấ ọ ỹ ườ ườ ằ ậ "khoa h c ­ k  thu t ­ s n xu t­ con ng ậ ng c a khoa h c k  thu t trong toàn b  chu trình:   ự ể ng ". Có th  nói r ng s i ­ môi tr

ể ủ ậ ạ ọ ộ ỹ ộ   ư phát tri n c a khoa h c k  thu t đã đ a văn minh nhân lo i quá đ  sang m t

ớ ề ấ ả ủ ế ể ạ ỹ giai đo n phát tri n m i v  ch t. Đó là k t qu   c a quá trình tích lu  lâu dài

ệ ổ ọ ủ ớ ỹ ậ ả ứ ệ ế ấ các ki n th c khoa h c c a vi c đ i m i k  thu t s n xu t, và vi c tăng quy

ử ụ ể ế ậ ớ ỹ ị ự mô s  d ng k  thu t m i. Trong đó  s  phát tri n có tính ti n hoá và các d ch

ể ề ệ ấ ạ ạ

ự ả ứ ể ấ chuy n có tính ch t có tính cách m ng đã cùng t o đi u ki n cho nhau phát   ọ ề   ư tri n. Trong lĩnh v c s n xu t cũng nh  trong các ngành tri th c khoa h c đ u

ặ ắ ủ ự ữ ể ấ ả ộ ọ có th  quan sát th y nh ng s  luân phiên đ c s c c a cu c nh y v t và s ự

ầ ự ự ư ề ể phát tri n tu n t trong nhi u lĩnh v c nh  :

ượ ử ụ ượ ướ ơ ắ Trong ngành năng l ng, s  d ng năng l ng n

ệ ượ ử ệ ượ ầ ử ồ đi n, d u l a r i năng l ng nguyên t và hi n nay chính là năng l c, c  b p, gió, than,   ệ   t ng nhi

h ch.ạ

ự ả ấ ừ ợ ộ ơ Trong lĩnh v c s n xu t, t ạ   ả  h p tác lao đ ng gi n đ n qua giai đo n

ườ ồ ế ủ ươ ứ ả ấ ạ ơ ớ công tr ng th  công r i ti n lên ph

ậ ượ ơ ớ ả ỹ ệ ấ ổ ợ ấ quy trình s n xu t và k  thu t đ c c  gi ng th c s n xu t đ i c  khí v i các   ệ i hoá t ng h p, xu t hi n các h

ạ ố ự ộ ự ộ ộ ệ ố ồ th ng máy móc, t o ra các máy t đ ng, t ả    đ ng hoá đ ng b , h  th ng s n

ạ ấ xu t linh ho t.

ể ừ ả ệ ệ ấ ậ ệ Trong s n xu t v t li u, chuy n t ạ    nguyên li u nông nghi p, các lo i

ư ỗ ạ ử ụ ự ề ạ ố ậ ệ v t li u xây d ng truy n th ng ( nh  g , g ch, đá…), s  d ng kim lo i đen

ấ ẻ ủ ế ư ắ ạ ử ụ ( nh  s t gang…) là ch  y u sang s  d ng kim lo i màu, ch t d o, bê tông,

ậ ệ ậ ệ ế ấ ẫ ậ ệ các v t li u k t c u (omposite), v t li u thông minh v t li u siêu d n…

ế ạ ừ ả ậ ả ủ ế ấ ấ ỹ Trong k  thu t s n xu t, ch  t o t s n xu t th  công, ti n lên bán t

ồ ớ ỹ ậ ự ộ ự ộ ế ế ộ đ ng r i t i k  thu t t đ ng hoá( t đ ng hoá thi ế ạ t k  ­ ch  t o…), k ự  ỹ

ụ ễ ậ ậ ậ ọ ỹ ỹ thu t thông tin ( tin h c, vi n thông vũ tr …) k  thu t nano, k  thu t sinh

ậ ậ ệ ậ ạ ậ ớ ỹ ỹ ỹ ọ h c, k  thu t h t nhân, k  thu t không gian, k  thu t v t li u m i…

ự ở ầ ư ủ ệ ạ ạ ậ ọ ỹ

ộ ỉ ướ ủ ứ ớ ườ ế S  kh i đ u c a cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i đã đ a con   ộ ỉ i ti n vào m t k  nguyên m i, k  nguyên c a tri th c. Đây là b c quá đ ng

ự ơ ở ỉ ự ể ọ ỹ

ự ủ ờ ố ấ ậ ả ấ ọ ọ   ậ trong s  phát tri n khoa h c và k  thu t hoàn toàn ch  d a trên c  s  khoa h c ế   ộ trong m i lĩnh v c c a đ i s ng xã h i và các ngành s n xu t v t ch t, bi n

ờ ạ ứ ứ ệ ề ọ

ẽ ở ệ ế ế ọ ề   ả b n thân khoa h c thành n n công nghi p tri th c trong th i đ i tri th c, n n ề    thông tin (hay còn g i là n n công nghi p s  tr ề  thành n n kinh t kinh t

ế ứ ề ế ề ọ ế ạ kinh t tri th c, n n kinh t tin h c, n n kinh t m ng…)

ạ ự ư ậ ệ ậ ạ ộ ỹ ọ Nh  v y cu c cách m ng khoa h c k  thu t hi n đ i d a trên c  s ơ ở

ệ ử ễ ạ ộ ừ ầ ậ ố c t lõi là cu c cách m ng vi đi n t di n ra t

ấ ủ ậ ớ ế ỉ ọ ướ ự t u khoa h c kĩ thu t l n nh t c a th  k  XX thì đó là "b đ u th p niên 60 và các thành   ộ ướ ự c quá đ  d i s

ỉ ạ ẫ ớ ườ ủ ọ ổ ứ ạ ề ch  đ o v i vai trò d n đ ng c a khoa h c sang quá trình t ch c l i v  căn

ậ ả ề ấ ỹ ế ỹ ả b n k  thu t s n xu t, đi u ti ậ ớ t các quy trình k  thu t v i quy mô ngày càng

ổ ộ ự ờ ố ơ ở ự tăng, t ch c l ứ ạ ấ ả i t ữ   t c  các lĩnh v c đ i s ng xã h i d a trên c  s  nh ng

ậ ạ ộ ỹ ướ ư ủ ề ệ ạ ngành k  thu t cao mà các cu c cách m ng tr c đó ch a đ  đi u ki n t o ra

ộ ư ậ ậ ọ ỹ ỹ ỹ ỉ

ậ ậ   m t cách hoàn ch nh nh  :K  thu t thông tin, k  thu t sinh h c, k  thu t v t ậ ậ ự ộ ơ ở ỉ ượ ệ ậ ớ đ ng hoá trên c  s  k  thu t vì ỹ li u m i, k  thu t năng l ớ ỹ ng m i k  thu t t

ệ ử ậ ấ ả ự ủ ờ ố ộ ộ đi n t ". Thâm nh p vào t t c  các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, cu c cách

ệ ề ệ ậ ạ ạ ạ ọ ỹ ế ệ m ng khoa h c k  thu t hi n đ i đã t o đi u ki n ti t ki m tài nguyên thiên

ồ ự ộ ố ươ ươ ố nhiên và các ngu n l c xã h i. Cho phép chi ph i t ng đ i các ph

ấ ể ố ượ ộ ế ạ ả s n xu t đ  cùng t o ra cùng m t kh i l ệ   ng ti n ả   ng hàng hoá tiêu dùng. K t qu  là

ỗ ơ ấ ổ ậ ủ ự ề ả ấ ộ ố   kéo theo s  thay đ i c  c u c a n n s n xu t xã h i ,làm thay đ i t n g c

ế ố ả ấ ậ ọ ỹ ầ ộ ự ượ l c l ng s n xu t mà khoa h c k  thu t là y u t hàng đ u. Cu c cách

ạ ự ủ ệ ậ ắ ạ ọ ọ ộ ỹ

ườ ế ườ ư ờ ạ ờ   m ng khoa h c k  thu t hi n đ i đã tác đ ng sâu s c m i lĩnh v c c a đ i ờ ạ ủ ề   ớ i ti n vào th i đ i m i­ th i đ i c a n n ộ ố s ng xã h i loài ng i,đ a con ng

ế ứ kinh t tri th c.

ƯƠ

CH

NG II

Ạ Ệ Ệ Ở Ệ CÔNG NGHI P HOÁ ­HI N Đ I HOÁ VI T NAM

ệ ạ ự ệ ể ở I: S  hình thành và phát tri n công nghi p hoá ­hi n đ i hoá Vi ệ   t

Nam.

ệ ệ ạ 1.1 Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là gì ?

ị ườ ả ướ ử L ch s  loài ng i tr i qua 5 ­6 ngàn năm (Tr c th  k ế ỷ XVIII) th iờ

ỳ ườ ỳ ạ ủ ệ ầ ơ k  công tr

ỉ ấ ầ ờ ỳ ư ể ệ ờ ng  th  công, g n 300 năm th i  k   đ i công nghi p c  khí   ầ   nh ng ch  m t g n 120 năm đ  hoàn thành th i k  công nghi p hoá đ u

ở ướ ỹ ỉ ế ệ tiên, sau đó các n

ả ậ ư ệ vòng 80 năm, Nh t B n 60 năm…và ngày nay Vi c M , Tây Âu ch  ti n hành công nghi p hoá trong   ề   t Nam cũng nh  nhi u

ế ớ ố ự ế ắ ả qu c gia khác trên th  gi ầ   i đang tích c c rút ng n kho ng cách, ti n d n

ớ ề ệ ệ ạ ạ ằ t i n n văn minh nhân lo i cũng chính b ng Công nghi p hoá­hi n đ i hoá.

ướ ờ ỳ ể ạ ộ Các n

ự ệ ề ệ ế ằ ỉ c đã đi qua giai đo n phát tri n TBCN đi vào th i k  quá đ  lên   ổ CNXH ti n hành th c hi n quá trình tái công nghi p nh m đi u ch nh,  b

ơ ở ậ ấ ỹ ệ ệ ạ ậ ậ ỹ

ộ ộ ế ộ ướ ủ ế ớ sung và hoàn thi n c  s  v t ch t k  thu t và k  thu t hi n đ i theo yêu   ậ   ể  phát tri n  ch m ầ c u c a ch  đ  xã h i h i m i. Các n ề c có n n kinh t

ấ ướ ệ ạ ự ể ậ nh t là các n ế c nông nghi p l c h u thì ti n lên CNXH đ  xây d ng c

ấ ỹ ể ạ ế ệ ấ ậ ả ở ậ s  v t ch t k  thu t nh t thi ơ  ơ ở ậ   t ph i công nghi p hoá đ  t o ra c  s  v t

ấ ỹ ự ề ể ế ề ậ ậ ộ ể   ch t k  thu t làm ti n đ  cho s  phát tri n kinh t ­Xã h i.V y ta nên hi u

ư ế ề ệ ạ v  ph m trù công nghi p hoánh  th  nào  ?

ề ệ ệ ả ằ ấ ơ

ạ ộ ư ệ ệ ặ ộ ị Quan   ni m   đ n   gi n   nh t   v   công   nghi p   hoá   cho   r ng:   "công   ộ   nghi p hoá đ a đ c tính công nghi p cho m t ho t đ ng, trang b  (cho m t

ộ ướ ệ ệ ạ vùng, m t n c), các nhà máy, các lo i công nghi p…".Quan ni m mang

ế ự ượ ự tính tri t   t này đ ơ ở c hình thành d a trên c  s  khái quát quá trình hình

ử ệ ị ở ướ ắ thành l ch s   công nghi p hoá các n ỹ c Tây Âu, B c M .

ủ ứ ề ệ ạ ị Nghiên c u đ nh nghĩa v  ph m trù công nghi p hoá c a các nhà kinh

ế ố ị ủ ề ế t Liên Xô (cũ), Cu n "Giáo khoa v  kinh t chính tr  "c a Liên Xô đ

ị ế ị ệ ượ   c ể   ệ t  đã đ nh nghĩa: "công nghi p hoá XHCN là phát tri n d ch sang ti ng Vi

ệ ạ ướ ự ệ ể ế ầ ế đ i công nghi p, tr ặ c h t là công nghi p n ng, s  phát tri n c n thi

ả ạ ộ ề ệ ế ơ ở ậ ự ấ ố vi c c i t o toàn b  n n kinh t qu c dân d a trên c  s  v t ch t k t cho   ỹ

ố ừ ể ậ ệ ả ệ ế thu t tiên ti n. Cu n t ế  đi n ti ng Vi t  đã gi

ề ả ấ ơ ự ớ ấ ả quá trình xây d ng n n s n xu t c  khí  l n trong t i thích: "Công nghi p hoá là   ủ ề   t c  các ngành c a n n

ế ặ ố ệ ầ ớ ự ặ kinh t qu c dân và đ c bi ệ t công nghi p n ng d n t i s  tăng nhanh  trình

ị ỹ ậ ấ ộ ộ ộ đ  trang b  k  thu t cho lao đ ng và nâng cao năng su t lao đ ng. Quan

ể ự ệ ể ạ

ế ọ ướ ủ ế ệ ệ   đi m công nghi p hoá là quá trình xâyd ng và phát tri n đ i công nghi p ượ   c ặ c h t là công nghi p n ng c a các nhà kinh t h c Liên Xô (cũ) đ tr

ế ủ ụ ệ ệ ậ ạ

ớ ộ ủ ạ ướ Ư ừ ữ ấ   chúng ta ti p nh n, áp d ng vào Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá c a đ t ể    nh ng năm 1960 v i n i dung ch  đ o là " u tiên phát tri n c ngay t n

ứ ể ệ ặ ộ ợ ồ ờ công   nghi p   n ng   m t   cách   h p   lý,   đ ng   th i   gia   s c   phát   tri n   nông

ơ ở ậ ấ ỹ ự ẹ ệ ệ ằ ậ nghi p và công nghi p nh ...nh m xây d ng c  s  v t ch t k  thu t cho

ự ế ả ả ự ệ ư CNXH". Nh ng trên th c t , chúng ta đã ph i tr giá cho s   nghi p công

ể ệ ệ ặ nghi p hoá XHCN theo ki u đó khi áp đ t mô hình công nghi p hoá XHCN

ở ướ ấ ừ ự ấ ướ Liên xô vào n c ta mà không xu t phát t ạ  th c tr ng đ t n

ướ ệ ạ ạ ượ ậ ụ n c nông nghi p l c h u. Tuy nhiên, dù không đ t đ ộ   c là m t ề   c m c tiêu đ  ra

ư ữ ệ ế ầ ờ trong nh ng năm đ u ti n hành công nghi p hoá nh ng cũng nh  đó mà

ự ượ ộ ơ ở ậ ấ ỹ ấ ị ạ ậ chúng ta đã xây d ng đ c m t c  s  v t ch t k  thu t nh t đ nh, t o ra

ặ ặ ớ ề ự ề ề ệ ố ế ti m l c m i v  nhi u m t đ c bi t là kinh t

ế ầ ộ ị ườ ỳ ủ ả ả tr …góp ph n cho cu c kháng chi n tr , qu c phòng, văn hoá, chính   ượ   c ộ ng k  c a dân t c, b o đ m đ

ấ ủ ờ ố ầ ậ ph n nào đ i s ng v t ch t c a nhân dân.

ế ổ ệ ủ ứ ể ệ ố Đ n năm 1963, t ch c phát tri n công nghi p c a liên hi p qu c  đã

ư ề ệ ệ ộ ị đ a ra đ nh nghĩa v  Công nghi p hoá là: "Công nghi p hoá m t quá trình

ộ ộ ế ể ậ phát tri n kinh t ". Trong quá trình này, m t b  ph n ngày càng tăng các

ồ ủ ả ố ượ ơ ấ ể ể ộ ế ngu n c a c i qu c dân đ c đ ng viên đ  phát tri n c  c u kinh t

ở ướ ớ ỹ ơ ấ ủ ệ ể ậ ạ ngành trong n ặ c v i k  thu t hi n đ i. Đ c đi m c a c  c u kinh t ề    nhi u ế

ổ ể ả ậ ấ ộ ộ ư ệ ả ấ này là "có m t  b  ph n luôn thay đ i đ  s n xu t ra t li u s n xu t, hàng

ộ ề ả ả ả ế tiêu dùng và có kh  năng đ m b o cho toàn b  n n kinh t ộ  và xã h i ".Theo

ể ượ ệ ể ộ quan đi m này, quá trình công nghi p hoá đ

ứ ự ụ ề ệ ắ ả ằ ớ ỉ ớ   c hi u là quá trình r ng l n ộ   và sâu s c v i nhi u m c tiêu ch  không ph i ch  nh m th c hi n m t

ụ ấ ế ỹ ư ướ ự m c tiêu duy nh t là kinh t ậ  k  thu t nh  tr c kia. D a trên c  s  k

ứ ậ ậ ượ ủ ầ thu t  đó, chúng ta nh n th c rõ đ c sai l m c a mình trên con  đ ơ ở ỹ  ườ   ng

ệ ứ ể ệ ắ ả

ự ễ ề ể ậ ằ ầ ỉ ả   công nghi p hoá XHCN theo ki u cũ, c ng nh c và kém hi u qu . C  lý ử lu n và th c ti n đ u ch  ra r ng: Quá trình phát tri n đ y khó khăn, th

ừ ế ạ ế ậ ạ thách t ạ  tình tr ng kinh t l c h u sang tr ng thái kinh t

ế ệ ể ạ ớ ệ   ể  phát tri n hi n ệ   đ i không th  không ti n hành công nghi p hoá và cùng v i công nghi p

ả ắ ệ ề ệ ệ ạ ạ ớ hoá là hi n đ i hoá. Công nghi p hoá ph i g n li n v i hi n đ i hoá và là

ố ế ẫ ướ ở ướ ỹ hai quá trình n i ti p và đan xen l n nhau. Tr c đó, các n c M  và Tây

ọ ế ệ ệ ạ ồ ớ

ế ụ ể ể ệ ẫ ớ Âu, h  đã ti n hành công nghi p hoá khá lâu r i m i đi vào hi n đ i hoá và   ạ   i nay, quá trình này v n còn đang ti p t c. Ta có th   hi u:   Hi n đ i cho t

ố ạ ự ụ ậ ủạ ự ổ ủ ộ hoá là quá trình ch ng l i s  t t h u c

ế ớ ễ ậ ọ ỹ ề ặ ị ư ậ khoa h c k  thu t đang di n ra trên th  gi ạ    s  bùng n  c a cu c cách m ng ử i. Nh  v y, xét v  m t l ch s

ệ ễ ướ ệ ạ quá   trình   công   nghi p   hoá   di n   ra   tr c   quá   trình   hi n   đ i   hoá.   Kinh

ớ ấ ướ ủ ệ ổ ị ướ ộ nghi m c a cu c đ i m i đ t n c theo đ nh h ng XHCN ở ướ  n c ta cho

ệ ằ ấ ấ ế ề ệ ả ắ ạ ớ th y r ng: "công nghi p hoá nh t  thi t  ph i g n li n v i hi n  đ i hoá

ạ ộ ị ươ ".T i   h i   ngh   Trung ng   khoá   VII   (Tháng7/1994)   và   khoá   VIII(Tháng

ệ ệ ả ẳ ạ ị 6/1995) Đ ng ta đã kh ng đ nh: "Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là quá

ạ ộ ể ệ ả ả ấ ổ trình chuy n đ i căn b n, toàn di n các ho t đ ng s n xu t kinh doanh,

ụ ả ị ế ộ ừ ử ụ ủ ộ d ch v  và qu n lý kinh t , xã h i t

ổ ế ứ ớ ỹ ử ụ ậ ộ ộ sang s  d ng m t cách ph  bi n s c lao đ ng cùng v i k  thu t và ph s  d ng lao đ ng th  công là chính   ươ   ng

ủ ồ ạ ự ự ế ệ ể ệ ế pháp tiên ti n, hi n đ i d a trên s  phát  tri n c a c ng nghi p và ti n b

ậ ạ ấ ọ ộ ộ ỹ ộ  ộ   ệ Văn ki n h i khoa h c ­ k  thu t, t o ra năng su t  lao đ ng xã h i cao "(

ị ầ ứ ấ Ươ ngh  l n th  7 Ban ch p hành Trung ng khoá VIII ).

ề ơ ả ệ ả ớ ượ ạ ộ V i quan ni m này, v  c  b n đã ph n ánh đ ủ   c ph m vi r ng c a

ệ ệ ạ ỉ ượ ủ ố quá trình Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá, ch  ra đ c cái c t lõi c a nó là

ử ụ ủ ế ạ ậ ộ ộ ộ ả c i bi n lao đ ng th  công, l c h u thành lao đ ng s  d ng lao đ ng tiên

ạ ể ạ ượ ệ ế ệ ấ ắ ộ ti n, hi n đ i đ  đ t đ c năng su t lao đ ng cao, g n công nghi p hoá

ớ ạ ệ ủ ủ ệ ọ ị v i hi n đ i hoá, xác đ nh rõ vai trò c a công nghi p, c a khoa h c ­ k

ề ơ ả ư ậ ự ệ ệ ậ ỹ  ệ   thu t trong s  nghi p công nghi p hoá. Nh  v y v  c  b n công nghi p

ị ướ ạ ắ ộ ộ hoá theo đ nh h ng XHCN: "là m t cu c cách m ng sâu s c trong t ấ ả  t c

ộ ự ủ ờ ố các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i."

ệ ạ ấ ế ệ 1.2 Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là quá trình t t y u khách

quan

ừ ữ ắ ầ ộ ổ Ngay t

ướ ậ ướ ả ớ ấ   ế  nh ng năm 60, khi b t đ u ti n hành công cu c đ i m i đ t ệ   ậ c ta đã nh n rõ tính quy lu t và vai trò Công nghi p n c, Đ ng và nhà n

ể ủ ệ ế ạ ậ ộ ướ hoá ­ Hi n đ i hoá trong ti n hành v n đ ng, phát tri n c a các n c trên th

ớ ệ ệ ệ ị gi i nói chung,Vi t Nam nói riêng và xác đ nh: "Công nghi p hoá là nhi m v ế  ụ

ớ ườ ờ ộ ố trung tâm th i kì quá đ  lên CNXH". V i đ ng l

ủ ươ ệ ể ặ ọ ơ ệ i công nghi p hoá XHCN   ế ạ   ng phát tri n công nghi p n ng mà tr ng tâm là ngành c  khí ch  t o ch  tr

ẫ ế ậ ẫ ơ ả ự ữ ễ ầ

ầ ư ế ỉ ở ị ệ ặ ố   ề ặ đã d n đ n nh ng sai l m c  b n v  m t lý lu n l n th c ti n. Trong    su t ố    v  trí đ i th  k , chúng ta đã đ t công nghi p hoá XHCN ộ ơ h n m t ph n t

ệ ể ệ ệ ớ ậ l p hoàn toàn v i "công nghi p hoá TBCN", coi vi c phát tri n công nghi p là

ả ấ ỹ ự ể ắ ậ gi ơ ở ậ i pháp đúng đ n đ  xây d ng c  s  v t ch t k  thu t cho   CNXH mà

ủ ệ ệ ẹ ề ấ "quên" m t vai trò c a nông nghi p và công nghi p nh    trong n n kinh t ế

ỉ ơ ệ ả ố ộ qu c dân. Chúng ta ch  đ n gi n coi công nghi p hoá là "M t quá trình xây

ấ ượ ơ ấ ả ế ố ề ả ự d ng n n s n xu t đ c c  khí hóa trong t t c  các ngành kinh t qu c dân ".

ồ ừ ệ ắ ứ ủ ề ậ ả Quan ni m này b t ngu n t nh n th c giáo đi u, máy móc c a Đ ng và nhà

ề ướ ủ ệ ấ n

ộ ủ ấ ướ ố ế ừ ự ế c ta v  mô hình công nghi p hoá XHCN c a Liên Xô mà không xu t phát   ấ    lúc b y ư ố ả c cũng nh  b i c nh qu c t xã h i c a đ t n ạ  th c tr ng kinh t t

ờ ữ ế ầ ệ ấ ướ gi . Trong nh ng năm đ u ti n hành công nghi p hoá đ t n

ư ệ ớ ớ ủ ệ ướ ượ ầ ư ề c, tuy n n công   ư ậ     khá l n nh ng v i quan ni m nh  v y nghi p c a n c ta đã đ c đ u t

ả ủ ệ ế ệ ệ ẫ ấ   ề v  công nghi p hoá đã d n đ n hi u qu  c a quá trình công nghi p hoá r t

ệ ệ ẹ ậ ấ ả ơ th p ,th m chí còn kéo theo c   nông nghi p và công nghi p nh  cũng r i vào

ạ ệ ệ ọ ố

ỷ ọ ả ả ẩ ỗ ổ ề tình tr ng đình tr  nghiêm tr ng. Nhi u nhà máy, xí nghi p qu c dân làm ăn   ố   ệ  tr ng cu  ngành công nghi p trong t ng s n ph m qu c kéo dài, t thua l

ể ợ ướ ồ ờ ố ủ ấ dân không đáng k , n  n

ề ề ế ạ ơ ọ nhi u khó khăn. Nghiêm tr ng h n, n n kinh t ặ ấ   c ngoài ch ng ch t, đ i s ng c a nhân dân g p r t ụ   ế   lâm vào tình tr ng thi u h t

ấ ả ố ộ ơ ỹ ạ   ớ l n, m t cân đ i m t cách căn b n, không có tích lu  và r i vào tình tr ng

ủ ế ể ộ ế ọ ỉ ả kh ng ho ng kinh t ự  ­xã h i kéo dài. S  phát tri n kinh t ch  chú tr ng vào

ề ộ ạ ượ ế ố ầ ữ ế ể ể chi u r ng đã không t o ra đ c nh ng y u t c n thi t đ  phát tri n theo

ư ậ ể ị ủ ề ạ ộ chi u sâu, tính năng đ ng và sáng t o c a cá nhân cũng nh  t p th  b  kìm

ơ ộ ượ ể ệ ề ấ ế hãm và không có c  h i đ c th  hi n và đi u t t y u là chúng ta  ph i tr ả ả

ắ ộ ườ ố ệ ể m t giá quá đ t cho đ ng l i công nghi p hoá XHCN theo ki u đó .

ứ ậ ượ ậ ả ả ướ ị ờ ư Nh n th c đ c h u qu  đó, Đ ng và nhà n

ế ượ ệ ớ ợ ớ ấ ướ ả chi n l c công nghi p hoá m i phù h p v i hoàn c nh đ t n c ta đã k p th i đ a ra   ế c. Th

ạ ỏ ườ ư ố ệ ố ườ nh ng khi lo i b  đ ng l i "công nghi p hoáXHCN" theo l i cũ, ng

ế ể ệ ả ắ ỏ ưở ỉ b  luôn c  công nghi p hoá ch  nh c đ n "phát tri n ", "tăng tr i ta   ấ   ng", "c t

ề ậ ớ ứ ệ ử ỏ ữ ư cánh "…ch  không đ  c p t

ệ ề ặ ụ ể ủ ướ ệ ệ ẽ khái ni m đó đ t trong đi u ki n c  th  c a n ữ   i công nghi p hoá n a. Nh ng th  h i nh ng ế   c ta hi n nay s  là gì n u

ả ừ ỏ ộ ệ ệ không ph i chính là công nghi p hoá. Vi c chúng ta t

ề ệ ứ ệ ế ầ ể    b  m t quan đi m ố   i sai l m v  công nghi p hoá và cách th c ti n hành công nghi p hoá theo l

ủ ủ ệ ả

ế ề ấ ế ủ ệ ọ ậ   ch  quan duy ý chí, kém hi u qu  hoàn toàn không có ý nghĩa là ph  nh n ể   t y u khách quan c a công nghi p hoá. M i lý thuy t v  phát tri n tính t

ế ớ ờ ề ữ ệ ỏ ộ ộ trên th  gi i hi n th i đ u không b  qua m t trong nh ng n i dung ch ủ

ủ ể ế ệ ế ả ướ y u không th  thi u c a nó là công nghi p hoá. Đ ng và nhà n c ta xác

ấ ướ ự ị ộ ướ ệ đ nh: "Xây d ng đ t n c ta thành m t n

ấ ỹ ơ ấ ệ ậ ạ ế ợ ế ấ ch t k  thu t hi n đ i, c  c u kinh t ơ ở ậ   c công nghi p có c  s  v t ộ   ệ ả  h p lý, quan h  s n xu t ti n b ,

ủ ự ượ ể ợ ớ ờ ố ả ấ ậ ộ phù h p v i trình đ  phát tri n c a l c l ấ   ng s n xu t, đ i s ng v t ch t

ữ ầ ắ ố ướ ạ và tinh th n cao, an ninh qu c phòng v ng ch c, dân giàu n c m nh, xã

ộ ướ ủ ằ ậ ộ ố ớ h  công b ng, dân ch , văn minh. Vì v y đ i v i m t n c  nghèo nh ư

ệ ườ ể ườ Vi t Nam, không còn con đ ng phát tri n nào khác ngoài con đ ng công

ế ệ ệ ạ ớ nghi p hoá, hi n  đ i hoá. Ngày nay trên th  gi

ượ ươ ướ ủ ạ ườ ấ ế đ c coi là ph ng h ng ch  đ o, là con đ ng t ẫ   ệ i,  công nghi p hoá v n ủ   ả ả t y u ph i tr i qua c a

ướ ể Ở ướ ữ ơ ả các n c đang phát tri n. n c ta khi nh ng t ư ưở  t

ế ủ ộ ượ ề ế ứ ạ ậ thuy t c a CacMác v  hình thái kinh t ­xã h i đ ọ   ng c  b n trong h c ộ   i m t c nh n th c l

ớ ư ắ ơ ở ậ ộ ổ cách sâu s c v i t cách là c  s  lý lu n cho công cu c đ i m i đ t n

ệ ượ ự ệ ộ ớ ấ ướ   c. ế ượ Công  nghi p hoá  đ c  xem   là m t quá  trình  th c  hi n  chi n l c  phát

ể ế ế ệ ằ ả ắ ộ ộ ớ

ế ộ ớ ệ ủ ướ ể ớ ả   tri n kinh t ­xã h i nh m c i bi n xã h i, g n v i vi c hình thành b n ấ   ự c trong khu v c có đi m xu t t c a ch  đ  m i. So v i các n ấ ư ch t  u vi

ụ ậ ươ ự ư ướ ệ ở ạ phát t ng t nh  n c ta hi n nay, chúng ta đang tình tr ng t

ố ả ố ế ơ ự ầ ờ t h u xa   ể h n. Trong b i c nh qu c t và khu v c hiên th i, chúng ta c n và có th

ế ệ ệ ổ ồ ờ

ườ ề ệ ạ ắ ắ ớ ở ắ   ị ti n hành "công nghi p hoá đu i k p ", đ ng th i "công nghi p hoá g n ữ   ả t, rút ng n kho ng cách gi a li n v i hi n đ i hoá " đã m  ra con đ ng t

ướ ớ ướ ự ế ị các n ể c đang phát tri n   v i các n ế c tiên ti n. Th c t ử  l ch s  đã cho

ề ấ ướ ư ố ỉ th y: Nhi u n c châu Á nh : Singapo,  Đài Loan, Hàn Qu c…ch  trong

ắ ừ ộ ướ ộ ờ ộ ướ ể ở m t th i gian ng n t m t n c kém phát tri n đã tr  thành m t n

ữ ệ ớ ươ ệ ấ nghi p m i (NIC). Đó là nh ng t m g c công   ọ   ng kinh nghi m cho chúng ta h c

ỏ ươ ế ợ ệ ệ ạ h i và v ữ   ớ n lên .Công nghi p hoá đi đôi v i hi n đ i hoá k t h p nh ng

ướ ầ ự ề ỹ ậ ớ ơ ộ ủ ữ ệ ế ắ b c ti n tu n t v  k  thu t v i vi c tranh th  nh ng c  h i đi t t đón

ầ ộ ế ủ ữ ể ế ọ

ể ự ế ớ ề ậ ọ ộ ỹ đ u hình thành nh ng mũi nh n phát tri n  theo trình đ  ti n ti n c a khoa   ệ   i. M t đi u rõ ràng là chúng ta không th  th c hi n h c ­ k  thu t th  gi

ố ớ ộ ệ ả ơ t t quá trình công nghi p hoá v i n i dung căn b n là c  khí hoá các ngành

ế ệ ế ạ ặ ố ớ ồ ề ủ c a n n kinh t qu c dân r i m i ti n hành hi n đ i hoá. M t khác khi

ệ ự ể ự ả ấ ơ th c hi n c  khí hoá các ngành s n xu t, ta không th  d a trên c  s  s

ả ử ụ ậ ả ụ ạ ậ ậ ỹ ỹ ơ ở ủ  ấ   d ng máy móc l c h u mà ph i s  d ng k  thu t và k  thu t s n xu t

ả ắ ề ệ ệ ạ ạ ớ ớ ệ hi n đ i .V i ý nghĩa đó, công nghi p hoá ph i g n li n v i hi n đ i hoá.

ệ ạ ờ ệ ệ ạ Trong th i  đ i hi n nay, Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá ở ướ  n c ta có

ề ặ ạ ớ ở ệ ệ ể nhi u đ c đi m khác v i Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá ề  nhi u n ướ   c

ứ ạ ề ổ ư ể ộ ớ ộ khác, nh ng xét v  t ng th  nó là m t quá trình r ng l n, ph c t p bao hàm

ơ ả ữ ộ nh ng n i dung c  b n sau:

ệ ệ ạ ị M t làộ : Công nghi p hoá, hi n đ i hoá là qúa trình trang b  và trang

ị ạ ỹ ậ ạ ấ ả ế ố ướ b  l ệ i k  thu t hi n đ i cho t t c  các ngành kinh t qu c dân, tr ế   c h t là

ế ớ ử ế ệ ế ọ ị ị các ngành chi m v  trí tr ng y u. L ch s  công nghi p hoá trên th  gi i cho

ề ệ ằ ấ ắ ạ ớ ộ th y r ng, quá trình công nghi p hoá g n li n v i cu c cách m ng khoa

ế ỉ ữ ế ậ ậ ạ ọ ộ ọ ỹ h c kĩ thu t và k  thu t. Đ n gi a th  k  XX, cu c cách m ng khoa h c và

ạ ạ ạ ữ ệ ậ ỹ ộ ướ ự ớ k  thu t hi n đ i l i t o ra nh ng b

ả ạ ư ệ ạ ấ ủ ự ượ c a l c l ấ ng s n xu t, đem l ể   c đ t phá m i trong s  phát tri n ả    li u s n ệ i tính ch t hi n đ i cho các t

ấ ộ ổ ứ ế ậ ả xu t, cho kĩ thu t, trình đ  t

ế ố ấ ủ ể ậ ấ ộ ỹ ữ    ch c và qu n lý tiên ti n vv…Đó là nh ng ề ố   ự  c u thành n i dung k  thu t mà s  phát tri n c a nó là v n đ  c t y u t

ờ ạ ủ ệ ệ ạ ậ lõi c a Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá. Chính vì v y trong th i đ i ngày

ị ạ ỹ ậ ệ ả ỏ ị nay, công nghi p hoá luôn đòi h i ph i trang b  và trang b  l i k  thu t cho

ế ắ ệ ề ớ ở ả các ngành kinh t g n li n v i quá trình công nghi p hoá

ứ ủ ế ề ậ ầ ỹ ở ẫ l n ph n m m c a k  thu t. Tuy nhiên, cách th c ti n hành ứ   ầ  c  ph n c ng ướ ạ   i c l các n

ố ướ ế ằ ự ứ không gi ng nhau, có n c ti n hành b ng cách t

ự ị ỹ ậ ế ướ t ớ  trang b  k  thu t m i cho các ngành kinh t trong n ế    nghiên c u , sáng ch , ộ ố ướ   c c ,m t s  n

ạ ế ể ỹ ướ ậ khác l i ti n hành thông qua chuy n giao k  thu t, có n

ỹ ư ậ ứ ự ữ ứ ể ậ ợ   ế c thì k t h p ể gi a hai hình th c t nghiên c u và chuy n giao k  thu t. Nh  v y có th

ệ ể ệ ề ấ ạ ả ộ   nói công nghi p hoá­ hi n đ i hoá là quá trình chuy n n n s n xu t xã h i

ừ ớ ự ị ộ ỹ ậ ấ ạ ậ t ộ ỹ  trình đ  k  thu t th p lên trình đ  k  thu t hiên đ i cùng v i s  d ch

ơ ấ ể ộ ề ứ chuy n lao đ ng thích  ng c  c u ngành, ngh .

ệ ệ ạ ỉ Hai là: Qúa trình công nghi p hoá­ hi n đ i hoá không ch  liên quan

ớ ệ ể ấ ả t i phát tri n công nghi p mà là quá trình bao hàm t t c  các ngành ,các

ộ ướ ủ ự ệ ẩ ạ ộ lĩnh v c ho t đ ng c a m t n

ế ớ ợ ồ ự ấ ố kinh t m i, h p lý cho phép khai thác t ộ ơ ấ   c. Nó thúc đ y vi c hình thành m t c  c u ế ủ   ợ i th  c a t nh t ngu n l c và l

ấ ướ ề ế ủ ỗ ướ ộ ể ố ấ đ t n c. N n kinh t c a m i n

ổ ở ự ệ ệ ứ ơ c là m t th  th ng nh t các ngành, các   ế ự  , s ngành kinh t ự ượ l c l ng quan h  bi n ch ng v í nhau,s  thay đ i

ổ ở ự ạ ộ ự ẽ thay đ i ngành kinh t ế ở ,

ở ự ế các ngành các lĩnh v c khác và ng ổ    lĩnh v c ho t đ ng này s  kéo theo s  thay đ i ệ   i. Vì th , quá trình Công nghi p ượ ạ c l

ệ ề ắ ạ ộ ớ

ể ơ ấ ề ổ ữ ể ặ ộ ớ   hoá­ Hi n đ i hoá g n li n v i quá trình phân công lao đ ng xã h i v i ế ủ    c a ậ nh ng đ c đi m mang tính quy lu t. Xét v  t ng th , c  c u kinh t

ỗ ướ ượ ở ở ộ ệ ấ ậ m i n c đ c c u thành b i ệ  b  ph n nông nghi p ­ công nghi p và

ị ụ d ch v .

ự ệ ệ ể ạ ị

ướ ừ ễ ệ ệ ị Trong   quá   trình   công   nghi p   hoá,   hi n   đ i   hoá   s   chuy n   d ch   các   ụ ế    nông nghi p ­ công nghi p ­ d ch v  đ n ngành di n ra theo xu h ng   t

ụ Ở ệ ệ ị ệ ạ ầ ữ ị công nghi p ­ nông nghi p d ch v . giai đo n đ u nông nghi p gi

ấ ị ư ể ế ầ ộ ố ộ then ch t nh ng đ n m t trình đ  phát tri n  nh t đ nh khi nhu c u v  l v  trí   ề ươ   ng

ự ẩ ượ ẽ ượ ệ ả ả ẩ ự th c, th c ph m đ c b o đ m thì công nghi p s  đ c đ y lên trên.Tuy

ấ ớ ư ệ ể ệ ồ công nghi p hoá không đ ng nh t v i phát tri n công nghi p nh ng không

ể ế ữ ế ể ệ ệ ạ th  ti n hành công nghi p hoá n u không phát tri n công nghi p v ng m nh ,

ơ ấ ề ế ầ ị ế ạ ố chi m v  trí hàng đ u trong c  c u n n kinh t qu c dân. Bên c nh đó, các

ạ ộ ụ ể ể ề ị ế ệ ho t đ ng d ch v  còn là đi u ki n đ  phát tri n các ngành kinh t ả    và c i

ờ ố ệ thi n đ i s ng nhân dân

ế ỹ ệ ạ ệ Ba là: Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là quá trình kinh t

ệ ế ẩ ạ ộ ậ ừ   , k  thu t v a ệ   quá trình kinh t ­xã h i.Trong quá trình đ y m nh Công nghi p hoá ­ Hi n

ệ ệ ứ ế ớ ộ ở ả ầ ạ đ i hoá,quá trình kinh t ­xã h i có quan h  bi n ch ng v i nhau c  t m vĩ

ớ ả ẫ ế ỹ ậ ớ mô l n vi mô, và v i c  qua trình kinh t ­k  thu t. V i ý nghĩa đó khi xem

ả ủ ự ể ệ ệ ả ộ ệ   xét s  tác đ ng và hi u qu  c a công nghi p hoá ph i có quan đi m toàn di n

ừ ế ỹ ạ ậ ả ạ không d ng l ạỉ ở khía c nh kinh t ­k  thu t mà ph i xem xét khía c nh kinh

ộ ủ ệ ế ệ ạ ế t ­xã h i c a nó. Do đó xét cho đ n cùng Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là

ồ ự ự ể ườ quá trình xây d ng và phát tri n văn hoá, trong đó ngu n l c con ng i, gia

ị ườ ộ ố tăng giá tr  và vai trò con ng i là n i dung c t lõi .

ệ ệ ạ ồ ờ B n làố : Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá cũng đ ng th i là quá trình m

ế ố ế ề ệ ề ệ ở  ể ộ r ng kinh t qu c t trong đi u ki n hi n nay n n kinh t ế ướ  n c ta không th

ưở ể ế ế ậ ệ ố tăng tr ạ ng và phát tri n m nh n u không thi t l p m i quan h  kinh t

ướ ở ậ ệ ạ ướ ế ớ    v i ậ   ộ ng h i nh p n ệ c ngoài. B i v y Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá theo h

ố ế ầ ư ỹ ị ườ ằ ố ủ ệ qu c t nh m thu hút v n đ u t ậ , k  thu t th  tr

ự ạ ướ ướ ế ượ ẩ ấ ẩ ng, kinh nghi m c a các   ở n c đi tr ạ c đ y m nh chi n l c xu t kh u, năng l c c nh tranh đã tr

ờ ạ ủ ế ộ ở ỗ ướ ộ ộ ậ thành m t xu th  chung c a th i đ i. M i n

ộ ươ ị ự ế ỗ ẫ ệ ố h  th ng kinh t ế ế ớ  th  gi i có tác đ ng t ủ   c tr  thành m t b  ph n c a ộ   ng h  l n nhau và ch u s  bi n đ ng

ế ớ ủ ế ộ ế ầ ệ ế ắ ả kinh t ­xã h i chung c a th  gi i. Vì th , c n ph i tính đ n vi c g n Công

ệ ố ự ệ ệ ệ ạ ớ ế ở nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá v i vi c xây d ng h  th ng kinh t m , tăng

ệ ươ ế ạ ế ố ế ườ c ng quan h  th ự ng m i, tích c c liên k t kinh t qu c t .

ụ ệ ệ ả ạ Năm là: Công nghi p hoá­Hi n đ i hoá không ph i là m c đích t ự

ộ ươ ứ ể ự ổ ế ụ ệ thân mà là m t ph

ỗ ướ ể ệ ệ ả ạ ộ ủ tri n c a m i n ng th c có tính ph  bi n đ  th c hi n m c tiêu phát   ệ   c. B n thân công nghi p hoá, hi n đ i hoá là m t hi n

ượ ừ ể ở ể t ổ ế ng có tính ph  bi n, nghĩa là t kém phát tri n tr thành phát tri n, t ừ

ở ế ệ ạ ướ ề ả ậ ạ l c h u tr thành tiên ti n hi n đ i, các n ế c đ u ph i ti n hành Công

ệ ệ ạ ớ ữ nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá v i nh ng nét chung là quá trình trang b  k

ơ ở ậ ấ ỹ ự ệ ạ ậ ế ị ỹ  ậ   , xây d ng c  s  v t ch t­k  thu t thu t hi n đ i cho các ngành kinh t

ồ ự ấ ướ ạ ủ ệ ệ ạ ả hi n đ i, khai thác có hi u qu  các ngu n l c c a đ t n c t o ra năng

ể ả ấ ả ộ ộ ộ ị ế ộ su t lao đ ng xã h i cao, b o đ m nh p đ  phát tri n kinh t xã h i nhanh

ữ ề và b n v ng.

ệ ệ ể ằ ạ Có th  nói r ng, Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá ở ướ  n ệ   c ta hi n nay là

ệ ạ ắ ộ ộ ấ ả ự ủ m t cu c cách m ng toàn di n và sâu s c trong t ờ   t c  các lĩnh v c c a đ i

ụ ớ ủ ủ ạ ạ ộ ộ ố s ng c a xã h i, mà nhiêm v  l n lao c a cu c cách m ng đó là" t o ra

ữ ệ ế ế ề ậ ậ ề ườ ọ ề nh ng đi u ki n thi ấ ỹ t y u v  v t ch t­k  thu t, v  con ng

ơ ấ ể ẩ ậ ị ế ằ ỹ k  thu t. Thúc đ y chuy n d ch c  c u kinh t i và khoa h c­ ử ụ   ộ , nh m huy đ ng và s  d ng

ồ ự ả ọ ệ ấ ộ ộ ừ có hi u qu  m i ngu n l c, không ng ng tăng năng su t lao đ ng xã h i, làm

ả ự ệ ệ ế ệ ệ ả ả ằ ộ ộ tăng hi u qu  th c hi n công b ng và ti n b  xã h i, b o v  và c i thi n môi

ườ tr ng sinh thái.

ệ ạ ủ ệ ặ 2: Tính đ c thù c a Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá ở ướ  n c ta.

ự ệ ệ ệ ạ ữ Trong nh ng năm qua ề ơ s  nghi p Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá v  c

ổ ộ ặ ấ ướ ộ ố ả b n đã làm thay đ i b  m t đ t n ố ữ   c và cu c s ng nhân dân, cũng c  v ng

ắ ộ ậ ế ộ ị ế ủ ướ ộ ch c đ c l p dân t c và ch  đ  XHCN, nâng cao v  th  và uy tín c a n c ta

ị ườ ố ế ư ề ạ ư ẫ trên th  tr ng qu c t . Nh ng bên c nh đó ,n n kinh t ế ướ  n c ta v n ch a có

ứ ạ ề ề ữ ể ệ ắ ả ấ ấ ự s  phát tri n v ng ch c,hi u qu  và s c c nh tranh th p, các v n đ  v  văn

ơ ế ứ ắ ộ ở ồ   hoá­xã h i ngày càng tr  nên b c xúc, gay g t, c  ch  chính sách không đ ng

ư ạ ượ ẽ ể ự ể ạ ả ộ ộ b  và ch a t o đ c đ ng l c m nh m  đ  phát tri n…Trong hoàn c nh đó,

ự ệ ẫ ả ị ườ ố ẩ ệ ạ Đ ng ta v n kiên đ nh th c hi n đ

ự ệ ề ạ ế ộ ậ ự ủ ể Hi n đ i hoá, xây d ng n n kinh t ng c i đ y m nh Công nghi p hoá ­   ư ướ   c ch  đ  nhanh chóng đ a n đ c l p t

ơ ả ộ ướ ệ ướ ạ ở ta c  b n tr  thành m t n c công nghi p theo h ệ ng hi n đ i .

ế ớ ủ ể ề ậ ị Nh n đ nh v  tình hình phát tri n c a th  gi ế ỉ i trong th  k  XXI. Ngh ị

ế ạ ộ ủ ẽ ế ụ ế ỉ ề ả ế   quy t đ i h i c a Đ ng đã nêu rõ: "Th  k  XXI s  ti p t c có nhi u bi n

ậ ẽ ọ ỹ ướ ả ế ứ ổ đ i ,khoa h c và k  thu t s  có b ọ c nh y v t. Kinh t tri th c có vai trò

ỗ ậ ự ượ ể ấ ả ầ ngày càng n i b t trong quá trình phát tri n  l c l

ế ớ ấ ữ ế ộ ng s n xu t. Toàn c u hoá   ế ớ   i kinh t là m t xu th  khách quan". Nh ng nét m i  y trong tình hình th  gi

ẽ ế ự ộ ướ ướ ắ ạ và khu v c tác đ ng m nh m  đ n tình hình n c ta. Tr c m t nhân dân ta

ả ơ ộ ẫ ứ ớ ề ế ặ có c  c  h i l n thách th c l n. M c dù chúng ta còn nhi u thi u sót trong

ế ễ ự ệ ệ ạ ầ

ự ủ ả ế ướ ụ ữ ữ ư ắ   th c ti n ti n hành Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá mà chúng ta c n kh c ự ph c và s a ch a nh ng nhìn chung, c  th  và l c c a n ề c ta đ u có s

ế ổ ấ ệ ề ủ ỏ ộ bi n   đ i   rõ

ọ ế ể ề ầ ượ ề ể ạ nghiêm tr ng kéo dài, t o ra đ ả     r t  v   ch t.   Chúng   ta   đã   thoát   kh i   các   cu c   kh ng   kho ng ạ   t đ  chuy n sang giai đo n c ti n đ  c n thi

ấ ướ ệ ẩ ạ ạ ớ ữ ệ m i, đ y m nh Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá đ t n ậ   c. Không nh ng v y

ồ ự ư ề ề ề ớ ấ ướ đ t n c còn có nhi u ti m năng l n v  tài nguyên cũng nh  ngu n l c con

ườ ộ ơ ả ổ ề ặ ị ị ng i, tình hình chính tr  xã h i c  b n  n đ nh, nhân dân đ t ni m tin vào s

ạ ủ ả ườ ố ế lãnh đ o c a Đ ng, môi tr ự ợ ng hoà bình s  h p tác qu c t ữ  và nh ng xu th ự  ế

ự ế ớ ạ ế ụ ộ ự ệ ể ề tích c c trên th  gi

ạ ự ủ ế ậ ợ ồ ố ớ ỹ i t o đi u ki n đ  chúng ta ti p t c phát huy n i l c và   ệ   i th  so sánh, tranh th  ngo i l c, ngu n v n, k  thu t m i, kinh nghi m l

ở ộ ị ườ ả ứ ạ qu n lý, m  r ng th  tr ữ ng. Bên c nh đó là nh ng thách th c mà các n

ư ướ ệ ế ạ ả ướ   c ế ệ đang ti n hành Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá nh  n c ta ph i tính đ n là

ư ớ ự ế ề ả ồ ộ ể   ệ u th  v  ngu n lao đ ng và nguyên li u ngày càng gi m so v i s  phát tri n

ậ ự ộ ấ ượ ả ư ộ ổ ị ủ ỹ c a k  thu t t đ ng hoá, ch t l ng lao đ ng  n đ nh đang làm gi m  u th ế

ẩ ấ ộ ướ ể ậ ặ ỹ ề ệ v  vi c xu t kh u lao đ ng sang các n c phát tri n .M t khác, k  thu t tiên

ế ỷ ọ ế ấ ẩ ả ti n đã nâng t

ệ ơ ế ượ ệ ồ ủ c a các ngu n nguyên li u thô và nguyên li u s  ch  có kèm theo l tr ng ch t xám trong giá thành s n ph m khi n cho giá thành   ấ   ng ch t

ề ả ấ ạ ọ xám th p gi m đi nhanh chóng. Đi u này đã và đang đe do  nghiêm tr ng t

ướ ệ ở ẩ ấ ướ ệ xu h ng xu t kh u nguyên li u các n c, trong đó có Vi ớ   i ậ   t Nam .Vì v y

ệ ự ọ ườ ệ ệ ạ vi c l a ch n đi theo con đ ng Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá t

ả ứ ữ ế ướ ế ấ ế   t y u ả   ệ i ả ph i gi i quy t nh ng thách th c đó. Tr c h t, khó khăn trong vi c gi

ế ữ ứ ệ ộ ộ

ể ủ ấ ậ ế ế ọ ỹ ụ ủ   quy t nh ng thách th c này là do đ i ngũ cán b  chuyên môn nghi p v  c a ậ   ớ ự chúng ta còn thi u và y u, b t c p v i s  phát tri n c a khoa h c ­k  thu t.

ả ậ ữ ấ ỹ ơ ậ ự ả ạ

ể ế ươ ứ ự ứ ế   Ngoài ra Đ ng ta còn ph i xây d ng c  v t ch t k  thu t v ng m nh, k t ệ   ng x ng đ  ti n hành các công trình nghiên c u th c nghi m, ạ ầ ấ c u h  t ng t

ộ ệ ố ệ ậ ỹ ị ướ ử ụ s  d ng k  thu t và m t h  th ng thông tin cho vi c đ nh h

ầ ấ ề ệ ậ ọ   ự ng, l a ch n ướ   c ố ỹ k  thu t. Vi c này c n r t nhi u v n trong khi đó tình hình ngân sách  n

ế ứ ạ ổ ế ẹ ề ế ạ ậ

ậ ợ ờ ơ ả ệ   ố ta h t s c h n h p, tình tr ng thi u v n là ph  bi n. Vì v y trong đi u ki n: ủ ơ i và khó khăn, th i c  và nguy c  đan xen nhau. Chúng ta ph i ch "Thu n l

ờ ơ ươ ắ ữ ể ạ ạ ạ ộ đ ng n m th i c , v n lên phát tri n  m nh và v ng m nh, t o ra các th ế

ế ẩ ụ ắ ờ ồ ớ ỉ ự l c m i, đ ng th i luôn luôn t nh táo, kiên quy t đ y lùi và kh c ph c các

ể ả ữ ể ả ả ả ơ ơ ớ nguy   c ,   k   c   nh nh   nguy   c   m i   n y   sinh,   đ m   b o   phát   tri n   đúng

ướ ắ ơ ộ ệ ắ ượ ứ ể ẽ ạ h ng.Vi c n m b t c  h i, v t qua thách th c, phát tri n  m nh m  trong

ờ ỳ ớ ố ớ ấ ả ".(Văn ố th i k  m i,đó là v n có ý nghĩa s ng còn đ i v i Đ ng và nhân dân ta

ạ ộ ạ ố ầ ứ ể ệ ố ị ộ   ki n đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  VII, NXB chính tr  qu c giaHà N i

ộ ạ ố ầ ể ệ năm 1996 , trang 79­80 và văn ki n đai h i đ i bi u toàn qu c l n IX,. NXB

ố ị ộ chính tr  qu c gia Hà N i năm 2001 trang 67­68)

ố ớ ấ ướ ư ậ ề ặ ệ ấ ầ Nh  v y, đ i v i đ t n ế   c ta hi n nay, v n  đ  đ t ra là c n ti n

ư ế ệ ệ ạ ợ

ệ ạ ạ ậ ộ ọ ỹ ố   hành Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá nh  th  nào cho thích h p? Trong b i ể   ả c nh mà cu c cách m ng khoa h c và k  thu t hi n đ i đang phát tri n

ố ế ế ẽ ạ ạ ầ ờ ố m nh m  trên ph m vi toàn c u và xu th  qu c t hoá đ i s ng kinh t ế

ế ợ ữ ệ ộ ỗ ợ ngày càng sâu r ng, mô hình công nghi p hoá h n h p (k t h p gi a thay

ớ ẩ ế ẩ ậ ạ ấ ẩ ướ ộ th  nh p kh u v i đ y m nh xu t kh u) theo h ậ ng h i nh p qu c t

ướ ấ ớ ở ướ ể ề ơ ả ố ế    là ệ xu h ọ ng có tri n v ng r t l n n c ta, v  c  b n Công nghi p hoá ­

ấ ướ ệ ạ ậ ộ ướ ư hi n đ i hoá đ t n c cũng v n đ ng theo h ng đó. Nh ng xét theo c ụ

ể ớ ươ ừ ữ ắ ướ th , v i   ph ả ng châm "rút ng n kho ng cách, v a có nh ng b c tu n t

ừ ữ ướ ệ ệ ả ạ ọ ộ v a có nh ng b c nh y v t" công cu c Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá ầ ự  ở

ướ ướ ề ộ ứ n ữ c ta không nh ng khác các n

ả ề ụ ứ ế ế ượ cách th c ti n hành mà khác c  v  m c tiêu chi n l c khác v  n i dung, hình th c, quy mô,   ệ   t ự c. Chính s  khác bi

ủ ự ệ ệ ệ ặ ạ này đã làm nên tính đ c thù c a s  nghi p Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá

ở ướ n c ta :

ắ ệ ế ợ ệ ề ạ ỹ ứ     Th  nh t

ề ớ ỹ ủ ệ ệ ậ ạ ạ truy n th ng v i k  thu t hi n  đ i, tranh th  đi sâu vào hi n đ i hoá

ế ị ữ ề ệ ậ ạ ọ ỹ nh ng khâu quy t đ nh.

ố ế ướ ữ ể ế ạ ớ ậ   ấ : Công nghi p hoá g n li n v i hi n đ i hoá. K t h p k  thu t ớ ở   ố ệ   Trong đi u ki n cách m ng khoa h c­k  thu t hi n ề    hoá n n c phát tri n nhanh chóng v i xu th  qu c t đ i đang có nh ng b

ế ệ ệ ề ệ ạ ớ kinh t ự   ả ắ  hi n nay, công nghi p hoá ph i g n li n v i hi n đ i hoá. Th c

ấ ủ ề ạ ế ừ ệ ch t c a quá trình hi n đ i hoá n n kinh t là không ng ng nâng cao trình

ủ ự ượ ộ ủ ế ể ả ấ ể đ  phát tri n c a l c l ng s n xu t theo ti n trình phát tri n c a khoa

ế ớ ọ ỹ ờ ử ụ ế ị ậ h c và k  thu t trên th  gi i. Tuy nhiên, n u ta không k p th i s  d ng các

ạ ể ệ ề ệ ậ ậ ạ ỹ ỹ ế k  thu t và k  thu t hi n đ i đ  hi n đ i hoá n n kinh t thì nguy c  t

ọ ự ầ ư ậ ẽ ấ ư ế ồ ị ỹ ệ ơ ụ   t ậ h u s  r t cao. Nh ng n u d n m i s  đ u t cho vi c trang b  k  thu t và

ỹ ề ề ề ạ ấ ả ơ ậ k  thu t thì l i có nguy c  lãng phí v  ti n năng và n y sinh nhi u v n đ

ụ ụ ể ắ ầ ộ ồ ị ề  ờ   xã h i khác. Đ  kh c ph c ngh ch lý này, chúng ta c n áp d ng  đ ng th i

ề ậ ộ ỹ ướ ướ ọ nhi u trình đ  khoa h c và k  thu t mà các n c đi tr ự c đã th c hi n

ư ậ ể ừ ữ ể ờ ớ nh ng th i đi m khác nhau. Có nh  v y chúng ta m i có th  t ng b ệ ở  ướ   c

ệ ề ạ ế ừ ượ ồ ự ợ hi n đ i hoá n n kinh t v a khai thác đ c các ngu n l c và l

ấ ướ ụ ể ơ ầ ế ế ợ ữ ả ọ ế ủ   i th  c a ủ đ t n c. C  th  h n, chúng ta c n bi t k t h p gi a nh y v t th  công

ớ ướ ạ ơ lên hiên đ i, v i b c đi tu n t ầ ự ừ ủ  t ử ơ  th  công: N a c  khí, c  khí, t

ư ồ ờ ệ ệ ạ ậ ỹ hoá…đ ng th i phát huy tính  u vi ự ộ    đ ng ề   ề t, hi n đ i hoá n n k  thu t truy n

ố ữ ộ Ở ướ ắ ả ệ ế ậ th ng, gi gìn b n s c văn hoá dân t c. n ể   c ta vi c ti p nh n chuy n

ệ ệ ể ậ ạ ỹ giao và phát tri n k  thu t cho quá trình Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá là

ế ứ ầ ế ế ợ ọ ơ ơ h t s c c n thi ả t song quan tr ng h n là ph i có c  ch  chính sách h p lý

ậ ạ ượ ể ệ ể ỹ ử ụ ụ đ  vi c chuy n giao k  thu t đ t đ c m c tiêu khai thác và s  d ng có

ệ ế ừ ệ ả ườ ư ậ ả hi u qu  kinh t , v a b o v  môi tr

ớ ượ ệ ậ ạ ớ ỹ ượ ấ ỹ m i có đ c k  thu t m i, hi n đ i có hàm l ng sinh thái. Có nh  v y, chúng ta   ậ   ng ch t xám cao, k  thu t

ế ợ ượ ụ ế ạ s ch k t h p đ c các m c tiêu kinh t và sinh thái.

ệ ệ ạ ượ ự ệ ố ả   c th c hi n trong b i c nh ứ     Th  hai : Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ

ề ướ ả ấ ệ ế ộ n n kinh t ị ng đ nh h

ướ ượ ế ệ ơ ẩ tiêu chu n c  b n. ế ị ườ  th  tr ơ ả  Tr c đây, công nghi p hoá đ c ti n hành theo c  ch

ộ ờ ế ấ ạ ng XHCN l y hi u qu  kinh t ­xã h i làm   ế  ệ    đây, công nghi p ậ t p trung, quan liêu bao c p k  ho ch hoá cao đ  thì gi

ệ ạ ượ ế ị ườ ự ệ ơ ự ả hoá ­ hi n đ i hoá đ c th c hi n theo c  ch  th  tr ủ   ng có s  qu n lý c a

ướ ế ị ườ ơ ơ ộ ậ ợ ề ệ ạ nhà n c. C  ch  th  tr ng t o ra c  h i và đi u ki n thu n l i cho con

ườ ự ị ế ạ ạ ộ ộ ng i   tham  gia   vào  các   ho t   đ ng   kinh  t ­xã   h i   đa  d ng,   cho  s   d ch

ơ ấ ể ạ ườ ủ ộ ự ể ọ ộ chuy n c  c u lao đ ng, t o cho con ng i có th  ch  đ ng l a ch n lao

ế ị ườ ệ ộ ộ ơ đ ng và vi c làm… Nói m t cách khái quát, c  ch  th  tr

ủ ể ủ ệ ạ ộ ệ làm ch  th  c a quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá năng đ ng, bi ụ   ng có tác d ng ế   t

ế ị ườ ề ả ơ ệ tính toán và luôn đ  cao tính hi u qu . Tuy nhiên, c  ch  th  tr

ế ủ ề ế ạ ượ ủ ộ ụ ề nhi u h n ch  c a nó mà n u không đ ắ c ch  đ ng kh c ph c, đi u ti ng cũng có   ế   t

ệ ẽ ệ ạ ạ ượ ụ thì quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá s  không đ t đ

ủ ữ ộ ị ườ ự ế ề đ nh xã h i và b n v ng c a môi tr ng. Th c t ổ   c m c tiêu  n ỏ   , khách quan này đòi h i

ủ ự ả ướ ệ ố ậ ả ph i có s  qu n lý c a nhà n c thông qua h  th ng pháp lu t và các chính

ộ ế sách kinh t ­xã h i .

ệ ệ ạ ị ướ Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá theo đ nh h ng XHCN ph i h ả ướ   ng

ể ự ệ ư ưở ể vào vi c  u tiên phát tri n s  tăng tr ủ ng và phát tri n c a các nghành, các

ự ầ ế ả ạ ỹ lĩnh v c, các thành ph n kinh t ... có kh  năng đem l

ệ ả ế ể ạ ượ ụ ướ ạ và hi u qu  kinh t cao đ  đ t đ c m c tiêu dân giàu n ớ   i tích lu  nhanh, l n ặ   c m nh. M t

ả ả ụ ệ ệ ạ ả

ự ủ ằ ả ả ố ộ   khác, công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá còn ph i đ m b o m c tiêu xã h i ể   công b ng, dân ch , văn minh, đ m b o an ninh qu c gia và s  phát tri n

ả ạ ượ ữ ệ ề ệ ẽ ả ộ b n v ng. Khi hi u qu  đ t đ c s  kéo theo hi u qu  xã h i và ng ượ   c

ộ ẽ ạ ự ệ ệ ả ả ẩ l ạ ạ ượ i đ t đ ộ c hi u qu  xã h i s  t o nên đ ng l c thúc đ y hi u qu  kinh

ế ọ ơ ệ ả ả ọ ế ả ệ t . Tuy nhiên, không ph i m i lúc m i n i hi u qu  kinh t

ộ ề ỷ ệ ả ấ ệ ả ớ ế h i đ u t l và song hành v i nhau mà ta ph i l y hi u qu  kinh t và hi u qu  xã   ộ    xã h i

ướ ủ ế ướ ươ ế ị làm th c đo ch  y u quy t  đ nh chính sách, ph ng  h

ươ ầ ư ị ỹ ướ ừ ậ ph ng h ể   ng phát tri n, ầ   ừ  và trang b  k  thu t cho t ng ngành t ng thành ph n ng đ u t

ế ừ ệ kinh t , t ng doanh nghi p .

ệ ự ủ ệ ệ ạ ấ   t : Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá là s  nghi p c a toàn dân, t

ầ ế ế ướ ữ Th  baứ ả c  các thành ph n kinh t , trong đó kinh t nhà n c gi ủ ạ    vai trò ch  đ o.

ể ệ ở ể ỗ ướ ệ ệ ế ạ Quan đi m này th  hi n ch , tr

ả ủ ự ệ ệ ọ ấ ph i xu t phát t ừ ợ  l c h t công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá   ụ   i ích, nguy n v ng c a nhân dân, đó là th c hi n m c

ướ ủ ạ ằ ộ tiêu dân giàu n

ự ự ệ ệ ệ ệ ạ ạ   c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh. Bên c nh ằ   đó s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá là do nhân dân th c hi n b ng

ộ ự ạ ả ả

ế ớ ủ ế ạ ầ ợ ứ   ằ ứ s c lao đ ng, tài năng, s  sáng t o, b ng c  tài s n toàn dân, phát huy s c ủ ạ ủ    v i vai trò ch  đ o c a i th  so sánh c a các thành ph n kinh t m nh và l

ế ướ ỉ ự ự ệ ạ kinh t nhà n ệ c. Và, công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá ch  th c s    là s

ự ủ ệ ượ nghi p c a nhân dân và do nhân dân khi xây d ng đ ự c và th c hi n t ự  ệ ố ơ t c

ủ ủ ể ề ệ ế ề ạ ch  phát huy quy n làm ch  c a nhân dân, t o đi u ki n đ  nhân dân tham

ự ườ ố ệ ể ệ ạ gia xây d ng đ ng l i công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá và ki m tra quá

ệ ườ ố ể ằ ộ ọ ự trình th c hi n đ ng l ồ   ệ i đó. Có th  nói r ng vi c huy đ ng m i ngu n

ể ế ộ ự l c trong nhân dân vào quá  trình phát tri n kinh t ệ  xã h i là bi n pháp quan

ủ ự ệ ệ ả ả ọ ộ ạ   tr ng b o đ m s  thành công c a công cu c công nghi p hoá ­ hi n đ i

ấ ướ hoá đ t n c .

ệ ề ệ ệ ắ ạ ớ

ủ ế ậ ớ ộ ủ ộ  ch  đi đôi v i ch  đ ng h i nh p kinh t ế ộ ậ ự  đ c l p t n n kinh t qu c t Th  tứ ư: Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá g n li n v i vi c " xây d ng ự   ố ế ".  ề

ở ử ế ự ổ ướ ặ ư ề M  c a n n kinh t ớ  là s  đ i m i mang tính b c ngo t trong t duy và

ủ ể ả ướ ở ử ẫ ả quan đi m c a Đ ng và nhà n c. M  c a c  bên trong l n bên ngoài là

ề ệ ể ế ợ ứ ệ ớ ứ ệ ờ ạ ủ ủ ộ

ồ ự ồ ự ổ ợ đi u ki n đ  k t h p s  m nh c a dân t c v i s  m nh c a th i đ i, khai   ộ   thác t ng h p ngu n l c bên trong và ngu n l c bên ngoài cho công cu c

ạ ạ ộ ạ ố ầ ệ ệ ạ ể công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá. T i đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th

ủ ớ ẳ ả ị ữ ữ ộ ậ ự ứ  ở ộ    ch  đi đôi v i m  r ng VIII Đ ng ta đã kh ng đ nh: “ gi v ng đ c l p t

ố ế ợ ươ ệ ố ự ạ ạ h p tác qu c t , đa ph ng hoá, đa d ng hoá quan h  đ i ngo i. D a vào

ồ ự ướ ủ ố ớ ồ ự ngu n l c trong n c là chính đi đôi v i tranh th  t i  đa ngu n l c bên

ộ ề ự ế ở ộ ự ậ ớ ộ ngoài. Xây d ng m t n n kinh t m  r ng, h i nh p v i khu v c và th

ớ ự ề ủ ứ ự ề gi i". Xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự  đ c l p t ch  t c là xây d ng n n kinh t ế  ế

ở ự ơ ở ể ợ ươ ướ ạ m  d a trên c  s  phát tri n h p tác đa ph ng h ấ   ng  m nh vào xu t

ệ ế ậ ẩ ẩ ằ ố ồ ạ kh u và thay th  nh p kh u nh m t o ra ngu n v n cho công nghi p hoá ­

ệ ạ hi n đ i hoá .

ậ ượ ọ ỹ ộ ị ự   ề ả c xác đ nh là n n t ng và đ ng l c Th  nămứ : khoa h c và k  thu t đ

ệ ệ ạ ề ự ệ ấ ủ c a công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá. ệ   V  th c ch t, công nghi p hoá ­ hi n

ạ ủ ế ả ạ ậ ộ ộ đ i hoá là quá trình c i bi n lao đ ng th  công, l c h u thành lao đ ng s

ụ ệ ậ ậ ạ ấ ạ ộ ỹ ỹ ử  ộ   ằ d ng k  thu t, k  thu t hi n đ i nh m t o ra năng su t lao đ ng xã h i

ệ ế ệ ạ

ạ ộ ữ ụ ệ ế ậ ộ ỹ ế   ngày càng cao. Do đó, nói đ n công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá là nói đ n ả   ọ vi c áp d ng nh ng ti n b  khoa h c và k  thu t vào các ho t đ ng s n

ụ ấ ả ị ế ờ ạ ộ xu t, kinh doanh, d ch v  và qu n lý kinh t xã h i. Trong th i đ i ngày

ự ủ ự ự ề ả ậ ọ ộ ỹ nay, khoa h c và k  thu t th c s  là n n t ng và là đ ng l c c a quá trình

ệ ể ệ ạ ậ ắ ọ ỹ

ậ ớ ả ố ả ấ ả ẫ ọ ỹ công nghi p hoá hi n đ i hoá. Phát tri n khoa h c và k  thu t, g n khoa   ự ờ ố h c và k  thu t v i s n xu t và đ i s ng chính là m u ch t đ m b o s

ượ ứ ủ ệ ệ ậ ạ thành công c a công nghi p hoá hi n đ i hoá. Nh n th c đ

ề ề ế ả ậ ọ ọ ỹ ị ề c đi u đó,   ư   Đ ng ta đã có nhi u ngh  quy t quan tr ng v  khoa h c và k  thu t nh :

ộ ạ ị ầ ứ ẳ ấ ị

ề ả ủ ệ ệ ậ ạ ọ ỹ T i  h i  ngh   l n th  VII, ban  ch p hành  TW khoá  VII   đã  kh ng  đ nh  :   ộ   “Khoa h c k  thu t là n n t ng c a công nghi p hoá hi n đ i hoá ”: H i

ộ ầ ị ầ ữ ứ ạ ấ ấ ngh   l n   th   II   ban   ch p   hành   TW   khoá   VIII   m t   l n   n a   nh n   m nh:

ụ ạ ầ ậ ớ ọ ố ỹ “Cùng v i giáo d c­đào t o, khoa h c và k  thu t là qu c sách hàng đ u, là

ự ể ộ ế ệ ầ ộ ế ể ữ ữ đ ng l c phát tri n kinh t ề  xã h i, là đi u ki n c n thi t đ  gi ộ    v ng đ c

ự ệ ệ ạ ộ ậ l p dân t c và xây d ng thành công XHCN. Công nghi p hoá, hi n đ i hoá

ấ ướ ả ằ ự ậ ọ ỹ đ t n c ph i b ng và d a vào   khoa h c­k  thu t”; Và t

ố ầ ứ ể ể ể ạ ạ ộ ạ   i đ i h i đ i ậ   ỹ ọ bi u toàn qu c l n th  IX quan đi m: Coi phát tri n khoa h c và k  thu t

ề ả ự ệ ầ ạ ẩ ố ộ là qu c sách hàng đ u là n n t ng, là đ ng l c đ y m nh công nghi p hoá

ả ắ ạ ộ ứ ệ ạ ậ ố ­ hi n đ i hoá. Mu n v y chúng ta ph i g n ho t đ ng nghiêp c u khoa

ỹ ọ ậ ớ ự ễ ệ ệ ạ ớ

ầ ư ườ ủ ự ự ể ả ố ộ h c và k  thu t v i th c ti n, v i quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá,   ả    và tìm ra đ ng l c cho s  phát tri n c a b n ng v n đ u t ph i tăng c

ộ ợ ữ ủ ứ ự thân nó. Đ ng l c đó chính là l i ích c a nh ng nhà nghiên c u, phát minh,

ứ ả ủ ụ ệ ậ ọ ỹ ng d ng có hi u qu  c a khoa h c và k  thu t .

ả ấ ệ ệ ệ ạ

ế ố ơ ả ữ ự ề ườ Th  sáuứ ự l c con ng ể  c  b n cho s  phát tri n nhanh và b n v ng. i làm y u t ồ   : Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá ph i l y vi c phát huy ngu n  Sự

ể ủ ư ệ ạ ậ ọ ỹ

ề ả ướ ế ả ấ ổ ộ phát tri n nh  vũ bão c a khoa h c và k  thu t hi n đ i ngày nay đang làm   ệ   c đây quá trình công nghi p thay đ i căn b n n n s n xu t xã h i. N u tr

ệ ạ ậ hoá ­ hi n đ i hoá t p trung khai thác tài nguyên thiên nhiên thì bây gi

ệ ệ ạ ệ công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá l ạ ướ i h ng vào vi c khai thác con ng ờ  ườ   i,

ặ ệ ệ ủ ề ườ ế ố ơ ả ặ đ c bi t là ti m năng trí tu  c a con ng i làm y u t c  b n. M t khác,

ỉ ơ ạ ượ ệ ệ ạ ầ công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá không ch  đ n thu n là đ t đ ụ c m c tiêu

ưở ề ượ ữ ề ể ề ấ tăng tr ng phát tri n nhanh b n v ng v  l ng mà còn là v  ch t, tr ướ   c

ế ợ ệ ệ ạ h t là phúc l i nhân dân. Do đó, quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá

ả ỏ ế ưỡ ệ ể ngày nay đòi h i ph i bi t nuôi d ng, phát tri n và khai thác có hi u qu ả

ồ ự ườ ố ớ ướ ư ậ ệ ườ ố ngu n l c con ng i. Nh  v y đ i v i n ự c ta, th c hi n đ ng l i công

ệ ả ỗ ự ọ ợ ế ệ ạ ỏ nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đòi h i ph i n  l c phát huy m i l

ọ ơ ộ ấ ướ ụ ể ậ ố i th  so sánh   ạ   ể c, t n d ng m i c  h i  đ  có th  nhanh chóng  đ t ủ v n có c a đ t n

ượ ộ ỹ ủ ứ ụ ế ậ ở ứ ơ đ c trình đ  k  thu t tiên ti n, tranh th   ng d ng m c cao h n, ph

ậ ừ ớ ề ự ế ơ ọ ỹ ướ bi n h n các thành t u m i v  khoa h c và k  thu t; t ng b ổ  ể   c phát tri n

ế ề ứ ể ấ ạ ọ n n kinh t ụ  tri th c, l y phát tri n giáo d c và đào t o, khoa h c và k

ự ủ ự ề ả ệ ệ ệ ậ ộ ỹ  ạ   thu t làm n n t ng và đ ng l c c a s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i

hoá .

ự ượ ọ ậ ỹ ả ầ 3.Khoa h c và k  thu t là l c l ấ ng s n xu t hàng đ u.

ự ủ ự ọ ộ ậ ỹ ệ   ề ả 3.1> Khoa h c và k  thu t là n n t ng và đ ng l c c a s  nghi p

ệ ạ ệ công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá.

ấ ướ ờ ạ ệ ệ ạ Trong th i đ i ngày nay, công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n

ắ ủ ề ả ự ữ ể ộ c và   ọ   ờ ố đ i s ng xã h i không th  không d a trên n n t ng v ng ch c c a khoa h c

ề ả ế ệ ạ ậ ộ ỹ ự ủ   và k  thu t hi n đ i. Khi chúng ta nói đ n vai trò n n t ng và đ ng l c c a

ệ ệ ế ậ ạ ọ ỹ khoa h c và k  thu t trong ti n trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá cũng là

ơ ở ự ệ ế ệ ạ ọ ỹ ậ   nói đ n công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá d a trên c  s  khoa h c và k  thu t.

ể ộ ướ ừ ự ơ Quan đi m này h n m t trăm năm tr c CacMác đã t ng d  báo: “ Theo đà

ệ ạ ủ ủ ể ạ ự ế ở ả ệ phát tri n c a đ i công nghi p, vi c t o ra c a c i th c t nên ít ph tr

ơ ộ ố ượ ộ ờ ộ ụ  ứ   ng lao đ ng đã chi phí h n là vào s c thu c vào th i gian lao đ ng và s  l

ủ ạ ượ ở ộ ờ ộ ữ m nh c a nh ng tác nhân đ

ế ượ ữ ủ ệ ả thân nh ng tác nhân, đ n l ả   c kh i đ ng trong th i gian lao đ ng, và b n ệ ố   ớ t chúng (hi u qu  to l n c a chúng) tuy t đ i

ươ ự ứ ế ầ ớ ờ ộ ế ể ả ấ không t ng  ng v i th i gian lao đ ng tr c ti p c n thi t đ  s n xu t ra

ủ ụ ọ ộ ộ chúng, mà đúng ra, chúng ph  thu c vào trình đ  chung c a khoa h c và vào

ộ ủ ỹ ọ ấ ự ứ ụ ụ ậ ộ ự ế s  ti n b  c a k  thu t, hay là ph  thu c vào s   ng d ng khoa h c  y vào

ấ ượ ả ướ ẳ ả s n xu t”,và ngày nay cũng đ c Đ ng và nhà n ị c ta kh ng đ nh rõ trong

ệ ả ặ ệ ế ộ ị ị ủ các văn ki n c a Đ ng, đ c bi t là trong ngh  quy t các h i ngh  TW VII

ế ậ ộ ộ ị ị ( khoá VII), h i ngh  TW II (khoá VIII) và k t lu n H i ngh  TW  VI (khoá IX)

ể ủ ậ ọ ỹ ị ậ ề v  phát tri n khoa h c k  thu t. Nh n đ nh đó c a CacMác ngày càng đ

ự ể ễ ậ ậ ọ ọ ỹ ỹ ượ   c ậ   th c ti n phát tri n khoa h c và k  thu t xác nh n. Khoa h c và k  thu t

ế ố ệ ạ ỉ ờ ố ể ế ế hi n đ i không ch  là y u t không th  thi u trong đ i s ng kinh t ộ    xã h i

ế ố ố ộ ự ệ ệ ố ủ c a m t qu c gia mà còn là y u t then ch t trong s  nghi p công nghi p hoá

ấ ướ ệ ạ ế ố ợ ế ạ ố ­ hi n đ i hoá đ t n c, là y u t ế ị  “quy t đ nh l i th  c nh tranh và t c đ

ố ớ ướ ể ủ ố ủ ệ phát tri n c a các qu c gia”. Đ i v i n ộ  ọ   c ta hi n nay, vai trò c a khoa h c

ậ ạ ỹ ệ ặ ở ọ và k  thu t l i càng tr  lên đ c bi

ệ ể ạ ắ ộ ộ ở ườ t quan tr ng khi mà chúng ta đang trên con   ạ   ể ớ ng rút ng n giai đo n phát tri n đ  s m tr  thành m t xã h i hi n đ i. đ

ừ ớ ắ ầ ế ộ ổ ớ ấ ướ ả Ngay t khi m i b t đ u ti n hành công cu c đ i m i đ t n

ự ượ ậ ọ ỹ ị ấ ự ế ả xác đ nh: khoa h c và k  thu t là l c l c , Đ ng ta đã   ọ   ng s n xu t tr c ti p quan tr ng

ầ ấ ướ ụ ệ ệ ạ ộ hàng đ u cho xã h i. Công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n

ả ự ướ ạ ằ ộ c vì m c tiêu dân   ề ả   ủ c m nh,xã h i công b ng,dân ch ,văn minh ph i d a trên n n t ng giàu n

ự ủ ề ả ỉ ượ ậ ọ ộ ỹ và đ ng l c c a khoa h c – k  thu t. Vai trò n n t ng ch  đ

ộ ề ủ ể ậ ả ọ ỹ ả ấ ướ đ t n c có m t n n khoa h c k  thu t phát tri n, đ  kh  năng gi c phát huy khi   ế   i quy t

ượ ữ ụ ủ ế ề ệ ậ ầ ọ ỹ đ

ự ủ ộ ủ ế ặ ố ọ ộ ỹ kinh t ể   c nh ng nhi m v  ch  y u v  khoa h c và k  thu t do yêu c u phát tri n ậ   , xã h i c a qu c gia đ t ra.Vai trò đ ng l c c a khoa h c và k  thu t

ể ượ ự ổ ừ ủ ệ ậ ớ ỹ đ

ấ ượ ủ ứ ề ạ ấ ẩ ạ ả   c   th   hi n   thông   qua   s   đ i   m i   không   ng ng   c a   k   thu t   và   s n ế ng,và s c c nh tranh cao c a n n kinh t ph m,t o ra năng su t, ch t l

ố ả ậ ộ ế ố ế ầ trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t và toàn c u hoá đang là xu h

ự ự ở ạ ậ ọ ỹ ỉ ủ c a toàn nhân lo i. Ch  khi nào khoa h c và k  thu t th c s  tr ướ   ng ự    thành l c

ả ượ ự ủ ớ ở ấ ầ ộ l

ố ớ ướ ẽ ể ắ ạ ề ả ng s n xu t hàng đ u thì vai trò n n t ng và đ ng l c c a nó m i tr  nên   ệ   t c đang phát tri n nói chung và Vi ữ v ng ch c và m nh m . Đ i v i các n

ớ ấ ướ ế ẩ ố ổ Nam nói riêng, mu n đ y nhanh ti n trình đ i m i đ t n c thì đi u t

ả ế ừ ự ệ ả ề ấ ế   t y u ệ là ph i ti n hành song song c  hai qúa trình: v a th c hi n công nghi p hoá

ừ ự ề ệ ạ ậ ọ ỹ ể hi n đ i hoá v a xây d ng và phát tri n n n khoa h c k  thu t trong hoàn

ự ề ấ ạ ẹ ề ỏ ỉ ả c nh ti m l c kinh t ế ấ ượ  đ t n c còn r t h n h p và nh  bé. Đi u này ch  có

ể ự ệ ượ ậ ắ ạ ộ ề ộ ỹ th  th c hi n đ ớ   ọ c m t khi ho t đ ng khoa h c và k  thu t g n li n v i

ạ ộ ụ ả ấ ả ị ế ộ ho t đ ng s n xu t, kinh doanh, d ch v  và qu n lý kinh t xã h i.

ế ỷ ớ ủ ữ ự ứ ế ộ

ự ệ ể ậ ạ ẩ ọ ỹ ạ      Trong th  k  XX , ch ng ki n nh ng thành t u to l n c a cu c cách m ng ủ ự   khoa h c và k  thu t hi n đ i đã và đang đ y nhanh s  phát tri n c a l c

ượ ấ ả ể ế ấ ạ ộ l ng s n xu t, nâng cao năng su t lao đ ng, làm chuy n bi n m nh m  c

ế ủ ắ ố ọ ẽ ơ  ặ ủ ờ ố   ổ  c a các qu c gia, và làm thay đ i sâu s c m i m t c a đ i s ng ấ c u kinh t

ộ ườ ặ ả ồ ấ xã h i loài ng i . M t khác, trên b n đ  kinh t ế ế ớ  th  gi ệ i, xu t hi n nhóm

ướ ế ớ ế ệ ớ ứ các n c m i công nghi p hoá (NIC) sau chi n tranh th  gi i th  hai cũng

ằ ả ủ ự ả ưở ự ọ không n m ngoài s   nh h ng và lan to  c a các thành t u khoa h c và k

ứ ế ể ậ ọ ỹ ỹ  ậ   thu t thông qua quá trình chuy n giao và ti p thu tri th c khoa h c và k  thu t

ự ệ ế ệ ằ ườ ố ự ệ tiên ti n. B ng vi c th c hi n đ ng l ọ   i công nghi p hoá d a vào khoa h c

ậ ỹ ế ậ ơ ộ ể ế ủ ụ ậ và k  thu t, bi t t n d ng các c  h i đ  ti p nh n và làm ch  nhanh chóng

ậ ổ ỹ ươ ứ ả ấ ự ủ ộ ớ các k  thu t m i, thay đ i ph

ậ ơ ứ ụ ỹ và khai thác tài nguyên thiên nhiên sang  ng d ng các k  thu t c  khí hoá, t ng th c s n xu t d a trên lao đ ng th  công   ự

ướ ạ ẩ ố ộ ị ộ đ ng hoá theo h ng t o ra giá tr  gia tăng cao,đ y nhanh t c đ  tăng tr ưở   ng

ế ướ ế ờ kinh  t mà  các   n ắ c   này   nhanh   chóng  rút  ng n   th i   gian  ti n   hành   công

ấ ướ ệ ầ ườ ồ nghi p hoá đ t n ậ c,tăng nhanh thu nh p bình quân đ u ng ờ   i, đ ng th i

ị ế ủ ề ẳ ị ườ ố ế kh ng đ nh ti m năng, v  th  c a mình trên tr ng qu c t .

ế ỷ ướ ả ế ớ ế ố B c vào th  k  XXI, c  th  gi

ế ứ ướ ể ề ầ ề n n kinh t tri th c. Các n ể ủ   i đang cu n theo xu th  phát tri n c a ế    tri ể c phát tri n đang chuy n d n sang n n kinh t

ớ ặ ứ ề ế ể th c v i đ c đi m là n n kinh t ế ế  bi t khai thác, bi t phát huy tri

ữ ủ ủ ấ ưở ặ ạ ệ năng c a ch t xám, c a nh ng ý t ng sáng t o và đ c bi ệ ể ề   t đ  ti m ề  ứ t là tri th c v

ụ ậ ọ ỹ ế ượ ủ ộ ụ ụ khoa h c và k  thu t ph c v  cho các m c tiêu chi n l c c a xã h i. Xu th

ơ ộ ề ề ở ớ ế ớ này m  ra nhi u c  h i m i cho các n n kinh t ế  ể   ể  đang phát tri n v i đi m

ằ ấ ấ ị ướ ế ượ ể ợ ớ xu t phát th p nh m đ nh h ng chi n l c phát tri n phù h p v i xu th ế

ậ ể ế ử ụ ứ ọ ỹ chung là thu hút và s  d ng tri th c khoa h c và k  thu t đ  ti n hành công

ấ ướ ệ ạ ệ ề ồ ố ớ ệ nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n c. Đi u này đ ng nghĩa v i vi c qu c gia

ự ượ ậ ủ ả ủ ế ọ ỹ nào xây d ng đ c khoa h c và k  thu t đ  kh  năng ti p thu, làm ch , thích

ạ ử ụ ứ ề ấ ọ ỹ

ượ ườ ể ể ế ộ ớ ậ   ứ nghi, sáng t o và s  d ng nhi u tri th c, nh t là tri th c khoa h c và k  thu t, ố   ề c nhi u v n ng th  ch  năng đ ng thì m i có th  thu hút đ ạ t o ra môi tr

ệ ạ ậ ộ ộ ừ ố ầ ư ỹ đ u t , k  thu t  hi n đ i và lao đ ng có trình đ  cao t các qu c gia khác vì

ụ ể ệ m c tiêu phát tri n toàn di n.

ự ế ủ ề ướ ế ớ ấ ằ ế Th c t c a nhi u n c trên th  gi i cho th y r ng n u không có s ự

ể ự ệ ậ ọ ỹ ầ ư đ u t thích đáng vào khoa h c và k  thu t thì không th  th c hi n thành

ự ệ ệ ệ ạ ậ ọ ỹ

ể ấ ướ ỏ ả ế ầ ạ công s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá. Khoa h c và k  thu t chính là   ậ   c thoát kh i c nh nghèo nàn, l c h u, chi c chìa khoá th n kì đ  đ t n

ể ướ ệ ấ ớ trong đó đi n hình là các n c công nghi p hoá m i. Qua đó, ta càng th y rõ

ứ ủ ế ị ủ ứ ậ ỹ ộ   ọ vai trò quy t đ nh c a tri th c khoa h c và k  thu t, tri th c c a toàn xã h i .

ự ứ ạ ậ ớ ọ ỹ ạ Có tri th c m i có sáng t o và sáng t o trong lĩnh v c khoa h c, k  thu t  là

ở ở ậ ầ ự ầ ư ả ộ ố ạ ộ ho t đ ng trình đ  cao. B i v y c n ph i có s  đ u t

ị ữ ứ ệ ằ ậ ộ ọ ỹ công phu và t n kém   ứ   vào vi c xã h i hoá tri th c khoa h c và k  thu t nh m trang b  nh ng tri th c

ề ệ ườ ự ế ợ ữ ủ ề ớ ngh  nghi p k t h p v i tay ngh  cao c a nh ng ng

ệ ậ ế ợ ứ ổ ủ ữ ề ợ ớ ị ấ   ế ả i tr c ti p s n xu t, ữ   trang b  nh ng tri th c t ng h p k t h p v i ngh  th t đi u hành c a nh ng

ườ ệ ệ ạ ả ấ ng ạ   i lãnh đ o và qu n lý các c p trong quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i

ấ ướ hoá đ t n c.

ậ ố ớ ự ọ ể ỹ ế 3.2> Khoa h c và k  thu t đ i v i s  phát tri n kinh t ộ  xã h i trong

ổ ớ ữ nh ng năm đ i m i.

ự ừ ấ ạ ằ ờ Sinh th i, Ph.Ănghen đã t ng nh n m nh r ng : “S  phát sinh và phát

ủ ư ế ể ấ ả ọ ị tri n c a các nghành khoa h c  đã do s n xu t qui  đ nh” và n u nh  các

ỳ ệ ự ể ọ ộ ộ

ệ ấ ờ ả ề ấ ẳ ằ ị nghành khoa h c có s  phát tri n m t cách nhanh chóng, m t cách k  di u thì   ọ   ự s  kì di u  y cũng nh  s n xu t mà có. Đi u đó kh ng đ nh r ng : Khoa h c

ể ể ượ ộ ườ ẽ s  không th  phát tri n nhanh đ c m t khi nó không có môi tr ậ   ng thu n

ợ ỏ ứ ố ớ ờ ố ả ấ ộ l ư i, khi s n xu t và đ i s ng xã h i ch a có đòi h i b c bách đ i v i khoa

ướ ề ế ơ ế ả ậ ọ h c. Tr c đây, khi n n kinh t

ề ề ấ ế ể ệ giáo đi u bao c p, n n kinh t đi theo c  ch  qu n lý t p trung, quan liêu,   ể   ề  hàng hoá không có đi u ki n đ  phát tri n,

ự ạ ư ữ ộ ộ

ớ ủ ữ ế ấ ầ ậ ộ ọ không có s  c nh tranh trong n i b  nghành cũng nh  gi a các nghành nên   ự   ự ả s n xu t không c n đ n nh ng thành t u m i c a khoa h c. Vì v y, đ ng l c

ự ứ ọ ế ể ủ ẩ ự ấ ể ộ đ ng l c quan tr ng và b c thi ọ   t nh t đ  thúc đ y s  phát tri n c a khoa h c

ự ủ ư ệ ề ầ ậ ậ ỹ và k  thu t  g n nh  không có. Th m chí nhi u thành t u c a các vi n và các

ờ ố ụ ư ứ ể ượ phòng nghiên c u không th  đi vào đ i s ng, không đ a ra áp d ng đ c vào

ự ế ả ậ ả ấ ấ ả ậ ọ ỹ th c t s n xu t. H u qu  là khoa h c và k  thu t  và s n xu t  không tìm

ố ợ ượ ự ể ả ớ đ

ằ ớ ọ ỹ ấ   ỗ ợ ẫ c s  ph i h p hài hoà v i nhau, h  tr  l n nhau phát tri n. Phía s n xu t ậ ạ   i thì b ng lòng v i cái cũ, cách làm cũ, trong khi đó khoa h c và k  thu t l

ế ườ ầ ư ứ ạ ệ ả ộ thi u m t môi tr ng đ u t ợ  đúng m c, h p lý và mang l i hi u qu  cao.

ườ ệ ế ớ ộ ổ ớ ể   Sau m i lăm  năm ti n hành công cu c đ i m i cùng v i vi c chuy n

ế ế ị ườ ấ ơ ậ ướ ỹ ề n n kinh t bao c p sang c  ch  th  tr ọ ng thì khoa h c và k  thu t n

ướ ề ế ể ầ ậ ọ ỹ b ự c đ u có nhi u chuy n bi n tích c c. Khoa h c và k  thu t đã th c s c ta   ự ự

ượ ự ủ ệ ệ ệ phát huy đ ạ   c vai trò c a mình trong s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i

ư ả ướ ệ ệ ẳ ị hoá nh  Đ ng và nhà n

ả ằ ự ậ ọ ớ ỹ ấ ướ c ph i b ng và d a vào khoa h c và k  thu t “. Cho t ạ   c ta đã kh ng đ nh : “Công nghi p hoá ­ hi n đ i ướ   c i nay, n hoá đ t n

ộ ề ể ự ượ ự ậ ộ ỹ ọ ta đã có m t ti m l c khoa h c và k  thu t đáng k , l c l

ậ ươ ệ ả ố ộ ớ ng cán b  khoa   ộ ạ   ng đ i đông đ o v i trên 1,1 tri u cán b  có trình đ  đ i ỹ ọ h c và k  thu t t

ạ ọ ẳ ộ ộ ọ h c và cao đ ng ; 30 000 cán b  có trình đ  trên đ i h c ,trong đó có trên 10

ế ế ạ ả ọ ơ 000 th c sĩ, kho ng 12 000 ti n sĩ và trên 600 ti n sĩ khoa h c, h n 45 000 cán

ứ ự ệ ọ ọ ộ b  khoa h c làm vi c trong khu v c nghiên c u khoa h c, 20 000 cán b ộ

ạ ở ả ườ ạ ọ ẳ ọ ộ gi ng d y các tr ng đ i h c và cao đ ng, 19 000 cán b  khoa h c làm

ệ ự ả ệ ấ ả ậ ỹ

ề ọ ộ ộ vi c trong khu v c s n xu t và kho ng 2 tri u công nhân k  thu t. Bình quân,   ơ ấ ỷ ệ có 190 cán b  khoa h c trên 10 000 dân. V  trình đ  chuyên môn, c  c u t l

ạ ọ ư ạ ẳ ộ ộ cán b  có trình đ  nh  sau: 28,6 % cao đ ng, 68,92 % đ i h c, 1,49 % th c sĩ,

ạ ọ ứ ế ế ạ 0,93% ti n sĩ t c là có 1 ti n sĩ thì có 1,61 th c sĩ, 74,4 đ i h c và 30,9 cao

ự ế ấ ằ ớ ộ ế ả ộ ẳ đ ng. Th c t

ố ủ ượ ứ ệ ậ ạ ỹ ươ ng đ i nhanh và làm ch  d cho th y r ng, v i đ i ngũ cán b  này, kh  năng ti p thu là   ộ ố c tri th c, k  thu t hi n đ i trên m t s t

ớ ộ ự ậ ộ ọ ỹ ả   nghành và lĩnh v c. Cùng v i đ i ngũ cán b  khoa h c và k  thu t đông đ o,

ự ượ ạ ộ ướ ớ ổ ứ chúng ta đã xây d ng đ c m t m ng l ả i v i kho ng 1050 t ch c khoa

ậ ầ ộ ọ ỹ ế ơ ổ ọ h cvà k  thu t thu c m i thành ph n kinh t , trong đó có h n 450 t ứ    ch c

ướ ế ấ ạ ầ ệ ỹ ngoài nhà n ậ ủ c. K t c u h  t ng k  thu t c a các vi n, trung tâm nghiên

ệ ậ ọ ỹ ứ c u, các phòng thí nghi m, các trung tâm thông tin khoa h c và k  thu t, th ư

ệ ượ ườ ấ vi n cũng đ c tăng c ng và nâng c p.

ớ ơ ế ớ ế ơ ế ả ọ ổ Cùng v i quá trình đ i m i c  ch  kinh t , c  ch  qu n lý khoa h c và

ướ ượ ổ ướ ở ộ ữ ế ậ ừ ỹ k  thu t t ng b c đ ớ c đ i m i theo h ng m  r ng liên k t gi a nghiên

ớ ả ấ ờ ượ ụ ứ c u v i s n xu t, kinh doanh; nh  đó đã nâng cao đ

ậ ấ ọ ỹ ạ ộ   ả c hiê  qu  ho t đ ng ả ấ ượ ầ khoa h c và k  thu t, góp ph n nâng cao năng su t, ch t l ng và kh  năng

ủ ề ề ế ớ ọ ỹ ạ c nh tranh c a n n kinh t . Tuy nhiên, cho t

ướ ư ể ẫ ạ ạ ậ ậ ậ   i nay, n n khoa h c và k  thu t ứ   c ta v n đang trong tình tr ng l c h u, ch m phát tri n, ch a đáp  ng n

ượ ầ ủ ấ ướ ủ ố ượ ộ ọ đ c đúng và đ  nhu c u c a đ t n c. Tuy s  l ng cán b  khoa h c, k ỷ

ậ ớ ư ỉ ạ ỷ ệ ụ ộ ườ thu t l n nh ng t ỷ ệ  l ứ ứ  cán b  nghiên c u  ng d ng ch  đ t t l 4 ng i trên

ế ớ ế ạ ấ ấ ề ơ ấ ự ượ ộ 1000 dân, x p vào lo i th p nh t th  gi i. V  c  c u l c l ng lao đ ng k

ể ả ụ ề ệ ệ ậ ạ ọ thu t, do giáo d c ngh  nghi p k  c  trung h c chuyên nghi p và d y ngh ỹ  ề

ư ượ ậ ệ ủ ự ẩ ạ ượ ch a đ ố c t p trung đ y m nh nên m i quan h  c a các l c      l ng  này

ế ấ ợ ư ợ ạ ề ầ ọ ẫ v n còn ch a h p lý, khoa h c, do đó t o nên xu th  b t l i  “nhi u th y, ít

ỷ ệ ữ ợ ậ ậ ộ ọ ỹ ỹ th ’’. T  l gi a cán b  khoa h c k  thu t/ nhân viên k  thu t/ công nhân k ỹ

ụ ứ ệ ậ ằ ặ ỉ ỉ thu t và nhân viên nghi p v  có b ng ho c ch ng ch  cũng ch  là 1/ 1,04 /

ề ơ ấ ứ ủ ổ ổ ộ ọ ỹ ậ   8,86. V  c  c u l a tu i, tu i bình quân c a các cán b  khoa h c, k  thu t

ướ ữ ệ ổ ổ n c ta hi n nay là 40,2 ( trong đó nam  42,7 tu i và n  là 37,0 tu i ). Trình

ề ậ ớ ổ ộ đ  càng cao, tu i càng l n đó là đi u mang tính quy lu t, tuy nhiên trong c ơ

ổ ủ ấ ượ ể ạ ộ ấ ứ c u l a tu i c a các lo i hình trình đ , có th  quan sát th y đ ộ ự c m t s  cách

ệ ủ ổ ộ ọ ỹ bi

ạ ỹ ẳ ộ ổ ổ ậ   t đáng chú ý , đó là : Tu i bình quân c a các cán b  khoa h c và k  thu t ổ   ạ ọ có trình đ  cao đ ng là 38,2 tu i ; Đ i h c là 40,9 tu i ; Th c s  là 42,6 tu i

ế ỹ ố ổ ộ ọ ỹ ổ và ti n s  là 52,6 tu i; S  cán b  khoa h c và k  thu t ậ ở ộ ướ  đ  d i tu i 25 ch ỉ

ậ ở ộ ổ ế ố ọ ộ ỹ chi m 9,06 % ; Trong khi s  cán b  khoa h c và k  thu t đ  tu i trên 55 lên

ớ ư ế ề ặ t

ế ậ ấ ẩ i 13,55 %. M t khác, nhi u chính sách nh  chính sách thu , chính sách tín   ư     nói   chung   ch a ụ d ng,   chính   sách   xu t   nh p   kh u   và   chính   sách   kinh   t

ậ ẫ ả ế ả ấ ọ ỹ ướ ự ứ khuy n khích c  khoa h c và k  thu t l n s n xu t trong n

ự ậ ỹ ướ ọ các thành t u khoa h c và k  thu t trong n c không mang l ụ   c. S   ng d ng ơ   i ích cao h n ạ ợ i l

ạ ộ ậ ạ ồ ọ ố ỹ ậ ủ   ngo i nh p. Thêm đó, ngu n v n chi cho ho t đ ng khoa h c và k  thu t c a

ướ ỉ ạ ấ ả ướ n c ta là quá th p, ch  đ t kho ng 1 % ngân sách nhà n c. Chi phí cho

ứ ể ỗ ộ ọ nghiên c u tri n khai bình quân hàng năm cho m i cán b  khoa h c và k

ậ ủ ấ ả ướ ề ấ thu t c a ta cũng r t th p, kho ng d ể i 1000 USD. Có th  nói v  trình đ  k ỹ  ộ ỹ

ậ ớ ỹ ướ ế ớ ế ạ ậ thu t – k  thu t, so v i các n c tiên ti n trên th  gi i , chúng ta l c h u t

ế ớ ướ ế ở ứ ạ 50 đ n 100 năm, so v i các n c tiên ti n m c trung bình ta l c h u t ậ ừ  ậ ừ    1

ế ệ ế đ n 2 th  h .

ự ể ạ ậ ớ ọ ỹ ướ V i th c tr ng đó, đ  khoa h c và k  thu t  n ự ự ở c ta th c s  tr  thành

ề ả ấ ế ấ ướ ự ượ l c l ầ ng s n xu t hàng đ u trong n n kinh t ộ ủ  xã h i c a đ t n

ữ ệ ậ ớ ổ ọ ỹ ể nh ng năm đ i m i thì vi c phát tri n khoa h c và k  thu t không ch  đ c trong   ỉ ượ   c

ấ ế ỏ ứ ộ ế ể ẩ ạ coi là t t y u khách quan mà còn là m t đòi h i b c thi t đ  đ y m nh công

ệ ệ ạ nghi p hoá ­ hi n đ i hoá.

ề ờ ỳ ổ ộ ọ ớ V  khoa h c xã h i và nhân văn

ự ự ệ ễ ể ế ậ ổ ữ   : trong th i k  đ i m i đã có nh ng ự   đóng góp tích c c vào vi c phát tri n lý lu n và t ng k t th c ti n xây d ng

ậ ơ ả ự ứ ằ ớ ở ướ  n XHCN

ệ ố ệ ệ ậ ẩ ị c ta. Cùng v i các nghiên c u lý lu n c  b n nh m xây d ng và   ệ   hoàn thi n h  th ng pháp lu t, đóng góp cho vi c chu n b  các văn ki n

ế ượ ả ế ờ ỳ ộ ự Đ ng, xây d ng chi n l ể c phát tri n kinh t xã h i qua các th i k ... thì

ộ ọ ướ ệ ả ế ấ khoa h c xã h i và nhân văn còn h ng vào vi c gi ề i quy t nhi u v n đ  c

ể ứ ể ễ ế ư ề ộ ự th , b c xúc trong th c ti n phát tri n kinh t ề ụ  ầ   ấ  xã h i nh  : v n đ  toàn c u

ậ ộ ế ố ế ộ ủ ế ả ả ộ hoá, h i nh p kinh t qu c t , tác đ ng c u cu c kh ng ho ng kinh t

ưở ề ề ệ ấ ự ố ớ v c đ i v i tăng tr ủ ng c a Vi khu   ả   t Nam, các v n đ  v  tôn giáo, phát huy b n

ệ ổ ự ả ộ ắ s c văn hoá dân t c trong xây d ng và b o v  t ố  qu c.

ọ ự ượ ế ạ ứ Khoa h c t nhiên phát huy đ c th  m nh, đi sâu vào nghiên c u các

ứ ụ ế ế ề ệ ậ ấ v n đ  lý thuy t mang tính  ng d ng cao, ti p c n có hi u qu  m t s  b

ộ ủ ứ ư ế ậ ầ ớ ụ môn lý thuy t nh  toán, v t lý  ng d ng ... ngang t m v i trình đ  c a th ả ộ ố ộ  ế

ớ ọ ự ứ ề ề gi i. Cũng đã có nhi u công trình nghiên c u v  khoa h c t nhiên đem l

ấ ượ ứ ứ ử ụ ư ả ch t l ng cao khi mang vào  ng d ng nh  nghiên c u thu và x  lý  nh v ạ   i ệ

ả ừ ể ễ ạ ậ ỹ ộ tinh có đ  phân gi i cao đ  theo dõi tình tr ng cháy r ng, k  thu t vi n thám,

ấ ậ ầ ị đ a ch t v t lý, thăm dò d u khí ...

ọ ỹ ủ ề ả Khoa h c và k  thu t ỹ

ế ạ ậ ậ ậ  đã có kh  năng thích nghi và làm ch  nhi u k ặ ự ệ ễ ề thu t tiên ti n ngo i nh p trong nhi u lĩnh v c đ c bi t là vi n thông, năng

ầ ượ ệ ử ụ ắ ạ ơ l ng, d u khí, c  khí l p ráp xe máy, ôtô và các lo i hàng đi n t

ấ ậ ệ ề ấ ự ề dân d ng,   ọ   ấ ả s n xu t v t li u xây d ng ... Nhi u v n đ  c p bách, có ý nghĩa quan tr ng

ự ễ ế ặ ố ọ ớ v i qu c k  dân sinh do th c ti n đ t ra đã đ ượ ự ượ c l c l ng khoa h c và k

ậ ướ ư ả ơ ở ữ ệ thu t n ứ c ta nghiên c u và đ a ra gi ỹ  ọ   ư i pháp h u hi u nh  : c  s  khoa h c

ươ ặ ố ệ ươ cho các ph ng án phòng ch ng thiên tai đ c bi t là ph ể ng án ki m soát lũ ở

ử ằ ồ ả ố ồ các vùng đ ng b ng sông H ng, sông C u Long... Các gi i pháp ch ng sa

ạ ở ấ ắ ề ể ả ố m c hoá

ặ ỷ ả ệ ọ gan B. Đ c bi vùng ven bi n mi n Trung, s n xu t v c xin phòng ch ng viêm   ỹ ệ t, trong các ngành nông nghi p và thu  s n, khoa h c và k

ấ ượ ề ạ ầ ậ ấ ố thu t góp ph n lai t o nhi u gi ng cây con có năng su t, ch t l

ủ ố ệ ế ầ ị gi ng lúa lai, ngô lai c a Vi t Nam chi m lĩnh 65 % th  ph n trong n ng cao. Các   ướ   c.

ứ ậ ỹ ướ Chúng ta còn nghiên c u thành công k  thu t nuôi tôm sú n ặ c m n, n

ướ ấ ừ ọ ạ ế ấ ộ ướ ợ  c l ộ và n c ng t, năng su t t vài t trên m t ha đã tăng lên 2 đ n 3 t n m t ha.

ứ ệ ậ ạ ờ ọ ỹ ả   Nh  có khoa h c và k  thu t mà ngành nông nghi p đã t o ra m c tăng s n

ượ ươ ự ừ ệ ấ ệ ấ l ng l ng th c t 30,6 tri u t n ( 1997 ) lên 34,7 tri u t n ( năm 2000)...

ữ ả ướ ớ ủ ề ầ ấ Nh ng thành qu  trên b c đ u đã cho th y ti m năng to l n c a khoa

ậ ướ ể ạ ự ẩ ộ ỹ ọ h c và k  thu t n c ta có th  t o ra đ ng l c thúc đ y nhanh chóng quá

ấ ướ ệ ệ ạ trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n c .

ậ ự ự ở ự ượ ọ ể ỹ ả 3.3> Đ  khoa h c và k  thu t th c s  tr  thành l c l ấ   ng s n xu t

ệ ạ ấ ướ ệ ầ hàng đ u trong quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n c.

ấ ướ ụ ủ ệ ệ ạ ế M c tiêu c a công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n ữ c đ n nh ng năm

ề ơ ả ướ ở ộ ướ ệ ớ 2020 là v  c  b n, n c ta tr thành m t n c công nghi p. Khác v i các

ướ ế ỷ ệ ầ ả ỏ n c  đi đ u, công nghi p hoá đòi h i ph i kéo dài hàng th  k  thì công

ự ệ ả ắ ỏ ắ ệ nghi p hoá ở ướ  n c ta đòi h i ph i th c hi n rút ng n, “ đi t ầ t , đón đ u ’’. Có

ư ậ ể ắ ượ ế ớ ả ớ nh  v y chúng ta m i có th  rút ng n đ c kho ng cách và ti n t ổ ị   i đu i k p

ướ ệ ể ể ạ ỉ các n c phát tri n. Công nghi p hoá không ch  là quá trình chuy n tr ng thái

ế ấ ượ ấ kinh t ộ ủ  ­ xã h i c a đ t n ấ ướ ừ ạ c t tr ng thái năng su t, ch t l ệ ng, hi u qu ả

ử ụ ủ ự ệ ấ ả ấ ộ th p, d a vào s n xu t nông nghi p, s  d ng lao đ ng th  công là chính sang

ấ ượ ấ ạ ự ệ ả ươ tr ng thái năng su t, ch t l ng và hi u qu  cao d a trên ph

ữ ớ ủ ự ữ ụ ệ ậ ấ ọ ả   ng pháp s n ỹ xu t công nghi p, v n d ng nh ng thành t u m i c a khoa h c và nh ng k

ậ ế ể ệ ộ

ượ ướ ế ể   thu t tiên ti n mà ta còn có th  xem công nghi p hoá là m t quá trình chuy n ọ   ng khoa h c ng tăng nhanh các nghành có hàm l ơ ấ ị d ch c  c u kinh t theo h

ỹ ậ ế ế ể ạ ẩ ị

ệ ể ế ậ ẩ ạ ỹ và k  thu t cao, giá tr  tăng cao. Vì th  n u không đ y m nh phát tri n khoa   ệ   ọ h c và k  thu t thì cũng không th  nói đ n đ y m nh công nghi p hoá ­ hi n

ể ạ ẩ ớ ầ ạ đ i hoá. Cùng v i đó, yêu c u đ y m nh phát tri n kinh t ế ị ườ  th  tr

ơ ộ ừ ể ả ậ ỏ ọ ỹ ng cũng   ể đòi h i chúng ta ph i phát tri n khoa h c và k  thu t. Đây v a là c  h i, đ

ợ ế ủ ướ ừ ứ ể ỏ ụ ậ t n d ng l i th  c a các n ả   c phát tri n sau, v a là thách th c đòi h i ph i

ượ ậ ố ớ ướ ể ạ ẩ ọ ỹ v t qua. Đ y m nh phát tri n khoa h c và k  thu t đ i v i n c ta không

ỉ ắ ồ ừ ỏ ứ ủ ệ ạ ẩ ch  b t ngu n t

ề ể ệ ạ ắ hi n đ i hoá và quá trình phát tri n n n kinh t đòi h i b c xúc c a quá trình đ y m nh công nghi p hoá ­   ồ   ng mà còn b t ngu n ế ị ườ  th  tr

ừ ấ ướ ể ầ ị ướ ề ả ấ t yêu c u phát tri n đ t n c theo đ nh h ng XHCN mà v  b n ch t là

ộ ị ướ ổ ứ ề ế ộ ừ ự ắ ể m t ki u đ nh h ng t ch c n n kinh t xã h i v a d a trên nguyên t c và

ừ ụ ự ắ ậ ủ quy lu t c a kinh t ế ị ườ  th  tr

ạ ượ ố ự ỗ ự ề ầ CNXH. Mu n đ t đ ủ   ng, v a d a trên nguyên t c và m c tiêu c a ạ ấ   c đi u đó, chúng ta c n có s  n  l c và sáng t o r t

ự ộ ủ ủ ệ ế ộ cao, mà n u không đ  trình đ  trí tu , không đ  năng l c n i sinh thì khó có

ể ể ẩ ậ ậ ạ ở ọ ỹ th  thành công. Do v y, đ y m nh phát tri n khoa h c và k  thu t  tr  nên

ứ ọ ế ự ệ ậ ả ố ấ r t  quan  tr ng  và   b c   thi t.  Mu n   v y,  chúng   ta  ph i  th c  hi n  m t  s ộ ố

ươ ph ng pháp sau :

ạ ượ ự ự ọ ộ ỹ , t o ra đ ậ   ể c đ ng l c cho s  phát tri n khoa h c và k  thu t.

M t làộ ự ể ậ ậ ọ ộ ộ ỹ ừ Đ ng l c phát tri n khoa h c và k  thu t luôn luôn v n  đ ng t hai phía :

ế ấ ả ậ ầ ả ọ khoa h c và s n xu t. Do v y, chúng ta c n ph i khuy n khích ng ườ ả   i s n

ấ ự ế ố ố ế ậ ọ ọ ỹ xu t t tìm đ n khoa h c, coi khoa h c và k  thu t là y u t s ng còn và phát

ể ủ ư ậ ể ề ệ ầ ẩ ớ ỉ

ơ ộ ể ệ ể ậ ớ ỹ tri n c a doanh nghi p. Ch  có nh  v y m i có th  thúc đ y nhu c u v  khoa   ự   t đ  năng l c ọ ọ h c và k  thu t, các nhà khoa h c m i có c  h i đ  phát huy tri

ể ạ ượ ự ầ ả ủ c a mình . Đ  t o đ c năng l c này, chúng ta c n ph i :

ơ ế ệ ệ ẩ ­ Hình thành c  ch  chính sách thúc đ y các doanh nghi p làm vi c có

ả ằ ụ ứ ể ệ ậ ọ ỹ hi u qu  b ng cách  ng d ng khoa h c, tri n khai k  thu t.

ể ử ụ ủ ệ ố ­ Cho phép các doanh nghi p dùng v n c a mình đ  s  d ng và phát

ể ọ tri n khoa h c.

ử ế ệ ễ ả ớ ổ ­ S m s a đ i và hoàn thi n các chính sách mi n và gi m thu  cho

ệ ử ụ ớ ỹ ế ậ ổ ỹ

ệ ử ụ ố ớ ớ ả ế ẩ ổ   ậ các doanh nghi p s  d ng k  thu t tiên ti n, đ i m i k  thu t, đ i ỹ m i s n ph m. Đánh thu  cao đ i v i các doanh nghi p s  d ng k

ậ ạ ệ ễ ậ ố ệ thu t l c h u, tiêu t n nguyên li u và nhiên li u, gây ô nhi m môi

ườ tr ng ...

ố ớ ữ ườ ả ả ầ ả ọ Đ i v i nh ng ng

ựơ ậ ươ ứ ứ ọ ớ ỏ ộ ị đ c m c thu nh p t i làm khoa h c, chúng ta c n ph i đ m b o cho có   ị ơ ng  ng v i giá tr  lao đ ng mà h  đã b  ra, trang b  c

ấ ầ ế ể ể ệ ế ề ệ ạ ở ậ s  v t ch t c n thi t đ  làm vi c, khuy n khích t o đi u ki n đ  cán b ộ

ậ ọ ỹ ườ ệ ố ể khoa h c và k  thu t là ng i Vi t Nam s ng ở ướ  n c ngoài chuy n giao tri

ậ ề ướ ứ ỹ th c , k  thu t v  n c .

ạ ộ ạ ậ ố ố ọ ỹ ồ ự ể Hai là, t o v n cho ho t đ ng khoa h c và k  thu t .V n là ngu n l c đ

ế ề ế ể ặ ậ ọ ố ỹ phát tri n khoa h c và k  thu t. N u không có ho c thi u v n thì đ u không

ủ ề ể ự ụ ệ ệ ậ ọ ỹ có   đ   đi u   ki n   đ   th c   hi n   các   m c   tiêu   khoa   h c   và   k   thu t.   Kinh

ệ ở ướ ấ ề ậ ấ ọ ỹ nghi m các n ể c cho th y v n đ  phát tri n khoa h c và k  thu t th

ượ ộ ừ ướ ự ệ đ c huy đ ng t ườ   ng ầ   c và khu v c doanh nghi p, trong đó ph n hai phía nhà n

ừ ạ ộ ệ ấ ị ề nhi u là t các nhà doanh nghi p. T i h i ngh  ban ch p hành TW khoá VIII

ầ ư ả ể ế ư ầ l n hai, Đ ng ta đ a ra chính sách đ u t ỗ ợ  khuy n khích h  tr  phát tri n khoa

ố ở ậ ầ ộ ỹ ệ ượ ọ h c và k  thu t, theo đó m t ph n v n các doanh nghi p đ

ớ ỹ ự ứ ậ ạ ầ ổ ộ ồ nghiên c u, đ i m i k  thu t và đào t o ngu n nhân l c. M t ph n v n t c dành cho   ố ừ

ươ ể ầ ư ượ ự ế ộ các ch ng trình kinh t ­ xã h i và d  án đ c dành đ  đ u t

ứ ể ệ ậ ằ ẩ ạ ả ả ỹ ọ    cho khoa h c ệ   và k  thu t nh m đ y m nh vi c nghiên c u, tri n khai và đ m b o hi u

ả ủ ự ầ ỷ ệ ướ qu  c a d  án. Tăng d n t l chi ngân sách nhà n ọ   c hàng năm cho khoa h c

ỹ ướ ổ ướ ậ ạ và k  thu t đ t không d i 2 % t ng chi ngân sách nhà n c .

ở ộ ố ế ề ệ ể ậ ọ ỹ v  khoa h c và k  thu t. Có th  nói, đây là Ba là, m  r ng quan h  qu c t

ệ ấ ể ế ề ể ậ ọ ọ ỹ ự   đi u ki n r t quan tr ng đ  phát tri n khoa h c và k  thu t. N u không th c

ố ế ề ứ ệ ệ ả ổ ệ ợ hi n có hi u qu  quan h  h p tác và trao đ i qu c t ể    v  nghiên c u ­ tri n

ể ế ậ ượ ế ủ ọ ỹ khai ... thì không th  ti p nh n đ ậ c khoa h c và k  thu t tiên ti n c a nhân

ủ ể ạ ố ế ứ ầ ạ ế ể lo i, không th  tranh th  nhân t ngo i sinh h t s c c n thi ế   t đ  làm bi n

ố ộ ự ậ ẩ ố ọ ỹ ổ đ i các nhân t n i sinh, thúc đ y năng l c khoa h c và k  thu t qu c gia.

ầ ể ằ ậ ọ ợ ỹ

ầ ư ướ ể ậ ợ ọ ỹ ỉ ư   Chúng ta c n coi tr ng h p tác nh m phát tri n các nghành k  thu t cao,  u ậ   c ngoài vào phát tri n  khoa h c và k  thu t, ch  nh p tiên h p tác đ u t n

ữ ể ế ế ậ ẩ ậ ớ ợ ỹ kh u và ti p nh n chuy n giao nh ng k  thu t tiên ti n phù h p v i kh ả

ủ năng c a chúng ta .

ồ ự ự ậ ọ ồ ỹ , tăng ngu n nhân l c khoa h c và k  thu t. Ngu n nhân l c khoa

ậ ự ượ ủ ế ủ ệ ệ ạ B n làố ỹ ọ h c và k  thu t là l c l ng ch  y u c a công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá và

ể ồ ự ể ậ ọ ỹ ế tri n khai khoa h c và k  thu t. Thi u ngu n l c này thì không th  nói t

ệ ể ậ ẩ ạ ầ ộ ớ ự  i s ọ   phát tri n. Vì v y, chúng ta c n đ y nhanh vi c đào t o các cán b  khoa h c

ỹ ậ ế ọ ế ấ ỹ và k  thu t, nh t là cho các nghành kinh t

ơ ở ẻ ậ ộ ộ ọ ỹ ậ    tr ng y u và các nghành k  thu t ứ   cao; tr  hoá đ i ngũ cán b  khoa h c và k  thu t  trong các c  s  nghiên c u,

ườ ơ ở ể ẩ ọ ộ ố các tr ng h c và các c  s  kinh doanh,  đ y nhanh t c đ  phát tri n th ị

ườ ự ậ ọ ỹ tr ng nhân l c khoa h c và k  thu t.

ế ụ ổ ớ ệ ố ổ ứ ạ ộ ả ọ    ch c qu n lý ho t đ ng khoa h c ­

ố ậ ệ ố ậ ả Năm là, ti p t c đ i m i h  th ng t ỹ k  thu t. H  th ng này đóng vai trò phân ph i, t p trung và qu n lý l c l ự ượ   ng

ả ủ ụ ệ ậ ả ộ ọ ỹ ả cán b  khoa h c và k  thu t, đ m b o tính hi u qu  c a các m c tiêu phát

ữ ế ể ậ ộ ọ ố ỹ tri n. M t trong nh ng nguyên nhân khi n cho khoa h c và k  thu t qu c gia

ệ ướ ế ớ ổ ứ ả hi n nay còn thua kém các n c trên th  gi i  là do t ọ    ch c qu n lý khoa h c

ớ ệ ố ế ụ ệ ệ ậ ả ậ ổ ỹ và k  thu t còn kém hi u qu . Vì v y, vi c ti p t c đ i m i h  th ng này

ướ ướ ố ấ ạ ộ ả ọ ỹ theo h ng nhà n

ế ượ ự ề ể ể ằ ầ có ý nghĩa chi n l ậ   c th ng nh t qu n lý các ho t đ ng khoa h c và k  thu t ữ   c nh m phát tri n ti m l c, đón đ u và phát tri n nh ng

ố ớ ộ ề ậ ớ ế ế ị ỹ k  thu t m i có ý nghĩa quy t đ nh đ i v i toàn b  n n kinh t .

ả ệ ậ ố ế ữ    Nh ng gi i pháp này luôn có m i liên h  m t thi ộ t và tác đ ng qua l ạ ẫ   i l n

ự ẽ ệ ậ ồ ộ ạ ệ ệ nhau. Do v y, vi c th c hi n đ ng b  chúng s  mang l ả i hi u qu  cao trong

ấ ướ ệ ệ ệ ạ ự s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá đ t n c.

ế ượ ọ ể ậ ỹ 4> Chi n l c phát tri n khoa h c ­ k  thu t.

ệ ầ ọ ố ỹ ữ Vi ậ t Nam coi khoa h c ­ k  thu t là qu c sách hàng đ u, gi

ệ ổ ự ự ệ ả ố ự ượ ố ả ch t trong s  nghi p xây d ng và b o v  t qu c, là “ l c l vai trò then   ấ   ng s n xu t

ự ệ ể ệ ầ ạ ệ hàng đ u’’ trong s  nghi p công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá, phát tri n nhanh,

ấ ướ ữ ế ộ ị ầ ấ ị ề b n v ng đ t n ứ c. Ngh  quy t h i ngh  l n th  hai, ban ch p hành TW khoá

ủ ả ả ộ ệ ạ ị VIII c a Đ ng c ng s n Vi t Nam ngày 24 ­12 ­ 1996 đã v ch ra đ nh h ướ   ng

ế ượ ậ ế ể ọ ủ chung c a chi n l ỹ c phát tri n khoa h c ­ k  thu t đ n năm 2020 là :

ủ ụ ể ạ ậ ­ V n d ng sáng t o và phát tri n Ch  nghĩa Mác­ LêNin và t ư ưở   ng t

ế ừ ủ ữ ề ồ ố ị H  Chí Minh, k  th a nh ng giá tr  văn hoá truy n th ng c a dân

ế ệ ủ ề ạ

ớ ấ ướ ự ế ổ ế ắ ổ ứ   ộ t c, ti p thu tinh hoa trí tu  c a nhân lo i, đi sâu đi u tra, nghiên c u ự   c. Xây d ng, , t ng k t sâu s c quá trình đ i m i đ t n th c t

ừ ệ ệ ề ể ậ ố không   ng ng   phát   tri n   và   hoàn   thi n   h   th ng   lý   lu n   v   con

ườ ủ ệ ậ ứ ấ ọ đ ng đi lên CNXH c a Vi t Nam, cung c p lu n c  khoa h c cho

ế ụ ổ ệ ệ ủ ươ ườ ố vi c ti p t c b  sung, hoàn thi n đ i ch  tr ng l

ự ủ ằ ả ướ ng, chính sách   ộ   c nh m xây d ng thành công ch  nghĩa xã h i ủ c a Đ ng và Nhà n

ắ ổ ả ố ệ ữ và b o v  v ng ch c t qu c XHCN.

ứ ứ ự ụ ẩ ạ ọ ỹ ậ   ­ Đ y m nh nghiên c u,  ng d ng các thành t u khoa h c và k  thu t

ấ ả ụ ả ấ ả ị trong t

ộ ỹ ố t c  các ngành s n xu t, kinh doanh, d ch v , qu n lý và   ậ ủ ấ   qu c phòng an ninh, nhanh chóng nâng cao trình đ  k  thu t c a đ t

ướ ọ ứ ơ ả ả ế ủ ỹ n

ế ớ ề ậ ạ ỹ ậ ừ ậ   c. Coi tr ng nghiên c u c  b n, làm ch  và c i ti n các k  thu t ớ ở i sáng t o ngày càng nhi u k  thu t m i bên ngoài ti n t nh p t

ể ủ ấ ướ ố ớ ự ế ị ữ nh ng khâu quy t đ nh đ i v i s  phát tri n c a đ t n c trong th ế

ỷ k  XXI.

ự ộ ự ự ể ề ọ   ­ Nâng cao năng l c n i sinh, xây d ng, phát tri n ti m l c khoa h c

ỹ ướ ồ ưỡ ử ụ ộ ậ ủ và k  thu t c a nhà n ạ c: Đào t o, b i d ng, s  d ng đ i ngũ cán

ệ ố ủ ệ ậ ọ ỹ ủ ứ ộ b  khoa h c và k  thu t có đ  đ c, đ  tài, ki n toàn h  th ng t ổ

ứ ườ ơ ở ậ ấ ỹ ở ộ ồ ch c, tăng c ậ ng c  s  v t ch t k  thu t, m  r ng các ngu n cung

ừ ướ ộ ề ọ ỹ ấ c p thông tin, t ng b

ệ ệ ầ ớ ữ ế ả ả ạ ủ hi n đ i c a Vi ậ   c hình thành m t n n khoa h c và k  thu t ấ   i quy t ph n l n nh ng v n t Nam có kh  năng gi

ố ượ ặ ệ ệ ạ ề đ  then ch t đ c đ t trong quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá

.

ể ự ệ ượ ế ượ ụ ể ọ ỹ Đ  th c hi n đ c m c tiêu chi n l ậ   c phát tri n khoa h c và k  thu t ,

ậ ướ ọ ỹ ự ự ở ề ả ự ộ ư đ a khoa h c và k  thu t n c ta th c s  tr  thành n n t ng và đ ng l c cho

ạ ớ ệ ệ ạ quá trình công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá, trong giai đo n t ầ ậ   i chúng ta c n t p

ự ệ ả ơ ả trung th c hi n các gi i pháp c  b n sau:

ế ụ ổ ể ế ớ ế ệ ệ ố  và hoàn thi n h  th ng pháp lu t đ

ậ ở ự ượ ọ ỹ ấ ả Ti p t c đ i m i th  ch  kinh t khoa h c và k  thu t tr  thành l c l ậ ể  ể   ầ ng s n xu t hàng đ u trong phát tri n

ế ộ ạ ườ ơ ế ế ẳ kinh t ạ  xã h i. T o môi tr

ầ ư ệ ớ ỹ ậ ứ ụ ổ ọ ỹ doanh nghi p đ u t ng c nh tranh bình đ ng có c  ch  khuy n khích   ậ    cho đ i m i k  thu t,  ng d ng khoa h c và k  thu t

ả ớ ự ệ ằ ạ ả ậ ọ ỹ ấ vào s n xu t, quan tâm t

ọ ỗ ự ủ ạ ọ ườ ệ ậ ợ ệ i cho m i n  l c c a các doanh nghi p, tr ề   i hi u qu  khi l a ch n k  thu t nh m t o đi u ệ   ng đ i h c, vi n ki n thu n l

ứ ụ ứ ế ể ậ ậ nghiên c u và các cá nhân ti p c n, v n d ng, nghiên c u và phát tri n khoa

ể ậ ỹ ế ộ ủ ấ ướ ụ ọ h c và k  thu t theo m c tiêu phát tri n kinh t xã h i c a đ t n c .

ớ ổ ư ể ả ậ ậ ọ ỹ ỹ

ạ ớ ả ộ ộ Đ i m i qu n lý khoa h c và k  thu t là  u tiên phát tri n k  thu t cao.   ầ   i, chúng ta c n i pháp có ý nghĩa đ t phá. Trong giai đo n t Đây là m t gi

ế ệ ể ả ả ậ ơ ổ ọ ỹ ặ   chuy n đ i căn b n c  ch  qu n lý khoa h c và k  thu t hi n nay còn n ng

ơ ế ớ ự ắ ướ ấ ẫ ề v  hành chính, bao c p sang c  ch  m i d a trên nguyên t c h ng d n, phân

ướ ớ ị ườ ớ ặ ạ ộ ủ ọ ợ ấ c p, h ng t i th  tr ng và phù h p v i đ c thù c a ho t đ ng khoa h c và

ậ ự ủ ự ủ ệ ị ổ ứ ỹ k  thu t ; nâng cao tính t ch , t ch u trách nhi m c a các t ch c và cá

ạ ộ ệ ậ ặ ọ ỹ ọ nhân ho t đ ng khoa h c và k  thu t. Đ c bi

ụ ể ậ ạ ằ ộ ọ ộ ỹ ố ớ   t chú tr ng chính sách đ i v i ạ   cán b  khoa h c và k  thu t trong đào t o, tuy n d ng, đãi ng  nh m t o

ự ự ế ế ệ ố ọ   ộ đ ng l c thu hút và khuy n khích nhân tài c ng hi n cho s  nghi p khoa h c

ờ ầ ắ ế ạ ậ ồ ỹ ổ ứ ậ ọ ỹ và k  thu t. Đ ng th i c n s p x p l i các t ch c khoa h c và k  thu t phù

ạ ộ ớ ừ ạ ị ướ ư ề ể ợ h p v i t ng lo i hình ho t đ ng và đ nh h ng  u tiênv  phát tri n khoa

ậ ỹ ọ h c và k  thu t.

ị ườ ự ể ậ ọ ỹ ướ Xây d ng và phát tri n th  tr ng khoa h c và k  thu t. Tr ế ầ   c h t c n

ự ổ ớ ỹ ẽ ừ ự ầ ạ ậ ạ xây d ng năng l c đ i m i k  thu t và t o nhu c u m nh m  t phía doanh

ệ ệ ườ ỗ ợ ủ ướ ằ nghi p thông qua vi c tăng c ng h  tr  c a nhà n c nh m nâng cao năng

ớ ỹ ậ ủ ấ ượ ệ ả ẩ ự ổ l c đ i m i k  thu t c a doanh nghi p. Nâng cao ch t l ng s n ph m khoa

ờ ố ư ứ ậ ấ ỹ ầ ủ ả ọ h c và k  thu t đáp  ng nhu c u c a s n xu t và đ i s ng nh  : dành t ỷ ệ   l

ậ ủ ỹ ướ ọ thích đáng kinh phí khoa h c và k  thu t  c a nhà n ệ ỗ ợ c cho vi c h  tr , hoàn

ứ ệ ẩ ả ả ươ ạ ệ thi n s n ph m nghiên c u có kh  năng th

ề ộ ấ ượ ạ ậ ị trình, quy ph m giám đ nh v  đ  tin c y, ch t l ng m i hoá, hoàn thi n quy   ả ủ ỹ ng, an toàn và giá c  c a k

ậ ướ ụ ể ị thu t tr ể c chuy n giao. Phát tri n các d ch v  môi gi ớ ề ị ườ i v  th  tr ng khoa

ể ả ướ ậ ỹ ể ổ ứ ư ấ ọ ọ h c và k  thu t, k  c  n c ngoài. Phát tri n các t ch c t v n khoa h c và

ậ ớ ề ỹ ị ườ ụ ấ ậ ị ỹ k  thu t, d ch v  môi gi i v  k  thu t, cung c p thông tin th  tr

ự ậ ầ ậ ố ỹ ng khoa   ữ   ợ ỹ ọ h c và k  thu t. Xây d ng các ch  k  thu t ( techmart ) làm c u n i gi a

ủ ệ ậ ầ ỹ ườ ể cung và c u c a k  thu t. Hoàn thi n môi tr ng pháp lý cho phát tri n th

ườ ậ ặ ọ ỹ ệ ậ ề ả ả tr ng khoa h c và k  thu t, đ c bi t là các văn b n pháp lu t v  b o v  s ị  ệ ở

ệ ữ h u trí tu .

ậ ậ ầ ư ự ề ể ỹ ọ        Phát tri n ti m l c khoa h c và k  thu t, t p trung đ u t ự  xây d ngcác

ư ậ ự ể ậ ọ ọ ố ớ ỹ lĩnh v c khoa h c và k  thu t tr ng đi m qu c gia. Có nh  v y m i nhanh

ố ế ự ắ ả ớ ụ ụ ệ ả chóng rút ng n kho ng cách v i khu v c và qu c t , ph c v  có hi u qu  cho

ụ ế ạ ớ ộ ầ ư ự ệ ộ m c tiêu kinh t xã h i trong giai đo n t i. Th c hi n xã h i hoá đ u t cho

ặ ọ ộ ỹ ườ ầ ư ướ ể ậ khoa h c và k  thu t. M t m t tăng c ng đ u t ngân sách nhà n c đ  xây

ơ ở ậ ồ ự ấ ỷ ạ ầ ậ ướ ự d ng h  t ng c  s  v t ch t k  thu t và các ngu n l c cho các h ng khoa

ậ ư ể ặ ấ ọ ố ỏ ỹ ọ h c và k  thu t   u tiên tr ng đi m qu c gia. M t khác xoá b  bao c p tràn

ạ ườ ậ ợ ể ồ ự ằ ắ ộ ộ lan, t o môi tr ng thu n l ế   i đ  huy đ ng ngu n l c xã h i nh m g n k t

ờ ố ớ ả ậ ấ ọ ỹ khoa h c và k  thu t  v i s n xu t và đ i s ng.

ở ộ ườ ố ế ề ậ ợ ọ ỹ M  r ng và tăng c ng h p tác qu c t v  khoa h c và k  thu t. Trong

ố ế ợ ố ế ề ầ ậ ộ ọ ố ả b i c nh toàn c u hoá và h i nh p qu c t , h p tác qu c t v  khoa h c và

ậ ặ ọ ệ ị ế ứ ỹ k  thu t có vai trò h t s c quan tr ng, đ c bi ệ ớ ướ t v i n

ướ ả ề ợ ữ ậ ọ ỹ ớ h ng gi i pháp v  h p tác khoa h c và k  thu t trong nh ng năm t c ta hi n nay. Đ nh   ạ   i là t o

ơ ế ậ ợ ể ổ ứ ọ ra c  ch , chính sách thu n l i đ  các t ạ ộ    ch c, cá nhân ho t đ ng khoa h c và

ậ ượ ọ ậ ế ớ ư ứ ạ ợ ớ ỹ k  thu t đ c h c t p, đào t o, giao l u, h p tác nghiên c u v i th  gi i và

ự ế ồ ờ ộ ọ ệ khu v c. Đ ng th i khuy n khích, thu hút cán b  khoa h c Vi t Nam ở ướ   c n

ầ ư ậ ạ ế ợ ọ ỹ ệ ngoài đ u t ể , liên k t, h p tác phát tri n khoa h c và k  thu t t i Vi t Nam .

ứ ướ ố ả ữ ứ ớ Chúng ta đang đ ng tr ầ   c nh ng thách th c to l n trong b i c nh toàn c u

ẽ ủ ể ế ậ ậ ộ ọ ỹ ạ hoá và h i nh p, xu th  phát tri n m nh m  c a khoa h c và k  thu t cũng

ư ề ế ự ư ứ ẳ ị nh  n n kinh t ề  d a trên tri th c. Nh ng đi u này càng kh ng đ nh vai trò

ệ ủ ế ệ ậ ọ ọ ỹ ặ đ c bi

ộ ấ ướ ế ể ể ệ ạ ọ t quan tr ng c a khoa h c và k  thu t trong ti n trình công nghi p hoá   ỹ c. Đ  cho khoa h c và k ­ hi n đ i hoá và phát tri n kinh t , xã h i đ t n

ự ự ở ậ ự ượ ả ấ ự ệ thu t th c s  tr thành l c l

ệ ệ ạ ể ệ ả ầ nghi p hoá ­ hi n đ i hoá, chúng ta c n ph i quán tri ầ ng s n xu t hàng đ u cho s  nghi p công   ể   t quan đi m phát tri n

ậ ả ọ ỹ khoa h c và k  thu t trong toàn Đ ng, toàn dân.

ế

ậ

K t lu n.

ộ ớ ấ ướ ướ ổ ị Công cu c đ i m i đ t n c theo đ nh h ng XHCN ở ướ  n

ờ ỳ ướ ệ ể ẩ ạ ớ ệ c ta hi n nay   ạ   c vào th i k  phát tri n m i ­ đ y m nh công nghiêp hóa, hi n đ i đang b

ứ ậ ả ắ ỏ ộ ầ ủ ữ   ậ hoá. Vì v y, đòi h i chúng ta ph i nh n th c m t cách sâu s c, đ y đ  nh ng

ủ ọ ị ớ ề ế ế giá tr  l n lao c a h c thuy t Mác ­ Lênin v  hình thái kinh t ộ  ­ xã h i. Đây là

ườ ủ ậ ạ ả ả ố ộ ơ ở c  s  lý lu n cho đ ng l

ườ ủ ạ ầ ấ ả ng  cách  m ng c a  giai  c p vô  s n và qu n chúng nhân dân trong s i cách m ng c a Đ ng c ng s n, so sánh con   ự đ

ệ ả ạ ự ế ộ ộ ớ

ự ể ế ẳ ộ ị nghi p c i t o xã h i cũ, xây d ng xã h i m i XHCN. Khi ti n hành phân tích   ủ    ­ xã h i TBCN, CácMác đã kh ng đ nh: S  phát tri n c a hình thái kinh t

ữ ế ử ự ộ ộ ị nh ng hình thái kinh t ­ xã h i là m t quá trình l ch s  t nhiên, song không

ả ấ ố ế ấ ả ộ ph i qu c gia, dân t c nào cũng nh t thi ả ả t ph i tr i qua t t c  các hình thái đã

ấ ị ủ ữ ử ệ ề ị ộ   có trong l ch s . Do nh ng đi u ki n khách quan và ch  quan nh t đ nh, m t

ể ỏ ộ ố ộ ộ ế ấ ị ộ qu c gia, m t dân t c có th  b  qua m t hình thái kinh t ­xã h i nh t đ nh

ớ ệ ườ ể ỏ nào đó. V i Vi t Nam, con đ ộ ng phát tri n  quá đ  lên CNXH b  qua ch

ườ ể ấ ế ậ ợ ộ đ  TBCN là con đ ng phát tri n   t t y u, khách quan h p quy lu t và v ế  ề

ấ ự ự ệ ệ ạ

ướ ướ ươ ữ ừ ứ ắ ờ ấ   ệ th c ch t đó chính là quá trình th c hi n Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá đ t ầ ự ừ   , v a ng th c "rút ng n th i gian , v a có nh ng b c theo ph c tu n t n

ướ ự ế ổ ề ấ ủ ả ằ ạ ọ ộ ữ có nh ng b

ự ượ ấ ả ự ể ằ ả ấ t c  các lĩnh v c nh m phát tri n  nhanh l c l c nh y v t" Nh m t o ra s  bi n đ i v  ch t c a xã h i trên   ự   ng s n xu t và xây d ng t

ế ệ ọ ự ụ ề ể ạ ả ắ ằ ề n n kinh t

ượ ậ ự ể ạ ậ ả ố cu i cùng là t o ra s  phát tri n v hi n đ i. M i s  phát tri n  rút ng n đ u ph i nh m m c đích   ọ ủ ự ượ   ng t b c th m chí nh y v t c a l c l

ể ấ ầ ự ể ắ ả s n xu t .Tuy nhiên dù phát tri n  tu n t

ụ ủ ự ượ ự ể ạ ạ ộ ả ấ là s  phát tri n  liên t c c a l c l ề    hay phát tri n rút ng n thì cũng đ u ạ ộ ầ   ng s n xu t. T i đ i h i IX­ đ i h i đ u

ế ỷ ườ ự ự ể ổ   ậ tiên trong th  k  XXI, d a trên lý lu n và th c ti n sau m i lăm năm đ i

ớ ấ ướ ị ướ ề ả ủ m i đ t n c theo đ nh h ng XHCN trên n n t ng ch  nghĩa Mác­Lênin

ả ị ườ ủ ướ ự ể ẳ Đ ng ta đã kh ng đ nh :"con đ ng đi lên c a n

ế ộ ệ ậ ỏ ỏ ố ị ứ ộ đ  lên CNXH b  qua ch  đ  TBCN t c là b  qua vi c xác l p v  trí th ng tr c ta là  s  phát tri n  quá   ị

ệ ả ế ấ ượ ầ ế ủ c a quan h  s n xu t và ki n trúc th

ự ữ ạ ế ộ ạ ượ ướ ặ ế k  nh ng thành t u mà nhân lo i đã đ t đ ừ   ư ng t ng TBCN, nh ng ti p thu , th a ệ   t i ch  đ  TBCN,đ c bi c d

ự ượ ể ể ậ ọ ỹ ả ề v  khoa h c và k  thu t , đ  phát tri n nhanh l c l ự   ấ ng s n xu t , xây d ng

ế ệ ạ ộ ạ ố ầ ứ ệ ể ạ ề n n kinh t

ư ậ ự ệ ố ị hi n đ i."(Văn ki n đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th  IX, NXB   ệ   chính tr  qu c gia HN 2001, Trang 84) . Nh  v y trong s  nghi p Công nghi p

ấ ướ ệ ể ề ả ữ ự ạ hoá ­ Hi n đ i hoá đ t n

ữ ầ ệ ậ ạ ọ ơ ỹ ữ ế ợ ủ c a khoa h c­ k  thu t hi n đ i. H n n a c n bi ắ   c không th  không d a trên n n t ng v ng ch c ế t phát huy nh ng l i th

ụ ậ ượ ữ ả ờ ồ ố ủ ấ ướ c a đ t n c và t n d ng đ c nh ng kh  năng v n có , đ ng th i tranh th ủ

ứ ơ ở ứ ữ ụ ề ơ ơ ng d ng ngày càng nhi u h n, ổ ế  m c cao h n và ph  bi n h n nh ng thành

ớ ề ư ậ ể ậ ọ ớ ỹ

ồ ự ượ ủ ứ ệ ệ ầ ố ự t u m i v  khoa h c và k  thu t. Có nh  v y chúng ta m i có th  phát huy   ể ế   t Nam đ  bi n ạ c ngu n l c trí tu  và s c m nh tinh th n v n có c a Vi đ

ự ượ ọ ự ừ ự ế ả ấ khoa h c thành l c l ư ng s n xu t  tr c ti p nh  CacMác đã t ng d  báo và

ự ủ ự ậ ở ề ả ệ ọ ộ ỹ làm cho khoa h c, k  thu t tr  thành n n t ng, đ ng l c c a s  nghi p công

ấ ướ ệ ạ ệ nghi p hoá và hi n đ i hoá đ t n c .

Ụ

Ả

Ệ

DANH

M C CÁC TÀI LI U THAM KH O

ế ọ ố ị . NXB chính tr  qu c gia­ 2002 1. Giáo trình tri t h c Mác­Lênin

ệ ề ộ ọ 2.  Phân  vi n  báo  chí  và  tuyên  truy n­B   môn  khoa  h c   lu n. ậ Danh  t ,ừ

ọ ề ữ ọ ậ ỹ ọ  NXB khoa h cọ ậ thu t ng  khoa h c, k  thu t và khoa h c v  khoa h c.

ữ ậ ỹ k  thu t. Trung tâm văn hoá ngôn ng  Đông Tây­2002

ế ớ ọ ậ ỹ ị ướ 3. Khoa h c và k  thu t th  gi ệ i. Kinh nghi m và đ nh h ế   ng chi n

ậ ộ ỹ ườ ng­2002. Trung tâm thông tin l

ọ c.ượ  NXB b  khoa h c, k  thu t và môi tr ỹ ư ệ ậ ọ ố li u khoa h c và k  thu t qu c gia . t

ọ ậ ỹ ệ ọ ộ NXB B  khoa h c, k ỹ t Nam 1996­2000.

4.  Khoa h c và k  thu t Vi ườ ậ thu t và môi tr ng ­2001.

ế ễ ể ẩ ọ 5.   GS,TS:   Nguy n   Tr ng   Chu n;   PGS,TS:   Nguy n   Th   Nghĩa;   PGS,TS:

ủ ữ ặ ồ ệ ệ ạ Đ ng H u Toàn (đ ng ch  biên). Công nghi p hoá, hi n đ i hoá ở ệ   t  Vi

ậ ố ộ ị ự ễ  NXB chính tr  qu c gia Hà N i­ 2002 Nam. lý lu n và th c ti n.

ữ ộ ổ ủ ặ 6. PGS,TS: Đ ng H u Toàn. ớ   Ch  nghĩa Mác­Lênin và công cu c đ i m i

ở ệ  Vi t Nam

ỗ ứ ị ệ ạ ợ 7. Đ  Đ c Th nh. ệ Công nghi p hoá, hi n đ i hoá: Phát huy l ế   i th  so

ủ ề ệ ế ể ở sánh. Kinh nghi m c a các n n  kinh t đang phát  tri n châu  Á.

ố ị NXB chính tr  qu c gia­1999

ộ ạ ả 8. T p chí c ng s n tháng 10­2003

M CỤ  L CỤ

ầ

Ph n m  đ u

ở ầ     ………………………………………………………….. 1

ơ ở ồ ố

ươ

ậ ……………………………….

ng I

: Ngu n g c và c  s  lý lu n

Ch 4

ự ượ ấ ả ậ 1 . L c l ng s n xu t trong lý lu n hình thái

ế ộ ủ kinh t xã h i c a Mác ……………………………………………….. 4

ấ ế ủ ậ ọ ỹ 2 . Vai trò t t y u c a khoa h c và k  thu t

ề ế ầ trong n n kinh t toàn c u  ……………………………………………7

ươ ệ ệ ạ ở ệ Vi t   Nam Ch ng   II :  Công   nghi p   hoá   ­   hi n   đ i   hoá

……………..11

ự ệ ệ ạ ở ệ ể         1. S  hình thành và phát tri n công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá Vi t Nam.

ệ ệ ạ 1.1   Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá là gì ?……………………………11

ệ ệ ạ ấ ế 1.2   Công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá là quá trình t t y u

ủ ấ ướ c a đ t n c ………………………………………………………13

ủ ệ ệ ặ ạ ở ệ 2. Tính đ c thù c a công nghi p hoá ­ hi n đ i hoá Vi t Nam …………

18

ự ượ ậ ọ ỹ ả ấ 3. Khoa h c và k  thu t là l c l ng s n xu t

ầ ọ quan tr ng hàng đ u …………………………………………………….23

ự ủ ề ả ọ ộ ỹ ậ             3.1 Khoa h c và k  thu t là n n t ng và đ ng l c c a

ự ệ ệ ệ ạ s  nghi p Công nghi p hoá ­ Hi n đ i hoá…………………………

23

ậ ố ớ ự ể ọ ỹ ế 3.2  Khoa h c và k  thu t đ i v i s  phát tri n  kinh t ộ  ­ xã h i

ữ ổ ớ trong nh ng năm đ i m i………………………………………….26

ự ự ở ể ậ ọ ỹ 3.3 Đ  khoa h c và k  thu t th c s  tr  thành

ự ượ ệ ả ấ ầ l c l ng s n xu t hàng đ u trong quá trình Công nghi p hoá,

ấ ướ ạ ệ                   hi n đ i hoá đ t n c ………………………………………………29

ế ượ ể ậ ọ ỹ 4. Chi n l c phát tri n khoa h c và k  thu t ………………………….32

ế         K t lu n ậ     …………………………………………………………………36