Tiểu luận: Xu Hướng ODA trên thế giới hiện nay

ƯỜ Ạ Ọ Ạ ƯƠ Ơ Ở TR NG Đ I H C NGO I TH NG C  S  2

Ố Ồ THÀNH PH  H  CHÍ MINH

*********

ế ố Chuyên ngành: Kinh t ạ  đ i ngo i

ầ ư ố Môn: Đ u t qu c tê

Ậ Ể TI U LU N

ƯỚ Ế Ớ Ệ XU H NG ODA TRÊN TH  GI I HI N NAY

ồ TP.H  Chí Minh, Tháng 8 năm 2017

Danh sách thành viên nhóm

ọ STT H  và tên Đánh giá

ị ễ

ố

ễ

ạ ầ

ươ ng

ễ ễ 1 2 3 4 5 6 7 8 ị Nuy n Th  Tú L ch ậ ễ T ng Nguy n Nh t Linh ợ Nguy n Văn L i ị ồ Ph m Th  H ng Mai ị ễ Tr n Th  Di m My ị Hoàng Th  Oanh Nguy n Thanh Ph Nguy n Văn Thành MSSV 1501015250 1501015269 1501015285 1501015298 1501015318 1501015414 1501015436 1501015494

Ụ Ả Ể DANH M C B NG BI U

ộ N i dung

ượ ố ỉ L ệ   ng v n ODA ròng năm 1980­2015 tính theo t  giá hi n Số  trang 5

iạ t

ộ ố ướ ủ ODA ròng theo % GNI c a DAC và m t s  n c 2000­2016 6

ồ ố ỉ ọ ừ ử ụ T  tr ng các ngành s  d ng ngu n v n ODA t các n ướ   c 6

DAC ướ ủ ề ậ ố ả Tên B ng,ả   Bi u để ồ Bi u để ồ  2.1. Bi u để ồ   2.2. Bi u để ồ   2.3. B ng 2.1. Danh sách c a DAC v  các n c nh n v n ODA vào năm 7

ế ơ ấ ố ợ 23

ố ờ ỳ

ế ự ờ ỳ

ả ả ể ự Bi u để ồ  4.1. B ng 4.1. B ng 4.2. 24 26

ệ ự ủ

ố ế 26

ơ ở ấ ạ ạ ộ ự

ả ư Bi u để ồ  4.2. B ng 4.3 27

ố ầ ư ừ ộ ố ố  toàn xã h i và T ng v n đ u t ớ  t

ỳ

ố ổ ế

ờ ỳ ư ộ ầ 2014­2016 ư C  c u v n ODA và v n vay  u đãi ký k t theo nhà tài tr th i k  2011 ­ 2015 ODA ký k t theo ngành và lĩnh v c th i k  2011 ­ 2015 ự   Báo cáo hoàn thành d  án (PCR) và Báo cáo ki m toán th c   hi n hoàn thành d  án (PPAR) c a Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri nể ả K t qu  đánh giá ho t đ ng trên c  s  c p qu c gia trên   ơ ở c  s  hoàn thành d  án (PCR) giai đo n 2005­2014 ổ   ỷ ọ T  tr ng v n ODA và v n vay  u đãi so v i GDP, T ng ờ   ổ ố ầ ư  NSNN th i v n đ u t k  2011 ­ 2015 V n ODA ký k t phân b  theo vùng th i k  2011 ­ 2015 ộ   Nhu c u huy đ ng v n ODA và v n vay  u đãi c a các B , 34 36

ươ ố ị ố ờ ỳ ả B ng 4.4. Bi u để ồ  4.5. ngành và đ a ph ủ ng th i k  2016 ­ 2020

ụ ụ M c L c

5

ướ ể ặ ệ Ờ Ở Ầ L I M  Đ U ố c đang phát tri n, v n có vai trò đ c bi ầ   ọ t quan tr ng và c n ố ớ           Đ i v i các n

ế ề ế ấ ộ ừ thi ế ể ả t đ  gi ấ i quy t các v n đ  kinh t ­ xã h i khác. Xu t phát t ầ  nhu c u th c t ự ế

ằ ố ướ ả ế ế ờ đó, v n ODA ra đ i nh m giúp các n c nghèo gi ố   ạ i quy t tình tr ng thi u v n.

ủ ế ố ồ ượ ầ ư ữ ự ữ Ngu n v n này ch  y u đ c đ u t vào nh ng lĩnh v c gi ủ   ầ  vai trò đ u tàu c a

ự ế ự ủ ể ạ ề n n kinh t ế ừ , t đó kéo theo s  phát tri n m nh c a các ngành khác. Trên th c t vai

ế ứ ự ế ở ủ ứ ể ề ọ trò c a ODA h t s c quan tr ng. Có th  minh ch ng đi u đó qua th c t Châu

ế ớ ế ợ ủ ứ ệ ờ ồ ỹ Âu sau chi n tranh th  gi ố i th  hai, nh  vào ngu n v n vi n tr  c a M  mà EU

ưở ụ ạ ở ề ờ ị ượ ư ướ ạ ượ ự đ t đ c s  tăng tr ng ngo n m c, tr v  th i th nh v ng nh  tr ế   c chi n

ể ậ ơ ướ ậ ả ố tranh, th m chí còn phát tri n h n tr c. Nh t B n và Hàn Qu c cũng là hai n ướ   c

ậ ượ ợ ủ ấ ị ề ệ ế ả ộ ờ ỹ nh n đ ậ ả   c nhi u vi n tr  c a M . K t qu  sau m t th i gian nh t đ nh, Nh t B n

ở ườ ế ố ỹ ươ tr  thành c ố ng qu c kinh t sau M ; còn Hàn Qu c cũng v ộ n lên thu c nhóm

ướ ệ ế ạ ớ ổ ớ các n ố   c công nghi p m i – NICs. Trong quá trình đ i m i, tình tr ng thi u v n

ể ượ ả ế ể ộ ệ cho phát tri n đã đ c gi ầ i quy t m t ph n đáng k  khi Vi ậ   ắ ầ t Nam b t đ u nh n

ệ ừ ồ ố ọ ợ vi n tr  ODA t ổ  năm 1993. Đây là ngu n v n b  sung quan tr ng: trung bình đóng

ầ ư ổ ố ạ ộ ướ góp 11% t ng v n đ u t cho toàn xã h i, trong giai đo n 2006­2010. Các n c và

ổ ư ố ờ ồ ố ệ ử ụ   vùng lãnh th  nh  Trung Qu c, Đài Loan nh  vào ngu n v n ODA và vi c s  d ng

ộ ề ệ ạ ả ồ ố ế ể có hi u qu  ngu n v n này đã t o ra m t n n kinh t phát tri n cao và ngày nay

ướ ấ ợ ướ ệ ở ắ ầ b t đ u tr  thành n ệ c cung c p vi n tr  cho các n c khác. Ngoài ra, vi n tr ợ

ầ ỷ ệ ộ ể ưở ủ ODA cũng đóng góp m t ph n t l đáng k  vào tăng tr ng GDP c a các n ướ   c

ể ấ ư ậ ể ệ ẽ ợ đang phát tri n, bình quân 1­2%/năm. Nh  v y, có th  th y vi n tr  ODA s  giúp

ả ế ầ ơ ố ạ ồ ớ gi i quy t ph n nào “c n khát v n” này và mang l i lu ng sinh khí m i cho các

ể ẽ ề ề ổ ị ế ế ướ n c đang phát tri n và s  làm “thay da đ i th t” cho nhi u n n kinh t n u ODA

ệ ộ ượ ử ụ đ ả c s  d ng m t cách hi u qu .

6

1.1. Khái ni mệ

ƯƠ Ổ Ề CH NG I: T NG QUAN V  ODA

ế ớ ệ ư ề ể ề ấ Hi n nay trên th  gi i có r t nhi u quan đi m khác nhau v  ODA nh ng nói

ể ấ ộ ả ữ ề ế ẫ chung nh ng quan đi m  y đ u d n chung đ n m t b n ch t. ấ  Theo cách hi uể

ệ ả ấ ợ ạ ặ chung nh t thì ODA là các kho n vi n tr  không hoàn l ớ   i ho c cho vay v i

ệ ư ủ ữ ề ơ ộ ổ ứ nh ng đi u ki n  u đãi c a các c  quan tài chính thu c các t ch c Qu c t ố ế

ướ ổ ứ ủ ự ể ằ ị các n c, các t ỗ ợ  ch c Phi chính ph  nh m h  tr  cho s  phát tri n và th nh

ượ ủ ướ ụ ế ệ ả ợ v ng c a các n c khác (không tính đ n các kho n vi n tr  cho m c đích

ự ầ thu n tuý quân s  ).

ủ ủ ị ị ệ ồ ố ị Ngh  đ nh 87­CP c a chính ph  Vi ề t Nam quy đ nh v  ngu n v n ODA là

ữ ể ướ ủ ộ ệ ớ ự ợ s  h p tác phát tri n gi a n ộ c C ng hoà xã h i ch  nghĩa Vi ộ   t Nam v i m t

ề ố ổ ố ế ứ ứ ủ ự ợ ể hay nhi u Qu c gia, t ch c Qu c t . Hình th c c a s  h p tác có th  là h ỗ

ỗ ợ ợ ươ ỗ ợ ậ ặ ỹ tr  cán cân thanh toán, h  tr  theo ch ng trình, h  tr  theo k  thu t ho c theo

1.2.

d  án.ự

Phân lo iạ

(cid:0) ướ ạ ậ ạ ạ Phân lo i theo n c nh n: theo phân lo i này thì ODA có 2 lo i:

­ ODA thông th

ườ ỗ ợ ướ ậ ng: h  tr  cho các n ầ   c có thu nh p bình quân đ u

ườ ng ấ i th p.

­ ODA đ c bi

ặ ệ ỗ ợ ướ ờ ạ ể ớ t: h  tr  cho các n c đang phát tri n v i th i h n cho

ắ ấ ơ vay ng n, lãi su t cao h n.

(cid:0) ấ ạ ồ ồ Phân lo i theo ngu n cung c p: bao g m

­ ODA song ph

ươ ợ ự ế ừ ướ ệ ả ng: là các kho n vi n tr  tr c ti p t n c này t ớ   i

ữ ủ ệ ế ướ ướ n c khác thông qua vi c ký k t gi a chính ph  hai n c.

ươ ệ ợ ộ ổ ứ ủ ứ

­ ODA đa ph

ng: Là vi n tr chính th c c a m t t ch c qu c t ố ế

ổ ứ ặ ủ ự ộ (IMF, WB1...) hay t ch c khu v c (ADB, EU,...) ho c c a m t chính

ủ ủ ộ ướ ủ ủ ộ ướ ph  c a m t n c dành cho chính ph  c a m t n ư   c nào đó, nh ng

ể ượ ự ệ ổ ứ ươ có th  đ c th c hi n thông qua các t ch c đa ph ng nh  ch ư ươ   ng

7

ệ ể ố ồ ệ   trình phát tri n Liên hi p qu c ( UNDP ), quĩ nhi đ ng Liên Hi p

ể ố qu c ( UNICEF )... cũng có th  không.

(cid:0) ấ ạ ồ ố Phân lo i ODA theo tính ch t ngu n v n

­ Vi n tr  không hoàn l

ệ ợ ạ ướ ệ ấ ợ i: bên n c ngoài cung c p vi n tr  ( mà bên

ệ ậ ợ ả ạ ể nh n vi n tr không ph i thanh toán l ể ự   ậ i ) đ  bên nh n có th  th c

ệ ươ ự ượ ậ ỏ hi n các ch ng trình, d  án đã đ ữ c th a thu n gi a hai bên nh : h ư ỗ

ợ ỹ ự ệ ệ ệ ể ậ ướ tr  k  thu t ( th c hi n vi c chuy n giao công ngh  cho n ậ   c nh n

ệ ệ ậ ợ ươ ữ ự ố ằ vi c tr  ), b ng hi n v t ( l ng th c, thu c ch a bênh, …).

ợ ợ ướ ầ ệ ­ Vi n tr ạ  có hoàn lo i: nhà tài tr ấ  cung c p cho n ộ   ố c c n v n m t

ầ ư ụ ề ả ớ kho n ti n ( tùy theo quy mô và m c đích đ u t ấ   ứ  ) v i m c lãi su t

ư ư ờ ợ ườ ả u đãi và th i gian hoàn tr  thích h p, các  u đãi th ấ   ng là: lãi su t

ấ ờ th p, th i gian vay dài ( 20­30 năm ),…

­ ODA cho vay h n h p: là các kho n ODA k t h p m t ph n ODA

ế ợ ả ầ ỗ ợ ộ

ạ ụ ộ ươ ề ạ không hoàn l ầ i và m t ph n tín d ng th ệ   ng m i theo các đi u ki n

ứ ợ ế ể ạ ơ ủ ổ c a t ch c h p tác kinh t ả ề ờ ố    và phát tri n m nh h n c  v  đ i s ng

ế ộ kinh t xã h i.

ể ặ 1.3. Đ c đi m

(cid:0) ODA là ngu n v n mang tính ch t  u đãi: vì bao gi

ấ ư ố ồ ờ ầ cũng có ph n không

ạ ủ ế ủ ế ư ầ ớ hoàn l i là ch  y u, còn ph n cho vay ch  y u là cho vay  u đãi v i lãi

ề ấ ấ ấ ấ ơ ườ ướ su t th p h n lãi su t ngân hàng r t nhi u ( th ng d ộ i 3% m t năm )

ố ấ ư ờ ườ ử ụ nh ng th i gian s  d ng v n r t dài ( th ng là 20­50 năm ).

(cid:0) ODA luôn b  ràng bu c tr c ti p ho c gián ti p: Đi kèm v i ODA bao

ự ế ế ặ ộ ớ ị

ờ ấ ị ữ ề ế gi ộ  cũng có nh ng ràng bu c nh t đ nh v  kinh t ồ   ị  , chính tr . Bao g m:

ư ệ ứ ệ ệ ầ ấ ả ợ ợ ướ n c vi n tr  ph i đáp  ng yêu c u cho bên c p vi n tr  nh  vi c thay

ạ ố ế ể ế ị ổ đ i chính sách đ i ngo i, chính sách kinh t , th  ch  chính tr ,… cho phù

ụ ệ ấ ớ ợ ủ ợ h p v i m c đích c a bên c p vi n tr .

(cid:0) Kh  năng gây n  cho n

ả ợ ướ ầ ừ ủ ậ ế ậ c nh n đ u t c a ODA : Khi ti p nh n và s ử

ấ ư ợ ườ ặ ồ ố ụ d ng ngu n v n ODA do tính ch t  u đãi nên gánh n ng n  th ư   ng ch a

ộ ố ướ ệ ấ ử ụ ể ạ ệ ả xu t hi n. M t s  n c do không s  d ng hi u qu  ODA có th  t o nên

8

ưở ư ấ ờ ộ ờ ạ ự s  tăng tr ng nh t th i, nh ng sau m t th i gian l i lâm vào vòng n ợ

ả ợ ề ấ ả ở ỗ ố ầ n n do không có kh  năng tr  n . V n đ  là ch  v n ODA không có

ầ ư ự ế ả ấ ấ ẩ ả kh  năng đ u t ấ  tr c ti p cho s n xu t, nh t là cho xu t kh u trong khi

ả ợ ạ ự ạ ệ ệ ấ ẩ vi c tr  n  l i d a vào xu t kh u thu ngo i t ạ   . Do đó, trong khi ho ch

ố ợ ử ụ ể ả ớ ố ồ ị đ nh chính sách s  d ng ODA ph i ph i h p v i các ngu n v n đ  tăng

ứ ế ả ấ ẩ ườ c ạ ng s c m nh kinh t và kh  năng xu t kh u.

9 CH

ƯƠ Ế ƯỚ Ế Ớ Ệ Ộ NG II: BI N Đ NG VÀ XU H NG ODA TRÊN TH  GI I HI N NAY

ủ ế ộ 2.1. Bi n đ ng c a ODA

ộ ố ng v n

ượ 2.1.1. S  bi n đ ng trong l ố ự ế ể ồ ượ ệ ạ ỉ Bi u đ  2.1. L ng v n ODA ròng năm 1980­2015 tính theo t  giá hi n t i

ị ỷ ơ ồ (Đ n v : T  USD) (Ngu n: http://data.worldbank.org)

ỗ ợ ạ ứ ể ươ Giai đo n 1980­1990: H  tr phát tri n chính th c tăng t ố ề ng đ i đ u, t ỉ

ằ ả ọ ỷ ế ỷ ừ ữ tr ng ODA n m trong kho ng 29,06 t USD đ n 58,234 t USD. T  nh ng năm

ị ả ẹ ị ưở ủ ả ộ ự ả 1990, giá tr  ODA có s  gi m nh  do ch u  nh h ầ   ủ ng c a cu c kh ng ho ng đ u

ữ ề ế ộ ừ ữ nh ng năm 1990 tác đ ng đ n n n kinh t ế ế ớ  th  gi i. Tuy nhiên, t nh ng năm 2000,

ở ắ ệ ấ ố ươ ố ề ộ dòng v n ODA có d u hi u kh i s c khi tăng t ớ ố ng đ i đ u v i t c đ  cao. C ụ

ị ố ể ấ ạ ơ ổ ừ th , trong giai đo n 2000­2005, t ng giá tr  v n đã tăng h n g p đôi t 49,831 t ỷ

ỷ ủ ả ượ USD lên 108,2 t USD. Tuy vào năm 2008 có kh ng ho ng tài chính, l ố   ng v n

ỉ ả ừ ữ ẹ ế ệ   ế ụ ẫ v n ch  gi m nh  trong năm đó và ti p t c tăng nh ng năm sau. T  đó đ n hi n

ưở ủ ươ ạ ố ộ t i, t c đ  tăng tr ứ ố ng c a m c v n ODA t ố ề ữ ng đ i b n v ng.

10

ượ ứ ộ ố Nhìn chung, l ng v n ODA tăng qua các năm, tuy nhiên m c đ  tăng không

ổ ế ớ ộ ỳ ị ế ị n đ nh, tu  thu c vào tình hình th  gi ệ   i nói chung và các quy t đ nh trong vi c

ệ ợ vi n tr  nói riêng.

ố ố ệ ổ ợ ươ ố ượ ấ Trong t ng s  v n vi n tr song ph ầ ớ ng, ph n l n v n đ ở c c p b i các n ướ   c

ụ ể ỷ ố ệ ủ OECD/DAC, c  th  năm 2015 là 131.555 t USD ( theo s  li u c a data.oecd.org)

ổ ỷ ế ớ ủ ươ ươ trên t ng 152,513 t USD c a toàn th  gi i (t ng đ ng 86,26%). DAC là các

ộ ổ ứ ế ườ ệ ấ ố ướ n c thu c t ch c OECD cam k t th ng xuyên cung c p v n ODA, hi n nay

ệ ố ợ ươ ượ ồ g m 30 thành viên. Ngoài ra, v n vi n tr  song ph ng còn đ ộ   c đóng góp m t

ỏ ừ ầ ướ ồ ạ ạ ộ ươ ph n nh  t các n c không thu c DAC. Bên c nh đó t n t i ODA đa ph ng, là

ố ừ ồ ị ổ ứ ố ế ụ ể ơ ngu n v n t ế  các đ nh ch  tài chính và t ch c qu c t ư , c  th  nh : các c  quan

ủ c a UN, WB, IMF, ADB, AfDB,…

ự ế ộ ỉ ệ ODA và GNI

ể ồ ộ ố ướ ủ 2.1.2 S  bi n đ ng theo t  l Bi u đ  2.2.ODA ròng theo % GNI c a DAC và m t s  n ồ   c 2000­2016 (ngu n

ơ ị data.worldbank.org) (đ n v  %)

ỉ ọ ướ ỉ ệ ớ ổ ố Tuy t  tr ng v n ODA có xu h ư ng tăng, nh ng khi so t  l v i t ng thu

ủ ậ ố ướ ợ ạ ướ ệ ổ nh p qu c dân c a các n c tài tr  l i có xu h ng không đ i. Khái ni m 0,7%

ầ ầ ượ ậ ấ ượ ầ ấ ạ ODA/GNI l n đ u đ c ch p nh n vào năm 1970 và đ c nh n m nh t m quan

ề ầ ạ ọ ị ệ ố ế ể ộ ế tr ng nhi u l n t ợ i các h i ngh  vi n tr  và phát tri n qu c t ụ   . Cho đ n nay, m c

ố ế ổ ậ ự ệ ể ấ ố ợ tiêu qu c t n i b t nh t trong lĩnh v c vi n tr  là nâng cao v n phát tri n chính

11 ế   th c (ODA) b ng 0,7% thu nh p qu c dân c a các nhà tài tr . Tuy nhiên, tính đ n

ứ ủ ậ ằ ợ ố

ệ ạ ờ ộ ỉ ướ ạ ượ ỉ ể th i đi m hi n t i, ch  có m t vài n c đã ch m và duy trì đ c ch  tiêu này (bao

ể ạ ặ ỵ ệ ồ g m Na Uy,Thu  Đi n, Hà Lan, Lúc­xăm­bua, Đan M ch, UAE). Đ c bi t, các

ươ ố Ả ậ ấ ậ ố ớ ể ti u v ng qu c ư    R p Th ng nh t, tuy m i gia nh p DAC vào năm 2014, nh ng

ỉ ố ứ ấ ượ ậ ộ ự d a vào ch  s  ODA/GNI đã cho th y UAE x ng đáng đ c công nh n là m t nhà

ỡ ế ớ ợ ầ tài tr  t m c  th  gi i.

ơ ấ ộ 2.1.3. S  bi n đ ng trong c  c u ODA

ượ ố ổ ự ế ự ế ộ 2.1.3.1 S  bi n đ ng trong l ng v n đ  vô các ngành

2005                                                                      2015

ể ồ ồ ố ử ụ ỉ ọ ừ ướ Bi u đ  2.3. T  tr ng các ngành s  d ng ngu n v n ODA t các n c DAC

ặ ở ầ ế ấ ạ ầ ự ế ồ ế Ngu n ODA có m t h u h t các lĩnh v c k t c u h  t ng kinh t và xã

ươ ự ầ ưở ế ộ h i. Các ch ng trình, d  án ODA đã góp ph n tăng tr ng kinh t ả   , xóa đói gi m

ờ ố ơ ấ ủ ế ệ ả ự   nghèo và c i thi n đ i s ng c a nhân dân. C  c u ODA ký k t vào các lĩnh v c

ơ ở ạ ầ ư ể ể ấ ể ả ồ ấ ẫ   nh  bi u đ  trên, trong đó, có th  th y phát tri n c  s  h  t ng và s n xu t v n

ộ ị ề ế ọ ổ ố ở ẩ   luôn chi m m t v  trí tr ng tâm trong t ng v n ODA, b i nó là n n móng thúc đ y

ộ ề ế ặ ệ ơ ở ạ ầ ế ạ m t n n kinh t đi lên. Đ c bi t, c  s  h  t ng kinh t ạ    (giao thông, liên l c, m ng

ế ấ ố ị ượ ỉ ọ ạ ướ l i phân ph i, đ nh ch  tài chính và cung c p năng l ng) tăng t  tr ng m nh qua

ố ướ ạ ậ ế các năm. Đa s  các n c nh n ODA đang trong giai đo n kinh t ể  phát tri n nên

ệ ố ế ấ ạ ẽ ế ố ự ệ ệ ồ ộ ạ ầ vi c xây d ng h  th ng k t c u h  t ng đ ng b , hi n đ i s  là y u t ọ    quan tr ng

12 thúc đ y quá trình c  c u l

ẩ ơ ấ ạ ề ế ả ứ ạ ệ i n n kinh t ủ   , nâng cao hi u qu , s c c nh tranh c a

ơ ấ ứ ệ ạ ợ ỏ ề n n kinh t ế  Ngoài ra, vi n tr  nhân đ o cũng có c  c u tăng, ch ng t . ố    các qu c

ế ề ấ ợ ộ gia ngày càng quan tâm đ n các v n đ  phúc l i xã h i.

ỉ ọ ự 2.1.3.2. T  tr ng ODA dành cho các khu v c

13 Trên là t ng h p danh sách cách qu c giai nh n đ

ậ ợ ổ ố ượ ạ c ODA giai đo n 2012 – 2013.

ư ả ố ướ ượ Và theo nh  b ng th ng kê thì Afghanistan chính là n ậ c nh n đ ề   c ODA nhi u

ủ ế ấ ướ ư ộ nh t, theo sau ch  y u là các n c thu c Châu Phi nh  Algeria, Kenya, Algeria,…

ậ ấ ả ố ộ ấ   ự và đông đ o các qu c gia thu c khu v c có thu nh p th p và trung bình th p.

ượ ủ ế ế ừ ỹ ạ ấ ố ố L ng v n ODA dành cho các qu c gia này r t m nh, và nó ch  y u đ n t M  và

ề ề ấ ả ả ậ ậ ả ố ỹ ẳ   Nh t B n. Chính đ u này cũng cho th y c  M  và Nh t B n đ u mu n kh ng

ưở ủ ạ ỗ ợ ầ ả ị đ nh t m  nh h ng c a mình t i đây. Ngoài ra, World Bank cũng tang h  tr  ODA

ướ ỏ ỷ ệ ằ ơ ở ạ ầ ự ư cho các n c nh m xóa b  t l đói nghèo cũng nh  xây d ng các c  s  h  t ng,

ươ ờ ố ụ ế ộ ủ ố ch ng trình giáo d c giúp nâng cao đ i s ng kinh t , xã h i c a các qu c gia.

ướ ệ 2.2. Xu h ng ODA hi n nay

ộ ố ặ ệ ể ạ ấ ọ ệ Trong giai đo n hi n nay đã xu t hi n m t s  đ c đi m quan tr ng sau:

ứ ấ Th  nh t

ỉ ọ ươ ế ươ T  tr ng ODA song ph ng có xu th  tăng lên, ODA đa ph ng có xu th ế

ố ế ả ờ ố ậ gi m đi. Quá trình qu c t hoá đ i s ng kinh t ế ế ớ  th  gi ế ộ i và xu th  h i nh p đã

ề ệ ệ ế ữ ố ị ạ t o đi u ki n cho các quan h  kinh t , chính tr ... gi a các qu c gia ngày càng

ẩ ạ ườ ộ ố ổ ứ ạ ộ ủ ươ ượ đ c đ y m nh và tăng c ng. Ho t đ ng c a m t s  t ch c đa ph ng t ỏ    ra

ộ ố ệ ầ ạ ả ợ ổ kém hi u qu  làm cho m t s  nhà tài  tr  ng n ng i đóng góp cho các t ứ    ch c

ỉ ọ ự ể ề ạ ị này. Đi u đó là nguyên nhân chính t o nên     s  chuy n d ch, t  tr ng ODA song

ươ ế ươ ướ ề ả ph ng có xu th  tăng lên, ODA đa ph ng có xu h ng gi m đi. Đi u đó đã

ự ế ứ ố ổ ượ đ c ch ng minh trên th c t là trong các năm 1980 ­ 1994 trong t ng s  ODA

ế ớ ỉ ọ ươ ừ ủ c a th  gi i, t  tr ng ODA song ph ng t 67% tăng lên 69% trong khi đó t ỉ

ọ ươ ừ tr ng ODA đa ph ả ng gi m t 33% xu ng ố  31%.

ầ ư ộ ế ạ ồ (Ngu n: B  K  ho ch ­ Đ u t ).

Th  haiứ

ự ạ S  c nh tranh ngày càng tăng trong quá trình thu hút ODA.

i,ớ  m tộ  số n cướ  m iớ  giành đ cượ  đ cộ  l pậ  ho cặ  m iớ  tách ra từ các nhà

cướ  công hoà

ế ề ị

ặ c Châu Phi b  tàn phá n ng n  trong chi n tranh  cướ  Đông ộ ố ướ ế ự hỗ trợ qu cố  t .ế  ở Châu á, Trung Qu c,ố  các n

,ế  phát

Myanmar... cũng đang c nầ  đ nế  ngu nồ  ODA l nớ  để xây d ngự  kinh t ậ ậ ự ạ ấ ớ ế cướ  có nhu c uầ  ti p nh n ODA là r t l n vì v y s  c nh tranh

Trên thế gi cướ  liên bang tăng lên đáng kể và có nhu c uầ  l nớ  về ODA. M tộ  số n n thu cộ  Nam T  cũ và m t s  n ư ắ ộ ầ s c t c đang c n đ n s ươ D ng, tri nể  xã h i.ộ  Số n gi aữ

14

ướ ở ề ắ ấ ướ các n c ngày càng tr nên gay g t. Các v n đ  mà các n ấ   c cung c p

ế ạ ự ạ ữ ướ ế ậ ODA quan tâm đ n t o nên s  c nh tranh gi a các n ự   c ti p nh n là năng l c

ế ủ ế ể ể ậ ố ị kinh t ề   ọ  c a qu c gia ti p nh n, các tri n v ng phát tri n, ngoài ra còn ch u nhi u

ế ố ộ ư ể ộ ị ủ tác đ ng c a các y u t ồ    khác nh : Nhãn quan chính tr , quan đi m c ng đ ng

ự ự ể ạ ế ề ự ầ ế ộ r ng rãi, d a trên s  quan tâm nhân đ o và hi u bi t v  s  c n thi t đóng góp

ổ ế ố ế ệ ề ố ố ớ ị vào  n đ nh kinh t ộ  ­ xã h i qu c t . Cùng m i quan h  truy n th ng v i các

ế ớ ứ ủ ướ ủ ể ầ ọ ướ n c th  gi i th  ba c a các n c phát tri n, hay t m quan tr ng c a các n ướ   c

ớ ư ể ườ đang phát tri n v i t cách là b nạ  hàng (thị tr ng, n iơ  cung c pấ  nguyên li u,ệ  lao

ộ đ ng). M tặ  khác, chính sách đ iố  ngo i,ạ  an ninh và l iợ  ích chi nế  l c,ượ  trách nhi mệ

ố ạ ướ ổ toàn c uầ  hay cá bi t...ệ  cũng là nhân t t o nên xu h ng phân b  ODA trên th ế

ớ ự ứ ẩ ị gi ầ   i theo vùng. Ngoài ra còn có thêm lý do đó là s  chu n b  đáp  ng nhu c u

ệ ề ủ ụ ế ượ ế ủ ệ ợ riêng bi t v  th  t c, quy ch , chi n l c, vi n tr  ... khác nhau c a các nhà tài

ế ớ ợ ự ệ ạ tr  trên th  gi ử ụ   i cũng t o nên s  chênh l ch trong quá trình thu hút và s  d ng

ữ ấ ố ồ ố ụ ODA gi a các qu c gia h p th  ngu n v n này. Chính s  c nh ự ạ  tranh gay g t đãắ

ợ ủ ự ế ệ ậ ả ướ ể ạ t o nên s  tăng gi m trong ti p nh n vi n tr  c a các n c đang phát tri n. K ể

ủ ế ướ ể ừ t năm 1970, ODA ch  y u h ng vào Ti u vùng Sahara và Trung Đông k  c ể ả

ậ ậ ạ ỹ ệ ợ Ai C p. Bên c nh đó, Trung M  là vùng nh n đ ượ ỷ ọ c t tr ng vi n tr  tăng lên

ỷ ọ ự ự ị ắ ố ớ ả ạ chút ít, t ặ    tr ng này đã th c s  b  c t gi m m nh đ i v i các vùng Nam Á (đ c

ệ Ấ ả ộ ị ừ bi t là  n Đ ) và Đ a Trung H i trong vòng 10 năm, t ế    tài khoá 1983/1984 đ n

ỷ ọ ế ớ ủ ể ừ 1993/1994, t tr ng thu hút ODA th  gi i c a ti u vùng Sahara đã tăng t 29,6%

ươ ủ ạ ừ lên 36,7%, c a Nam và Trung á khác và Châu Đ i D ng t 20,3% lên 22,9%;

ỹ ừ ộ ế ạ ồ Châu M  La Tinh và vùng Caribê t ầ    12% lên 14% (ngu n: B  K  ho ch ­ Đ u

t ).ư

Th  baứ

ế ớ ự ự ủ ố ề S  phân ph i ODA theo khu v c nghèo c a th  gi ồ i không đ ng đ u.

ự ệ ư ậ ể ề ấ ả ạ Nguyên nhân t o nên s  khác bi t nh  v y có th  có r t nhi u lý gi i khác nhau,

ư ở ộ ố ủ ữ ể ệ ố ợ có th  là do nh ng mong mu n c a các qu c gia đi vi n tr  nh  m  r ng quan

ề ệ ợ h  h p tác v  chính trị hay kinh t ,ế  m cụ  đích xã h i,ộ  đi uề  đó phụ thu cộ  r tấ  nhi uề

vào ý mu nố  chủ quan c aủ  nhà tài tr .ợ  Lúc đ uầ  họ chỉ quan tâm đ nế  vi cệ  thi tế  l pậ

ướ ọ ạ ủ ư ề ậ các m iố  quan hệ v iớ  các n c láng gi ng c a mình, nh ng sau h  l ấ   i nh n th y

ế ậ ệ ớ ầ ằ r ng c n thi t l p các quan h  v i các n ướ  khác trên thế gi c iớ  để tìm ki mế  thị

15 tr

ầ ế ậ ệ ngườ   trao đ iổ  buôn  bán hay  đ uầ  tư mà  vi cệ  đ u tiên thi ạ   t l p quan h  ngo i

ữ ệ ặ ằ ợ ố giao b ng cách vi n tr  ODA. M t khác chính nh ng y u ế   t ộ ộ ủ    trong n i b  c a

ữ ạ ố ệ ớ ư ệ ậ ợ qu c gia cũng t o nên nh ng khác bi t l n trong quá trình nh n vi n tr  nh  các

ệ ớ ố ướ ữ ể ể m i quan h  v i các n ấ   c phát tri n, hay nh ng thành tích trong phát tri n đ t

ế ứ ầ ể ầ ế ư ế ướ n c hay cũng có th  là do nhu c u h t s c c n thi t nh  chi n tranh, thiên tai...

Th  tứ ư

ể ạ ố ọ ồ Tri n v ng gia tăng ngu n v n ODA ít l c quan.

ạ ộ ồ ủ ế ặ ợ ố ị M c dù Đ i h i đ ng Liên H p Qu c đã khuy n ngh  dành 1% GNP c a các n ướ   c

ể ể ấ ướ ư ướ phát tri n đ  cung c p ODA cho các n c nghèo. Nh ng n c có kh i l ố ượ   ng

ư ả ớ ỹ ỉ ạ ở ứ ớ ướ ậ ODA l n nh  Nh t B n, M ... thì t ỷ ệ  l này m i ch  đ t m c trên d i 0,3%

ộ ố ướ ề ư ụ ể ầ trong nhi u năm qua. Tuy có m t s  n c nh  Th y Đi n, Na uy, Ph n Lan, Đan

ạ M ch... đã có t ỷ ệ  l ODA chi m ế   h nơ   1%  GNP,  song  kh iố   l ngượ   ODA  tuy tệ   đ iố

ế ụ ồ ậ c aủ  các n cướ  này không l n.ớ  Thêm vào đó tình hình kinh t ph c h i ch m ch p ạ ở

ướ ể ở ộ các n ạ c đang phát tri n cũng là m t  tr  ng i gia tăng ODA. Ngoài ra, hàng năm

ướ ủ ề ạ ộ ự ế ả ấ ế ủ các n c cung c p ODA d a vào k t qu  ho t đ ng c a n n kinh t c a mình đ ể

ố ượ ấ ượ xem xét kh i l ể ng ODA có th  cung c p đ c. Nh ng ư  hi nệ  nay các n cướ  phát

ế ủ ư tri nể  đang có nh ngữ  d uấ  hi uệ  đáng lo ng iạ  trong n nề  kinh t ủ    c a mình nh  kh ng

ả ế ề ạ ộ ướ ị ứ ủ ho ng kinh t ấ  hay hàng lo t các v n đ  xã h i trong n c, ch u s c ép c a d ư

ợ ể ậ ệ ậ ả ả ế ề ướ lu n đòi gi m vi n tr  đ  t p trung gi ấ i quy t các v n đ  trong n c.

Tuy nhiên, ở các nước phát triển, kinh tế tăng bình quân 6%/năm trong các năm 1991 - 1994 (4%/năm trong thập kỷ 80). Đời sống nhân dân đang được cải thiện rõ rệt. Do sự phục hồi kinh tế ở các nước phát triển, nguồn vốn chuyển dịch vào các nước đang phát triển có thể sẽ giảm sút trong các năm tới, ODA là một khoản vốn mà các nước phát triển hỗ trợ cho các nước đang phát triển nó được thực hiện từ rất lâu, qua các giai đoạn nhất định, có những xu thế vận động riêng, nhìn chung lại, xu hướng vận động hiện nay hàm chứa cả các yếu tố thuận lợi lẫn khó khăn cho một số nước đang phát triển như nước ta đang tìm kiếm nguồn hỗ trợ phát triển chính thức, tuy nhiên các yếu tố thuận lợi là cơ bản. Xét trên phạm vi quốc tế, ODA có thể huy động được lại tuỳ thuộc voà chính sách đối ngoại khôn khéo và khả năng hấp thụ vốn nước ngoài của chính nền kinh tế nước đó. Qua đó ta có thể thấy rõ được những đặc điểm riêng biệt của ODA so với các nguồn vốn khác.

16

Ế ƯỚ Ấ Ố Ộ Ồ Ủ Ậ NG III: TÁC Đ NG C A NGU N V N ODA Đ N N C C P/NH N

ƯƠ Ồ Ố CH NGU N V N

ố ớ ướ ộ ệ ậ ợ 3.1. Tác đ ng đ i v i n c nh n vi n tr

ự ộ 3.1.1. Tác đ ng tích c c ồ ố ổ ọ ướ ể (cid:0)  Ngu n b  sung v n quan tr ng cho các n c đang phát tri n

ề ầ ấ ả ự ế ệ ệ ệ ạ ố ộ   T t c  các qu c gia khi th c hi n Công ngh  hoá ­ Hi n đ i hoá đ u c n đ n m t

ầ ư ấ ớ ứ ố ớ ố ướ ể ượ l ng v n đ u t r t l n và đây là thách th c đ i v i các n ớ ộ   c đang phát tri n. V i n i

ạ ố ướ ứ ượ ề ố ầ ư ầ ế ự l c còn h n ch  thì v n trong n ể c không th  đáp  ng đ c nhu c u v  v n đ u t , do

ố ừ ướ ệ ộ ở ấ ế ặ ệ ậ ồ đó vi c huy đ ng v n t n c ngoài tr  nên t t y u. Đ c bi t, ngu n ODA t p trung

ự ơ ở ạ ầ ở ướ ể ộ ả ầ ư đ u t cho các lĩnh v c c  s  h  t ng các n c đang phát tri n là m t gi ữ   i pháp h u

ế ể ệ ạ ắ ố ệ ạ ổ ố ụ ự hi u đ  kh c ph c s  thi u v n. T i Vi t Nam, năm 2016, t ng v n ODA đ t 142,6 t ỷ

ả ượ ố ượ ầ ư USD, trong đó kho ng 80% l ng v n ODA đ c dành cho đ u t vào lĩnh v c c  s ự ơ ở

ố ố ầ ư ủ ế ả ổ ố ạ ầ h  t ng, s  v n này chi m kho ng 40% t ng v n đ u t ộ  c a toàn xã h i cho c  s  h ơ ở ạ

ụ ố ổ ệ ầ t ng. (Theo T ng c c Th ng kê Vi t Nam)

ự ế ể ế ệ ậ ớ ọ ồ (cid:0)  Ti p c n v i thành t u khoa h c công ngh  tiên ti n và phát tri n ngu n nhân

l cự

ự ọ ế a/ Thành t u khoa h c tiên ti n

ả ử ụ ụ ứ ệ ợ ộ ị Thông qua hình th c vi n tr  kèm theo ràng bu c ph i s  d ng d ch v  hay hàng

ợ ướ ủ ầ ư ậ ơ ộ ượ ế ậ ớ hoá c a nhà tài tr , n c nh n đ u t có c  h i đ ệ ả   ữ c ti p c n v i nh ng công ngh  s n

ế ấ ả xu t hay qu n lý tiên ti n.

ệ ự ự ệ ế ề ọ Trong lĩnh v c khoa h c, công ngh : d  án ODA v  công ngh  cao, tiên ti n trong

ệ ậ ệ ự ệ ệ ệ ọ các lĩnh v c công ngh  thông tin, công ngh  sinh h c, công ngh  v t li u, công ngh  xây

ạ ầ ự ụ ể ệ ệ ự d ng... D  án phát tri n h  t ng khu công ngh  cao và Trung tâm vũ tr  Vi t Nam t ạ   i

ậ ả ụ ể ệ ạ ộ ợ ộ khu Công ngh  cao Hòa L c, Hà N i do Nh t B n tài tr  là m t thí d  đi n hình.

ể ồ ự b/ Phát tri n ngu n nhân l c

ố ủ ự ể ậ ấ ồ ể Nh n th y vai trò then ch t c a phát tri n ngu n nhân l c trong phát tri n kinh t ế

ố ộ ợ ấ ự ư ọ ủ c a m t qu c gia nên các nhà tài tr ạ    r t chú tr ng  u tiên cho lĩnh v c này. Đào t o

ể ượ ự ồ ệ ở ự ướ ầ ư ặ ậ ệ ngu n nhân l c có th  đ c th c hi n trong và ngoài n c nh n đ u t . Đ c bi t, các

17

ợ ườ ự ế ệ ạ ả nhà tài tr  th ng quan tâm đ n vi c đào t o cho nhóm nhân s  tham gia vào qu n lý nhà

ướ ầ ư ằ ả ọ ự ồ ạ n ự c nh m nâng cao năng l c qu n lý cho h . Đ u t cho ngu n nhân l c mang l ệ   i hi u

ể ả qu  lâu dài trong quá trình phát tri n.

ể ầ ế ị ươ ả (cid:0)  Góp ph n phát tri n kinh t đ a ph ng va xoá đói gi m nghèo

ế ể ộ ế ộ ủ ị ươ ự ODA còn tác đ ng tích c c đ n phát tri n kinh t xã h i c a các đ a ph ng và

ổ ặ ệ ở ố ớ ự ế ả ồ vùng lãnh th , đ c bi t là ệ   ố  các thành ph  l n: ngu n v n này tr c ti p giúp c i thi n

ề ệ ề ệ ế ấ ướ ạ ệ ườ ồ ờ đi u ki n v  v  sinh y t , cung c p n ả c s ch, b o v  môi tr ồ   ng. Đ ng th i ngu n

ơ ở ạ ầ ự ệ ể ầ ể   ODA cũng góp ph n tích c c trong vi c phát tri n c  s  h  t ng nông thôn, phát tri n

ệ ể ệ ả ướ l ổ   i đi n nông thôn, phát tri n nông nghi p, xoá đói gi m nghèo. Trong năm 2014 T ng

ệ ự ề ệ ậ ơ ừ công ty Đi n l c mi n Trung (EVN CPC) đã nh n h n 236 tri u USD t Ngân hàng Th ế

ớ ể ự ố ơ ự ế ệ ệ ổ ố gi i (chi m 60% trong t ng s  h n 300 tri u USD v n ODA), đ  th c hi n các d  án

ể ướ ệ ự ệ ề đi n khí hóa nông thôn và phát tri n l i đi n khu v c mi n Trung ­ Tây Nguyên. Hay

ệ ươ ươ ỷ ồ ự ớ v i 2 tri u EURO (t ng  đ ả ng kho ng 40 t ự   ủ  đ ng) kinh phí c a D  án xây d ng

ườ ề ẳ ệ ứ ỉ ừ ủ Tr ng Cao đ ng ngh  Vi t ­ Đ c Vĩnh Phúc (t nh Vĩnh Phúc) t Chính ph  CHLB

ứ ạ ườ ề ộ ượ ố ầ ủ Đ c, đã mang l i cho các tr ng ngh  m t l ng trang thi ế ị ươ t b  t ệ   ng đ i đ y đ , hi n

ấ ượ ố ướ ệ ạ ạ ạ đ i, ch t l ng t ứ t, đáp  ng xu h ng hi n đ i hóa trong đào t o ngh . ạ   ề  (B  K  Ho ch ộ ế

ư ầ và Đ u T )

ầ ồ ố (cid:0)  Góp ph n thu hút FDI và các ngu n v n đ u t ầ ư khác

ế ủ ệ ổ ố ị ươ ự Trong năm 2015 T ng v n theo Hi p đ nh đã kí k t c a 10 ch ng trình, d  án

ỷ ồ ố ạ ầ ỷ ồ ơ h n 7.180 t đ ng (trong đó, v n ODA không hoàn l i: g n 342 t ơ    đ ng, ODA vay: h n

ỷ ồ ủ ế ậ ự ự ầ ố 7.109 t đ ng). Nhu c u v n cho các d  án ch  y u t p trung vào lĩnh v c giao thông

ể ể ệ ị ườ ụ ậ ả v n t i, phát tri n đô th , nông nghi p và phát tri n nông thôn, môi tr ng, giáo d c và

ế ủ ệ ọ ố ộ ạ đào t o, y t , khoa h c và công ngh ... (Theo th ng kê c a B  Tài Chính).

ố ớ ướ ể ồ ố ượ ử ụ ủ ế Đ i v i các n c đang phát tri n thì ngu n v n ODA đ c s  d ng ch  y u vào

ơ ở ạ ầ ự ự ự ầ ộ ỹ ố   ậ các lĩnh v c xây d ng c  s  h  t ng k  thu t và xã h i. Đây là lĩnh v c có nhu c u v n

ầ ư ự ấ ẫ ầ ư ớ đ u t ả  l n song kh  năng sinh l ờ ạ i l ấ i th p nên không h p d n các nhà đ u t ế    tr c ti p

ướ ụ ế ớ ợ ầ ư ự ế ướ ậ n c ngoài. V i m c đích là tìm ki m l i nhu n, các nhà đ u t tr c ti p n c ngoài s ẽ

ữ ướ ườ ầ ư ậ ợ ằ ả ế quan tâm đ n nh ng n c có môi tr ng đ u t thu n l ậ   i nh m gi m chi phí. Vì v y,

ậ ế ỹ ườ ơ ở ạ ầ c  s  h  t ng k  thu t y u kém, môi tr ổ   ng chính sách không thông thoáng, không  n

ầ ư ẽ ả ị đ nh s  làm n n lòng các nhà đ u t .

18

ể ậ ố ộ ượ ử ụ ả ố ề ệ M t qu c gia đang phát tri n nh n đ c nhi u và s  d ng có hi u qu  v n ODA

ự ệ ầ ượ ườ ầ ư ậ ợ ẽ ạ ề ệ góp ph n vào vi c xây d ng đ c môi tr ng đ u t thu n l i và s  t o đi u ki n cho

ư ố ầ ư ố ồ ố ướ ệ các ngu n v n khác nh  v n FDI và v n đ u t trong n ả c phát huy hi u qu .

ướ ể ấ ễ ơ ợ ầ ể ạ ấ ồ ự ộ 3.1.2. Tác đ ng tiêu c c (cid:0)  Các n c đang phát tri n r t d  r i vào tình tr ng n  n n ch ng ch t. Đi m này

ượ ở ứ ầ ư ế đ ể ệ ấ c th  hi n r t rõ hình th c đ u t gián ti p (ODA).

ướ ầ ượ ấ Các n ố c nghèo quá c n v n nên có tâm lý đ ậ   c bao nhiêu hay b y nhiêu, th m

ề ượ ự ế ạ ứ ể ề chí còn xem đây là “ti n chùa”. Đi u này đã đ c ki m ch ng qua th c t t i hai n ướ   c

ệ ể ậ ượ ặ g p khó khăn trong th p niên 60, vì “nghi n” ODA mà không phát tri n nhanh đ c, đó

ế ặ ẫ ợ ệ ợ ướ là Myanmar và Philippines, d n đ n gia tăng n  công và đ c bi t là n  n c ngoài.

ướ ậ ầ ư ễ ơ ự ụ ộ ượ ạ ộ (cid:0)  N c nh n đ u t ụ  d  r i vào tình tr ng ph  thu c. S  ph  thu c đ ể ệ   c th  hi n

ề ố ầ ư ướ ư ụ ề ấ ộ ố ộ trên nhi u c p đ  nh  ph  thu c v  v n (khi dòng v n đ u t n ị c ngoài b  rút nhanh

ẽ ọ ớ ề ế ừ ụ ộ ộ thì s  gây ra tác đ ng nghiêm tr ng t i n n kinh t ), t ề ố  ph  thu c v  v n d  d n t ễ ẫ ớ   i

ụ ế ị ườ ể ẫ ớ ụ ả ụ ề ộ ph  thu c kinh t (th  tr ẩ ng tiêu th  s n ph m) và có th  d n t ộ i ph  thu c v  chính

ụ ể ự ị ườ ắ ả ị tr . Ví d  đi n hình là d  án đ ọ   ng s t đô th  Cát Linh ­ Hà Đông ph i mua tàu và ch n

ầ ố ượ ầ ấ ọ nhà th u chính Trung Qu c mà không đ ế   ợ c ch n nhà th u hay h p tác b t kì nào h t.

ệ ữ ướ ố ố ừ ự ự ố ư M i quan h  gi a n c ta và Trung Qu c t lâu đã không th c s  t t nh  bên ngoài. Vì

ự ượ ự ự ệ ầ ố ậ v y khi d  án đ ấ   c nhà th u Trung Qu c th c hi n đã gây ra không ít s  tranh cãi, nh t

ề ấ ị ề là v  v n đ  chính tr .

ướ ậ ẻ ợ ả ề ợ ư ự (cid:0)  N c nh n đ u t ầ ư ph i chia s  l i ích quy n l i. Nh  trong lĩnh v c khai thác

ủ ệ ầ ư ướ ư ầ d u thô, tuy tài nguyên là c a Vi t Nam nh ng khi thu hút các nhà đ u t n c ngoài thì

ệ ầ ợ ả ộ ậ ọ ậ Vi t Nam ph i chia m t ph n l ệ i nhu n cho vi c h  phân b  t ổ ỷ ệ ợ  l l ố   i nhu n theo v n

ầ đ u ư t ủ c a ọ h .

ề ế ự ấ ể ệ ể ơ ạ ấ ạ ố (cid:0)  N n kinh t ố    có th  r i vào tình tr ng phát tri n l ch l c, m t cân đ i. S  m t cân đ i

ố ề ơ ấ ố ơ ấ ư ấ ề ấ ể ệ ổ th  hi n v  m t cân đ i c  c u ngành cũng nh  m t cân đ i v  c  c u lãnh th . Nh ư ở

ệ ầ ư ỉ ớ ữ ợ ậ Vi t Nam các nhà đ u t ch  quan tâm t i nh ng ngành có l i nhu n cao trong khi đó các

ư ồ ừ ệ ặ ượ ấ ư ngành nh  tr ng r ng ho c nh  nông nghi p v.v… thu hút đ ố c r t ít v n đ u t ầ ư ơ . C

ầ ư ấ ư ở ụ ấ ệ ộ ỉ ỉ ổ ấ c u lãnh th  thu hút đ u t ố  r t m t cân đ i ví d  nh Vi t Nam ch  có m t vài t nh và

ố ớ ể ượ ầ ư ư ộ ồ thành ph  l n là có th  thu hút đ c các nhà đ u t nh  Hà N i, TP H  Chí Minh, Bình

ươ ồ D ng, Đ ng Nai.

19

ự ế ộ ị ề ả Ngoài ra, th c t ậ    đã x y ra trên cùng m t đ a bàn thôn, xã... có nhi u công trình t p

ệ ể ạ ướ ệ ượ ắ trung vào vi c phát tri n m ng l i đi n và năng l ng và không nh m vào phát tri n c ể ơ

ề ộ ớ ị ươ ở ạ ầ s  h  t ng và an sinh xã h i, cùng v i đó là chính quy n đ a ph ự   ủ ng không đ  năng l c

ạ ộ ủ ế ả ằ ồ ộ qu n lý và thi u ngu n tài chính nh m duy trì ho t đ ng c a các công trình này m t cách

ả ể ụ ệ ườ ổ ụ có hi u qu  đ  ph c v  lâu dài cho ng ứ i dân. (Theo T  ch c Tài Chính Công Vi ệ   t

Nam)

ướ ậ ể ở ệ ả (cid:0)  N c nh n đ u t ầ ư có th  tr  thành bãi rác th i công ngh .

ệ ủ ầ ư ướ ữ ế ề ệ ậ Vi c ti p nh n nh ng dây chuy n công ngh  c a nhà đ u t n ộ   c ngoài là m t

ề ả ặ ợ ậ ả ự ế ậ ạ ấ v n đ  vô cùng nan gi i. Do v y ph i so sánh các m t l ầ   i, h i khi ti p nh n d  án đ u

ầ ư ự ệ ặ ư t , thu hút đ u t ự ử ụ    vào các khu v c công ngh  cao, ho c thu hút vào lĩnh v c s  d ng

ử ụ ụ ự ề ề ả ộ ộ nhi u lao đ ng là hai m c tiêu khác nhau. D  án s  d ng nhi u lao đ ng thì kh  năng

ệ ạ ầ ư ư ụ ự ệ ậ ự công ngh  áp d ng vào đó là công ngh  l c h u, nh ng d  án đ u t vào khu v c công

ẽ ượ ử ụ ủ ệ ệ ả ắ ậ ỹ ngh  cao thì s  đ c s  d ng công ngh  cao do v y Chính ph  ph i cân nh c k  càng

ướ ầ ư ự ấ ậ ấ ướ ụ ể ệ tr c khi ch p thu n cho các d  án đ u t vào đ t n ậ   c. Ví d  đi n hình là vi c nh p

ư ả ệ ạ ự ấ ậ ạ ườ công ngh  l c h u trong hàng lo t lĩnh v c nh  s n xu t xi măng, mía đ ng, nhi ệ   t

ữ ệ ấ ạ ấ ả ấ ạ đi n ch y than, s n xu t thép, gi y. “Tình tr ng này không nh ng làm cho năng su t lao

ướ ế ễ ườ ự ẩ ọ ị ộ đ ng n c ta y u kém mà gây ô nhi m môi tr ng nghiêm tr ng” ­ s  th m đ nh không

ể ử ỉ ồ ự ế ề ả ố ở t t nhi u d  án đã khi n chúng ta ph i chi hàng ngàn t  đ ng đ  x  lý h  l y. ệ ụ  (Đ iạ

ố ộ ỉ ứ ể ạ ậ bi u Qu c h i t nh Bình Thu n ­ Ngô Đ c M nh)

ử ụ ệ ạ ậ ợ ố (cid:0)  Ngoài ra khi nh n vi n tr  ODA còn x y ra các tình tr ng s  d ng v n sai m c ụ   ả

ứ ủ ệ ề ầ ầ ả ấ ấ ề ề ạ đích và không hi u qu , nh t là v n đ  v  đ o đ c c a các nhà c m quy n. G n đây

ế ớ ấ ủ ấ ộ ỹ nh t, Ngân hàng Th  gi ậ   i (WB) đã c m Louis Berger Group, m t công ty c a M , nh n

ầ ố ừ ư ố ộ ạ ờ ộ th u các công trình có v n vay t WB trong th i gian m t năm vì đ a h i l t ự   i hai d  án

ệ ụ ệ ạ ự ộ ướ ề ạ ạ t i Vi t Nam. V  vi c này l i làm r  lên s  quan tâm trong n c v  tham nhũng t i các

ự ạ ồ ố d án   có   ngu n   v n   ODA   (Theo   Ph m   Chí Dũng   ­   VOA)

(cid:0) ư ệ ệ ọ ở ồ ệ ủ ạ ầ ố Ngu n: Th  vi n h c li u m  Vi ộ ế t NamTh ng kê c a B  K  Ho ch và Đ u T , B ư ộ

Tài Chính )

20

ớ ướ ấ ệ ợ ộ 3.2. Tác đ ng v i n c c p vi n tr

ợ ươ ủ ề ệ ấ ạ ợ ự ộ 3.2.1. Tác đ ng tích c c (cid:0) Vi n tr ệ  song ph ạ   ng t o đi u ki n cho các công ty c a bên c p viên tr  ho t

ậ ợ ơ ạ ướ ợ ộ ế ệ ậ ộ đ ng thu n l i h n t i các n c nh n vi n tr  m t cách gián ti p. Cùng v i s ớ ự

ủ ố ầ ư ủ ự ữ ướ ệ ợ gia tăng c a v n ODA, các d  án đ u t c a nh ng n c vi n tr  cũng tăng theo

ậ ợ ữ ệ ự ề ờ ồ ề ớ v i nh ng đi u ki n thu n l ữ   i, đ ng th i kéo theo s  gia tăng v  buôn bán gi a

ủ ư ể ả ố ố hai qu c gia. Năm 2015, Chính ph  Trung Qu c chuy n kho n vay  u đãi bên mua

ử ụ ự ệ ườ ồ ố 300 tri u USD sang s  d ng cho d  án đ ng cao t c Móng Cái ­ Vân Đ n và b ổ

ự ư ủ ệ ả ườ ắ ị sung kho n vay  u đãi chính ph  250 tri u USD cho d  án đ ng s t đô th  Cát

ố ẽ ệ ấ ố ợ ỷ ệ Linh ­ Hà Đông; Trung Qu c tuyên b  s  cung c p vi n tr  1 t nhân dân t trong

ớ ể ư ườ ự ệ ả 5 năm t i đ  giúp VN xây d ng các công trình c i thi n dân sinh nh  tr ọ   ng h c,

ổ ạ ệ ươ ạ ớ ệ ệ b nh vi n... Đ i l i, Vi t Nam gia tăng th ng m i v i Trung Qu c. ố  kim ng chạ

ấ ậ ẩ ướ ậ ợ ể ệ ề ặ ỉ xu t nh p kh u 2 n ạ c lên 100 t  USD, t o đi u ki n thu n l i đ  các m t hàng

ế ạ ủ ượ ế ậ ị ườ có th  m nh c a hai bên đ c ti p c n th  tr ủ ng c a nhau

ướ ợ ượ ệ ở ử ị ườ ụ ề ả ộ

(cid:0) N c vi n tr  đ

c m  c a th  tr ng b o h  cho nhi u danh m c hàng hoá và

ữ ư ư ượ ầ ư ữ ế ả nh ng  u đãi nh  đ c cho phép đ u t ự ạ  vào nh ng lĩnh v c h n ch , có kh  năng

ờ sinh l i cao.

(cid:0) ể ệ ụ ạ ợ ộ ủ ợ Th  hi n m c đích nhân đ o và mang tính phúc l ệ i xã h i c a vi n tr  ODA là

ả ạ ụ ể ề ằ ế ộ ủ ướ nh m khôi ph c, c i t o và phát tri n n n kinh t ­ xã h i c a n ệ   ậ c nh n vi n

tr .ợ

ạ ượ ướ ệ ợ ị ả ữ ụ ề ưở N c vi n tr  còn đ t đ c nh ng m c đích v  chính tr ,  nh h ng c a h  v ủ ọ ề

ặ ế ố ớ ướ ẽ ệ ậ ờ m t kinh t ­ văn hoá đ i v i n c nh n cũng s  tăng lên. Th i gian qua, quan h  Vi ệ   t

ế ượ ừ ể ậ ả ở ố ệ Nam ­ Nh t B n đã không ng ng phát tri n, tr  thành đ i tác chi n l c toàn di n trên

ặ ọ ệ ấ ế ươ ầ ư ạ ậ ả ố ự m i lĩnh v c, đ c bi t nh t là kinh t , th ng m i và đ u t ệ   . Nh t B n là qu c gia vi n

ứ ể ấ ớ ợ ệ ầ ư ế ộ tr  phát tri n chính th c (ODA) l n nh t cho Vi ị t Nam. (H i ngh  Xúc ti n đ u t Vi ệ   t

Nam tháng 1/2017)

ụ ể ế ậ ị ế ẳ ị ế

(cid:0) ODA là công c  đ  thi

t l p, kh ng đ nh và duy trì v  th  kinh t ị ủ    ­ chính tr  c a

ướ ị ế ớ ệ ợ n c tài tr  trên bình di n chính tr  th  gi i.

21

ướ ệ ợ ồ ố ượ ề ề ề

(cid:0) N c vi n tr

ngu n v n ODA có đ ữ   c quy n giám sát và quy n đ  ra nh ng

ấ ị ầ ư ụ ề ệ ộ ố ồ đi u ki n nh t đ nh mang tính ràng bu c. Ví d  ngu n v n đ u t này ch  đ ỉ ượ   c

ự ụ ặ ầ ư đ u t ả  vào d  án này, ho c kho n m c này mà không đ ượ ầ ư c đ u t ự  vào d  án khác

ự ể ủ ướ ị ị ụ ữ ợ ỳ tuân theo quy đ nh, s  ki m đ nh c a n ấ   c tài tr , tu  theo nh ng m c đích nh t

ả ử ụ ư ệ ề ệ ủ   ị đ nh. Hay đi u ki n ph i s  d ng các chuyên gia, kĩ s , công ngh , máy móc c a

ướ ợ n c tài tr …

ự ộ 3.2.2. Tác đ ng tiêu c c

ự ả ợ ướ ệ ậ

(cid:0) Nhà tài tr  không tr c ti p qu n lý d  án trong n ự ế

ợ c nh n vi n tr .

(cid:0) ữ ư ố ế   Philippin nh ng năm (1970 – 1980), Trung Qu c (1980 – 1990) không đ a ra chi n

ụ ể ử ụ ả ậ ạ ố ượ l ạ   c thu hút c  th  nên v n ODA s  d ng t n m n không t p trung, tình tr ng

ổ ế ữ ả ư ạ tham nhũng x y ra ph  bi n hay nh ng n ướ ở c Nam sa m c Shahara nh  Kenya,

ữ ự ố Uganda (nh ng năm 1975 – 1980) đã thu hút v n ODA vào xây d ng và duy tu

ữ ế ườ ế ệ ạ ả nh ng tuy n đ ả ẫ ng xuyên sa m c kém hi u qu  d n đ n không có kh  năng thu

ả ợ ướ ệ ạ ơ ệ ồ ố h i v n, r i vào tình tr ng khó khăn trong vi c tr  n  n c ngoài. (Vi n nghiên

ậ ệ ứ c u L p pháp Vi t Nam).

ệ ặ ợ ướ ầ ấ ế ỏ ộ ỉ M c dù vi n tr cho n c ngoài ch  chi m m t ph n r t nh  trong ngân sách,

ụ ầ ị ắ ư ữ ả ạ ộ ướ nh ng nó là m t trong nh ng h ng m c đ u tiên b  c t gi m. Các n ả   c OECD đang ph i

ế ệ ể ể ụ ề ệ ấ đ u tranh đ  ki m soát vi c thâm h t ngân sách và ki m ch  vi c gia tăng trong chi tiêu

ủ ườ ở ướ ệ ạ ố ớ ủ c a chính ph . Ng i dân ữ  nh ng n ủ ả c này mu n chính ph  gi m b t ngo i vi n đ ể

ả ữ ế ề ấ ế ộ ườ ướ ậ t p trung gi i quy t nh ng v n đ  kinh t , xã h i, môi tr ng trong n c.

(cid:0) Đi u nguy hi m nh t có th  x y ra c a vi n tr  ODA là các n ể ả

ủ ể ệ ề ấ ợ ướ ấ ệ c c p vi n tr ợ

ề ằ ế ộ ủ ướ ằ ả ạ không nh m c i t o n n kinh t ­ xã h i c a n ể c đang phát tri n mà nh m vào

ụ ề ộ ố ự các m c đích quân s . Chúng ta cũng bi ế ướ t n c láng gi ng Trung Qu c là m t nhà

ệ ể ề ư ế ầ ư đ u t ớ  ODA l n cho Vi t Nam, nh ng chúng ta cũng không vì th  mà đ  n n kinh

ộ ướ ạ ặ ệ ế ụ t ph  thu c quá vaò n c b n, đ c bi ể t là tình hình trên bi n Đông. Hai bên luôn

ợ ủ ự ứ ậ ọ tôn tr ng l ệ i ích chính đáng c a nhau; th c hi n nghiêm túc các nh n th c chung

ủ ả ấ ậ ỏ ướ ạ ạ và th a thu n c a lãnh đ o c p cao hai Đ ng, hai n c; duy trì nguyên tr ng,

ứ ạ ở ộ ấ ẳ ộ không có hành đ ng làm ph c t p, m  r ng tranh ch p, gây căng th ng tình hình.

ờ ố ậ (Báo Pháp Lu t Đ i s ng)

22

(cid:0) ướ ế ệ ể Các n c giàu khó khăn trong vi c cân đo đong đ m đ  tìm đ ượ ướ c n ệ   ậ c nh n vi n

ủ ạ ợ ướ ấ ắ ả ợ tr . Tình tr ng tài chính c a các n ề c nghèo m c n  nhi u và kh  năng h p th ụ

ề ướ ữ ệ ạ ậ ợ ủ ố v n ODA c a nhi u n ế c nh n vi n tr  còn h n ch  là nh ng nguyên nhân “làm

ệ ủ ộ ngu i” nhi ợ t tình c a các nhà tài tr .

23

ƯƠ Ố Ệ Ở Ệ CH NG IV: LIÊN H  TÌNH HÌNH V N ODA VI T NAM

ố ở ệ 4.1. Thu hút v n ODA Vi t Nam

ổ ề ự ườ ể 4.1.1. S  thay đ i v  môi tr ợ ng và chính sách h p tác phát tri n

ườ ợ 4.1.1.1.Môi tr ng h p tác phát tri nể

ể ừ ệ ướ ậ ấ ườ K  t năm 2010 khi Vi ở t Nam tr  thành n c thu nh p trung bình th p, môi tr ợ   ng h p

ắ ầ ổ ướ ầ ừ ệ ệ tác phát tri n ể ở ướ  n c ta b t đ u thay đ i theo h ể ng chuy n d n t quan h  vi n tr ợ

ệ ố ự ự ậ ặ ả ổ ộ sang quan h  đ i tác. S  thay đ i này m t m t ph n ánh s  công nh n qu c t ố ế ố ớ    đ i v i

ự ữ ể ế ệ ạ ượ nh ng thành t u phát tri n kinh t ­ xã h i ộ mà Vi t Nam đã đ t đ ổ   c trong 30 năm đ i

ơ ớ ượ ự ợ ỗ ợ ủ ộ ợ ồ m i, trong đó có h n 20 năm đ c s  h p tác và h  tr  c a c ng đ ng tài tr  qu c t ố ế   ,

ặ ỏ ệ ả ừ ự ả ổ ứ ậ ư m t khác đòi h i Vi t Nam ph i có s  thay đ i căn b n t nh n th c, t ạ    duy, ho ch

ế ươ ứ ệ ầ ợ ị đ nh chính sách đ n ph ủ ng th c h p tác, trách nhi m c a các bên trên tinh th n quan

ạ ộ ụ ể ế ắ ấ ợ ớ ệ   ệ ố h  đ i tác trong các ho t đ ng h p tác phát tri n v i m c đích g n k t cao nh t hi u

ả ệ ợ ớ ệ ả qu  vi n tr  v i hi u qu  phát tri n.ể

ợ 4.1.1.2.Chính sách h p tác phát tri nể

ể ớ ợ ườ ờ ỳ ể ợ ổ Đ  phù h p v i môi tr ng h p tác phát tri n thay đ i nêu trên, trong th i k  2016 ­

ể ẽ ự ế ể ố ổ ớ ợ ữ   2020 d  ki n các đ i tác phát tri n s  thay đ i chính sách h p tác phát tri n v i nh ng

ườ ủ ế ượ ự ư đ ng nét ch  y u đ c d  báo nh  sau:

ể ế ố ươ ỗ ợ ể

a) Các đ i tác phát tri n đã k t thúc ch

ng trình h  tr ứ    phát tri n chính th c

dành cho Vi tệ  Nam:

ủ ế ẽ ậ ể ể ạ ẩ ố Các đ i tác phát tri n này s  t p trung ch  y u đ y m nh phát tri n quan h  th ệ ươ   ng

ầ ư ớ ạ ệ ậ ỏ ổ ươ ợ m i và h p tác đ u t v i Vi t Nam trong khung kh  các th a thu n  th ạ ng m i và

ươ ươ ệ ồ ị ươ ạ ự ầ ư đ u t song ph ặ ng ho c đa ph ng, bao g m các Hi p  đ nh th ng m i t do. Chính

ủ ướ ố ẽ ỗ ợ ệ ợ ự ữ ế ế ph  các n c đ i tác này s  h  tr  gián ti p quan h  h p tác tr c ti p gi a các ch  th ủ ể

ự ớ ươ ứ ự ệ ậ ỏ ữ ủ c a hai bên v i nh ng lĩnh v c và ph ng th c th c hi n theo th a thu n chung (các

ườ ạ ọ ứ ệ ơ ổ ứ ư ươ tr ng đ i h c, các vi n nghiên c u, các c  quan, t ch c công và t ị , các đ a ph ng,

ổ ứ ủ ủ ẽ các t ế    ch c phi Chính ph  và các cá nhân). Chính ph  hai bên s  đóng vai trò gián ti p

ườ ậ ợ ự ỗ ợ ấ ị ự ữ ể ấ ạ t o môi tr ng thu n l ế   i và cung c p nh ng s  h  tr  nh t đ nh đ  các bên tr c ti p

ể phát tri n quan h  v i ệ ớ  nhau.

ấ Các đ i ố tác phát tri n ể này cũng có th  ể cung c p các kho n ả h  ỗ tr  ợ c  ụ th  ể cho các cơ quan

ủ và tổ ch cứ  Vi tệ  Nam thông qua các Quỹ toàn c uầ  ho cặ  khu v c,ự  các tổ ch c ứ c a Liên

24

ặ ướ ặ ố ợ h p qu c, các ổ ch c ứ phi Chính ph  ủ c a ủ Vi t t ệ Nam ho c n c ngoài ho c các đ iố  tác

phát tri nể  song ph ngươ  và đa ph ngươ  khác đang ho tạ  đ ngộ  t iạ  n cướ  ta.

25

ế ụ ố ươ ỗ ợ ể

b) Các đ i tác phát tri n ti p t c duy trì ch ể

ứ   ng trình h  tr  phát tri n chính th c

ẽ ề ệ ớ ợ ỉ dành cho V t Nam s  đi u ch nh chính sách phù h p v i môi tr ườ  m i:ớ ng

ộ ố ố ể ươ ệ ẽ ế ụ ỗ ợ ng s  ti p t c h  tr  Vi t Nam trong các lĩnh

­ M t s  đ i tác phát tri n song ph

ể ế ả ư ự ề ệ ể ả ố ị ố   ự v c truy n th ng nh  xây d ng chính sách và phát tri n th  ch , c i thi n qu n tr  qu c

ườ ườ ứ ế ẹ ậ ả ổ ớ gia, tăng c ự ng năng l c con ng i,  ng phó v i bi n đ i khí h u và gi m nh  thiên tai,

ộ ố ự ầ ư ữ ề ả ỏ ế xóa đói, gi m nghèo b n v ng, m t s  d  án đ u t quy mô nh   trong ngành y t và

ỗ ợ ự ụ ư ế ệ ầ ạ ươ giáo d c và đào t o, h  tr  th c hi n các cam k t toàn c u nh  Ch ng trình Ngh  s ị ự

ự ữ ề ể 2030 vì s  phát tri n b n v ng (SDGs). Tuy nhiên quy mô h ỗ trợ gi mả  d n,ầ  ph mạ  vi hỗ

ươ ố trợ t pậ  trung h nơ  và ph ng th c ể   ứ  hỗ trợ sẽ linh ho tạ  h n. ơ Trong các đ i tác phát tri n

ươ ộ ố ế ạ ươ ỗ ợ ể song ph ế ng m t s  đã lên k  ho ch k t thúc ch ứ   ng trình h  tr  phát tri n chính th c

ệ ờ ỳ dành cho Vi t Nam trong th i k  2016 ­ 2020.

Ủ ẽ ế ụ ươ ể ợ y ban Châu Âu (EC) s  ti p t c ch ng trình h p tác phát tri n đã hình thành

­

ỗ ợ ẽ ậ ự ế ệ ơ ự   ề trong 5 năm qua và s  t p trung h  tr  nhi u h n các lĩnh v c liên quan đ n vi c th c

ệ ị ươ ạ ự ữ ệ ệ hi n Hi p đ nh th ng m i t do (FTA) gi a Vi t Nam và EU.

ệ ố ứ ổ ộ ợ ố

­ Các T  ch c thu c H  th ng Liên h p qu c đang trong quá trình h p tác v i ớ   ợ

ủ ị ố ở ủ ợ ị ệ ỗ ợ ậ Chính ph  đ nh v  vai trò c a Liên h p qu c Vi ủ ớ   t Nam t p trung h  tr  Chính ph  v i

ư ấ ụ ể ợ ư t cách là nhà t v n chính sách phát tri n thay vì nhà tài tr ; áp d ng nh ng ữ mô hình hỗ

ạ ơ ẽ ớ ặ ợ ợ ơ ệ ậ tr  linh ho t h n và h p tác ch t ch  v i các c  quan Vi ồ   ộ t Nam v n đ ng các ngu n

ố ả ỗ ợ ứ ủ ể ầ ự ổ l c b  sung đ  đáp  ng nhu c u h  tr  đang tăng lên trong b i c nh ngân sách c a Liên

ợ h p qu c h n ố ạ  h p.ẹ

ồ KfW,  KEXIM  và

­ Nhóm các Ngân hàng phát tri n bao g m ADB, AFD, JICA, ể

ậ WB ­ ngu nồ  cung c pấ  v nố  ODA và v nố  vay  uư  đãi chủ y uế  c aủ  Vi tệ  Nam, t p trung

ạ ầ ế ư ầ ư đ u t ế ấ  các công trình k t c u h  t ng kinh t ộ  và xã h i nh  phát tri nể  đ ộ ả   ngườ  b , c ng

ự ể ệ ả bi n, c ng hàng không; xây d ng các nhà máy đi n và h  th ng ệ ố   truy nề   t i vàả phân

ph i;ố   phát  tri nể   hạ  t ngầ   đô  thị  (hệ  th ngố   c pấ   thoát  n c,ướ   xử  lý  rác  th i,ả  phát tri nể

ể ệ ộ giao thông n i  đô,…); phát tri n nông nghi p và  nông thôn k t ế   h pợ   xóa đói,  gi mả

nghèo; xây d ngự  hệ th ngố  th yủ  l i;ợ  phát tri nể  y t ;ế  giáo d c;ụ  …..

ớ ể ẽ ế ụ ỗ ợ ấ ể   i các Ngân hàng Phát tri n s  ti p t c cung c p h  tr  phát tri n

­ Trong 5 năm t

ệ ứ ộ ư ẽ ả ẽ ấ ầ ứ chính th c cho Vi ứ   t Nam, song m c đ   u đãi s  gi m d n, trong đó WB s  ch m d t

ấ ố ỳ ẽ ừ   cung c p v n vay ODA (IDA) sau chu k  IDA­17 trong năm 2017, còn ADB  s  d ng

ặ ấ ố ộ cung c p v n vay ODA (ADF) trong m t ho c hai năm sau đó. Tình hình đó d n t ẫ ớ ố   i v n

ẽ ỏ ơ ệ ệ ầ ả ắ vay s  tăng giá đòi h i các c  quan Vi t Nam c n ph i tính toán, cân nh c toàn di n khi

ố ủ ử ụ ế ị ạ ượ ể ằ ồ quy t đ nh s  d ng ngu n v n c a các ngân hàng phát tri n nh m đ t đ ệ c hi u qu ả

ả ầ ư đ u t ả  và b o đ m an toàn n ợ công.

4.1.2. Đánh giá tình hình thu hút ODA ở ệ  Vi t Nam

ệ ợ ữ ể ệ ộ 4.1.2.1.Quan h  h p tác phát tri n gi a Vi ồ t Nam và c ng đ ng các nhà tài

ợ ế ụ ượ ườ tr  ti p t c đ c tăng c ng và phát tri nể

ế ả ư ủ ố ố ế Tình hình cam k t, ký k t và gi i ngân v n ODA và v n vay  u đãi c a các nhà tài tr ợ

ướ ờ ỳ ướ ể ế n c ngoài trong th i k  2011 ­ 2015 đã có b c chuy n bi n tích c c:ự

ề ướ ố ế ụ ể ề ạ ượ ư ố

a) Ký k t các đi u  ế

c qu c t c  th  v  ODA và v n vay  u đãi đ t đ ề   c nhi u

ti nế  bộ

ề ướ ế ố ổ ố ố ế ụ ể ờ ỳ ư T ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t theo các đi u c qu c t c  th  th i k  2011

ế ạ ỷ ­ 2015 tính đ n ngày 25 tháng 12 năm 2015 đ t trên 27,782 t ơ  USD, cao h n 31,47% so

1, trong đó ODA v n vay và v n vay  u đãi đ t 26,527

ứ ủ ờ ỳ ư ạ ố ố ớ v i m c c a th i k  2006 ­ 2010

ệ ế ả ợ ạ ạ ỷ ỷ t USD chi m kho ng 95,48% và ODA vi n tr không hoàn l i  đ t 1,254 t USD

ớ ổ ư ế ế ả ố ố chi m kho ng 4,52% so v i t ng v n ODA và v n vay  u đãi đã ký k t cho th i k ờ ỳ

này.

ư ướ ố C  ơ c u ấ v n ố ODA và v n vay  u đãi theo nhà tài tr  đ ợ ượ th  hi n ể ệ trong Hình 1 d c i đây.

ề ễ ậ ấ ợ Đi u d  nh n th y đó là các nhà tài tr  Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n ể (ADB, AFD, JICA,

ố ẫ v n chi m ế v  ị trí v t ượ tr i. ộ T ng ổ ư   giá tr  ị v nố   vay ODA và v n vay  u

ạ ả ỷ KfW, KEXIM, WB)2  ế ớ đãi ký k t v i các nhà tài tr ợ này trong th i ờ k  ỳ 2011 ­ 2015 đ t kho ng 26,308 t USD,

ờ ỳ

ư

ế

ạ

ổ

ố

ố

ỷ

1 T ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t th i k  2006 ­ 2010 đ t 21,131 t

USD.

ấ

ả

ợ

v nố  vay  uư  đãi

2 Các nhà tài tr  Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n ch  y u cung c p các kho n vay ODA và   ể và t pậ  trung vào các ch

ủ ế ngươ  trình, dự án đ uầ  tư hạ t ngầ  kinh tế ­ xã h iộ  quy mô l n.ớ

ả ỷ ư ủ ố trong đó kho ng 4,5 t USD v n vay kém  u đãi c a ADB, AFD và WB.

27

ơ ấ ố ư ố ế ợ ờ ỳ C  c u v n ODA và v n vay  u đãi ký k t theo nhà tài tr  th i k

ể ồ Bi u đ  4.1. 2011 ­ 2015

ơ ị ệ Đ n v : Tri u USD

ộ ề ầ ư ạ ồ Ngu n: B  K  ho ch và đ u t

ự ả ấ V  ề c  ơ c u v n ố ODA và v n ố vay  u ư đãi theo ngành và lĩnh v c, B ng 1 d i ướ đây

ậ ả ấ ườ ấ ướ ứ ớ ự cho th y các lĩnh v c giao thông v n t i, môi tr ng (c p, thoát n ế   c,  ng phó v i bi n

ưở ể ị ượ ệ ậ ổ đ i khí h u, tăng tr ng xanh,…) và phát tri n đô th , năng l ng và công nghi p là

ữ ỷ ọ ư ố ố ươ ố nh ng ngành có t tr ng v n ODA và v n vay  u đãi t ng đ i cao  trong khi ngành

ế ợ ệ ể ả ớ ế nông nghi p và phát tri n nông thôn k t h p v i xóa đói gi m nghèo, y t ộ , xã h i, giáo

ệ ạ ọ ườ ự ế ế ụ d c và đào t o, khoa h c công ngh , tăng c ể ng năng l c th  ch ,... chi m t ỷ ệ  l khá

ủ ố ỷ ệ ử ụ ố khiêm t n. Nguyên nhân c a tình hình này là t s  d ng v n ODA không hoàn l l ạ   i

ư ủ ố ố ổ ườ trong t ng v n ODA và v n vay  u đãi c a các ngành này th ố   ệ ng cao. Hi n nay v n

ạ ầ ớ ạ ả ươ ự ODA không hoàn l ớ i gi m m nh, cùng v i đó ph n l n các ch ng trình và d  án trong

ử ụ ấ ậ ả ố ố ố   các ngành này không có kh  năng hoàn v n, do v y khó s  d ng v n vay, nh t là v n

ả ợ ư ề ệ ắ ấ ờ ớ ươ ạ vay  u đãi (lãi su t cao, th i gian tr  n  ng n sát v i đi u ki n vay th ồ   ng m i), đ ng

ả ợ ệ ấ ố ồ ờ ờ ấ th i ngu n v n vay ODA (lãi su t th p, th i gian tr  n  dài) hi n đang gi m ả  m nh.ạ

ả B ng 4.1.

ờ ỳ ự ế ODA ký k t theo ngành và lĩnh v c th i k  2011 ­ 2015

ơ ị ệ Đ n v : Tri u USD

Trong đó ổ T ng ODA và

ố

Ngành, lĩnh v cự 1. Giao thông v n t ư   ố v n vay  u ậ ả i 9.565,94 35,68 9.913,73 V n vay   ODA và vay  Vi nệ   347,79

ườ ấ ướ 2.  Môi tr ng  (c p, thoát  n ố c, đ i

ế ậ ổ ớ phó v i bi n đ i khí h u,…) và  phát 5.181,26 5.048,76 132,51 18,65

ể ị tri n đô th

ượ ệ 3. Năng l ng và công nghi p 4.762,50 4.730,15 32,34 17,14

ể ệ 4. Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ­

ế ả Xóa đói gi m nghèo ộ  ­ Xã h i 5. Y t 2.632,23 1.292,30 2.514,79 1.073,12 117,44 219,18 9,47 4,65

ụ ạ 6. Giáo d c và đào t o 930,13 767,85 162,28 3,35

ệ ọ 7. Ngành khác (khoa h c công ngh , tăng

ể ế ự ng năng l c th  ch ,...) ố ườ c T ng sổ 3.070,14 27.782,29 2.827,35 26.527,95 242,79 1.254,34 11,05 100,00

ộ ế ầ ư ạ ồ Ngu n: B  K  ho ch và Đ u t

29

ả ư ố ố

b) Gi

i ngân v n ODA và v n vay  u đãi có b ướ ộ  phá c đ t

ủ ớ ự ỗ ự ướ ự ỉ ạ ủ ủ ấ D i s  ch  đ o sát sao c a Chính ph  v i s  n  l c cao c a các ngành, các c p và s ự

ẽ ớ ự ệ ặ ợ ợ h p tác ch t ch  v i các nhà tài tr , trong 5 năm 2011­2015, tình hình th c hi n ch ươ   ng

ạ ượ ự ư ộ ự ế ộ ố trình, d  án ODA và v n vay  u đãi đã đ t đ ệ   ệ ả ề ế c ti n b  rõ r t c  v  ti n đ  th c hi n

ươ ư ố ố ự ch ng trình, d  án, cũng nh  s  v n gi ả  ngân. i

ả ờ ỳ ư ố ố ể ấ Có th  th y gi i ngân v n ODA và v n vay  u đãi trong th i k  2011 ­ 2015   đã có

ộ ượ ậ ữ ư ổ ố ố ả ờ ỳ ế nh ng ti n b  v t b c. T ng v n ODA và v n vay  u đãi gi i ngân th i k  này ướ   c

ỷ ả ỷ ứ ả ạ đ t 22,325 t USD (bình quân kho ng 4,46 t USD/năm). M c gi i ngân này cao h n ơ từ

ấ ầ   đ  ề ra trong Đ  ề án ODA 2011 ­ 2015 và cao g p 1,6 l n

4. Gi

ả ố ả ủ ợ 39,53 ­ 59,46% so v i ớ m c ụ tiêu3  ổ t ng v n ODA gi ờ ỳ i ngân trong th i k  2006 ­ 2010 i ngân c a các nhà tài tr  quy

ể ỷ ệ ả ố ớ ữ ệ ả ả ậ mô v n l n (WB, Nh t B n) đã có nh ng c i thi n đáng k . T  l gi ậ   ủ i ngân c a Nh t

ả ạ ệ ứ ấ ứ ứ ứ ố B n t i Vi t Nam năm 2011 đ ng th  hai và năm 2012 đ ng th  nh t trong s  các n ướ   c

ậ ả ậ ỷ ệ ả ạ ệ ủ nh n ODA c a Nh t B n, t gi l ủ i ngân c a WB t i Vi t Nam tăng t ừ 13% năm 2011

ư ố ượ ả ệ lên 19% năm 2012. Tình hình gi i ả ngân  v n ố ODA, v n vay  u đãi đ ư   c c i thi n đ a

ớ ế ầ ư ằ ư ề ể ả ố ố t i k t qu  nhi u công trình đ u t b ng v n ODA, v n vay  u đãi đ  phát tri n c  s ể ơ ở

ế ề ầ ộ ố ỡ ạ ầ h  t ng kinh t ­ xã h i, trong đó có nhi u công trình t m c  qu c gia đã hoàn thành và

ầ ạ ưở ế ờ ố ệ ả ư đ a vào khai thác đúng h n góp ph n tăng tr ng kinh t và c i thi n đ i s ng nhân

dân.

ệ ạ ỷ ệ ề ố ượ ạ ế ự ể ả

c) Vi

t Nam đ t t l cao v  s  l ng d  án hoàn thành đ t k t qu  phát tri n và

ụ ạ đ t các m c tiêu đ ề ra

ự ệ

­ Theo báo cáo hoàn thành  d  ự án (PCR) và Báo  cáo ki m  ể toán th c hi n  hoàn

ự ể thành d  ự án (PPAR) do các nhà tài tr  ợ Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n th c hi n ế   ệ đ n h t ế

ố ượ ủ ự ệ ế ả năm 2014, s  l ng các d  án thành công c a Vi t Nam chi m t ỷ ệ  l cao (xem B ng 2),

ư

ố

ả

đ  ề ra trong Đ  án ề

là v n ố ODA và v n vay  u đãi

gi

i ngân kho ng

ả 14 ­ 16 t

ỷ USD  trong th i kờ ỳ

3 M c tiêu  ụ 2011 – 2015.

ổ

ư

ố

ả

ờ ỳ

ạ

ỷ

ằ

i ngân trong th i k  2006 ­ 2010 đ t 13,86 t

USD, b ng 67,25%

4 T ng v n ODA và v n vay  u đãi gi ố ế ố v n ký k t.

cụ th :ể

30

ố ự ự ủ ề + V  các báo cáo hoàn thành d  án (PCR), s  d  án thành công c a ADB: 55/56, JICA:

17/17, KEXIM: 5/5, WB: 67/69.

ố ự ự ự ệ ề ể + V  các báo cáo ki m toán th c hi n hoàn thành d  án (PPAR), s  d  án thành công

ủ c a ADB: 11/16, KfW: 20/26, KEXIM: 16/16, WB: 63/69.

31

ả B ng 4.2.

ự ự ể ệ ự   Báo cáo hoàn thành d  án (PCR) và Báo cáo ki m toán th c hi n hoàn thành d  án

ủ ể (PPAR) c a Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n

ế (tính đ n ngày 31 tháng 12 năm 2014)

JICA KfW

ệ PCR đã hoàn thành (No.) Thành công (No.) Không thành công (No.) ự PCR đang th c hi n (No.)

KEXI  5 5 ­ 2 0 16 16

ệ ADB 56 55 1 0 0 16 11 5 0 AFD ­ ­ ­ ­ ­ 6 ­ ­ 3 17 17 0 ­ 0 ­ ­ ­ ­ ­ 1 WB 69 67 2 0 0 69 63 6 0 ­ ­ ­ ­ ­ 26 20 6 ­ PPAR đã hoàn thành (No.) Thành công (No.) Không thành công (No.) ự PPAR đang th c hi n (No.)

ủ ồ ể Ngu n: Báo cáo JPPR 9 c a Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n

ộ ộ ủ ộ ậ

­ Theo báo cáo đánh giá đ c l p trong n i b  c a Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n, ể

ụ ự ế ể ả ạ ố ượ s  l ng các d  án hoàn thành k t qu  phát tri n và đ t các m c tiêu đ ủ ề ra c a Vi ệ   t

Ấ ứ ứ ứ ế ế ố ộ Nam tính đ n h t năm 2014 đ ng th  hai sau Trung Qu c và đ ng trên  n Đ , Phi­líp­

pin, In­đô­nê­xi­a và Pa­ki­xtan (xem Hình 2):

ể ồ Bi u đ  4.2.

ủ ồ ể Ngu n: Báo cáo JPPR 9 c a Nhóm 6 Ngân hàng Phát tri n

32

ồ ố ợ ướ ủ ư ố 4.1.2.2.Ngu n v n ODA và v n vay  u đãi c a các nhà tài tr  n c ngoài

ự ự ể ệ ệ ế ả đóng góp tích c c và có hi u qu  vào s  nghi p phát tri n kinh t ­ xã h iộ

ố ố a)Ngu n ồ v n ODA và v n vay  u ư đãi có v  ị trí quan tr ng ọ đ i ố v i ớ đ u ầ t ư phát tri n ể

ả B ng 4.3

ố ố ầ ư T  ỷ tr ng ọ v n ODA và v n ư ố vay  u đãi so v i ớ GDP, T ng ổ v n đ u t toàn xã h i ộ và

ố ầ ư ừ ổ T ng v n đ u t t NSNN th i ờ k  ỳ 2011 ­ 2015

Ch  sỉ ố 2011 2012 2013 2014 2015

ỷ ồ 1. GDP (nghìn t đ ng) 2.535 2.953 3.589 3.937 4.230

ệ Theo giá hi n hành

ư ố 2. ODA và v n vay  u đãi gi ả   i 75,93 87,12 108,06 120,15 80,53 ỷ ồ ngân (nghìn t đ ng)

ư ố 3. ODA và v n vay  u đãi gi ả   i 3,00 2,95 3,01 3,05 1,90 ngân/GDP (%)

ư ố 4. ODA và v n vay  u đãi gi ả   i

ầ ố ổ ư ngân/T ng   v n   đ u   t toàn   xã 8,65 8,81 9,90 9,84 5,99

ư ố ộ h i (%) 5. ODA và v n vay  u đãi gi ả   i

ầ ư ừ ố ổ ngân/T ng v n đ u t t NSNN 42,66 42,50 52,53 57,85 41,30

(%)

ố ả ố ự ế ư ố ố Ghi chú: S  gi i ngân v n ODA và v n vay  u đãi là s  d  ki n.

ồ ế ủ ộ ủ Ngu n: Báo cáo kinh t xã h i hàng năm c a Chính ph

ỗ ợ ư ể ệ ạ ạ ồ ố ố ớ

a) Ngu n v n ODA và v n vay  u đãi h  tr  phát tri n và t o di n m o m i cho

ự ề ị nhi u ngành, lĩnh v c và đ a bàn lãnh thổ

ự ế ờ ỳ ự ệ ả ị ớ   Trong th i k  2011 ­ 2015 theo hi p đ nh có kho ng 904 d  án d  ki n hoàn thành v i

33

ố ố ả ả ạ ỷ ớ ổ ố ổ t ng s  v n gi i ngân đ t kho ng 21,2 t ự  USD, trong đó 556 d  án v n vay v i t ng s ố

ỷ ự ạ ớ ổ ả ả ố v n kho ng 19,8 t USD và 348 d  án ODA không hoàn l ố ố i v i t ng s  v n kho ng 1,4

ờ ỳ ư ủ ồ ố ố ỷ t USD. Đóng góp c a ngu n v n ODA và v n vay  u đãi trong th i k  2011 ­ 2015

ổ ư ự ị theo ngành, lĩnh v c và đ a bàn lãnh th  nh  sau:

34

ố ớ v cự

­ Đ i v i phát tri n c a các ngành và lĩnh ể ủ

ậ ả ổ ự ư ế ố ố + Trong lĩnh v c giao thông v n t ờ   i, t ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t trong th i

ế ệ ạ ỷ ọ ấ ỳ k  2011 ­ 2015 đ t trên 9.913 tri u USD chi m t ơ ấ    tr ng cao nh t (35,68%) trong c  c u

ờ ỳ ư ự ề ố ồ ố ọ ể   ngu n v n ODA và v n vay  u đãi th i k  này. Nhi u công trình, d  án tr ng đi m

ử ụ ư ư ố ố ố ộ ố ố   qu c gia s  d ng v n ODA và v n vay  u đãi nh  Cao t c N i Bài ­ Lào Cai, Cao t c

ố ồ ậ ầ ầ ầ ị Thành ph  H  Chí Minh ­ Long Thành ­ D u Giây, c u Vĩnh Th nh, c u Nh t Tân,

ố ế ườ ậ ộ ố ộ Đ ng n i Nh t Tân ­ N i Bài, Nhà ga hành khách qu c t T2 Sân bay N i Bài và

ề ượ ư ầ ỉ nhi u công trình khác đã hoàn thành và đ c đ a vào khai thác góp ph n hoàn ch nh,

ơ ở ạ ầ ệ ố ệ ạ ế ứ ạ ộ hi n đ i hóa h  th ng c  s  h  t ng kinh t ủ ề    ­  xã h i, nâng cao s c c nh tranh c a n n

ế ố ả ậ ộ ế ự ữ ạ ộ kinh t trong b i c nh h i nh p kinh t sâu r ng. Bên c nh đó, nh ng d  án h  tr  k ỗ ợ ỹ

ụ ụ ộ ỹ ự ậ ậ ầ ạ ộ ườ thu t đã góp ph n đào t o đ i ngũ cán  b  k  thu t ph c v  xây d ng đ ng cao t c ố ở

ệ ậ ả ườ Vi t Nam, v n t i đ ể ng bi n và đ ườ  sông,... ng

ự ượ ố ố ư ệ ố ổ + Trong lĩnh v c năng l ng và công nghi p, t ng s  v n ODA và v n vay  u đãi ký

ờ ỳ ệ ả ằ ạ ổ ế k t trong th i k  2011 ­ 2015 đ t kho ng 4.762 tri u USD, b ng 17,14% t ng giá tr ị

ư ư ế ố ố ố ồ ỳ ODA và v n vay  u đãi ký k t trong cùng k . Ngu n v n ODA và v n vay  u đãi đã

ượ ử ụ ệ ố ể ệ ẽ ủ ự ệ ể ệ ạ ả đ c s  d ng hi u qu , th  hi n qua s  phát tri n m nh m  c a h  th ng đi n v ề

ệ ồ ướ ề ả ướ ệ ệ ậ ộ ố ngu n đi n, l i đi n truy n t i, l ậ   i đi n phân ph i, nâng cao đ  tin c y, an toàn v n

ệ ố ươ ự ự ự ạ ệ ả ế ự hành h  th ng... Các ch ng trình, d  án th c s  mang l i hi u qu  thi ầ   t th c cho đ u

ệ ể ầ ọ ưở ế ả ư t phát tri n ngành đi n, góp ph n quan tr ng tăng tr ng kinh t ờ ố   ệ  và c i thi n đ i s ng

ườ ư ệ ệ ể ệ ạ ng ự i dân, cũng nh  đóng góp đáng k  vào s  nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa

ấ ướ đ t n c.

ờ ỳ ỗ ợ ư ố ố ự Trong th i k  2011 ­ 2015, v n ODA và v n vay  u đãi đã h  tr xây d ng m t s ộ ố

ề ả ồ ư ườ ệ ọ ố ệ ố ngu n và h  th ng truy n t i và phân ph i đi n quan tr ng nh : đ ng dây 500KV

ỹ ướ ứ ệ ấ ầ ầ ớ Pleiku ­ M  Ph c ­ C u Bông có ý nghĩa to l n trong vi c đáp  ng nhu c u c p bách

ề ả ệ ố ự ệ ệ ấ ố truy n t i công su t các nhà máy đi n khu v c Tây Nguyên vào h  th ng đi n qu c gia,

ườ ự ủ ệ ề ầ ấ ả tăng c ố   ng kh  năng cung c p đi n đ y đ  cho khu v c mi n Nam và hình thành m i

ế ướ ề ả ệ ệ ố ữ ề ệ liên k t l i đi n truy n t i 220KV gi a h  th ng đi n Tây Nguyên và mi n Nam t ừ

ự ể ế ặ ố   ầ nay đ n sau năm 2020 ho c d  án cáp ng m 110KV xuyên bi n Hà Tiên ­ Phú Qu c

ệ ổ ệ ả ả ấ ị ả đ m b o cung c p đi n  n đ nh cho huy n đ o Phú Qu c ố t ừ h  ệ th ng ố đi n ệ Qu c ố gia v iớ

ả ế ứ ể ầ ế kh  năng truy n ề t i ả công su t ấ lên đ n 131 MVA, đáp  ng yêu c u phát tri n kinh t ­ xã

35

ứ ạ ư ặ ố ở ế ộ h i và nâng cao s c c nh tranh đ a Phú Qu c tr  thành đ c khu kinh t ọ  quan tr ng, khu

ấ ượ ị ả ướ ủ ố ế ự ự du l ch ch t l ng cao c a            c  n c, trong khu v c và qu c t ; D  án Nhà máy

ệ ớ ả ượ ệ ỷ ẽ ả ệ ả ấ nhi ơ t đi n Nghi S n 1 v i s n l ng 3,6 t kWh s  b o đ m cung c p đi n ph c v ụ ụ

ạ ộ ả ế ứ ể ầ ơ ế ho t đ ng s n xu t t ấ ạ Khu kinh t i Nghi S n, đáp  ng nhu c u phát tri n kinh t ­ xã

ự ắ ộ ộ ủ ỉ h i c a t nh Thanh Hoá nói riêng và khu v c B c Trung B  nói chung.

ự ườ ấ ướ ứ ậ ớ ổ + Trong lĩnh v c môi tr ng (c p, thoát n ế c,  ng phó v i bi n đ i khí h u, tăng

ưở ị ổ ư ể ố ố tr ng xanh,...) và phát tri n đô th , t ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t ế trong th iờ

ệ ả ổ ố k  ỳ 2011 ­ 2015 đ t ạ kho ng 5.181 tri u USD, ằ b ng 18,65% t ng ư   giá trị  ODA và v n vay  u

ư ế ờ ố ố ỳ ươ ồ đãi ký k t trong cùng k . Nh  ngu n v n ODA và v n vay  u đãi, ch ng trình nâng

ố ị ượ ỗ ợ ể ằ ấ c p đô th  qu c gia đã đ ư ồ   c tri n khai nh m h  tr  các vùng còn khó khăn nh  Đ ng

ử ề ệ ắ ầ ả ầ   ằ b ng sông C u Long, mi n núi phía B c, góp  ph n gi m chênh l ch giàu nghèo; h u

ộ ố ị ấ ố ự ộ ỉ ố ớ ề ị ế h t các thành ph  l n, các thành ph  tr c thu c t nh, các th  xã và m t s  th  tr n đ u có

ệ ố ấ ướ ư ự ấ ướ ạ ự ố các h  th ng c p n c sinh ho t nh  D  án   c p n ấ   c thành ph  Lai Châu; D  án c p

ướ ố ớ ư ộ ỉ n c Sông Công, t nh Thái Nguyên,... Các thành ph  l n nh  Hà N i, Thành ph  H ố ồ

ề ự ự ệ ể ệ ả ẵ Chí Minh, H i Phòng, Đà N ng,... hi n đang tri n khai th c hi n nhi u d  án ODA phát

ể ơ ở ạ ầ ư ườ ọ ớ ị ắ ộ ướ tri n c  s  h  t ng đô th  quan tr ng, quy mô l n nh  đ ng s t n i đô, thoát n c và

ướ ả ấ ử x  lý n c th i, ch t th i ả  r n,…ắ

ỗ ợ ả ồ ố ườ ồ Ngu n v n ODA cũng đã h  tr ệ  b o v  môi tr ng và các ngu n tài nguyên thiên

ẹ ủ ứ ế ậ ả ố ớ ổ nhiên, phòng ch ng và gi m nh  r i ro thiên tai,  ng phó v i bi n đ i khí h u, phát

ể ề ưở ươ ớ ữ tri n b n v ng và tăng tr ng xanh. Các ch ự ng trình, d  án quy ể mô l n đi n hình bao

ươ ỗ ợ ệ ứ ự ế ệ ậ ớ ồ g m: Ch ng trình h  tr  Vi ổ t Nam  ng phó v i bi n đ i khí h u; D  án v  tinh nh ỏ

ườ ằ quan sát tài nguyên thiên nhiên, môi tr ng và thiên tai ­ VNREDSat­1 nh m tăng c ườ   ng

ệ ệ ứ ế ậ ằ ố ớ ổ phòng ch ng thiên tai và  ng phó v i bi n đ i khí h u b ng công ngh  v  tinh, nâng

ả ườ ệ ệ ằ cao qu n lý tài nguyên thiên nhiên, môi tr ng b ng công ngh  v  tinh, ti n t ế ớ ự ả   i t  s n

ấ ệ ủ ệ ế ượ ỏ xu t v  tinh nh  riêng c a Vi t Nam theo yêu c u ầ c a ủ “Chi n l c nghiên c u ứ và  ngứ

ế ể ẩ ạ ọ d ng ụ công ngh  ệ v  ệ tinh đ n năm 2020”  và đ y m nh phát tri n khoa h c và công ngh ệ

ệ ệ ẩ ớ và thúc đ y các ngành công nghi p công ngh  cao liên quan t i công ngh  v ệ ệ tinh.

ế ợ ự ệ ể ớ ả + Trong lĩnh v c nông nghi p và phát tri n nông thôn k t h p v i xóa đói  gi m nghèo,

ờ ỳ ư ế ạ ố ố ệ   ổ t ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t trong th i k  2011 ­ 2015 đ t trên 2.632 tri u

ư ế ằ ổ ố ỳ ị ố ố   USD, b ng 9,47% t ng giá tr  ODA và v n vay  u đãi ký k t trong cùng k . Tuy s  v n

ệ ử ụ ờ ỳ ư ế ệ ấ ơ ớ ký k t th p h n so v i th i k  2006 ­ 2010 nh ng nhìn chung vi c s  d ng có hi u qu ả

36

ệ ố ỗ ợ ủ ợ ớ ư ể ồ ngu n v n ố ODA đã h  tr  phát tri n h  th ng th y l i  l n nh  Phan Rí ­ Phan Thi ế   t,

ướ ồ ướ ề ầ ụ ụ ướ ố ụ Ph c Hòa,... góp ph n đi u hòa ngu n n c, ph c v  t i tiêu, phòng ch ng lũ l t và

ệ ấ ấ ướ ố ớ ề ạ ả s n xu t đi n năng, cung c p n ị ậ   c sinh ho t  cho nhi u thành ph  l n, khu đô th  t p

ể ố ồ ộ ồ ố trung, các vùng nông thôn và vùng đ ng bào dân t c thi u s . Ngoài ra, ngu n v n ODA

ể ự ả ượ ừ ệ ộ ồ ấ huy đ ng đ  th c hi n các d ự án tr ng r ng, nâng cao s n l ng, tăng năng su t và

ấ ượ ế ạ ộ ố ủ ậ ẩ ả ồ ở ươ ch t l ng s n ph m c a m t s  cây tr ng, v t nuôi có th  m nh ị  các đ a ph ng.

ự ề ậ ượ ể ỗ ợ ự ệ ạ ỗ ợ ỹ Nhi u d  án h  tr  k  thu t cũng đ c th c hi n đ  h  tr  nâng cao tính c nh tranh

ự ệ ệ ẩ ườ ẩ nông nghi p, v  sinh, an toàn th c ph m, tăng c ạ   ế ng công tác khuy n nông, đ y m nh

ế ế ứ ấ ả ấ ẩ ạ ớ ổ nghiên c u và đ i m i sáng t o trong s n xu t, ch  bi n và xu t kh u nông s n.ả

ư ấ ầ ồ ố ọ ộ ố M t ph n quan tr ng ngu n v n ODA và v n vay  u đãi, nh t là v n ố ODA vi n trệ ợ

ạ ượ ử ụ ể ỗ ợ ữ ề không hoàn l i đã đ ả c s  d ng đ  h  tr  xóa đói gi m nghèo b n v ng thông qua h ỗ

ợ ự ệ ươ ự ể ầ ạ tr  th c hi n Ch ng trình 135 giai đo n II, d  án phát tri n c  s  h ơ ở ạ t ng nông thôn

ỉ ộ ố ự quy mô nh  ỏ  ở các t nh ỉ mi n ề núi phía B c ắ và m t ộ s  ố t nh ạ   Tây Nguyên, m t s  d  án t o

ế ườ ể ộ ậ l p sinh k  cho ng ồ i nghèo nông thôn và đ ng bào dân t c thi u s ố ở ộ ố ị    m t s  đ a

ươ ư ự ể ề ệ ph ng nh  d  án phát tri n nông nghi p mi n Tây Ngh ệ An,...

ự ế ộ ổ ư ế ố + Trong lĩnh v c y t ố  ­ xã h i, t ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t trong th i k ờ ỳ

ư ệ ạ ả ố ổ ị ằ 2011 ­ 2015 đ t kho ng 1.292 tri u USD, b ng 4,65% t ng giá tr  ODA và v n vay  u đã

ế ỳ ươ ự ư ố ố ký k t trong cùng k . Các ch ng trình, d  án v n vay ODA và v n vay  u đãi trong

ế ượ ử ụ ể ườ ơ ở ậ ấ ậ ỹ ự lĩnh v c y t c s  d ng đ  tăng c đ ng c  s  v t ch t và k  thu t cho công tác

ữ ệ ự ệ ệ ườ ế ị ế khám và ch a b nh (xây d ng b nh vi n và tăng c ng trang thi t b  y t cho m t s ộ ố

ế ỉ ệ ệ ệ ệ ạ ố ế ệ b nh vi n tuy n t nh và thành ph , các b nh vi n huy n và các tr m y t xã), nâng cao

ấ ượ ụ ị ế ệ ấ ế ị ế ơ ả ch t l ng d ch v  y t thông qua vi c cung c p trang thi t b  y t c  b n và các trang

ế ị ế ỹ ơ ở ả ự ề ấ ậ thi t b  y t k  thu t cao, xây d ng c  s  s n xu t kháng sinh, trung tâm truy n máu

ố ườ ỗ ợ ế ể ạ qu c gia...; tăng c ng công tác k  ho ch hóa gia đình, h  tr  tri n khai các ch ươ   ng

ụ ư ươ ề ệ ố trình m c tiêu nh  các ch ễ   ng trình phòng ch ng HIV/AIDS và các b nh truy n nhi m

ỗ ợ ư ế ể ấ ố ố ồ nh  lao, s t rét, s t xu t huy t, cúm A/H5N1, H1N1,...; h  tr  phát tri n ngu n nhân

ự ự ả ự l c, xây d ng chính sách và nâng cao năng l c qu n lý ngành y t .ế

ế ử ụ ệ ố ợ ạ ớ ỷ ệ ế ấ Ngành y t s  d ng v n ODA vi n tr  không hoàn l i v i t l khá cao, chi m x p x ỉ

ể ỗ ợ ư ố ố ổ ế ự 30% t ng v n ODA và v n vay  u đãi dành cho ngành này, đ  h  tr  y t d  phòng và

ể ế ỏ ộ ứ ồ ở ề phát tri n y t chăm sóc s c kh e c ng đ ng cho các vùng nghèo nông thôn, mi n núi,

ể ố ỗ ợ ộ ồ ườ ự ự vùng đ ng bào dân t c thi u s  và h  tr  tăng c ệ   ự ng năng l c xây d ng và th c hi n

37

ố ả ế ạ ả ồ ố ể chính sách, k  ho ch hóa và qu n lý phát tri n ngành. Trong b i c nh ngu n v n ODA

ạ ứ ẽ ế ả ộ ồ ố ổ không hoàn l ệ i gi m s  là m t thách th c trong vi c tìm ki m ngu n v n b  sung phù

ể ả ố ượ ứ ả ỏ ở ự ợ h p đ  đ m b o chăm sóc s c kh e cho   các   đ i t ng các khu v c này và tăng

ườ c ự ng năng l c ngành y t .ế

ụ ự ư ế ạ ổ ố ố + Trong lĩnh v c giáo d c và đào t o, t ng v n ODA và v n vay  u đãi ký k t trong

ờ ỳ ư ệ ằ ạ ổ ố ị th i k  2011 ­ 2015 đ t 930 tri u USD, b ng 3,35% t ng giá tr  ODA và v n vay  u đã

ỗ ợ ư ế ể ồ ố ố ỳ ký k t trong cùng k . Ngu n v n ODA và v n vay  u đãi đã h  tr  phát tri n ngành

ụ ạ ệ ở ấ ả ọ ừ ấ ụ ớ giáo d c và đào t o Vi t Nam t c  các c p h c t t ầ  giáo d c m m non cho t i giáo

ổ ậ ế ị ụ ạ ọ d c đ i h c. Nét n i b t trong 5 năm 2011 ­ 2015 là quy t đ nh ủ c a Chính ử ụ   ph  ủ s  d ng

ườ v n ố vay, k  ể c  v n ả ố vay  u ư đãi đ  h ể ỗ tr ợ xây d ng ự m t s ộ ố tr ng đ i ấ ắ   ạ h c ọ xu t s c

ướ ớ ế nh m ằ h ng t i trình đ  ộ giáo d c ụ đ i ạ h c ọ khu v c ự và  qu c ố t . ế Quy t sách này có ý

ế ượ ự ệ ầ ọ ộ ể ủ nghĩa quan tr ng góp ph n th c hi n khâu đ t phá trong Chi n l c phát tri n c a Vi ệ   t

ấ ượ ự ề ể ấ ồ ồ ự ự Nam v  phát tri n ngu n nhân l c, nh t là ngu n nhân l c ch t l ng cao. Các d  án

ể ướ ư ự ự ườ ệ ứ đi n hình theo h ng này nh  d  án xây d ng Tr ạ ọ ng Đ i h c Vi ự t Đ c, D  án xây

ườ ạ ọ ệ ự d ng Tr ọ ng Đ i h c Khoa h c và Công ngh  Hà N i…ộ

ự ệ ọ ườ ự ế + Trong lĩnh v c khoa h c công ngh , tăng c ể ng năng l c th  ch , phát tri n ể ngu nồ

ạ ự nhân  l c,… t ng  ổ v n  ố ODA  và  v n  ố vay   u  ư đãi  ký  k t  ế trong th i  ờ k  ỳ 2011 ­  2015 đ t trên

3.070 tri uệ

ư ế ằ ổ ố ỳ ị USD, b ng 11,05% t ng giá tr  ODA và v n vay  u đã ký k t trong cùng k . Thông qua

ươ ệ ỹ ự ư ề ố các ch ng trình, d  án ODA và v n vay  u đãi, nhi u công ngh , k  năng và kinh

ệ ế ả ượ ộ ộ ể ể nghi m qu n lý tiên ti n đã đ c chuy n giao, m t đ i ngũ đáng k  sinh viên, cán b ộ

ủ ộ ơ ị ươ ượ ạ các c  quan c a các b  và đ a ph ng đ c đào t o ạ và nâng cao trình đ  ộ t i các tr ngườ

ể ệ ườ ạ ọ Đi n hình  đ i h c. là D  án ự hoàn thi n khuôn kh ổ pháp lý và tăng c ả   ự ng năng l c qu n

ự ươ ầ ư ủ ạ ỗ ợ lý, D  án h  tr  chính sách th ng m i và đ u t ự  c a châu Âu, D  án nâng cao năng

ệ ươ ệ ể ằ ả ự l c cho ngành công nghi p và th ạ ng m i Vi t Nam nh m ki m soát phát th i khí nhà

ườ ứ ự ế ậ ẩ ạ ả ớ ổ kính và tăng c ạ   ng kh  năng thích  ng v i bi n đ i khí h u, D  án đ y m nh sáng t o

ệ ự ứ ể ệ ọ ố thông qua nghiên c u khoa h c và công ngh , D  án phát tri n thành ph  công ngh  và

ự ụ ứ ứ ệ ể ạ ọ ớ ụ   ệ khoa h c Hòa L c đang th c hi n v i nhi m v  nghiên c u, phát tri n và  ng d ng

ươ ự ệ ệ ệ ạ ả ấ ạ công ngh  cao,  m  t o doanh nghi p và đào t o nhân l c công ngh  cao, s n xu t và

ệ ể ầ ẩ ả ẩ ế ộ kinh doanh s n ph m công ngh  cao, góp ph n thúc đ y phát tri n kinh t ­ xã h i,...

ạ ậ ự ự ự ạ ị D  án đào t o nhân l c ngành du l ch và khách s n t p trung nâng cao năng l c cho các

38

ườ ị ạ ế ẵ ạ ả ộ tr ạ ng đào t o du l ch t i H i Phòng, Hà N i, Hu , Đà N ng, Đà L t, Nha Trang,

ố ồ ầ ơ Thành ph  H  Chí Minh, Vũng Tàu và C n Th  do Lúc­xăm­bua tài tr ,...ợ

ể ủ ố ớ ị  ph ngươ

­ Đ i v i phát tri n c a các đ a

ờ ỳ ề ươ ơ ở ạ ầ ự Trong th i k  2011 ­ 2015 nhi u ch ể ng trình, d  án phát tri n c  s  h  t ng kinh t ế    ­

ộ ủ ươ ị ươ ượ ầ ư ằ ồ xã h i c a Trung ng và đ a ph ng đã đ c đ u t ố   ố  b ng ngu n v n ODA và v n

ả ướ ư ạ ị ả ầ vay  u đãi trên các đ a bàn trong ph m vi c  n ạ   c, góp ph n xóa đói, gi m nghèo, t o

ườ ậ ợ ầ ư ả ệ ấ ả môi tr ng thu n l ạ ộ i cho ho t đ ng đ u t ờ ố   , s n xu t, kinh doanh và c i thi n đ i s ng

ặ ự ề ộ ồ ủ c a nhân dân, đ c bi ệ ở t khu v c nông thôn, mi n núi và  vùng đ ng bào dân t c còn

ế ạ ủ ề ị ươ ượ ườ ề khó khăn. Th  m nh và ti m năng c a nhi u đ a  ph ng đ c tăng c ng thông qua

ế ố ự ớ ế ớ ố ồ ư ộ các d  án k t n i vùng v i các trung tâm kinh t l n nh  Hà N i, Thành ph  H  Chí

ố ế ử ẩ ẵ ầ ơ ể ả ả Minh, Đà N ng, C n Th  và H i Phòng, các c a kh u qu c t ả    và các c ng bi n, c ng

hàng không trên cả n c.ướ

ờ ỳ ư ầ ớ ố ườ ờ ỳ So v i th i k  2006 ­ 2010, ODA và v n vay  u đãi bình quân đ u ng i th i k  2011 ­

ướ ể ặ ướ ặ 2015 đã có xu h ng tăng lên đáng k , đ c bi ệ ở t các vùng tr c đây  g p khó khăn

ư ệ ế ả ậ ố ồ ố trong vi c ti p c n ngu n v n ODA và v n vay  u đãi (B ng 4) nh ư Tây Nguyên (tăng

3,5 l n), ầ Đông Nam B  ộ (tăng 1,9 l n), ầ Đ ng ồ b ng ằ sông C u ử Long (tăng 2,2 l n).ầ

ả B ng 4.4.

ờ ỳ ố ổ ế V n ODA ký k t phân b  theo vùng th i k  2011 ­ 2015

ị ươ ụ ưở ưở Ghi chú: (*) Các đ a ph ng th  h ế ng gián ti p ho c ặ th  ụ h ộ ng m t ph n ầ nh ng ư không

ị ươ ụ ể ề ố ủ ừ c  th  v  v n c a t ng đ a ph ng.

ộ ế ầ ư ạ ồ Ngu n: B  K  ho ch và Đ u t

39

ự ầ ả 4.1.3. D  báo nhu c u thu hút và gi

ự ầ ố i ngân v n ODA ố 4.1.3.1.D  báo nhu c u thu hút v n ODA

ướ ả Theo tính  toán,  c  ơ c u ấ v n  ố cho th i ờ k  ỳ này d  ự ki n ế v n  ố trong n c kho ng 75%, v nố

ướ ả ngoài n c kho ng 25%. Ngu n ầ t ồ v n đ u  ố ư ự ế ướ  tr c ti p n c ngoài (FDI) trong th i ờ k  ỳ này

ươ d  ự ki n ế kho ng ả 1.462 nghìn t ồ  ỷ đ ng, t ng đ ươ kho ng ả 68 t ng ỷ USD.

ố ớ ủ ủ ư ư ầ ố ố ồ ộ   Đ i v i ngu n v n ODA và v n vay  u đãi, theo báo cáo ch a đ y đ  c a các B ,

ị ươ ư ầ ổ ộ ố ố ngành và đ a ph ử ụ ng, t ng nhu c u huy đ ng và s  d ng v n ODA và v n vay  u đãi

ờ ỳ ấ ớ ả ỷ ươ th i k  2016 ­ 2020 là r t l n, kho ng 39,5 t ộ  USD (các B , ngành Trung ả   ng kho ng

ỷ ị ươ ỷ ớ ổ ố 21 t USD, các đ a ph ả ng  kho ng  18,5  t USD v i  t ng  s   trên

ủ ế ậ ự ự ự ầ ố

1.203 d  án). Nhu c u v n cho các d  án ch  y u t p trung vào lĩnh v c giao  thông

ể ể ệ ị ườ ụ ậ ả v n t i, phát tri n đô th , nông nghi p và phát tri n nông thôn, môi tr ng, giáo d c và

ế ệ ọ ạ đào t o, y t , khoa h c và công ngh  (xem Hình 5):

ư ủ ộ ầ ể ồ Bi u đ  4.5. ố Nhu c u huy đ ng v n ODA và v n vay  u đãi c a các B , ngành và

ộ ị ố ươ ờ ỳ đ a ph ng th i k  2016 ­ 2020

ộ ế ầ ư ạ ồ Ngu n: B  K  ho ch và Đ u t

40

ố ủ ứ ự ả ấ ầ ố ộ Căn c  nhu c u huy đ ng v n nói trên, d  báo kh  năng cung c p v n c a các

ầ ư ố ợ ồ ố ể ừ nhà tài tr  và tình hình cân đ i các ngu n v n đ u t phát tri n t ngân sách nhà n ướ   c,

ệ ự ộ ẩ ự ệ ế ế ọ ị công tác l a ch n, ti n đ  th m đ nh, phê duy t văn ki n d  án, đàm phán và ký k t các

ề ướ ố ế ổ ờ ỳ ị ệ ư ế ị đi u c qu c t ố , t ng giá tr  hi p đ nh ODA và v n vay  u đãi ký k t th i k  2016 ­

ự ế ả ỷ ạ 2020 d  ki n đ t kho ng 20 ­ 25 t USD.

ự 4.1.3.2.D  báo tình hình gi ả  ngân i

ộ ự ứ ế ệ ươ ế ổ ự Căn c  vào ti n đ  th c hi n các ch ng trình và d  án đã ký k t, t ng ngu n ồ v nố

ế ODA  và  v n  ố vay  u  ư đãi  d  ự ki n gi ả ngân th i  ờ k  ỳ 2016  ­  2020  đ t  ạ kho ng  ả i 25  ­  30  tỷ

6 ạ ỷ ờ ỳ ớ USD , bình quân năm đ t 5 ­ 6 t ế    USD, tăng 14% so v i th i k  2011 ­ 2015 và chi m

ầ ư ả ố ể ộ ừ kho ng 55% ­ 66% v n đ u t phát tri n huy đ ng t bên ngoài.

ụ ả ệ ờ ỳ ư ố ố Nhi m v  gi i ngân v n ODA và v n vay  u đãi trong th i k  2016 ­ 2020 có tính kh ả

ế ề ầ ươ ế ừ ờ ỳ ự ể thi cao vì h u h t đ u là các ch ng trình và d  án chuy n ti p t th i k  2011 ­ 2015

ượ ắ ầ ư ế ế ạ ề ạ ớ và đ c s p x p trong k  ho ch đ u t ệ    công trung h n 2016 ­ 2020  v i các đi u ki n

ể ự ố ứ ệ ả ố ươ ộ ủ ự ế ả b o đ m v n đ i  ng đ  th c hi n ch ng trình, d  án theo ti n đ  c a các đi u ề ướ   c

ố ế ỏ ợ qu c t ậ  và th a thu n tài tr  đã ký k t.ế

ố ớ ố ề ợ ư ủ ố ộ V  n  công đ i v i v n vay ODA và v n vay  u đãi, theo tính toán c a B  Tài chính,

ự ế ư ợ ư ế ạ ả ố ố tính đ n cu i năm 2020 d  n  vay ODA và v n vay  u đãi d  ki n đ t kho ng 55 t ỷ

ư ợ ế ả USD, chi m kho ng 26% d  n  công và 15% GDP.

ỗ ự ử ụ ệ ồ ố ả 4.2. N  l c s  d ng ngu n v n ODA hi u qu

ệ ấ ướ ệ ệ ạ ẩ ạ ệ Vi t Nam đang đ y m nh công nghi p hóa và hi n đ i hóa đ t n c cho nên vi c thu

ầ ư ướ ồ ố ấ ầ ế ồ ố hút ngu n v n đ u t n c ngoài là r t c n thi t. Ngu n v n này ngày càng đóng vai

ẩ ự ự ầ ở ộ ớ ưở ế trò to l n, tr  thành đ ng l c góp ph n thúc đ y s  tăng tr ng kinh t . Trong xu th ế

ữ ậ ả ể ủ ố ườ ệ ỏ ầ ộ h i nh p đòi h i c n có nh ng gi i pháp đ  c ng c , tăng c ng và nâng cao hi u qu ả

ố ủ c a dòng v n ODA.

ả ể ạ ự ộ ố Gi i ngân v n ODA đ  t o s  đ t phá

ủ ộ ồ ố ở ồ ự Theo đánh giá c a B  Tài chính, ngu n v n ODA này đã tr thành ngu n l c quan

ể ầ ư ọ ủ ự ề ề ệ tr ng đ  đ u t ọ  cho các lĩnh v c ti n đ  quan tr ng c a quá trình công nghi p hóa,

ấ ướ ệ ạ ệ ỗ ợ ả ệ ố ạ ầ ế ệ ộ hi n đ i hóa đ t n ặ c, đ c bi t h  tr  c i thi n h  th ng h  t ng kinh t ­ xã h i, phát

41

ể ệ ả tri n nông nghi p, nông thôn, xóa đói gi m nghèo.

ệ ự ươ ơ ấ ạ ả Năm qua, Vi ệ t Nam đã th c hi n thành công ch ng trình tái c  c u l i các kho n n ợ

ướ ả ượ ụ ả ợ ủ ỷ n c ngoài, gi m đ c nghĩa v  tr  n  Chính ph  trên 12 t USD, qua đó, góp ph n c ầ ơ

ướ ể ậ ầ ư ự ụ ệ ệ ấ ạ c u l i ngân sách nhà n ố c đ  t p trung v n cho vi c đ u t th c hi n các m c tiêu

ể ế ộ phát tri n kinh t ­ xã h i.

ồ ố ượ ủ ử ụ ầ ư ệ ệ ả Ngu n v n ODA đã đ c Chính ph  s  d ng hi u qu  vào vi c đ u t ế   ự  xây d ng k t

ạ ầ ế ư ệ ủ ợ ấ ướ ể ấ c u h  t ng kinh t nh  đi n, giao thông, th y l i, c p thoát n c; phát tri n nông

ệ ể ả ế ụ ạ nghi p và nông thôn, xóa đói, gi m nghèo; phát tri n y t , giáo d c đào t o; tăng c ườ   ng

ự ả ự ể ế ậ ả năng l c và th  ch  trong các lĩnh v c c i cách hành chính, lu t pháp, qu n lý kinh t ế

ả ườ ệ và b o v  môi tr ng...

ộ ố ự ầ ư ứ ớ ả ự ư M t s  d  án đ u t quy mô l n cũng đã đóng góp vào m c gi i ngân này, nh : D  án

ơ ở ạ ầ ự ự ả ộ xây d ng Nhà ga hành khách T2­C ng hàng không N i Bài, D  án c  s  h  t ng giao

ử ự ấ ằ ồ ướ ạ ườ thông Đ ng b ng sông C u Long, D  án c p n ệ c s ch và v  sinh môi tr ng nông

ầ ư ự ằ ồ ồ ự ệ ệ thôn Đ ng b ng sông H ng P4R, D  án đ u t xây d ng Nhà máy nhi t đi n Ô Môn s ố

ướ ề ả ệ ự ử ằ ồ 2 và l i đi n truy n t i khu v c Đ ng b ng sông C u Long...

ỉ ạ ủ ư ề ố ố Theo báo cáo c a Văn phòng Ban Ch  đ o qu c gia v  ODA, năm 2014, v n vay  u đãi

ả ư ạ ả ố ố ỷ ố gi i ngân v n ODA và v n vay  u đãi năm 2014 đ t kho ng 5,6 t USD (ODA v n vay

ỷ ệ ợ ạ ệ ơ ớ là 5,25 t USD, ODA vi n tr  không hoàn l i là 350 tri u USD), cao h n 9% so v i năm

ế ụ ượ ẫ ớ ứ ả ợ 2013. Trong đó, các nhà tài tr  quy mô l n v n ti p t c đ c duy trì m c gi i ngân cao

ậ ả ư ỷ ỷ ỷ nh  Nh t B n (JICA): 1,773 t USD, WB: 1,386 t USD, ADB: 1,058 t USD.

ộ ả ố ạ ượ ộ ố ệ ủ ế ả ộ T c đ  gi i ngân đ t đ c k t qu  trên là do tác đ ng c a m t s  bi n pháp tăng

ườ ậ ộ ả ự ươ ự c ng công tác v n đ ng, gi ố i ngân và phòng ch ng tiêu c c các ch ng trình, d  án

ư ặ ố ệ ộ ố ươ ố ớ ự ODA và v n vay  u đãi. Đ c bi t là đ i v i m t s  ch ị ố   ng trình, d  án có giá tr  v n

ớ ượ ư ế ươ ỗ ợ ả ế vay ODA l n, đ c ký k t nh  Ch ng trình h  tr  qu n lý kinh t và nâng cao kh ả

ự ệ ậ ả ạ ợ ị năng c nh tranh (EMCC 2) tr  giá 147,60 tri u USD do Nh t B n tài tr ; D  án xây

ườ ề ả ệ ị ệ ự d ng nhà máy đi n Thái Bình 1 và đ ng dây truy n t i tr  giá 358,11 tri u USD do

ợ ự ậ ả ả ả ườ ệ ế ớ Nh t B n tài tr ; D  án qu n lý tài s n đ ộ ng b  Vi t Nam do Ngân hàng Th  gi i tài

ợ ổ ệ ị tr  t ng giá tr  là 251,7 tri u USD...

ả ố ầ ư ể Gi i pháp đ  thu hút v n đ u t

ấ ớ ệ ể ồ ố ổ ớ ố ớ ự Ngu n v n ODA có vai trò r t l n đ i v i s  nghi p đ i m i và phát tri n đ t n ấ ướ   c.

42

ố ả ậ ộ ế ố ế ự ề ệ ỏ Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t toàn di n trên nhi u lĩnh v c đòi h i Vi ệ   t

ữ ầ ả ụ ể ể ẽ ạ ố ồ Nam c n có nh ng gi i pháp c  th  đ  thu hút m nh m  ngu n v n đ u t ầ ư ướ    n c

ngoài.

ủ ướ ỉ ạ ả ờ ớ ộ ị Phó Th  t ng Hoàng Trung H i đã ch  đ o: Th i gian t i, các b , ngành, đ a ph ươ   ng

ự ả ơ ỡ ướ ư ả ắ ẽ s  ph i tích c c h n trong tháo g  các khó khăn, v ng m c, nh  gi ặ   i phóng m t

ố ứ ấ ượ ố ể ẩ ị ự ể ẩ ằ b ng, v n đ i  ng, nâng cao ch t l ng công tác chu n b  d  án đ  có th  đ y nhanh

ộ ả ế ử ụ ệ ạ ố ố ồ ti n đ  gi ả ừ i ngân v n ODA và s  d ng hi u qu  t ng đ ng v n này...Bên c nh đó thì

ả ơ ướ ề ủ ự ủ ơ các c  quan qu n lý nhà n ả c v  ODA, c  quan ch  qu n, ch  d  án và các nhà tài tr ợ

ấ ẽ ổ ứ ố ườ ộ ọ ự ể ể cũng th ng nh t s  t ch c th ệ   ng xuyên các cu c h p ki m đi m tình hình th c hi n,

ờ ử ị ị ướ ắ ả ộ ự ế ệ ẩ xác đ nh và k p th i x  lý các v ng m c n y sinh, thúc đ y ti n đ  th c hi n và nâng

ỷ ệ ả ươ ụ ướ ự ệ ế ủ cao t gi l i ngân các ch ng trình, d  án ODA. Nhi m v  tr c h t c a năm 2015

ớ ư ự ể ố ư ờ cũng nh  th i gian t i cho tri n khai ODA và v n vay  u đãi là nâng cao năng l c đ ể

ả ử ụ ả ồ ố ệ ế ớ gi ệ i ngân, s  d ng hi u qu  ngu n v n Vi ợ t Nam đã cam k t, đã ký v i các nhà tài tr .

ử ụ ể ệ ả ồ ố ờ ớ ấ Đ  thu hút và s  d ng hi u qu  ngu n v n ODA trong th i gian t ố   i, nh t là trong b i

ệ ứ ậ ấ ầ ả ở ố ả c nh Vi ự   t Nam đã tr  thành qu c gia có m c thu nh p trung bình th p, c n ph i th c

ệ ố ộ ố ấ ề hi n t t m t s  v n đ  sau:

ờ ố ố ứ ủ ứ ấ ầ ả ả ầ ị ươ ự Th  nh t, c n đ m b o đ y đ  và k p th i v n đ i  ng cho các ch ng trình và d  án

ể ạ ỷ ệ ả ề ấ ấ ấ ấ ế ớ ODA đ  đ t t gi l i ngân cao nh t và nhanh nh t, đây là đi u r t c p thi t v i Vi ệ   t

ồ ự ố ứ ế ồ ố ườ ự ồ Nam. Thi u ngu n l c đ i  ng, g m tài chính và ngu n v n con ng i có năng l c, thì

ụ ụ ử ụ ụ ệ ể ả khó mà thành công trong s  d ng ODA có hi u qu  cao đ  ph c v  các m c tiêu phát

ể ệ ố ợ ạ ề ỏ tri n. Dù là ODA v n vay hay vi n tr  không hoàn l ữ i đ u đòi h i nh ng chi phí trong

ướ ự ớ ượ ế ả ố ở n ể ệ c m i có th  hi n th c hóa đ ữ c v n ODA tr  thành nh ng k t qu  phát tri n c ể ụ

th .ể

ứ ế ồ ố ạ ấ ư ả Th  hai, xu th  ngu n v n ODA không hoàn l i và có lãi su t  u đãi gi m đi khi Vi ệ   t

ướ ả ử ụ ấ ậ ố ở Nam tr  thành n c thu nh p trung bình th p, thay vào đó ph i s  d ng v n vay kém

ư ệ ử ụ ệ ế ả ồ ố ỏ ệ ả u đãi. Vì th , vi c s  d ng hi u qu  ngu n v n vay này đòi h i Vi t Nam ph i tăng

ườ ả ế ử ụ ự ự ự ệ ẽ ậ ạ c ơ   ng năng l c và c i ti n m nh m  tình hình th c hi n d  án, s  d ng t p trung h n

ể ầ ư ạ ầ ự ế ạ ộ ớ ị đ  đ u t xây d ng h  t ng kinh t ộ    và xã h i quy mô l n, có giá tr  và t o ra tác đ ng

ỏ ố ớ ự ủ ả ướ ể lan t a đ i v i s  phát tri n chung c a c  n c.

ủ ụ ứ ệ ả ả ớ ổ Th  ba, hoàn thi n các văn b n pháp lý, đ i m i trong quy trình và th  t c qu n lý d ự

ơ ở ế ợ ủ ả ẩ ấ ợ ữ án ODA trên c  s  k t h p tham kh o nh ng quy chu n c a các nhà tài tr , nh t là

43

ệ ề ắ ấ ọ ị ư   ầ trong ba khâu công vi c quan tr ng: đ u th u mua s m; đ n bù, di dân và tái đ nh c ;

ủ ả ươ ự ệ ế ẫ ạ qu n lý tài chính c a các ch ng trình, d  án d n đ n tình tr ng trình duy t “kép”.

ứ ư ệ ợ ệ ể ớ Th  t , trong quan h  h p tác phát tri n m i, các mô hình vi n tr ợ ớ ẽ ượ  m i s  đ c áp

ự ư ủ ự ề ơ ổ ứ ụ d ng nhi u h n, s  tham gia c a khu v c t nhân và các t ch c phi chính ph  đ ủ ượ   c

ể ế ủ ầ ế ậ ợ ể ạ   ữ khuy n khích. Do v y, Chính ph  c n có nh ng chính sách và th  ch  thích h p đ  t o

ườ ươ ế ậ ầ ạ ớ ợ môi tr ng cho các mô hình, ph ặ   ng pháp ti p c n m i. Bên c nh đó, c n h p tác ch t

ợ ể ử ụ ẽ ớ ế ậ ợ ộ ệ   ch  v i các nhà tài tr  đ  s  d ng m t cách h p lý các cách ti p c n và mô hình vi n

ả ử ụ ợ ớ ỗ ợ ợ ể ệ ế ậ ấ tr  m i, nh t là h  tr  ngân sách trong ti p nh n tài tr  đ  nâng cao hi u qu  s  d ng,

ệ ố ủ ụ ủ ệ ả ả ả ầ ớ ệ gi m b t các th  t c và góp ph n c i thi n các h  th ng qu n lý công c a Vi t Nam

ố ế ự ẩ ậ theo chu n m c và t p quán qu c t .

ầ ư ư ứ ầ ử ụ ị Th  năm, c n xác đ nh các  u tiên đ u t khi s  d ng ODA và nâng cao công tác giám

ự ả ả ẫ ấ ở sát, theo dõi và đánh giá d  án. B i, b n ch t ODA v n là kho n vay và có nghĩa v ụ

ả ả ợ ạ ỏ ư ưở ầ ộ ộ ộ ở ậ ph i tr  n , nên c n lo i b  t t ng “xin” ODA trong m t b  ph n cán b ấ    các c p,

ấ ủ ể ả ư ư ể ế ẫ ả ạ ộ k  c  cán b  lãnh đ o ch a hi u rõ vai trò và b n ch t c a ODA, d n đ n ch a quan

ệ ử ụ ủ ế ệ ả ầ ầ ồ ố ự   tâm đ y đ  đ n vi c s  d ng hi u qu  ngu n v n này. Do đó, c n nâng cao năng l c

ử ụ ứ ả ậ ộ ồ ố và nh n th c cho đ i ngũ tham gia qu n lý, s  d ng ngu n v n ODA.

44

Ậ Ế

ộ ấ ề ệ ệ ợ K T LU N ọ   ứ ể Rõ ràng, vi c thu hút vi n tr  phát tri n chính th c ODA luôn là m t v n đ  quan tr ng

ỉ ớ ầ ệ ớ ả ố hàng đ u không ch  v i Vi t Nam nói riêng mà là còn   v i c  các qu c gia đang phát

ể ướ ế ớ ớ ể ậ tri n hay các n c nghèo, ch m phát tri n trên th  gi ơ   i n i nói chung. ODA không đ n

ừ ả ố ồ ệ ậ ợ ố gi n là ngu n v n cho không, nó v a mang l ạ ợ i l ư   i ích cho qu c gia nh n vi n tr , nh ng

ả ợ ế ư ế ặ ộ ự cũng mang đ n không ít tác đ ng tiêu c c nh  gánh n ng tr  n  n u không bi ế ử ụ   t s  d ng

ữ ệ ề ệ ả ồ ố ộ ạ ợ h p lí và hi u qu  ngu n v n vay, bên c nh đó là nh ng đi u ki n ràng bu c b t l ấ ợ   i

ộ ừ ị ướ ử ụ ệ ệ ậ ậ ợ mang tính chính tr  ­ xã h i t các n ố   ế c vi n tr . Vì v y, vi c ti p nh n và s  d ng v n

ự ụ ệ ệ ả ằ ả ớ ớ ODA ph i đi đôi v i vi c th c hi n các chính sách và m c tiêu nh m gi m b t gánh

ỏ ố ớ ợ ầ ự ụ ứ ể ộ ặ n ng n  n n và s  ph  thu c vào các phát tri n là thách th c không nh  đ i v i chính

ướ ể ủ ữ ph  nh ng n c đang phát tri n.

45

1.

Ụ Ả Ệ DANH M C TÀI LI U THAM KH O

ủ ướ ễ ệ ề ấ ị ướ Th  t ng Nguy n T n Dũng, 2016, Phê duy t Đ  án “Đ nh h ng thu

ử ụ ủ ư ả ồ ố ố hút, qu n lý và s  d ng ngu n v n ODA và v n vay  u đãi c a các nhà tài tr ợ

2.

ướ ờ ỳ ị ị n ủ c ngoài th i k  2016 ­ 2020”, Ngh  đ nh chính ph .

ỗ ợ ạ ị ể Ph m   Th   Minh   Khai,   2011,   Handdout   “H   tr ứ     phát   tri n   chính   th c

3.

ầ ư ố ế ộ ạ ươ ODA”, b  môn Đ u t qu c t , Khoa KTKDQT, ĐH Ngo i Th ng.

ươ ự ề ệ ạ ớ L ng Thanh Nguy t, L p Nh2 KT­K44, 2009, Đ  Tài “Th c tr ng và

ả ả ử ụ ệ ố ạ ệ gi i   pháp   nâng  cao   hi u   qu   s   d ng  v n   ODA  t i  Vi ạ   t  Nam”,   ĐH  Ngo i

4.

ươ Th ng.

5.

OECD, 2010, “2010 DAC report on Multilateral Aid”.

6.

OECD, 2010, “Development co­operation report 2011”.

7.

OECD, 2008, “OECD journal on Development Co­operation report 2007”.

ậ ả ầ ư ướ ể T p th  Tác gi , 2008, Giáo trình “Đ u t n c ngoài”, Khoa KTKDQT,

8.

ạ ươ ĐH Ngo i Th ng.

James   D.   Wolfensohn,   2004,   “A   case   for   Aid:   Building   a   coensus   for

9.

Development Assistance”, the World bank.

ạ ọ ế ố Đ i h c Kinh t ủ  Qu c dân, 2010, “Vai trò c a ODA”, trang web: VOER,

ứ ậ ạ truy   c p   ngày:   20/08/2017,   tra   c u   t i: https://voer.edu.vn/m/vai­tro­cua­

oda/a0c06b49