923
Ứng dụng trò chơi học tập trong giảng dạy học phần Tâm lý và nghệ thuật
giao tiếp trong kinh doanh du lịch tại Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại
Trần Mai Thảo
Tóm tắt
Bài viết đề cập đến các mức độ ứng dụng, lợi ích cũng như các yêu cu của trò chơi học
tập trong giảng dạy, qua đó đề xuất cách ứng dụng trò chơi học tập trong giảng dạy một học
phn cụ thể dành cho sinh viên ngành Quản trị du lịch và lữ hành nhằm nâng cao chất lượng
đào tạo tại trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại.
Từ khóa: Du lịch, Lữ hành, Trò chơi học tập, Tâm lý du khách, Kinh doanh du lịch.
1. Mở đầu
Đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao cho hội nhập là một trong những nhiệm
vụ quan trọng của hệ thống giáo dục đào tạo, trong đó cải tiến phương pháp dạy học là một
trong những giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong du lịch nói chung,
và trong ngành nhà hàng – khách sạn nói riêng.
Phương pháp dạy học được hiểu là tổng thể các cách thức hoạt động của người dạy và
người học trong quá trình dạy học, nhằm thực hiện được nội dung dạy học (Phan Trọng Ngọ
2005, 145). Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, hướng đến phát huy sự chủ động, tích cực của
người học, phương pháp dạy học tích cực được giảng viên vận dụng đa dạng từ phương pháp
dạy học bằng tình huống, phương pháp thảo luận theo nhóm, phương pháp động não, đặc biệt
là phương pháp sử dụng trò chơi học tập, vừa giúp kích thích sự hứng thú học tập, vừa giúp
sinh viên khám phá tri thức.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Khái quát về trò chơi học tập
Phương pháp sử dụng trò chơi học tập có thể được hiểu là một phương thức, cách thức
truyền tải một thông điệp, một nội dung cụ thể đến người nghe thông qua hình thức trò chơi –
chơi mà học, từ đó ý nghĩa của nội dung bài học được truyền tải đến người nghe một cách nh
nhàng nhưng sâu sắc và dễ hiểu.
Có nhiều quan niệm về trò chơi học tập:
“Trò chơi học tập là trò chơi có luật và nội dung cho trước, hướng đến sự mở rộng, chính
xác hóa, hệ thống hóa các biểu tượng đã có, nhằm phát triển các năng lực trí tuệ, trong đó có
nội dung học tập được kết hợp với hình thức chơi” (Lê THị Thanh Sang. 2018, 12)
“Trò chơi được gọi là trò chơi học tập vì trò chơi đó gắn liền với một mục đích dạy học
nhất định và đòi hỏi cn phải có tài liệu dạy học phù hợp kèm theo”. (Nguyễn Kim Chuyên.
2012, 2)
Như vậy, bản chất của phương pháp sử dụng trò chơi học tập là dạy học thông qua việc
tổ chức hoạt động cho người học. Dưới sự hướng dẫn của người dạy, người học được hoạt động
bằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích của trò chơi chuyển tải mục tiêu của bài học. Luật
chơi (cách chơi) thể hiện nội dung và phương pháp học, đặc biệt là phương pháp học tập có sự
hợp tác và sự tự đánh giá.
924
Trong quá trình dạy học, có 3 mức độ áp dụng phương pháp trò chơi học tập (Nguyễn Thị
Bích Hồng 2014, 174-175):
+ Mức độ 1: Trò chơi khởi động – Trò chơi được sử dụng trước khi học. Loại trò chơi
này nhằm tạo sự hào hứng, háo hức cho người học trước khi vào nội dung bài học.
+ Mức độ 2: Sử dụng trò chơi học tập để củng cố kiến thức, kỹ năng đã học
+ Mức độ 3: Sử dụng trò chơi học tập để hình thành kiến thức, kỹ năng mới
2.2. Lợi ích của việc áp dụng phương pháp dạy học thông qua trò chơi học tập
- Khuyến khích người học chú ý đến nội dung bài giảng một cách tự nhiên, không gượng
ép, bắt buộc.
- Các trò chơi bổ trợ cho việc học kích thích người học niềm hứng thú say mê, sáng tạo
và chủ động.
- Rút ngắn khoảng cách giữa người dạy và người học, tạo không khí gn gũi, cởi mở giúp
lớp học sinh động hơn.
- Trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt động, hấp dẫn người học do đó duy
trì tốt hơn sự chú ý của người học với bài giảng.
- Trò chơi làm thay đổi hình thức học tập chỉ bằng hoạt động trí tuệ, do đó giảm tính chất
căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức lý thuyết mới.
- Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ năng học tập hợp tác cho
người học.
2.3. Các yêu cầu của trò chơi học tập
Khi thiết kế trò chơi học tập, giảng viên (GV) cn đảm bảo một số nguyên tắc sau đây:
- Về nội dung trò chơi: Mỗi trò chơi phải củng cố được một nội dung kiến thức của bài
học hoặc một phn của chương trình. Kiến thức trong trò chơi có thế là kiến thức của bài cũ,
bài mới hoặc kết hợp cả hai. Đa số câu hỏi trong trò chơi có mức độ kiến thức vừa phải, phù
hợp với khả năng tiếp thu bài học của SV để bạn nào cũng có hứng thú tìm lời giải, tránh trường
hợp chỉ có những bạn giỏi, mạnh dạn mới tham gia. Đồng thời, GV cũng nên lồng ghép một số
câu hỏi nâng cao nhằm giúp kích thích óc tư duy sáng tạo cho SV.
- Về hình thức trò chơi: GV thiết kế nhiều loại trò chơi khác nhau để tạo sự đa dạng, sinh
động nhằm lôi cuốn SV tham gia, gây hứng thú cũng như tạo không khí học tập sôi nổi cho lớp
học. GV nên chọn những trò chơi mang tính tập thể nhằm tăng cường kỹ năng làm việc nhóm
cho các bạn.
- Về luật chơi: Trước khi bắt đu, GV cn phổ biến luật chơi một cách ngắn gọn, dễ hiểu,
dễ nhớ cho các đội tham gia được rõ, tránh gây ra thắc mắc cũng như hiểu lm không đáng có.
- Về thời gian tổ chức trò chơi: Căn cứ vào thời lượng chương trình chung, thời lượng
từng bài học mà GV thiết kế thời gian diễn ra của mỗi trò chơi sao cho đảm bảo với thời gian
của toàn bộ tiết học. Đồng thời, trò chơi cn được tổ chức vào một thời điểm thích hợp trong
buổi học để vừa giúp củng cố nội dung kiến thức, vừa tạo hứng thú học tập, giúp SV tiếp tục
tập trung vào các nội dung khác của bài học một cách có hiệu quả.
925
2.4. Ứng dụng trò chơi học tập trong giảng dạy học phần Tâm lý và nghệ thuật giao
tiếp trong kinh doanh du lịch
Ví dụ 1: TRÒ CHƠI DIỄN ĐẠT BẰNG LỜI
Bài: Các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý khách du lịch
Nội dung vận dụng trò chơi học tập: Các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý khách du lịch
như: yếu tố tự nhiên, yếu tố văn hóa, xã hội, các hiện tượng tâm lý xã hội…
Mục tiêu của trò chơi: Giúp sinh viên nhận biết, xác định, phân tích được các yếu tố ảnh
hưởng đến tâm lý khách du lịch. Qua đó, sinh viên không những cn hiểu rõ kiến thức để diễn
đạt được mà còn rèn luyện thêm kỹ năng thuyết trình, trình bày.
Dụng cụ: Các mảnh giấy nhỏ ghi tên các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý khách du lịch như:
kinh tế, lịch sử, chính trị, phong tục tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo, yếu tố tự nhiên, trào lưu du
lịch, tâm lý đám đông….
Cách chơi:
- Mỗi nhóm đại diện 3 cặp. Mỗi cặp ln lượt được bốc thăm chủ đề ghi trên các mảnh
giấy
- Đối với từng cặp, chia ra một người diễn đạt về chủ đề và một người đoán chủ đề. Yêu
cu người diễn đạt không được dùng từ có sẵn trong chủ đề, bắt buộc phải sử dụng ngôn từ, các
ví dụ minh họa để diễn đạt cho người đối diện hiểu đó là chủ đề gì trong các yếu tố ảnh hưởng
đến tâm lý người tiêu dùng.
Ví dụ: khi diễn đạt về yếu tố kinh tế, người diễn đạt có thể nói: “Nhu cu du lịch của
khách cao hay thấp, khả năng chi tiêu nhiều hay ít phụ thuộc vào chính yếu tố này”.
Khi diễn đạt về yếu tố tự nhiên, người diễn đạt có thể diễn tả: “Khi nói đến yếu tố này,
chúng ta nghĩ đến vị trí địa lý, thời tiết, khí hậu, tài nguyên thiên nhiên.”
- Đội nào có số ln đoán đúng cao hơn và trong thời gian nhanh hơn thì sẽ chiến thắng.
Ví dụ 2: TRÒ CHƠI TRUYỀN TIN
Bài: Mô hình truyền thông trong giao tiếp
Nội dung vận dụng trò chơi học tập: Xác định các rào cản trong giao tiếp với khách
hàng
Mục tiêu của trò chơi: Giúp sinh viên nhận biết, xác định được các rào cản khiến giao
tiếp không hiệu quả.
Dụng cụ: 3 tờ giấy ghi 3 thông điệp cn truyền tin. Lưu ý thông điệp nên trúc trắc, khó
hiểu, ví dụ “Nồi đồng nấu ốc, nồi đất nấu ếch”…
Cách chơi:
- Chọn 3 dãy truyền tin từ các bạn ngồi đu bàn ở mỗi dãy bàn trong lớp học
- GV mời 3 bạn ở bàn đu mỗi dãy lên nhận thông điệp.
- SV sau khi đọc thông điệp, trả lại giấy cho GV, trở về chỗ ngồi chuẩn bị truyền tin.
926
- Yêu cu người thứ 1 truyền tin cho người thứ 2 bằng cách nói thm, chỉ nói 1 ln. Người
thứ 2 không được phản hồi, hỏi lại.
- Người thứ 2 truyền tin cho người thứ 3 theo cách trên, tiếp tục cho đến người cuối cùng.
- Người cuối cùng sẽ ghi thông điệp mình nghe được vào tờ giấy, mang lên nộp GV.
- GV so sánh thông tin đã nhận được với thông điệp đã trao cho người đu tiên.
- GV mời SV, đặc biệt là những người tham gia trò chơi trả lời nguyên nhân thông điệp
nhận bị sai so với ban đu.
Ý nghĩa trò chơi:
Trò chơi giúp sinh viên trải nghiệm và nhận thức, xác định rõ những rào cản khiến giao
tiếp không hiệu quả như: môi trường xung quanh ồn ào, thiếu sự phản hồi, người nói sử dụng
từ địa phương, người nghe thiếu sự tập trung, thông điệp phức tạp, khó hiểu…Từ đó, sinh viên
biết cách khắc phục các lỗi do rào cản gây ra, từ đó tăng hiệu quả trong giao tiếp, đặc biệt là
giao tiếp với khách hàng trong lĩnh vực du lịch.
Ví dụ 3: TRÒ CHƠI “HOÀNG TỬ VÀ GIAI NHÂN”
Bài: Kỹ năng đặt câu hỏi
Nội dung vận dụng trò chơi học tập: Kỹ năng đặt câu hỏi
Mục tiêu của trò chơi: Giúp sinh viên biết cách vận dụng linh hoạt các loại câu hỏi để
tìm được thông tin trong giao tiếp
Dụng cụ: Không
Cách chơi:
- Lớp chọn ra 1 người làm Hoàng tử, và một người khác làm giai nhân.
- Người được chọn làm Hoàng tử phải đứng ngoài lớp, sau khi lớp bí mật cử một người
làm giai nhân, Hoàng tử mới được vào lớp.
- Nhiệm vụ của hoàng tử là tìm ra đúng giai nhân bằng cách đặt ra các câu hỏi với các
thành viên còn lại
- Thành viên lớp không được nói mà chỉ được dùng các hành động vỗ tay, gật đu thay
cho câu trả lời đúng, hoặc lắc đu thay cho câu trả lời sai để đáp lại câu hỏi của hoàng tử.
- Số câu hỏi Hoàng tử được đặt ra tối đa là 7 câu. Kết thúc 07 câu hỏi, nếu hoàng tử tìm
ra đúng giai nhân thì chiến thắng trò chơi.
Ý nghĩa trò chơi:
Trò chơi giúp sinh viên kích thích khả năng phân tích thông tin, và biết cách lựa chọn loại
câu hỏi, nội dung câu hỏi để tăng hiệu quả trong giao tiếp.
3. Kết luận
Ứng dụng trò chơi học tập vào hoạt động giảng dạy cho sinh viên ngành Quản trị du lịch
và lữ hành tại Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại là điều cn thiết và phù hợp với tâm lý học
sinh. Đây cũng là một trong những cách ứng dụng phổ biến của phương pháp dạy học tích cực.
Điều này sẽ giúp giảng viên tổ chức tiết học sinh động, lôi cuốn hơn, từ đó thu hút sự chú ý của
927
SV vào bài học một cách nh nhàng, tự nhiên. Về phía người học, SV được tạo tâm thế chủ
động tìm tòi kiến thức, nhanh chóng nắm được nội dung kiến thức bài học và ghi nhớ được lâu,
đồng thời phát triển các kỹ năng mềm như: kỹ năng thuyết trình, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ
năng giải quyết vấn đề... Ngoài ra, thông qua trò chơi học tập, GV còn tạo được sự tích cực,
tăng hứng thú học tập cho SV, góp phn nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Lê Thị Thanh Sang. 2018. Tổ chức trò chơi học tập khám phá khoa học cho trẻ khiếm
thính 5-6 tuổi. Tạp chí Giáo dục, số 443.
Nguyễn Kim Chuyên. 2012. Xây dựng và sử dụng trò chơi dạy học nhằm tích cực hóa
hoạt động học tập của sinh viên sư phạm trong dạy học môn Giáo dục học ở trường Đại học
Đồng Tháp. Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ, Trường Đại học Đồng Tháp.
Phan Trọng Ngọ. 2005. Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường. NXB Đại
học Sư phạm.
Nguyễn Thị Bích Hồng. 2014. Phương pháp sử dụng trò chơi trong dạy học. Tạp chí khoa
học Đại học sư phạm TPHCM.
THÔNG TIN TÁC GIẢ
Họ và tên: Trn Mai Thảo
Học hàm, học vị: Thạc sĩ
Cơ quan công tác: Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại TPHCM
Chức vụ: Giảng viên
Điện thoại: 0905.945.041
Email: maithaoling@gmail.com
Địa chỉ: Trn Mai Thảo, khoa Quản trị kinh doanh, Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại,
269 Phan Xích Long, phường 2, quận Phú Nhuận, TPHCM.