Tìm hiểu trị số lưu lượng đỉnh thở ra ở trẻ em xã Hương Hồ thành phố Huế bằng máy đo lưu lượng đỉnh Peak- Flow Eter

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 23, 2004<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÌM HIỂU TRỊ SỐ LƯU LƯỢNG ĐỈNH THỞ RA<br />  Ở TRẺ EM  XàHƯƠNG HỒ THÀNH PHỐ HUẾ <br /> BẰNG MÁY ĐO LƯU LƯỢNG ĐỈNH PEAK­ FLOW ETER<br />  Lê Thị Cúc<br />   Trường Đại học Y khoa, Đại học Huế<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Hen phế quản, nhất là hen trẻ em ngày nay là một vấn đề đáng quan tâm của  <br /> ngành y tế  của các nước trên thế  giới vì có khuynh hướng gia tăng cả  về  tần suất  <br /> mắc bệnh cũng như độ nặng.<br /> Để có thể chẩn đoán, đánh giá độ nặng và diễn biến của hen một cách khách <br /> quan, dễ thực hiện tại bệnh viện cũng như theo dõi tại nhà, người ta đã sử dụng máy  <br /> đo lưu lượng đỉnh (Peak Flow Meter­ PFM)[3,4,5]. Gần đây PFM cũng bắt đầu sử <br /> dụng ở nước ta.<br /> Trên thế  giới,  người ta sử  dụng bảng trị  số  lưu lượng  đỉnh thở  ra (Peak  <br /> Expiratory Flow­ PEF) bình thường do GODFREY và cộng sự  xây dựng năm 1970. <br /> Đây cũng là bảng trị số PEF bình thường được Viện Tim Phổi và Máu thuộc Bộ Y tế <br /> Hoa Kỳ  sử  dụng. Gần đây, một số  tác giả  Việt Nam đã khảo sát trị  số  PEF trên <br /> người bình thường  ở  khu vực Thượng Đình và Thanh Trì, Hà Nội. Tuy nhiên, đối  <br /> tượng khảo sát của họ  là 12 ­15 tuổi. Chúng tôi nghĩ rằng cần có bảng trị  số  PEF  <br /> bình thường cho trẻ em địa phương với đặc thù riêng của nó. Vì thế, chúng tôi thực  <br /> hiện đề tài: Tìm hiểu trị số lưu lượng đỉnh thở ra ở trẻ em xã Hương Hồ, thành phố <br /> Huế bằng máy đo lưu lượng đỉnh PFM, nhằm mục đích:<br /> ­ Xây dựng bảng trị số PEF  bình thường ở trẻ em 5 ­ 15 tuổi thuộc xã Hương <br /> Hồ.<br /> ­ Xác định mối tương quan giữa trị số PEF với tuổi và chiều cao.<br /> Chúng tôi hy vọng góp phần xây dựng bảng trị  số PEF bình thường cho trẻ  em khu  <br /> vực Thừa Thiên Huế cũng như trẻ em Việt Nam.<br /> 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> 2.1. Đối tượng:<br /> ­ Trẻ em bình thường từ 5 ­ 15 tuổi thuộc 6/9 thôn thuộc xã Hương Hồ, thành <br /> phố Huế gồm 1166 em.<br /> <br /> <br /> 65<br />  ­ Chọn 200 em, chia đều cho các thôn: Long Hồ  Thượng, Long Hồ  Hạ, Lựu  <br /> Bảo, Dăm Biều, Xướt Dũ, Ngọc Hồ, đạt một tỉ lệ tương đương 17,14 % tùy theo số <br /> trẻ thôn đó có.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu:<br /> ­ Phương pháp: phương pháp điều tra cắt ngang.<br /> ­ Chọn mẫu: Dựa theo nghiên cứu trước  đó của Nguyễn Thanh Long, chúng <br /> s2<br /> tôi tính:  + Cỡ mẫu: theo công thức: n =  2 / 2 2<br /> <br /> + Mẫu nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên: trong mỗi thôn chia thành 5 nhóm <br /> tuổi: 5 ­ 6 tuổi, 7 ­ 8 tuổi, 9 ­ 10 tuổi, 11 ­ 12 tuổi, 13 ­ 15 tu ổi. Tr ẻ em trong mỗi  <br /> nhóm tuổi được đánh số  thứ  tự, bốc thăm theo số  cho từng nhóm tuổi và theo tỉ  lệ <br /> phân bố theo nhóm tuổi của mỗi thôn.<br /> ­  Trẻ  được   chọn  được  hướng  dẫn kỹ   cách  đo  PEF  bằng máy  PFM   hiệu <br /> Vitalograph sản xuất tại EC.<br /> ­ Mỗi trẻ được đo PEF 3 lần và lấy kết quả  đo cao nhất. Đồng thời trẻ được <br /> đo chiều cao. <br /> ­ Xử lý số liệu bằng chương trình STATISTICA.<br /> 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Trong khi xử  lý số  liệu, 1 em  đã bị  loại ra khỏi quần thể  nghiên cứu vì có  <br /> chiều cao quá thấp so với tuổi (8 tuổi, nhưng chiều cao chỉ 80,5cm). Như vậy chỉ còn <br /> 199 em từ 5 ­ 15 tuổi, trong đó có 99 nam và 100 nữ.<br /> Bảng 1: Chiều cao, tuổi và trị số PEF trung bình <br /> <br /> Thông số N Tối thiểu Tối đa Trung bình SD<br /> ­ Chiều cao (cm) 199 88,50 156 123,32 13,87<br /> ­ Tuổi (năm) 199 05 15 9,57 3,11<br /> ­ Trị số PEF( lít/phút) 199 120 420 240,08 73,21<br /> Bảng 2: Bảng so sánh tỉ lệ về giới <br /> <br /> Giới n Tỉ lệ % p<br /> ­ Nữ 100 50,30 >0,05<br />    ­ Nam 99 49,70<br />  N 199<br /> Nhận xét: Sự phân bố về giới không khác biệt với p>0,05.<br /> Bảng 3: Bảng so sánh trị số PEF trung bình theo giới <br /> <br /> Giới PEF (l/ph) p<br /> 66<br />  Nam 243,73± 72,78 >0,05<br /> Nữ 236± 73,8<br /> Nhận xét: Trị số PEF trung bình không khác biệt ở cả 2 giới với p>0,05.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 67<br />  Bảng 4: Bảng trị số PEF trung bình theo tuổi <br /> <br /> Nhóm tuổi n Tối thiểu Tối đa Trung bình SD<br /> 5 ­ 7 65 120 250 169,46 30,55<br /> 8 ­ 10 54 130 300 227,78 42,37<br /> 11 ­ 13 51 200 380 285,49 42,86<br /> 14 ­ 15 29 250 420 341,38 53,10<br /> <br /> Nhận xét: Trị số PEF trung bình tăng dần theo tuổi.<br /> Bảng 5: Bảng trị số PEF trung bình theo chiều cao <br /> <br /> Chiều cao n PEF ( l/ph)<br /> (cm) Tối thiểu Tối đa Trung bình SD<br /> 85 ­ 95 3 120 220 153,33 57,73<br /> 95 ­ 105 13 120 150 139,61 9,67<br /> 105 ­ 115 51 125 220 170,49 23,03<br /> 115 ­ 125 52 150 300 219,80 35,95<br /> 125 ­ 135 55 200 350 282,00 35,98<br /> 135 ­ 145 29 250 420 321,37 56,93<br /> 145 ­ 155 14 250 410 343,57 56,38<br /> <br /> Nhận xét: Trị số PEF trung bình tăng dần theo chiều cao.<br /> <br /> Tæång quan giæîa chiãöu cao vaì PEAKFLOW<br /> PEAKFLOW = -334,0 + 4,6550 * CAO<br /> Hãû säú tæång quan r = 0,88179 (p< 0,01)<br /> 450<br />           <br />   400<br /> <br /> 350<br /> <br /> 300<br /> PEAKFLOW<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 250<br /> <br /> 200<br /> <br /> 150<br /> <br /> 100<br /> <br /> 50<br /> 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170<br /> CAO<br /> <br /> <br /> Hình 1: Biểu đồ biểu diễn mối tương quan giữa PEF và chiều cao<br /> 68<br />  Tæång quan giæîa TUÄØI vaì PEAKFLOW<br /> PEAKFLOW = 42,750 + 20,613 * TUÄØI<br /> Hãû säú tæång quan : r = 0,87515 (p < 0,01)<br /> 450<br /> <br /> 400<br /> <br /> 350<br /> <br /> 300<br /> PEAKFLOW<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 250<br /> <br /> 200<br /> <br /> 150<br /> <br /> 100<br /> <br /> 50<br /> 4 6 8 10 12 14 16<br /> <br /> TUOI<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2: Biểu đồ biểu diễn sự tương quan giữa PEF và tuổi<br />             Phương trình hồi qui của PEF theo chiều cao và tuổi:<br /> PEF = 4,66H+ 20,61A ­ 291,25<br /> Trong đó:   PEF :  tính bằng lít/phút<br />                    H    :  Chiều cao tính bằng cm<br />                                A    :  Tuổi tính bằng năm.<br /> Bảng 6: Bảng trị số PEF trung bình và chiều cao ở 175 trẻ từ 6 ­ 15 tuổi <br /> <br /> Tối thiểu Tối đa Trung bình SD<br /> PEF 125 420 252,54 69,03<br /> Chiều cao 90 156 125,94 12.50<br /> 4. BÀN LUẬN <br /> 4.1. Qua bảng 4 và bảng 5 chúng tôi  đã xây dựng được bảng trị  số  PEF theo  <br /> tuổi và chiều cao cho trẻ em từ 5­ 15 tuổi tại xã Hương Hồ, thuận tiện, dễ sử dụng.<br /> 4.2. Xác định mối tương quan giữa trị số PEF theo tuổi và chiều cao:<br /> Theo bảng trị số PEF của Godfrey và cộng sự [3,4] do Viện máu và tim phổi <br /> Hoa Kỳ  đưa ra sử dụng từ năm 1970 thì PEF được tính dựa theo tuổi, giới và chiều <br /> cao tính bằng centimet. Tuy nhiên, theo tác giả Leiner GC và cộng sự (1963) thì PEF <br /> của trẻ  em  được tính chỉ  dựa vào tuổi và chiều cao. Vậy vấn   đề  đặt ra là có cần <br /> thiết phải đối chiếu PEF với tuổi, giới và chiều cao hay chỉ cần  đối chiếu với tuổi và <br /> chiều cao thôi. Theo nghiên cứu của chúng tôi, trị số PEF trung bình giữa nam và nữ ở <br /> lứa tuổi 5­15 tuổi không khác biệt có ý nghĩa thống kê với p> 0,05.  Điều này được <br /> củng cố  thêm  ở  tỉ  lệ  phân bố  nam nữ  trong nghiên cứu cũng không có sự  khác biệt  <br /> với p>0,05. Như vậy, ở trẻ em từ 5  đến 15 tuổi ta chỉ cần đối chiếu PEF với tuổi và <br /> 69<br /> chiều cao là đủ, không cần thiết phải đối chiếu với giới. Điều này cũng phù hợp với <br /> sự  phát triển thể  chất và tinh thần bình thường  ở  trẻ  em:  ở  lứa tuổi 5 ­ 15 tuổi thì  <br /> chiều cao của trẻ em nữ phát triển tương đương với trẻ em nam. <br /> Chúng tôi đã xác định được hệ số tương quan r giữa PEF và chiều cao là 0,88 <br /> (p