Tổng quan về tiếp cận rau an toàn của người tiêu dùng đô thị

Rau đóng vai trò thiết yếu đối với sức khỏe con người, nhưng việc tiêu thụ rau không an toàn, với dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất vượt ngưỡng, gây ra những tác động tiêu cực đáng kể, tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư và nhiều bệnh mãn tính. Vấn đề an toàn rau đang trở thành mối quan tâm toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và sự thay đổi hành vi tiêu dùng, khiến người tiêu dùng đô thị đối mặt với rủi ro cao do khó kiểm soát chất lượng bằng cảm quan. Tại Việt Nam, tình trạng mất an toàn rau được đánh giá là đáng báo động, với thông tin bất đối xứng giữa người sản xuất và người tiêu dùng là rào cản chính. Chi phí sản xuất rau an toàn cao nhưng niềm tin của người tiêu dùng thấp đã làm giảm nhu cầu và hạn chế nguồn cung. Do đó, nghiên cứu về hành vi tiếp cận và tiêu dùng rau an toàn của người dân đô thị là cấp thiết để giải quyết những thách thức này.

Các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, doanh nghiệp sản xuất và phân phối rau, cùng các tổ chức và cá nhân quan tâm đến an toàn thực phẩm và phát triển nông nghiệp bền vững.

Nghiên cứu này tổng quan các lý luận và thực tiễn quốc tế cũng như trong nước về tiếp cận rau an toàn của người tiêu dùng đô thị. Kết quả cho thấy trên thế giới, xu hướng tiếp cận và tiêu dùng rau an toàn đang gia tăng, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như nhận thức, trình độ, giá cả, thu nhập, độ tươi ngon của sản phẩm, uy tín nhà cung cấp, giới tính, tuổi tác, sự thuận tiện và tình trạng sức khỏe. Tại Việt Nam, vấn đề an toàn thực phẩm, đặc biệt là rau, đang ở mức báo động, với những thách thức lớn từ cả phía cung và cầu do thông tin bất đối xứng và các kênh phân phối truyền thống chiếm ưu thế. Dựa trên kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và Thái Lan – nơi áp dụng hệ thống kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, chứng nhận truy xuất nguồn gốc (GAP) và đa dạng hóa kênh phân phối – nghiên cứu đề xuất một số giải pháp toàn diện cho Việt Nam. Các giải pháp bao gồm: khuyến khích mở rộng quy mô sản xuất rau an toàn, ứng dụng công nghệ cao để giảm chi phí và nâng cao chất lượng; tăng cường liên kết chuỗi giá trị và phát triển các điểm bán lẻ tiện lợi, đặc biệt là tại các siêu thị và cửa hàng chuyên biệt; đẩy mạnh truyền thông và giáo dục để xây dựng niềm tin, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng; và siết chặt công tác quản lý, kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR cùng xử lý nghiêm các vi phạm. Mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ nhà sản xuất giảm chi phí, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng kênh phân phối, góp phần phát triển bền vững thị trường rau an toàn tại Việt Nam.