Truyện ngắn: Chị và gánh hàng rau

Chị và gánh hàng rau

Huyền và Trung quen nhau được gần hai, ba tháng gì đó, cũng hai, ba tháng

qua, chị đã phải đi bộ bao nhiêu cây số để đến chợ, có những khi bận chở

Huyền đi ăn kem, đi uống nước, chị đành gánh hàng không về tới tận nhà.

Đến tối mịt, Trung mới về nhà. Chị vẫn hỏi han Trung hẹn hò ra sao, không

hề có chút tức giận. Đôi khi Huyền giận dỗi, chị còn bày cho Trung viết thư

xin lỗi thế nào.

***

Trung ngước mắt nhìn lên bầu trời đầy những cơn mưa, mùa mưa kéo qua nơi đây,

dường như, trong tim Trung còn những rung động và cả nỗi đau nguyên vẹn như

chưa từng có thời gian phôi phai đi...

Hằng ngày, Trung vẫn đi trên con đường ấy, con đường nhỏ đi vào hẻm vắng, rồi

cách xa làng bản, con đường ấy nối dài là cánh đồng bát ngát xanh, những đêm mạ

non mới lên lổm chổm, nằm trong phòng mà Trung còn nghe rõ mồn một cái mùi

mạ thơm ngào ngạt hòa quyện vào gió chảy tuôn vào hai cánh mũi, mùi thơm như

cốm ngày xưa Trung hay ăn. Nay, cốm không còn thơm mùi mạ nữa, ngọt lịm hơn,

bắt mắt hơn, nhưng không ngọt ngào hương vị của khi trước.

Trung sinh ra và lớn lên tại một làng nhỏ, ngoại ô thủ đô Hà Nội. Cái nơi quanh

năm ruộng đồng, quanh năm tiếng trẻ con còn ngây thơ, chưa đượm phải cái công

nghệ hiện đại, dường như còn giữ được nguyên chân quê của vùng ngoại ô. Rồi

cũng nơi đó, hằng năm khi bão đến, từng người, từng nhà lo lắng giữ đê. Rồi khi

đê được đầu tư xây lên vững chắc, mọi làng nhà ven đê như Trung yên tâm hẳn

lên. Cái nơi ngoại ô mất cả gần hai mươi mấy cây số để ra trung tâm thủ đô như

còn giữ nguyên được cảnh lúa kín đồng, cảnh ngày gặt lúa, những cánh diều vút

bay trong trời gió...

Những ngày bình yên không lo nghĩ cái ăn cái mặt của Trung qua đi, khi bố tự

nhiên bị đột quỵ, trụ cột gia đình nay phải nằm một chỗ do liệt đi đôi chân, bố

chẳng thể ra đồng chăm lo nữa. Mọi gánh nặng còng lên đôi vai của mẹ và chị lớn.

Chị tạm gác lại việc học trên đại học sư phạm về chăm lo cho gia đình, đôi tay chị

mềm mại nay chai sần đi bởi những việc nông cực nhọc. Nhưng nhất quyết bố, mẹ

và cả chị không cho Trung chạm ngón tay, chị cứ bảo: "Mày cứ cố học đi! Cực bao

nhiêu tau chịu!" .

Chị lên vài líp rau sau nhà, gieo vào đó cải ngọt, cải xanh, rau muống và hành ngò.

Ngày nào ngoài đồng về, chị và mẹ thay phiên nhau tưới. Có khi Trung từ trường

về, thay chị và mẹ tưới cho rau. Càng ngày, rau lên mướt như công người ngày

chăm lo. Nhu cầu nhà ăn không hết, chị tính cắt rau gánh ra phố bán. Rau sạch

chắc nhiều người mua, cũng phụ được đồng ra đồng vào cho nhà. Hằng ngày, chị

ngồi sau lưng của Trung, gánh theo gánh rau, hai chị em vượt đoạn đường dài rôm

rả trò chuyện, cái nắng gay gắt và cực nhọc cũng trôi theo từng giọt mồ hôi. Trung

bỏ chị tại chợ, chị dúi vào tay Trung vài chục:

- Cầm theo! Có ai rủ nước nôi thì cũng có tiền!

- Ơ nhưng nhà mình...

- Mày đừng lo nhiều quá! Ráng mà học! Con trai trong nhà, tương lai vào cả mày

đấy! tau lo được!

Không chờ Trung nói thêm, chị kéo nón lá lên, cất tiếng rau lanh lảnh:

- Rau đây! Rau sạch đây! Rau đây!

Bóng chị khuất trong đám đông, Trung nhìn theo mà những tờ tiền trong tay bị bóp

chặt, nước mắt Trung chực trên mi, Trung đạp xe đi mất hút...

Những líp rau ngày càng được gieo trồng nhiều hơn, những cây bị nhổ đi bán, thay

vào đó là hạt giống cho cây mới đâm chồi. Tiền bán rau cũng giúp được phần nào

cho nhà cửa. Chị gầy hơn trước, làn da mịn màng nay đã không còn đẹp như xưa,

nỗi cơ cực hằn trên đôi mắt mẹ và chị. Còn bố, khi thấy dáng chị gánh rau đi ra

khỏi cổng, bố lại khóc tấm tức như con nít. Còn mẹ, những khi đêm khuya thấy chị

còn chong mắt khâu lại những vết rách của chiếc áo sơ mi chị hay mặc tránh nắng,

mẹ dụi đi nước mắt rồi bỏ vào phòng...

Nhiều đêm, Trung nằm trên cái gác nhỏ, mà nghe tiếng chị giặt đồ ngoài cầu ao.

Dáng chị nhỏ nhắn, sinh viên sư phạm bỏ lỡ ước mơ thành cô giáo dạy văn, về lại

nhà thay bố việc đồng áng, phụ giúp mẹ nuôi bố, nuôi đứa em đi học. Trung còn

nhớ ngày bé, khi có ai hiếp đáp Trung, Trung toàn về mách chị, chưa bao giờ chị

để Trung chịu thiệt thòi với người. Chị từng bảo: " Nhà mình có đủ ăn đủ mặc thôi

em à, không giàu có như ai đâu. Em gắng mà học, không phụ bố mẹ cực nhọc, em

nhé!" Nhớ đến đó, mắt Trung như nhòa đi trong nước mắt. Trong cơn ngủ chập

chờn, Trung còn thoáng thấy dáng chị gém góc màn cho Trung...

Rồi Trung có bạn gái. Bạn gái Trung là dân thủ đô, học cùng lớp, xinh đẹp và khá

giả. Ai cũng bảo Trung may mắn lắm mới có được người yêu như thế. Trung cũng

cảm thấy mình may mắn quá khi quen được Huyền. Huyền bảo Trung, khi nào đi

học, Trung qua đèo Huyền đi học cùng. Dĩ nhiên, Trung mừng lắm, cái cảm giác

được chở người yêu xinh như mộng từ căn biệt thự tại đường thành phố lớn, mà

Huyền cũng chẳng nói năng gì về chiếc xe đạp theo Trung ba năm nay. Huyền ngồi

sau hát giọng ngọt lịm, đôi khi choàng tay ôm khiến cho bao chàng trai phải ghanh

tỵ, Huyền cũng không ngại nói Trung là bạn trai, hay những khi tan học chờ Trung

trước cửa lớp khiến đông đảo mày râu cũng như kẹp nơ phải ồ lên thích thú khi

Huyền cười, choàng tay Trung trong cái ngượng chín mặt của Trung. Nhưng cũng

vì Huyền, thay vì chở chị ra tận chợ, Trung đành bỏ chị cách chợ bốn, năm cây số

để vòng lại chở Huyền cho kịp giờ. Đó là ý kiến của chị: "Mày qua chở bạn mà đi

học cho kịp giờ. Bỏ chị đây được rồi. Chị gánh rau ra chợ, biết đâu dọc đường có

người lại hỏi mua." Rồi chị nhảy thót xuống ba-ga xe đạp, cái dáng nhỏ gánh rau đi

trong làn xe cộ, tiếng rao xa dần...Trung lo Huyền chờ, không nghĩ ngợi thêm, cậu

quay đầu xe đạp lại vội vã đạp nhanh đi...

Huyền và Trung quen nhau được gần hai, ba tháng gì đó, cũng hai, ba tháng qua,

chị đã phải đi bộ bao nhiêu cây số để đến chợ, có những khi bận chở Huyền đi ăn

kem, đi uống nước, chị đành gánh hàng không về tới tận nhà. Đến tối mịt, Trung

mới về nhà. Chị vẫn hỏi han Trung hẹn hò ra sao, không hề có chút tức giận. Đôi

khi Huyền giận dỗi, chị còn bày cho Trung viết thư xin lỗi thế nào. Văn chương chị

tuôn ra hay và mượt mà lắm! Sinh viên sư phạm văn mà lại, nghĩ đến đó, nụ cười

chị tắt hẳn, còn lại cái cười sượng ngắt đi. Chị giấu nhẹm đi chuyện phải đi bộ bốn,

năm cây để ra chợ cho mẹ đỡ mắng Trung. Chị còn ráng nhịn chi tiêu cá nhân cho

Trung thêm tiền bỏ túi, lý do của chị: " có người yêu rồi! Có thêm đồng trong túi

cho anh đỡ mất mặt! Tau không cần xài đến nó! Anh giữ mà xài! Mà đừng có bảo

mẹ là tau cho anh, mẹ lại lo."

Trung cảm thấy mình hạnh phúc, khi có người yêu vừa đẹp, vừa giàu lại không chê

Trung với chiếc xe đạp cà tàng rít thắng như tàu lửa này. Có lẽ Trung hi vọng quá

nhiều, khi mọi chuyện vỡ lẽ, Trung lại càng thất vọng nhiều bấy nhiêu...

Chủ nhật, Trung được nghỉ, Huyền bận không đi chơi. Trung chở chị ra chợ rồi

gánh phụ chị đi bán. Chị cứ giục: "Anh ra ngoài chờ tau. Nhỡ lại gặp bạn anh thì

mất mặt anh lắm!" Trung cười: "Gớm, nhà mình nghèo, mình bán rau, chứ có cướp

giật ai đâu mà mất mặt." Rồi chị cũng cười, vỗ lưng: " À, thằng này khá!" Trung

học theo chị rao: "Rau đây! Rau sạch đây!" Nhưng giọng Trung khản đặc, chẳng

lảnh lót như chị, chị phát cười lên sặc sụa. Hai chị em vừa đi vừa cười, vừa rao,

cũng bán được kha khá cho những người quen mà ngày trước chị bán đã quen với

rau sạch không thuốc của nhà Trung. Nhưng cho đến khi...

Trung bất chợt giật mình gặp Huyền và đám bạn nhà giàu của Huyền tại chợ. Bất

giác một đứa tri hô lên:

- Á! Trung! Bồ của con Huyền bán rau kìa tụi bây!

Trung cuối mặt, tay nắm chặt cái gánh trên vai, chị vội kêu Trung đưa đây, khẽ bảo

nho nhỏ Trung: " Anh cứ bảo là gánh phụ tau thôi, không quen biết tau, nhanh đi!"

Trung vẫn im lặng, chị thúc tay vào hông Trung lần nữa, nhưng Trung như bị tạc

tượng, không nói gì thêm. Huyền đánh vào mặt Trung một cái nhìn lạnh lùng, quay

sang bảo tụi bạn:

- Ối dào! Tau quen nó để cho vui, xây dựng hình tượng người đẹp yêu sinh viên

nghèo thôi. Chứ nghèo như nó, ai thèm vào. Xe đạp rởm mà tưởng SHi. Thế mà nó

chẳng biết nhục tụi mày nhỉ.

Huyền cùng đám bạn hùa nhau cười lên. Trung như chết lặng theo những lời nói

như cắt rồi xát muối và cát vào tim Trung. Chị bỏ gánh xuống, quát:

- Nhà tôi nghèo! Chúng tôi bán rau! Bán rau thì sao? Chúng tôi bán rau chứ không

bán rẻ đạo đức như các cô!

Một đứa tát vào mặt chị, chị ngã xuống, mím chặt môi, tránh cái bật khóc,Trung

như giật mình thoát khỏi cơn mê mụ mị tình yêu, chạy tới ôm chị, hét lên:

- Bỏ bàn tay nhơ nhướp của các người ra khỏi chị tôi!

Nói đoạn, Trung hùng hổ cầm cây đòn gánh lên, mắt trợn, tay nổi gân, có vẻ cũng

sợ Trung làm điều gì dại dột, chúng nó bảo nhau:

- Mình chấp làm gì thứ hàng rau! Đi chơi tiếp tụi mày! Con Huyền nhắn tin cho bồ

đánh xe tới chở cả bọn đi nào!

Bóng chúng khuất đi, Trung còn thấy dáng Huyền nghe điện thoại, vẻ cười và cách

nói chuyện vô cùng ngọt, ỏng ẹo, Trung đỡ chị lên, gánh hàng rau và bảo:

- Mình bán tiếp thôi...

***

Trung trốn hẳn trong phòng, ngày nào cũng nhìn ra cái ô cửa sổ nhỏ, nơi cánh đồng

bát ngát và con kênh nhỏ, cái cầu ao ngày xưa hay cùng chị chơi bán hàng, cái cầu

ao mà Trung đi bắt ốc về, đầu tóc lấm lem, chị bắt Trung cúi người, dội từng ca

nước mát lên, xoa nhẹ đầu Trung. Rồi những khi Trung ốm, chị rửa gừng, giã ra

cũng ngay cây cầu ao đó. Đó cũng là nơi đêm trăng thanh mát, thay vì nhắn tin, chị

đã dạy Trung cách viết thư cho Huyền. Nghĩ đến Huyền, bao nhiêu tổn thương còn

trong lòng làm Trung thắt cả cuống phổi, khó thở vô cùng...

- Trung này! Anh còn buồn chuyện đó à?

Chị bưng lên bát canh cà bung thơm ngát,đặt trên bàn học. Chị ngồi cạnh Trung,

đôi mắt huyền đen của chị nhìn đăm chiêu ra cửa như Trung, nhưng Trung chẳng

biết chị nghĩ gì trong lúc này. Chị nhẹ bảo:

- Tình đầu dang dở nhưng khó quên. Đó cũng là hành trang trong tình trường cho

anh. Đừng vì vẻ ngoài mà yêu nhanh vội, rồi đau khổ cũng là mình anh à! Chị chỉ

biết khuyên anh nhiêu đó thôi! Nghĩ lại bản thân anh còn bố mẹ, đừng buồn nữa

mà lo học. Chị dang dở học hành, chị gắng lo cho anh đi học, anh đừng làm gì phụ

lòng nhà mình, anh à!

Trung ôm chầm lấy chị, khóc nức nở...chị xoa đầu Trung nhẹ nhàng, như ngày xưa

Trung bị đánh chạy về ôm chị khóc, chị cũng ôm Trung, xoa đầu như thế này...

***

Trung được du học Nhật Bản do trường chọn đi. Trung mừng lắm, chị cũng mừng

lắm, mẹ thì mừng đến khóc, còn bố chỉ bập bẹ nói: "được...được...". Nhưng sau đó

là nỗi lo của chị và mẹ. Làm sao có đủ tiền cho Trung chi xài bên đó? Nhưng chị

bảo Trung: "chú cứ đi học, chị lo được cho chú!"

Tiếng chị chắc, đinh ninh như đinh đóng cột, ngày chị gói ghém ít tiền, mua cho

Trung vài bộ đồ mới, Trung khoác lên người bộ đồ còn thơm mùi vải, Trung mủi

lòng khi nhìn áo sơ mi của chị chằng chịt vết vá, trên vài sờn đi mỏng dính, nhưng

miệng chị cười tươi: "Bảnh trai phết!" Còn mẹ thì cười nụ: "Hệt bố mày hồi trẻ."

Ngày tiễn Trung lên máy bay, mẹ còn bận cấy lúa ngoài đồng, chỉ có chị tiễn

Trung được. Chị mặc chiếc áo dài mà hồi còn mạnh, bố dẫn chị đi may, chờ ngày

đầu tiên chị nhận lớp đi dạy chị sẽ mặc. Nhưng cái ngày ấy không bao giờ đến với

chị nữa. Chị vẫn đẹp, vẫn xinh, nét dịu dàng của chị cùng chiếc áo dài màu cánh

sen tô bật lên sự trẻ trung và dáng vẻ của chị, tuy đôi tay chị chai sần, mặt chị đen

đi, dáng chị gầy còm hơn, nhưng với Trung, chị và mẹ là hai người phụ nữ đẹp

nhất trong cuộc đời!

- Khăn tay này, tau thêu. Anh cầm theo, nhớ nhà thì mang ra.

Chiếc khăn tay thêu tên bố Tuấn, mẹ Nhung, chị Như, và Trung. Kèm theo bốn hoa

hồng đỏ chói lọi quấn chặt vào nhau. Trung ôm chầm lấy chị khóc, chị cũng khóc,

sau bao năm, Trung thấy chị khóc, giọt nước mắt nhọc nhằn rơi trên đôi mi cong

của chị: " Chú lo học hành, rồi lo cho gia đình" rồi chị lém lỉnh:

- Chú lo về sớm, chị còn đi lấy chồng.

- Thế có ai dạm hỏi chưa?

- Chú khinh chị quá đấy!

Tiếng cô phát thanh trong trẻo đọc tên tuyến bay, Trung kéo vali, quay lại nhìn chị

trong bộ áo dài hồng, dù chưa bao giờ thực hiện được ước mơ, nhưng chị đã là cô

giáo trong lòng Trung, cô giáo dạy Trung phải sống thế nào, dạy Trung đứng dậy

khi gục ngã...\

***

Sau hai năm du học, Trung vui khi cầm tấm bằng về, trên máy bay, Trung tưởng

tượng mình sẽ được đi làm tại công ty danh tiếng, có tiền về cho chị học tiếp, mua

cho bố chiếc xe lăn, mua cho mẹ khúc vải gấm may bộ đồ đẹp, sửa sang nhà cửa.

Trung vui lắm! Sau bao năm cố gắng, Trung nay công thành danh toại, ngẩng cao

đầu với mọi người trong xóm làng được rồi.

Ôi, con đường này, con đường chị vẫn dắt Trung chạy thả diều, chạy theo bố ra

đồng, mùi mạ non này, hai năm rồi, Trung nhớ da diết. Ôi, từng cây dừa cao vút,

những cây cam ngày Trung đi, còn nhỏ tý, nay đã chi chít quả, những đứa bé còn

chạy đồng chăn trâu, nay khăn quàng đỏ chói cắp sách đi học trường làng. Trung

đứng trước cổng dâm bụt, nhìn ngôi nhà gỗ bao năm sống cùng nó, hít một hơi

trong lành, Trung chạy thẳng vào nhà. Mẹ đang đút cơm cho bố, Trung hét lên:

- Bố! Mẹ! Con về rồi!

- Ơ...Thằng Trung...

Mắt mẹ rưng rưng, mẹ bỏ chén cơm xuống, chạy tới ôm lấy Trung. Bố nằm trên

giường khóc, miệng ú ớ: " con...con..lại...lại..."

- Con về rồi! Từ nay, con đi làm, không để nhà mình thiếu thốn đâu ạ, bố yên tâm,

con thay bố lo lắng được rồi ạ!

Bố gật gật, mắt khóc òa lên, bố lắp bắp: "cái...cái...Như..."

Trung giật mình, sao chị không ra đón Trung? Trung hỏi mẹ.

- Chị Như đâu rồi hở mẹ? Chị đi bán chưa về hở mẹ?

- Như nó...

Mẹ khóc lên, tiếng khóc mẹ như làm Trung lo lắng, Trung lay mẹ:

- Chị Như đâu hả mẹ? Chị Như đi lấy chồng rồi hả mẹ?

Mẹ nấc từng tiếng, không nói thêm được tiếng nào, mẹ dụi mắt vào vạt áo, chỉ lên

bàn thờ...

Hình chị tươi cười sau khung ảnh, khói nhang nghi ngút, nải chuối còn xanh ngắt

được đặt cạnh bên, Trung buông tay, chiếc giỏ rơi xuống đất...

Như bất thần, Trung gào lên, quỳ mọp xuống, tiếng thét như xé lòng đi: "Chị

Như!"

Thì ra, trong một lần gánh rau đi bán, chị đã bị chiếc xe máy chạy ẩu tông phải,chị

ngã xuống, máu chị ướt đẫm trán, những lá rau xanh cũng vương máu, trong lúc

hấp hối, chị dặn:

- Mẹ đừng cho...thằng Trung...nó biết. Cứ để nó yên tâm học hành...

Rồi chị đi, đi trong nỗi lo về thằng em xa xứ có đủ đầy không khi chị không lo

được nữa...

Mộ chị nằm cạnh cầu ao ngày bé chị em hay ngồi chơi, mộ chị nằm cạnh con kênh

xanh ngát chị múc tắm cho Trung ngày xưa, mộ chị, nằm cạnh những líp rau đã

héo mòn đi khi không có bàn tay chị chăm lo và tưới tiêu. Gánh hàng rau ngày nào

nay nằm im cạnh mộ, còn sót vài lá rau khô ngắt trong đó...