Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------------------
HOÀNG THỊ LAN
TỪ LÁY TRONG THƠ VĂN
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
Chuyên ngành: NGÔN NGỮ
Mã số: 60 22 34
L
LU
UẬ
ẬN
N
V
VĂ
ĂN
N
T
TH
HẠ
ẠC
C
S
SĨ
Ĩ
K
KH
HO
OA
A
H
HỌ
ỌC
C
N
NG
GÔ
ÔN
N
N
NG
GỮ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM VĂN HẢO
THÁI NGUYÊN - 2009
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN
Với lòng kính trọng sâu sắc và tình cảm chân thành tác giả xin trân trọng cảm ơn:
Khoa Sau đại học - Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên cùng các thầy
giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và góp ý cho tác giả trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh, Ban Giám
hiệu trường THPT Mông Dương - Quảng Ninh đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả
trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với
PGS Phạm Văn Hảo, PGS Hà Quang Năng, TS Hoàng Cao Cương đã nhiệt tình,
trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tác giả nghiên cứu hoàn thành luận văn.
Những người thân trong gia đình và bạn bè thường xuyên động viên, khích lệ
tác giả yên tâm học tập, nghiên cứu.
Mặc dù tác giả có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không tránh khỏi
những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý của quý Thầy Cô và bạn bè đồng
nghiệp quan tâm đến đề tài này.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2009
Tác giả
Hoàng Thị Lan
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC ĐƠN VỊ VIẾT TẮT
STT
KÝ HIỆU
DIỄN GIẢI
1
PNNB
Phương ngữ Nam Bộ
2
LVT
Lục Vân Tiên
3
NTYTVĐ
Ngư tiều y thuật vấn đáp
4
DTHM
Dương Từ Hà Mậu
5
VTNSCG
Văn tế nghĩa sỹ Cần Giuộc
6
VTNSTVLT
Văn tế nghĩa sỹ trận vong lục tỉnh
7
VTTCĐ
Văn tế Trương Công Định
8
TĐTCĐ
Thơ điếu Trương Công Định
9
TĐPTG
Thơ điếu Phan Thanh Giản
10
TĐPCT
Thơ điếu Phan Công Tòng
11
C
Câu (thứ)
12
Đ
Đoạn
13
P
Phần
14
Tr
Trang
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 0
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Lịch sử vấn đề .................................................................................................. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 5
3.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 5
3.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 5
4. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 5
5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 6
5.1. Phương pháp thống kê, phân loại ............................................................... 6
5.2. Phương pháp phân tích ngôn từ nghệ thuật ................................................ 6
5.3. Phương pháp đối chiếu, so sánh ................................................................. 6
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ............................................................................. 6
6.1. Ý nghĩa lý luận .......................................................................................... 6
6.2. Đóng góp về mặt thực tiễn ......................................................................... 7
7. Cấu trúc của luận văn ....................................................................................... 7
NỘI DUNG
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN ............. 8
1.1. Vấn đề từ láy trong tiếng Việt ....................................................................... 8
1.1.1. Các khái niệm và các quan niệm xung quanh vấn đề về từ láy ................ 8
1.1.2. Sự phân loại từ láy trong tiếng Việt ...................................................... 12
1.1.2.1. Quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành tố trong từ láy ........................... 12
1.1.2.2. Phân loại từ láy về mặt cấu tạo ....................................................... 15
1.1.2.3. Phân loại từ láy về mặt ngữ nghĩa .................................................. 18
1.2. Vài nét về PNNB và từ láy trong PNNB...................................................... 20
1.2.1. Đặc điểm của PNNB ............................................................................. 20
1.2.1.1. Đặc điểm ngữ âm ........................................................................... 20
1.2.1.2. Đặc điểm từ vựng ........................................................................... 21
1.2.2. Từ láy trong PNNB ............................................................................... 23
1.2.2.1. Từ láy đôi ....................................................................................... 23
1.2.2.2. Từ láy ba, tư ................................................................................... 25
1.3. Cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyễn Đình Chiểu ....................... 26
1.3.1. Con người và cuộc đời .......................................................................... 26
1.3.2. Sự nghiệp văn chương .......................................................................... 28
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1.3.2.1. Quan điểm sáng tác ........................................................................ 28
1.3.2.2. Nội dung sáng tác ........................................................................... 28
1.3.2.3. Đặc điểm ngôn ngữ văn chương ..................................................... 32
1.4. Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 35
Chƣơng 2. ĐẶC ĐIỂM TỪ LÁY TRONG CÁC TÁC PHẨM CỦA
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU ................................................................. 37
2.1. Kết quả khảo sát thống kê chung ................................................................. 37
2.2. Đặc điểm cấu tạo ......................................................................................... 37
2.2.1. Phân loại từ láy trong thơ văn Nguyễn Đình Chiểu ............................... 37
2.2.1.1. Phân loại từ láy theo số lượng âm tiết ............................................. 37
2.2.1.2. Phân loại từ láy theo quy tắc điệp và đối ........................................ 37
2.2.2. Thanh điệu trong từ láy ......................................................................... 44
2.3. Đặc điểm ngữ nghĩa .................................................................................... 45
2.3.1. Quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành tố trong từ láy ................................. 45
2.3.1.1. Từ láy xác định được thành tố gốc ................................................. 45
2.3.1.2. Từ láy không xác định được thành tố gốc ....................................... 48
2.3.1.3. Những từ láy mà cả hai thành tố đều có nghĩa ................................ 49
2.3.2. Sự biến đổi nghĩa của từ láy theo tiến trình lịch sử ................................ 51
2.3.2.1. Những từ láy hiện nay không còn được sử dụng ............................. 51
2.3.2.2. Những từ láy có sự biến đổi về ý nghĩa .......................................... 55
2.3.2.3. Những từ láy có sự khác biệt về khả năng kết hợp .......................... 59
2.4. Đặc điểm ngữ pháp ..................................................................................... 63
2.4.1. Đặc điểm về từ loại ............................................................................... 63
2.4.1.1. Danh từ .......................................................................................... 63
2.4.1.2. Tính từ ........................................................................................... 66
2.4.1.3. Động từ .......................................................................................... 67
2.4.2. Sự kết hợp và chức năng cú pháp của từ láy.......................................... 68
2.4.2.1. Từ láy với chức năng là chủ ngữ và trạng ngữ ................................ 69
2.4.2.2. Từ láy với chức năng cú pháp là vị ngữ .......................................... 69
2.4.2.3. Từ láy với chức năng cú pháp là bổ ngữ ......................................... 70
2.4.2.4. Từ láy với chức năng cú pháp là định ngữ ...................................... 71
2.4.2.5. Từ láy với các chức năng khác ....................................................... 72
2.5. Phạm vi sử dụng.......................................................................................... 73
2.5.1. Những từ láy là PNNB trong thơ văn Nguyễn Đình Chiểu .................... 73