Ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực tài chính - ngân sách: Thực trạng, xu hướng và hàm ý chính sách cho Việt Nam

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, việc ứng dụng các công nghệ số trong lĩnh vực tài chính – ngân sách ngày càng khẳng định vai trò là động lực then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, tăng cường minh bạch và thúc đẩy cải cách hành chính. Tại Việt Nam, Chiến lược chuyển đổi số quốc gia đang được tích cực triển khai, trong đó tài chính công là một lĩnh vực trọng tâm. Tuy nhiên, việc triển khai công nghệ số trong tài chính – ngân sách vẫn đối mặt với nhiều thách thức về hạ tầng, khung pháp lý và nguồn nhân lực. Bài viết này nhằm phân tích thực trạng ứng dụng công nghệ số, các xu hướng công nghệ mới và những hạn chế còn tồn tại trong các lĩnh vực trọng yếu như thuế, hải quan, kho bạc và đầu tư công tại Việt Nam, từ đó đề xuất các hàm ý chính sách phù hợp để đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, hướng tới xây dựng một nền tài chính công hiện đại và hiệu quả.

Các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, cán bộ quản lý trong lĩnh vực tài chính – ngân sách, và các bên liên quan đến chuyển đổi số tại Việt Nam.

Bài viết này tập trung đánh giá sâu sắc thực trạng ứng dụng công nghệ số, các xu hướng chính và những hàm ý chính sách quan trọng trong lĩnh vực tài chính – ngân sách của Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu. Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu thứ cấp từ các báo cáo ngành, văn bản chính sách quốc gia và kinh nghiệm quốc tế để cung cấp một cái nhìn toàn diện. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng việc triển khai công nghệ số đã mang lại nhiều thành tựu đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, tăng cường minh bạch và đẩy mạnh cải cách hành chính. Cụ thể, các lĩnh vực như thuế điện tử (e-Tax), hải quan điện tử (VNACCS/VCIS và Cơ chế một cửa quốc gia), kho bạc số (dịch vụ công trực tuyến KBNN) và quản lý chi tiêu công qua hệ thống TABMIS đều cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong việc đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý và tăng thu ngân sách. Công nghệ Robotic Process Automation (RPA) cũng được ứng dụng hiệu quả trong các nghiệp vụ nội bộ. Tuy nhiên, quá trình này vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, khung pháp lý chưa hoàn thiện và năng lực nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu. Trên cơ sở những phát hiện này, bài viết đề xuất các hàm ý chính sách chiến lược nhằm hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng số và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình xây dựng Bộ Tài chính điện tử, tiến tới Bộ Tài chính số, đóng góp vào mục tiêu chuyển đổi số quốc gia.