Đề tài "Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án để dạy học chuyên đề giáo dục môi trường cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học" nhằm đề xuất qui trình DHTDA, vận dụng quy trình DHTDA để tổ chức sinh viên học tập chuyên đề GDMT. Qua đó góp phần đổi mới PPDH ĐH và nâng cao chất lượng GDMT cho SV ngành GD tiểu học.
ọ ấ ế ươ ứ
ng ầ t yêu c u ườ ng... ế ữ ẩ ụ ế ể ề ậ ớ ộ ề ậ ộ ự ế ư ượ ấ ố ể c r t t ợ ụ i r t phù h p v i n i dung giáo d c môi tr ộ ứ ả ư nghiên c u, đ c p đ n song nh ng n i dung đ a ộ ượ ư c m t qui trình chu n có th áp d ng r ng ấ ạ ở ĐH. Trên th c t ch a có công trình nào đ c p đ n v n ề ể
ấ ề ề ể ổ ứ ớ ổ ằ ọ ậ ch c sinh ấ ọ ể ế ệ ế ổ ứ ố ấ ượ ẽ ầ ọ thuy t khoa h c ch c t t vi c GDMT b ng PPDHTDA s góp ph n nâng cao ch t l ng GD ằ ể ọ ườ ệ ệ ằ ề ch c PPDHTDA trong chuyên đ GDMT ề ể ổ ứ ấ ự ự ề ể ọ ư ạ ử ế ệ ằ ả ủ ự ệ ề ấ
ậ ứ ế ứ ế ể quan đi m GDMT cho HS ti u h c không đ ể ượ ư ọ ọ ộ ượ c ư c đ a vào n i dung các môn h c khác nh : ọ ti u h c mà đ
ứ ệ ậ ầ ấ ệ ụ ự ữ ạ ố ộ ọ ề i gi a các ngành khoa h c khác
ứ
M Đ UỞ Ầ ề 1. Lí do ch n đ tài ườ ọ ớ i h c làm trung tâm thì trong các nhóm ph ... Ngày nay v i xu th DH l y ng ộ ự ấ ề pháp DH tích c c có m t PP r t có ti m năng và có th đáp ng đ ệ ạ ấ ặ ở ớ ổ ĐH, đ c bi đ i m i PPDH t l ộ ố ượ c m t s tác gi PPDHTHA đã đ ạ ả ra còn t n m n, chung chung và ch a có đ rãi trong quá trình đào t o ề ậ ụ đ v n d ng PPDHTDA đ DH chuyên đ .... ứ ụ 2. M c đích nghiên c u ậ ụ Đ tài nh m đ xu t qui trình DHTDA, v n d ng quy trình DHTDA đ t ề ầ viên h c t p chuyên đ GDMT. Qua đó góp ph n đ i m i PPDH ĐH và nâng cao ch t ượ ng GDMT cho SV ngành GD ti u h c. l ả 3. Gi N u t ng cho SV ngành GD ti u h c. môi tr ứ ụ 4. Nhi m v nghiên c u ậ ự ễ ả ứ ơ ở Nghiên c u c s lí lu n và th c ti n c u vi c GDMT b ng PPDHTDA ổ ứ Đ xu t qui trình t ch c cho SV ngành GD ti u h c. Xây d ng các d án trong chuyên đ GDMT đ t ọ ể Ti n hành th nghi m s ph m DHTDA cho SV ngành GD ti u h c nh m đánh giá ả tính kh thi và hi u qu c a các d án và qui trình đã đ xu t. 5. PP nghiên c uứ 5.1. Các PP nghiên c u lí lu n ề ấ PP nghiên c u lí thuy t các v n đ có liên quan đ n GDMT, PPDHTDA. ấ ừ ệ ố PP phân tích h th ng: xu t phát t ọ ở ể ạ ừ ộ m t môn h c d y t ị ử ị TNXH, L ch s và Đ a lí,... Chính vì v y mà khi nghiên c u vi c GDMT cho SV ngành GDTH c n xem xét v n đ ộ trong m i liên h ph thu c và trong s tác đ ng qua l nhau. ự ễ 5.2. Các PP nghiên c u th c ti n PP quan sát
ệ ọ ố
ậ ề ườ ề ườ ạ ng ng b ng PPDHTDA c m t s v n đ v th c tr ng GD môi tr
ộ ố ấ ủ ắ ậ ụ ể ề
ự ề c hai d án trong chuyên đ GDMT cho sinh viên ngành GDTH theo quy
ế ệ PP đàm tho iạ ề PP đi u tra ự PP th c nghi m 5.3. PP th ng kê toán h c. ủ ữ 6. Nh ng đóng góp c a lu n văn ậ ỏ ộ ố ấ ề m t s v n đ lí lu n v PPDHTDA, v GD môi tr Làm sáng t ượ ằ ề ề ự Khái quát đ ượ c vai trò c a PPDHTDA trong GDMT Nêu lên đ ự ự Xây d ng các nguyên t c v n d ng PPDH theo d án đ DH chuyên đ GDMT cho Sv ngành GDTH ế ế ượ t k đ Thi trình đã đ ra.ề ự Ti n hành th c nghi m.
Ậ ổ ị ậ ồ ừ ế ườ ế ạ ng đi đ n ti ng Hi L p (methodos) có nghĩa là con đ ụ ọ ng đ đ t m c đích d y h c. ạ ộ ủ ể ạ ứ ị ụ ề ằ ạ ụ ư ậ ườ ọ ệ ạ ứ ạ ề ầ ậ ớ ọ i nhi u góc đ , nhi u t ng b c v i m c đ khái ườ ữ ệ ạ ậ ướ c nhìn nh n d ề ể ể ữ ượ ể ấ ộ ư ư Ộ N I DUNG ƯƠ CH NG 1: Ơ Ở I C S LÍ LU N ớ ướ ị ng đ i m i PPDH 1. Đ nh h 1.1. Đ nh nghĩa PPDH ắ ữ Thu t ng “PP” b t ngu n t m c đích, . Theo đó, PPDH là con đ Nh v y ta có th hi u PPDH là nh ng hình th c và cách th c ho t đ ng c a GV và ọ i h c trong nh ng đi u ki n d y h c xác đ nh nh m đ t m c đích d y h c. ng ứ ộ ề Khái ni m PPDH đ ệ ủ quát khác nhau. Đ th y rõ đi u này chúng tôi xin đ a ra mô hình ba bình di n c a PPDH Bernd Meier [22] nh sau:
ộ ữ ướ ể mô hình trên, quan đi m Dh là nh ng đ nh h ổ ề ự ế ợ ậ ệ ữ ữ ề ủ ữ ơ ở ướ ị
c, c ng lĩnh, là mô hình lí thuy t c a PPDH. ể ữ ượ ụ ể c hi u v i nghĩa h p, là nh ng hình th c, ệ ứ ươ ệ ủ ứ i h c nh m th c hi n nh ng m c tiêu Dh xác ợ ữ ằ ề ụ ư ậ ẹ ữ ụ ể ị ộ ậ ủ ữ ỏ ộ ố ệ ộ ể ệ ằ ư ậ ả ư ề ữ ậ ầ ủ ệ ấ ủ ự ữ ậ ỏ ị ự ộ ậ c hi u là đ n v nh nh t c a PPDH, đôi khi s phân bi t gi a kĩ thu t DH và ơ ượ ề ệ ớ ấ ề ư ậ ệ ứ ợ ệ ấ ng di n khác nhau. Trong ph m
ể ạ ượ ứ ụ ở ộ ầ ủ ệ ệ ng đ đ t đ ướ i ể ấ i h c làm trung tâm. ở ạ ọ đ i h c
ả c toàn Đ ng và toàn dân h t s c quan tâm trong giai ượ ả ổ ế ứ ổ ớ ớ ộ ườ ọ ớ ng đ i m i các PPDH ả ổ ề ế i sao ph i đ i m i PPDH và th nào là đ i m i PPDH, PP đào
ự ế ằ ng pháp cũ b ng hàng lo t các PP ươ ế ấ ớ ớ ề ặ ả ươ ổ ứ ổ ứ ơ ở ệ ể ệ ể ị ở ng t ng th cho các hành đ ng PP, ả ữ ắ ế trong đó có s k t h p gi a các nguyên t c Dh làm n nn t ng, nh ng c s lí thuy t ư ữ ổ ứ ề ị ủ ch c cũng nh nh ng đ nh h ng v vai c a lí lu n DH, nh ng đi u ki n DH và t ể ướ ư ậ trò c a GV và HS trong quá trình DH. Nh v y, quan đi m DH là nh ng đ nh h ng ế ủ ế ượ mang tính chi n l ớ ở đây đ PPDH (c th ): Khái ni m PPDH ự ườ ọ ộ cách th c hành đ ng c a GV và ng ụ ệ ữ ộ ớ ị đ nh, phù h p v i nh ng n i dung và nh ng đi u ki n Dh c th . Nh v y, PPDH c ủ ữ ể th qui đ nh nh ng mô hình hành đ ng c a GV và HS. ứ Kĩ thu t DH là nh ng bi n pháp, cách th c hành đ ng c a GV và HS trong các tình ậ hu ng hành đ ng nh nh m th c hi n và đi u khi n quá trình Dh. Nh v y, kĩ thu t DH ch a ph i là các PPDH đ c l p mà là nh ng thành ph n c a PPDH; kĩ thu t DH ể ượ đ c rõ ràng. PPDH không đ ố Nh v y, PPDH trong m i quan h v i r t nhi u thành ph n c a quá trình DH.Khái ươ ạ ni m PPDH r t ph c h p, có nhi u bình di n và ph ở ứ ủ ề ứ bình di n trung gian; nghiên c u vi nghiên c u c a đ tài, chúng tôi xem xét PPDh ườ ộ c m c tiêu DH d góc đ là m t cách th c, m t con đ PPDH TDA quan đi m DH l y ng ổ ướ ị 1.2 Đ nh h ớ ế ự ầ 1.2.1. S c n thi t ph i đ i m i PPDH ổ ấ ớ Đ i m i PPDH là v n đ đang đ ậ ạ ệ ạ đo n hi n nay. V y t t o?ạ ươ ổ Đ i m i PPDH không ph i là s thay th các ph ớ ớ m i. V m t b n ch t, đ i m i PPDH là đ i m i cách ti n hành các ph ớ m i các ph ả ổ ng ti n và các hình th c t ch c tri n khai PP trên c s khai thác tri ạ ổ ng pháp, đ i t
ố ớ ằ ạ ể ủ ậ ụ ự ườ ọ ớ ộ ố i h c, giúp ng ọ ố ể ạ ủ ạ i h c s m đ t đ ể ọ ộ ề ấ ế ng XH phát t y u, là m t hi n t ậ ộ ố ệ ượ ứ ủ ế ụ ti u h c. NXB Giáo d c.) ộ ấ ề i thích đi u này chúng tôi đ a ra m t s căn c ch y u sau: ớ ầ ướ ố ả ố ế ọ ệ ộ ề ạ ể ự ổ ự ự ng l ặ ậ ể ớ ủ ự ộ ể ệ ườ ờ ầ ế ư t t n d ng c h i, cũng có th s d ng ầ ể ủ ố ế ủ ấ ướ ộ c th i kì h i nh p). M t qu c gia dù ch a ho c đang phát c a đ t n ậ ể ử ụ ế ậ ụ ờ ộ ự ơ ứ ụ ậ ế ừ ổ ầ ầ ướ ớ ư ớ ọ ủ ơ ộ ố ệ ọ ậ ầ ớ ụ ả ổ ượ c m t ph n thành t u đó cho m c đích phát tri n c a qu c gia mình, dĩ nhiên là đi ạ c đón đ u, c n ph i đ i m i t ớ t đ i m i giáo d c đã đ ổ ớ ự ầ ươ ỉ ủ ủ ướ ủ ề ự ế ị ủ ể ụ ẽ ầ ư ế tri th c, cho nên đ u t vào giáo d c s kà i đã chuy n sang th i kì kinh t ị ố ộ ờ ự ư ố ấ ườ ể ệ ọ ề ệ ệ ọ ệ ẽ ệ ử ụ ả ủ ả ủ ệ ử ụ ổ ệ ạ ự ổ ờ ủ ụ ẽ ị ế ấ ị ả ườ ậ ạ ậ ộ ng tri th c vô t n v i ng i ế ứ t và h u ích, vì th h r t ữ ọ ầ ơ c giúp đ . Trong h c t p, h c n ph ươ ọ ậ ơ ng pháp tìm ki m chân lí h n là chân lí. Và do v y, ng i ế ộ ị ậ ầ ầ ớ ơ ộ ẫ ả ụ ế ọ ứ ự ọ ữ ả ạ ấ ỏ ụ ạ ừ “cung c p” trong ho t đ ng d y h c và nh v y ng ứ ế ụ ọ ạ ộ ọ ụ ạ ư ậ , projector. Ng ệ ử ứ ủ ộ ủ ậ ự ế ậ ề ể ư đ u đi m c a PP truy n th ng và v n d ng linh ho t m t s PP m i nh m phát huy ạ ượ ủ ộ ườ ọ ố i đa tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c a ng t c ự ớ ổ ự ộ năng l c mong mu n. (B GD và đào t o – D án phát tri n GV ti u h c – Đ i m i ở ể PPDH ớ ổ Đ i m i PPDH nói chung là m t v n đ mang tính t ư ả ợ ể tri n h p qui lu t. Gi ơ ở ự ễ ủ ổ C s th c ti n c a đ i m i PPDH ậ c Dân t c ta đang ra bi n l n c a s h i nh p toàn c u, b i c nh qu c t và trong n ế ả ọ ủ ầ có nhi u thay đ i (s phát tri n nh y v t c a khoa h c công ngh , xu th toàn c u hóa ẽ ủ ề ơ ị ớ ố ổ ệ ẽ ạ i đ i m i và s chuy n d ch m nh m c a v c m nh m , vi c th c hi n đ ộ ấ c u kinh t ư ể tri n, nh ng nh h i nh p toàn c u, n u bi ộ ượ đ ả kèm v i thách th c và nguy c . Vì v y, bên c nh vi c h c t p, k th a thành qu ạ duy, đ i khoa h c c a nhân lo i, chúng ta c n đi tr ế ị ế ổ ọ ậ ệ c ghi trong ngh quy t m i PP làm vi c, h c t p. S c n thi ể ệ ị ụ ề ổ ng trình giáo d c ph thông và th hi n trong ch th 40/2000/ QH10 v đ i m i ch ệ ng chính ph v th c hi n ngh quy t 14/2001/CTTTG ngày 11/6/2001 c a Th t ố s 40/2000/QH10 c a Qu c h i. ế ớ ứ Th gi ầ ư ệ ả ủ ố hi u qu nh t cho s h ng th nh c a m i qu c gia. Cũng vì lí do này mà nhu đ u t ộ ề ọ ậ ủ ầ i dân ngày càng nhi u, trình đ dân trí ngày càng cao, mô hình xã c u h c t p c a ng ể ủ ộ ọ ậ ở ự h i h c t p đang hình thành và phát tri n. S phát tri n c a khoa h c côg ngh đã m ươ ệ ử ụ ậ ợ ả i cho vi c s d ng ph ra kh năng và đi u ki n thu n l ng ti n CNTT vào quá trình ữ ả ủ ư ạ DH. Vi c s d ng có tính s ph m nh ng thành qu c a khoa h c công ngh s làm ệ thay đ i hi u qu c a quá trình DH, hi u qu c a vi c s d ng PPDH. ả ế Bên c nh đó, s bùng n thông tin khi n vòng đ i c a SGK và giáo trình đã ph i rút ườ ả ắ ng n, n u không s b coi là l c h u và ph n tác d ng. Trong tình hình này, tr ng ố ầ ề ọ ộ h c và gi ng viên không còn đ c quy n và ngày càng m t v trí đ c tôn là c u n i ể ế ườ ọ ớ ứ ố ượ ủ i h c. Trong b ki n th c bao la, ng chính c a kh i l ứ ầ ọ ế ọ ấ ữ ả ọ h c ph i tùy ch n cho riêng mình nh ng tri th c c n thi ế ươ ỡ ầ ượ ng pháp tìm ki m thông tin h n là c n đ ố ườ ọ thông tin; mu n h c ph ờ ạ ệ th y trong th i đ i hi n nay đã có m t v trí m i, cao h n, khó khăn b i ph n, là luôn ể ườ ọ ạ ở ớ bên c nh ng i h c, hi u theo c nghĩa đen l n nghĩa bóng. Giúp làm m i mình và ấ ở ườ ạ ườ ọ ự ườ ọ đào t o. M c tiêu quan tr ng nh t ng tr i h c t ng i h c chi m lĩnh, giúp ng ả ạ ọ ữ ạ đòi h i ph i đáp ng nh ng gì đ i h c là d y cách h c cho sinh viên. GV luôn t ứ ỏ ừ ườ ọ ầ i h c c n ch không ph i d y nh ng gì mình có. C m t “th a mãn và đáp ng” ng ườ ọ ọ ầ i h c đang d n thay th c m t ườ là trung tâm c a m i quá trình. Công c d y h c là máy tính đi n t i ọ h c là nhân v t chính, tích c c, ch đ ng trong ti p nh n tri th c.
Ủ Ổ Ớ Ơ Ở Ậ C S LÍ LU N C A Đ I M I PPDH
ữ ộ ố ơ ở ơ ở ự ễ ọ ụ ứ ề ạ ữ ế ậ ậ ủ ổ ướ ứ ố ượ ệ ố (system approach) là cách nghiên c u đ i t ố ự ể sinh thành và phát tri n thông qua vi c gi ớ ộ ố i đây là m t s nét chính. ư ộ ệ ng nh m t h ả ệ i ế ố ạ t o ra. Qua đó ng tác h p qui lu t c a các thành t ệ ấ ấ ế ể ủ ố ẹ ẫ ế ố ộ ể ộ ạ ự ươ i do s t sinh thành, y u t ớ ẳ ẹ ng tr thành toàn v n, tích h p mang ch t l ẹ ợ b n ch t, t ấ ượ ư ạ ch c s ph m và nó quan h m t thi ộ ộ ệ ố ng xã h i. Quá trình d y h c đ ố ả ộ ẫ ệ ụ ế ớ ề ạ ớ i t ố ệ ủ i ề ấ ượ ạ ươ ệ ầ ớ ộ ưở ng pháp DH v i quá trình ki m tra đánh giá có ị ả ủ ng c a môi ệ ữ ườ ng kinh t ụ ệ ụ ế xã h i. ế ậ ệ ố ố ọ ạ ủ ể ủ ể ả ượ ạ ộ ộ t, đ c đáo c a cá nhân: DH t o ra đ ấ ậ ợ ủ ề ượ i nh t cho m i cá nhân phát huy đ ng thu n l ỗ ố ệ ồ ả ạ ố ườ ọ ể ọ ủ ưở ạ ộ ạ ể ế ộ ượ c năng l c ệ i h c đ h có th tham gia vào các ho t đ ng và các m i quan h XH. Ba là ự ể ỗ ng c a nhân cách đ n XH, c ng đ ng: DH t o ra đ c năng l c đ m i cá ớ ượ ồ ế ể ế ậ ộ ặ ứ ố ng ti p c n nhân cách t c là phát tri n đ ế ậ ổ ủ ạ ộ ạ ộ ấ ả ạ ộ ổ ứ ạ ộ ứ ế ộ ố ượ ả ể ạ ộ ự ề ạ ộ ằ ừ ạ ả ự ổ ứ ế ủ ứ ể ế ế
ể (technology of teaching). T t ệ ấ ủ ữ ớ ể ệ ọ ử ự ễ ươ ố ư ứ ổ ứ ệ ậ ử ụ ươ ệ ố ủ ế Bên c nh nh ng c s th c ti n còn m t s c s lí lu n c a đ i m i PPDH, ch y u là nh ng công trình nghiên c u v khoa h c giáo d c, d Ti p c n h th ng th ng và toàn v n, phát tri n đ ng, t ậ ủ quy t mâu thu n n i t ế ố ả t y u và lôgic phát tri n c a đ i phát hi n ra y u t ạ ợ ở ượ ng m i. Ch ng h n quá trình giáo t ệ ậ ề ặ ổ ứ ụ t v i môi d c mang tính toàn v n v m t t ồ ạ ườ ọ ượ c coi là m t h th ng, nó bao g m nhi u thành tr ưở ố ố ng qua l và các thành t t này có m i quan h ph thu c l n nhau, nh h ươ ế ị ng ti n và đi u ng c a nhau... M i quan h th y trò, ph nhau, quy t đ nh ch t l ộ ể ọ ki n d y h c,m c đích, n i dung, ph ộ ẫ nh ng quan h ph thu c l n nhau. Toàn b quá trình DH ch u nh h ộ tr ầ Quá trình DH theo ti p c n nhân cách: Th y và trò là ch th c a m i quan h trong ế ạ quá trình d y h c. Quá trình Dh mu n ki n t o và phát tri n nhân cách ph i thông qua ệ ặ ự ố s th ng nh t ba m t. M t là tính riêng bi c môi ể ở ấ ườ c ti m năng đ tr thành chính tr ự mình. Hai là hòa đ ng các m i quan h liên nhân cách: DH ph i t o ra đ cho ng ồ ả nh h ạ nhân có th đóng góp, c ng hi n và sáng t o cho XH, c ng đ ng. Đ i m i PPDH theo ể ượ ướ c ba m t nêu trên c a nhân cách. h ả Quá trình DH theo ti p c n ho t đ ng: quá trình DH ph i coi ho t đ ng là b n ch t ể ủ c a mình, có nghĩa là DH chính là quá trình t ch c các ho t đ ng khác nhau đ HS ượ ự ừ ạ c ho t đ ng và lĩnh h i ki n th c, kĩ năng, kĩ x o. Quá trình DH v a t o ra s phát đ ệ ể ng khác. tri n tâm lí và v a t o ra đi u ki n cho s phát tri n các ho t đ ng có đ i t ạ ạ ộ ơ ữ H n n a, DH ph i thông qua ho t đ ng và b ng chính các ho t đ ng. Không có ho t ể ề ộ đ ng, không có s phát tri n nhân cách. Chính vì th , DH là quá trình t ch c và đi u ườ ọ ằ ạ ộ khi n ho t đ ng c a ng i h c nh m chi m lĩnh ki n th c, kĩ năng và hình thành ườ ọ ủ i h c. nhân cách c a chính ng ệ ư ưở Công ngh DH ng công ngh DH th hi n ba đi m ệ ự ể sau: chuy n hóa vào th c ti n DH nh ng thành t u m i nh t c a khoa h c công ngh ề ặ ư ộ ừ ụ m c tiêu, n i dung, ph ch c... thông qua x lí v m t s ng pháp, và hình th c t t ạ i u ph i đa và t ph m. S d ng t ạ ng ti n kĩ thu t hi n đ i đa kênh, đa hình, đa
ớ ớ ậ ạ ế ế ượ ệ ng ti n vào d y h c. Thi ể ươ ệ t k đ ượ c h DH m i, v n hành theo nguyên lí m i, đó ợ c tr giúp”. ợ ế (collaborative theory). Thuy t này tích h p hai cách ti p c n: ọ ự ộ đ ng – cá th hóa đ ộ ườ ọ ọ ệ ể ướ ứ ọ ế ứ ng vào ng ư ạ ầ ế ể ự thi ấ ế ế ổ ứ ườ ọ t k , t ạ ự ộ ạ ộ ọ ự ẹ ủ ế ố ẫ ữ ạ ể ỉ ạ ch c, ch đ o và ki m tra quá trình h c; góp ự ề ọ đi u khi n quá trình chi m i h c. H c là t ệ ế ế ự ổ ứ ự ki m tra vi c thi công và t ch c, t t ầ ố ể ủ i s đi u khi n c a th y. Hai ho t đ ng d y và h c th ng ế ố ơ ả ữ ạ c b n ấ ế d n đ n ch t ng cao c a d y t
ấ ế ư ổ ể ạ ề ầ ạ ả ế i h c và ng ạ ệ ể ệ i d y ch a ộ ế ề ự
ầ ể ợ ớ ọ ẵ ố ợ ủ ớ ọ ủ ả ế ệ c các y u t sau: ồ ự ẵ ồ ườ ọ ọ
ườ ạ ố ươ ủ c đ ng c h c t p c a ng ứ ộ ế c b n ch t và m c đ ki n th c c n huy đ ng. ườ ọ i h c, ng c vai trò c a ng ắ ầ i h c khi b t đ u môn h c. ộ ứ ầ i d y, vai trò c a các m i t ng tác
ườ ọ ả c k t qu mong đ i c a ng ự ủ ướ ườ i h c. t tính tích c c c a ng i hoc: ề ả ợ ủ ố ế ấ i quy t v n đ
ế ấ ự ả ể i quy t v n đ ” là DH d a trên s đi u khi n ự ề ế ề ệ ự ả i quy t các bài toán th c hành hay lí thuy t”. i h c đ c l p gi ề ề ạ ộ ạ ườ ọ ộ ậ ố ề ọ ậ ể ấ ủ ủ ự ấ i h c đ c l p gi ệ ả ả ế ề ế ấ i quy t v n đ . ế ấ ả ả ữ ể ệ ề i quy t v n đ là PPDH mà ườ ọ i h c phát hi n ra ệ Nguy n Bá Kim thì PPDH phát hi n và gi ề ề ế ấ ố ự ể ả ộ ấ i quy t v n đ và thông qua đó lĩnh h i
ề c nh ng m c tiêu h c t p khác. ế ấ ề ứ ư ậ ề ế ề ệ phát hi n và gi ố ế ấ ộ ượ ứ ả ệ ph là h DH “t ế ậ ế Thuy t DH c ng tác ướ i h c (learner centred approach) và h ng vào GV (teach centred h ề ự ố approach), đ a ra quan đi m v s th ng nh t bi n ch ng gi a d y và h c. Theo thuy t này, d y có ch c năng thi t k , t ư ph n thi công nh ng không làm thay ng ự ể ứ ứ ủ ả lĩnh tri th c c a b n thân, t c là t ọ ủ ọ ướ ự ề h c c a chính mình d ấ ớ ờ ự ộ nh t v i nhau nh s c ng tác. S c ng tác gi a d y và h c chính là y u t ấ ố ể duy trì s phát tri n th ng nh t toàn v n c a quá trình DH và y u t ượ ọ ố ủ ạ ố t và h c t l t. ạ ọ ộ ố 1.3. M t s PPDH đ i h c ệ ặ ộ ỗ Nh chúng ta đã bi t, m i m t PPDH dù c đi n hay hi n đ i đ u nh n m nh lên m t ằ ườ ủ ộ ề i th y. Chúng tôi cho r ng, dù các PP th hi n hi u nào đó thu c v vai trò c a ng ư ườ ạ ườ ọ ộ ẫ ồ ạ i m t vài khía c nh mà ng qu th nào thì nó v n t n t ỗ ưở ượ ộ ế ng. M i m t c cho là lí t khai thác h t. Chính vì th mà không có m t PPDH nào đ ố ọ ầ ậ ườ ộ ư ươ i th y nên l a ch n và ph i ng pháp đ u có m t u đi m c a nó, do v y ng ph ấ ủ ấ ổ ề ầ ả ụ ươ ợ ng pháp cho phù h p v i m c tiêu, b n ch t c a v n đ c n trao đ i, h p các ph ụ ạ ồ ự ớ ợ phù h p v i thành ph n nhóm l p h c, các ngu n l c, công c d y – h c s n có và ớ ở cu i cùng là phù h p v i s thích c a chính mình. ế ố ộ ụ ượ đ Theo chúng tôi, PPDH mang hi u qu n u h i t ủ ể ệ Th hi n rõ vai trò c a ngu n thông tin và các ngu n l c s n có. ơ ọ ậ ủ ượ ộ ể ệ Th hi n rõ đ ấ ượ ả ể ệ Th hi n rõ đ ủ ượ ể ệ Th hi n rõ đ trong quá trình h c.ọ ể ệ ượ ế Th hi n đ ộ ố D i đây là m t s PPDH phát huy t ệ 1.3.1. PP phát hi n và gi 1.3.1.1. Khái ni mệ Theo V. Ôkôn thì “DH phát hi n và gi ế ườ ọ ộ ậ quá trình ng ấ ỗ Theo M.I.Mackmutov: “T o ra m t chu i tình hu ng có v n đ và đi u khi n ho t ộ i quy t các v n đ h c t p” đó là th c ch t c a quá đ ng c a ng trình DH phát hi n và gi ễ Theo tác gi ầ ạ trong đó th y giáo t o ra nh ng tình hu ng v n đ , đi u khi n ng ự ạ ộ ấ giác và tích c c đ gi v n đ , ho t đ ng t ụ ạ ượ ữ tri th c, kĩ năng và đ t đ ệ ể Nh v y chúng ta hi u PPDH phát hi n và gi ầ ấ ư đ a ra tình hu ng có v n đ , yêu c u ng ườ ọ ề ệ vi c gi i quy t v n đ đó mà ng i quy t v n đ là PPDH, trong đó, GV ả i quy t. Thông qua ả c tri th c, kĩ năng, kĩ x o. ọ ậ ả ườ ọ ự i h c t i h c lĩnh h i đ
ả ệ ế ấ ấ ủ ể ể ữ ả
ấ ả ả ề ệ ế ấ ố ộ ả ướ ư ế ớ ề i quy t v n đ là nh th nào và nó khác v i ả ể ế đi m nào, chúng ta hãy tìm hi u đ n b n ch t c a PP này. ế ấ ề i quy t v n đ ệ ấ i quy t v n đ có nh ng d u hi n b n ch t sau đây: ề ứ i ấ ủ ữ ệ ấ c đ t vào m t tình hu ng có v n đ ch không ph i thông báo d
ộ ạ ứ ự ự ủ ộ ả ả ả ầ ả giác, tích c c, ch đ ng, sáng t o, huy đ ng tri th c và kh ệ ế ấ ề ứ ườ ọ i h c ho t đ ng t ủ i quy t v n đ ch không ph i nghe th y gi ng ộ ụ ộ ể ụ ữ ế i quy t ườ ọ ượ ề ắ ấ ứ ế ả ỉ ượ ọ ộ i h c không ch đ ữ ế ệ c h c n i dung v n đ mà còn n m đ ả ả c con ứ ế ạ ẫ ọ ng và cách th c ti n hành d n đ n nh ng k t qu đó, t o cho các em h ng thú h c
ướ ủ ủ ệ ả ộ c c a m t qui trình DH c a PP phát hi n và gi nêu lên các b ả ề ư ề ậ ủ ể ế ễ ả i Nguy n ề ủ ễ ủ ế ệ ể ả i quy t
ề ệ ề ố
i thích và chính xác hóa tình hu ng. ả ế ấ ụ ệ ề ặ i quy t v n đ đó. ướ ả ượ ườ ự ệ ệ ả Đ hi u rõ PPDH phát hi n và gi ở ể nh ng PPDH khác ả 1.3.1.2. B n ch t c a PP phát hi n và gi ọ ạ D y h c phát hi n và gi ườ ọ ượ ặ i h c đ Ng ẵ ứ ạ d ng tri th c có s n. ạ ộ Ng ể năng c a mình đ phát hi n và gi m t cách th đ ng. ế M c tiêu DH là phát tri n kh năng ti n hành nh ng quá trình phát hi n và gi ề ấ v n đ . Ng ườ đ t p.ậ 1.3.1.3. Qui trình DH ề Có nhi u tác gi ế ấ quy t v n đ nh ng sau đây chúng tôi xin đ c p đ n quan đi m c a tác gi Bá Kim v qui trình DH c a PP này. ủ Theo quan đi m c a Nguy n Bá Kim, quá trình DH c a PP phát hi n và gi ấ ướ ề ồ v n đ g m 4 b c: [12] ậ ướ ấ ệ B c 1: Phát hi n và thâm nh p v n đ ườ ọ ợ ấ ừ tình hu ng g i v n đ , ng i h c phát hi n, suy nghĩ, tìm tòi. t ố ả Gi ề ấ Phát hi n v n đ và đ t m c đích gi i pháp B c 2: Tìm gi ế ấ Tìm cách gi ề i quy t v n đ . Vi c này th ơ ồ c th c hi n theo s đ : ng đ
ắ ầ B t đ u
ề Phân tích v n đấ
ự ệ ề ấ ả Đ xu t và th c hi n gi i pháp
ả Gi i pháp đúng
ế K t thúc
ế ề ầ ề ả ế ầ ự ệ ữ ả ủ ừ ệ ướ ấ ệ ướ i quy t. K t qu c a vi c đ xu t và th c hi n h t và cái c n tìm. T đó đ ấ ng ố ế i pháp. ả ế i pháp đúng thì đi đ n ả ế ề ế ả i pháp có đúng hay không. N u gi i ph i b t đ u t ả ươ b ể ọ ế ả ắ ầ ừ ướ ể i pháp t ế ấ c phân tích v n đ . N u ố ư i u. ạ ng pháp đúng thì cũng có th so sánh đ ch n gi ướ ế ườ ọ ả ế ượ ấ i pháp ề ặ c v n đ đ t ra, ng ộ i h c trình bày toàn b quá trình ti n hành i quy t đ i pháp đúng. ả ứ ế ề ể ấ i pháp ụ ứ ề ớ ấ ế ạ
ế ứ ự ế ỉ ừ ầ ộ ế ứ ữ ấ ủ ậ ế ỉ ế ạ ọ ồ ồ ờ ấ ề ề ủ ạ ồ ọ ậ i Mĩ Jerome Burner. ế ự ế ộ ế ạ ườ ơ ở ỗ ọ ậ ủ ứ ủ ằ ậ ể ầ ỉ ơ ế i
ườ ọ ầ ả ạ ữ ể i b ng cách ế ề ế ớ ằ i h c c n ph i t o nên nh ng hi u bi ọ ữ ệ ớ c đó. t v th gi ừ ướ tr ố ự ả ế ậ ậ ồ ệ t l p nên nh ng quy lu t thông qua s ph n h i trong m i quan h ủ ể ứ ủ ả ế ề ằ ế ậ ự ưở ữ ứ ệ ữ ưở ng. ườ ọ ạ i h c t o nên ki n th c c a b n thân mình b ng cách đi u ng và cách ti p c n d a trên nh ng ki n th c và kinh nghi m đã có, ể ụ ữ ữ ế ấ ố ậ ượ ớ ổ ứ ồ ạ ớ ữ ầ ả
c nhà, đi n ả ế ạ ụ ươ ệ ạ ả ộ ố ượ c m t s tác gi ạ ủ ướ t Thái. Theo tác gi ể ng Vi ự ứ ế ễ ễ ọ ậ ớ ứ ườ ọ i h c xây d ng nên ki n th c cho mình ữ ẫ ữ ng sinh ra nh ng mâu thu n, nh ng khó khăn, nh ng ế ạ ứ ả ằ ườ ọ ể ự ứ ự ủ ổ ứ ế ớ ợ ọ ậ ữ ủ ả t Thái: “Trong quá trình h c t p, nh ng ý t c ữ Ph m Gia Đ c cho r ng: “Ki n t o là lí thuy t DH mà ứ ớ ế i h c đ xây d ng ki n th c m i ả ươ ể ng L ườ ọ ượ ệ i h c đ ng, quan ni m c a ng ớ ẫ ứ ớ ườ ọ ế ề ả ợ ọ ổ i h c thì h ph i đi u ch nh thay đ i cho phù h p. Ngoài ra, ứ ế ưở ữ , s d ng, đánh giá và thách th c. N u nh ng thông tin m i mâu thu n v i quan ỉ ệ ạ ủ ữ ơ ớ ắ ng m i tr thành m t b ph n g n bó h u c v i ki n th c cũ ng ườ ọ ầ i h c c n i c a ng ớ ở ự ậ ố ệ ữ ạ ậ Khi phân tích v n đ c n làm rõ m i quan h gi a cái đã bi ấ ệ ề ự ng gi xu t và th c hi n h ả ộ ế i quy t là hình thành m t gi gi ả ể ệ Vi c ti p theo là ki m tra gi ế k t thúc ngay. N u gi i pháp sai thì l ề có nhi u ph B c 3: Trình bày gi ả Khi đã gi ả ế đi đ n gi ướ B c 4: Nghiên c u sâu gi ả ả ữ Tìm hi u nh ng kh năng ng d ng k t qu . ữ Đ xu t nh ng v n đ m i có liên quan. 1.3.2. PPDH ki n t o 1.3.2.1. Khái ni mệ ở T đ u th k XX, J.Piaget đã xây d ng nên Lí thuy t ki n t o nh n th c và nó tr ụ thành m t trong nh ng lí thuy t có uy tín nh t c a tâm lí h c th k XX, có ng d ng ộ r ng rãi nh t trong DH. Đ ng th i nó cũng là ngu n m ch d i dào cho nhi u nghiên ế ứ c u ti p theo v tâm lí DH, trong đó có các công trình h c t p khám phá c a nhà tâm lí ườ ọ h c ng Theo Brandt (1997): “Lí thuy t ki n t o là m t lí thuy t DH d a trên c s nghiên ự ự ứ i và d a trên quan đi m cho r ng m i cá nhân t c u quá trình h c t p c a con ng ứ ừ ườ ự ng xây d ng nên tri th c c a riêng mình, không ch đ n thu n ti p nh n tri th c t khác.” ằ Brooks cho r ng ng ữ ợ ổ t ng h p nh ng kinh nghi m m i vào trong nh ng cái mà h đã có t ườ ọ NG i h c thi ươ t ng tác ch th và ý t Theo Birner thì “Ng ế ữ khi n nh ng ý t ợ ể ố áp d ng chúng vào tình hu ng m i, h p thành t ng th th ng nh t gi a nh ng ki n ớ ế ứ c v i nh ng ki n th c t n t th c m i thu nh n đ i trong óc.” ữ Ở ệ t Nam, trong nh ng năm g n đây, PPDH ki n t o cũng đ Vi ụ ứ ứ nghiên c u, ng d ng thành công trong quá trình giáo d c, đào t o c a n hình là các tác gi Nguy n Bá Kim, Ph m Gia Đ c, L Nguy n Bá Kim thì “h c t p là quá trình ng ườ ằ b ng cách thích nghi v i môi tr ế ạ ằ ự ấ s m t cân b ng”. Tác gi ế ề ả n n t ng DH là d a trên ki n th c đã có c a ng sao cho ki n th c m i ph i phù h p trong t ng th cái đã có”. Theo tác gi ệ Vi ộ ộ ử ụ b c l ệ ni m hi n t ộ ộ ưở ể đ ý t ữ ự tích c c xây d ng t o l p nh ng m i quan h gi a chúng.”
ả ể ể ế ế ế ữ ứ ủ ủ ể ặ ế ệ ừ ướ tr ố ấ ủ ả ứ ừ t. ch c, c v n c a GV khi c n thi ự ệ ướ ự ổ ứ i s t
ứ ứ ự i h c là ch th tích c c xây d ng nên ki n th c cho b n thân mình ch không ụ ộ ế ườ môi tr ả ng bên ngoài. ủ ử ụ ớ ừ ườ ọ ượ i h c đ ả ắ ầ ừ ộ ấ ộ m t v n đ mà có th b t đ u t ầ ỉ ơ ề ứ ỉ ứ ọ ề
ầ ủ ế ạ ắ ầ ườ ọ i h c. T o ni m tin v ng ch c cho ng ế ớ ườ ọ ế ữ ế ạ ọ ườ i i h c ế ữ ứ ề ế t cách tìm ra tri th c đó. ườ ng ấ ng tác cao. Các v n đ h c t p th ế ườ ọ ượ ọ ậ ả ng d n, giúp đ c a GV. Môi ắ ườ ng t ướ ự ổ ứ i s t ọ ẫ ứ ộ ế ứ ẽ ứ ự ườ ứ ố ớ ữ ườ ng t ườ ươ ễ
ủ ế ủ ứ ườ ọ ế ạ ổ ứ ặ ớ ệ ế ể ờ ể ủ
ướ ậ ế ạ ư ế ỏ ườ ọ ữ ệ ứ ế i h c. (Trong ti n trình d y, ườ ằ c này th ể ừ ỏ ụ ể ườ ự ệ ố ng là m t bài t p, câu h i c th ). HS t phát hi n ra ộ ỏ ợ ậ ở ủ ư ề ưở ưở ủ ề ấ ộ ng c a SV; so sánh các ý t ng đó và đ xu t m t ý t ng
ộ ố ả ế thuy t. ướ ố ng ti n hành d ế ầ ượ ả t trình bày các gi ứ i pháp. ự ề ưở ả ấ đ xu t các ý t ng chung. ướ thuy t) ả ơ ở i pháp, trên c s đó các em t ế ấ ế ấ ẩ ượ i pháp đã đ ỏ ọ c ch n. ị ằ ị ướ ệ ố ướ ướ c h th ng câu h i nh m đ nh h ng
ả ề i quy t v n đ theo gi ầ c 4, GV c n chu n b tr ề ế ấ i quy t v n đ . ế ả ướ ử ế ạ ị ậ ừ ữ ta có th hi u PP ki n t o là PPDH tích T nh ng nh n đ nh trên đây c a các tác gi ứ ớ ườ ọ ự ự i h c là ch th tích c c xây d ng nên ki n th c m i cho b n thân c c trong đó ng ế ắ ự c và s p x p ki n th c v a d a trên nh ng ki n th c ho c kinh nghi m đã có t ầ ấ ậ ượ nh n đ c vào c u trúc hi n có d ế ạ ả ấ ủ 1.3.2.2. B n ch t c a PPDH ki n t o ủ ể ự ườ ọ Ng ộ ậ ả ph i ch thu nh n m t cách th đ ng t ữ ệ ộ c huy đ ng và s d ng m t cách h u ích. Tri th c – kinh nghi m c a ng ể ắ ầ ừ ệ ế ả i quy t vi c gi Bài h c m i không ph i b t đ u t ộ ả ữ ồ ọ ấ v n đ quen thu c không ch đ n thu n là tri th c khoa h c mà còn bao g m c nh ng ệ ộ ố kinh nghi m cu c s ng. ườ ọ ượ ọ ậ c h c t p thông qua các sai l m. DH theo lí thuy t ki n t o chú tr ng i h c đ Ng ạ ả ệ ế i quy t các sai l m c a ng đ n vi c gi ứ ọ ề h c v tri th c m i. Hay nói cách khác, DH theo lí thuy t ki n t o giúp ng ứ ộ ỉ ắ không ch n m tri th c m t cách v ng ch c mà còn bi ề ọ ậ ươ Ng c h c t p trong môi tr i h c đ ượ ượ ỡ ủ ướ c gi c đ đ ch c, h i quy t theo nhóm d ươ ườ ế ạ ng tác đóng vai trò quan tr ng trong ki n t o tri th c, n u GV không xây ng t tr ể ế ạ ượ ọ ườ ự ươ ng h c d ng đ c m t môi tr ng tác s không th ki n t o tri th c. Môi tr ẫ ế ạ ườ ậ t p ki n t o còn là môi tr ng ch a đ ng nh ng mâu thu n, thách th c đ i v i ng i ọ ẫ ẽ ế h c. N u môi tr ng tác mà không có mâu thu n s không di n ra quá trình ng có t ứ ế ạ ki n t o tri th c. ụ ề ụ ỉ M c đích c a DH không ch là truy n th tri th c mà ch y u là làm thay đ i ho c ủ ườ ọ i h c, qua đó ng phát tri n các quan ni m c a ng i h c ki n t o ki n th c m i, ủ ệ ồ đ ng th i phát tri n trí tu và nhân cách c a mình. ế ạ 1.3.2.3. Quy trình chung c a PPDH ki n t o ệ B c 1: Ôn t p, tái hi n ậ GV đ a ra các bài t p, câu h i có liên quan đ n quá trình ki n t o tri th c trong bài ạ ớ ạ ạ ủ m i nh m tái t o l i nh ng kinh nghi m đã có c a ng ằ ướ ầ ể ng n m trong ph n ki m tra bài cũ). b ặ ề ấ ướ B c 2: Nêu v n đ (có th t GV ho c HS) ộ GV đ a ra m t tình hu ng (th ữ ặ ấ v n đ ho c thông qua nh ng câu h i g i m c a GV. ưở ợ ậ ướ B c 3: T p h p các ý t ặ ả ủ ả ớ chung c a c l p (ho c c nhóm). ự ệ ự HS tìm các m i quan h , d a trên các suy nghĩ lôgic, xây d ng m t s gi ỏ ậ ả ườ (th i hình th c th o lu n theo nhóm nh ). HS l n l GV, HS so sánh các gi ề ự B c 4: D đoán (đ xu t gi ả ả ậ ư HS th o lu n đ a ra cách gi ữ ướ c 3 và b Gi a b ả cho HS cách gi ể B c 5: HS ki m tra gi thuy t (Th Sai)
ộ ả ầ ế ế ư ự ư ng t thuy t đã đ a ra. , yêu c u HS ti n hành nh theo gi ư ự ậ ế ứ ướ ở ể ủ ữ ệ ố ớ ậ ứ ư ạ ộ ạ ộ ế ạ ả ổ ứ ầ ủ ủ ỉ ự ư ọ ấ ế ạ ể ệ ổ ứ ch c ôn t p/ tái hi n cũng r t quan tr ng.
ộ ậ ả ưở ộ ự ợ ả ể ậ ớ ự ể ệ ng, quan ni m, nh n ộ t các n i dung phù h p v i ạ ổ ứ ứ ữ ạ ộ ạ ộ ụ ớ ổ ậ ạ ộ ằ ấ ch c cho ng ọ ậ ầ ườ ọ i h c ho t đ ng, ợ ạ ộ ầ ể ọ ợ ạ ộ ề ợ ặ ạ ọ ậ ủ đây, c n đ t ra qui trình đ m i thành viên trong nhóm đ u có ho t đ ng h p ừ ợ ư ậ ỏ i h c d i s h ng ố ợ ỏ ể ữ ệ ề ượ ổ ộ ộ ượ ặ ể ỷ ạ l ế ầ ưở ạ ủ ẽ ụ ưở ưở ấ ọ ẽ ự ầ b u nhóm tr ự ng. S lãnh đ o c a nhóm tr ệ ế ủ ữ ầ ưở ể ặ ể ủ ữ ề ng là r t quan tr ng. Nhi m v chính ệ ng nhóm là phát huy tinh th n trách nhi m và nh ng sáng ki n c a các nhóm ướ ự ỉ ả ề ng, các thành viên trong nhóm giúp nhau gi ệ ủ ế ế ả ả ả ư ậ ả ườ ắ ứ ạ ằ ạ ọ ầ ệ ợ ủ ạ ư ữ ớ ẩ ằ ộ ỉ ậ ậ ả ả ệ ạ ệ ữ ề ơ ụ ượ ọ ậ ả ơ ệ ữ ữ ữ ả ỏ ữ ầ ệ ằ ướ ự ề i s đi u khi n c a chính các em mà không c n GV thì không nh ng làm bài ể s tò mò ham hi u bi t (th hi n qua hành vi đ t câu h i) và ả ộ ơ ở ự ọ ế ể ặ ớ ớ ả ậ ậ ộ ể ệ ể ề ề ả ạ ộ ủ ậ ưở ị ặ ậ ỏ ể ạ ờ ị ụ ươ GV đ a ra m t ví d t ầ ệ HS th c hi n yêu c u theo nhóm. ả ả ế HS trình bày k t qu th o lu n. ớ ậ B c 6: Rút ra k t lu n chung (tri th c m i) ỏ ợ ụ Qua h th ng câu h i g i m , GV giúp các em tìm ra nh ng đi m chung c a các ví d . ế HS khái quát, rút ra k t lu n (tri th c m i). ả ộ ớ ch c đ y đ các ho t đ ng trên m i L u ý: Không ph i n i dung DH nào cũng ph i t ự ệ ầ ư ứ là ki n t o tri th c. C n l u ý các pha chính c a vi c ki n t o đó là các ho t đ ng d ề ệ ể ự ể đoán – ki m nghi m – đi u ch nh. Nh ng đ có th d đoán và d đoán có ý nghĩa thì ệ ậ vi c t 1.3.3. PPDH theo nhóm nhỏ 1.3.3.1. Khái ni mệ ổ PP th o lu n nhóm (h i th o, cemina,...) là m t s trao đ i ý t ế th c gi a các HS và GV, đ làm rõ và làm giàu s hi u bi ho t đ ng đào t o. [13] ạ ộ Ho t đ ng DH theo nhóm là ho t đ ng trong đó GV t ạ ượ ợ ặ h p tác v i nhau trong nhóm nh m đ t đ c m c tiêu h c t p. Tính h p tác là đ c ạ ộ ể đi m n i b t, nói chung trong b t kì ho t đ ng nào cũng c n có ho t đ ng h p tác ư ở nh ng tác vào t mg giai đo n h c t p c a nhóm. [9] ườ ọ ướ ự ướ Nh v y DH h p tác trong nhóm nh là PPDH mà trong đó ng ụ ẫ ủ d n c a GV làm vi c ph i h p cùng nhau trong nh ng nhóm nh đ hoàn thành m c ạ ỗ ỏ ủ đích chung c a nhóm đã đ c đ t ra. Trong nhóm nh , m i thành viên đ u đ c ho t ộ ự ộ i vào m t vài thành viên năng đ ng và n i tr i nào trong đ ng tích c c, không th ng n u c n. Các thành viên trong nhóm s thay nhau nhóm. Nhóm s t làm nhóm tr ủ c a tr viên đ đ t thành nh ng công tác chung. D i s ch huy, đi u khi n c a nhóm ế ấ ưở i quy t v n đ trong không khí thi đua tr ẽ ủ ỗ ớ v i các nhóm khác. K t qu là vi c c a m i nhóm s đóng góp vào k t qu chung c a ư ầ ả ớ ng coi th o lu n trong nhóm nh c l p. Tuy nhiên, GV c n ph i l u ý, các em th ế ủ ế ộ m t hình th c c nh tranh mà trong đó h chi n th ng b ng vi c đánh b i ý ki n c a ế ườ ng i khác, nhóm khác. Do đó, c n khuy n khích tính tích h p c a các em trong cùng ộ m t nhóm và gi a các nhóm v i nhau, thi đua nh ng không c nh tranh. Haines và Mkeachie (1967) đã ch ra r ng PP th o lu n mang tính c ng tác thúc đ y công vi c hi u qu h n và đ o nghĩa h n PP th o lu n mang tính ganh đua. Ngoài ra, trong nh ng thí nghi m v tâm lý giáo d c và tâm lí chung, Gruber và Waitman (1962) đã phát hi n r ng nh ng em đ c h c t p trong nh ng nhóm nh (nh ng nhóm th o ể ủ ậ lu n) d ỏ ế ố t mà còn tr i h n t ơ ầ thích thú h n v i môn h c. Vì th , đ nhóm có th ho t đ ng đúng v i yêu c u th o ầ ng. Đó là lu n, GV c n ph i t p cho các em các kĩ năng đi u hành c a m t nhóm tr ườ ỉ ấ các kĩ năng: trình bày câu h i ho c các v n đ th o lu n th t rõ ràng, ch đ nh ng i ợ ộ ể ủ phát bi u, h n đ nh th i gian phát bi u c a các thành viên trong nhóm m t cách h p lí,
ỉ ổ ế ế ị t l ng nghe, bi t ghi chép, t ng h p ý ki n,... Các kĩ năng này không ch quy t đ nh ợ ấ ộ ố ế ả ọ ậ ủ ỏ ợ ể ệ ứ ế ủ ả ủ ẻ ữ ậ ỗ ể ự t c a b n thân, cùng nhau xây d ng nh n th c, thái ậ ề i có th nh n th c rõ ế ủ ườ ấ ứ ọ ỏ ề ọ ậ ượ ở ọ ứ ầ ự ế ủ ừ ủ ớ ự ọ ỏ ẫ ụ ọ ặ ự ọ ộ ộ ệ ườ c nêu ra, th y mình c n h c h i ậ ả t tình tham gia c a i cùng tham gia ho c ọ ấ ủ ạ ệ ỏ ả ả ố ợ ả ộ i hi u qu , các thành viên ph i làm vi c theo ệ ợ ng h p tâm lí và ph i h p hành đ ng đ th c hi n ở ươ ợ ể ữ ụ ệ ể ự ữ ố ợ ỏ ượ ặ ạ ộ ỏ ự ỗ ự ủ ừ
ẻ ỏ ế ỉ ệ ớ ạ i h n 2 – 6 thành viên do GV phân công, trong đó tính đ n t l ệ ớ c đ c thù b i nh ng nét sau: ứ ấ , ho t đ ng xây d ng nhóm nh : đòi h i s n l c c a t ng cá nhân (nhóm ố ề cân đ i v ạ
ẫ ườ ọ ộ ộ ng tác) l n nhau m t cách tích c c: ng ớ i h c c ng tác v i ươ i tính,...); các thành viên trong nhóm cùng chia s trách nhi m lãnh đ o ệ ự ụ ữ ươ ươ do hay t ng tác (t ữ ụ ọ ậ ổ ớ ươ ỏ ữ ự ệ ớ ự ng tác t i h c trong khi làm vi c v i nhau là đòi h i t ế ớ ỉ ạ ứ ố ố ệ ố i s ng; thành công ả ự ủ ỉ
ệ ọ ậ ộ ệ ủ ệ ể ệ ừ ệ ề ụ ặ ự ệ ủ ự ỗ ự ả ớ ả ệ ủ ệ ộ ự ệ ầ
ườ ọ ợ ọ ứ ượ ầ ườ ọ ủ ằ ứ ế c t m quan tr ng c a các kĩ năng ộ ỉ i h c không ch nh m lĩnh h i ng trình môn h c, mà còn quan tr ng là ọ ắ ọ ộ ủ ư c h c, th c hành và th hi n, c ng c các kĩ năng xã h i (nh kĩ năng l ng nghe, ử ụ ế ỏ ệ ả c hi u qu hay không.
ch c d y h c theo nhóm nh ệ ộ ỉ t – B (2001 – 2003), m t ự ủ ự ướ ồ ch c theo nhóm bao g m các b
ụ ậ ứ ề ị ưở ụ ệ ng), giao nhi m v cho các nhóm. ẫ ấ ổ ứ ướ c 2 ệ ướ : Làm vi c theo nhóm ệ ộ ậ ừ ế ắ bi ế k t qu h c t p c a nhóm mà còn r t ý nghĩa trong cu c s ng sau này c a các em. PP h p tác trong nhóm nh cho phép các thành viên trong nhóm chia s nh ng suy nghĩ, băn khoăn, kinh nghi m, hi u bi ằ ữ ộ ớ đ m i. B ng cách nói ra nh ng đi u mình đang nghĩ, m i ng ề ấ ộ ể trình đ hi u bi t c a mình v v n đ h c t p đ ữ thêm nh ng gì. Bài h c tr thành s h c h i l n nhau ch không ph i là s ti p nh n ụ ộ th đ ng t GV. Thành công c a l p h c ph thu c vào s nhi ậ ọ ọ m i thành viên. Vì v y, PP này còn g i là PP huy đ ng m i ng ắ PP cùng tham gia. ng n g n là 1.3.3.2. B n ch t c a PPDH theo nhóm nh ọ ậ Đ ph i h p trong h c t p mang l ư ớ ặ nh ng êkip v i đ c tr ng là t ọ ậ m c đích chung. PP h c t p h p tác trong nhóm nh đ ự Th nh t ườ th ng gi ứ ọ s c h c, gi ự nhóm, tr c di n trao đ i v i nhau. ộ ứ Th hai, s ph thu c (t ể ng tác vì nhau trong nh ng nhóm nh . Có th nói, t ỏ ấ ườ ọ ệ nhi m v h c t p) gi a nh ng ng t ế ủ y u c a PPDH này, có nghĩa là các thành viên trong nhóm không ch liên k t v i nhau ệ ề ặ v m t trách nhi m mà còn có m i liên h tình c m, đ o đ c, l ầ ạ ủ c a cá nhân ch mang ý nghĩa góp ph n t o nên s thành công c a nhóm. Th baứ , ràng bu c trách nhi m cá nhân – trách nhi m nhóm: Đây v a là nguyên nhân ừ v a là đi u ki n c a nhóm h c t p. Các cá nhân th hi n trách nhi m v i b n thân và ố ớ ỗ ợ đ i v i các thành viên c a nhóm, cùng h tr nhau trong vi c th c hi n nhi m v đ t ỗ ra; m i cá nhân c n có s n l c b n thân trong s ràng bu c trách nhi m c a cá nhân ủ và c a nhóm. ,ứ ư kĩ năng h p tác: Ng ậ Th t i h c nh n th c đ ợ ọ ợ ọ ậ ạ ộ h c h p tác. Trong ho t đ ng h c t p h p tác, ng ộ ươ ữ nh ng ki n th c liên quan n i dung – ch ể ệ ố ự ượ ọ đ ặ ữ ệ ả ờ ạ i b n, kĩ năng s d ng ng đi u khi giao ti p,...). Đây là kĩ năng đ t câu h i – tr l ạ ượ ợ ể tiêu chí đ đánh giá PPDH h p tác trong nhóm có đ t đ ổ ứ ạ ọ ỏ 1.3.3.3. Qui trình t ấ ề ệ ầ Theo tài li u g n đây nh t v PPDH tích c c c a d án Vi ạ ộ ượ ổ ứ c t ho t đ ng đ c sau: ả ớ ướ : Làm vi c chung c l p ệ c 1 B ệ Nêu v n đ , xác đ nh nhi m v nh n th c. T ch c các nhóm (danh sách các nhóm, nhóm tr ệ H ng d n cách làm vi c theo nhóm. B Phân công trong nhóm, t ng cá nhân làm vi c đ c l p.
ổ ậ ế ị ả ặ ệ ệ ế ướ ệ ủ c) ch u trách nhi m trình bày k t qu làm vi c c a
ớ ổ ả c 3 c toàn l p ả t báo cáo k t qu . ả ớ ế ế ặ ấ ả ọ ậ ủ
ợ ng h p ừ ữ ượ ắ ầ ng t nh ng ứ ườ ng h p (Case study method) đ ế ỉ ở ướ c b t đ u kh i x ỳ ộ ộ ở ạ ọ Đ i h c Havard, Hoa K (Conant, 1949). ậ ượ ự ủ ườ ợ ở ng này đã không nh n đ ụ ư ấ ườ ọ c s ng h r ng rãi c a các nhà ề ả i h c th o ủ ươ ả ườ ạ ủ ạ ọ ự ế ể ậ ng Lu t và Th ụ ể ả ữ ộ ườ ọ ườ ầ ượ ọ ở ộ ở ộ ừ ự ạ ườ ậ ng này, PPDH này đã d n đ ộ ề ắ ầ ử ng m i c a đ i h c Havard b t đ u s đ làm n i dung chính ở i h c th o lu n trong các mônn h c (Christensen, 1986). T s thành công c m r ng sang các ngành đào t o khác. Đ n b c ĐH. Nhi u tr ậ ứ ủ ạ ở ậ ể ng ĐH ể
ể ạ ọ li u s n có: v i s phát tri n nhanh chóng c a nhân lo i trên m i ạ ừ ặ ủ ư ọ ọ ự ườ ạ ế ạ ầ li u đ xây d ng “case” là g n nh vô h n: sách, báo, t p t cách ch n l c thông tin sao cho i d y bi ồ ư ệ ấ ọ ợ ể ự ự ầ ự ộ ọ ớ ữ ư ấ ự ễ ư ễ ế ụ ứ ờ ụ ự ủ xây d ng các “case” v i yêu c u và m c đích c a ữ ệ ố ườ ng d a trên nh ng tình hu ng, d ki n đã ượ ắ ề ạ ể ấ i đ v n đ nêu ra c s p x p, “h c u” l ế ườ ạ ướ ố ơ ng đ n. i d y h t h n m c đích mà ng c xúc tích, giàu thông tin, và đáp ng t ủ ấ ườ ộ ầ ng có 3 ph n chính: ể ấ ộ ầ ầ ề ậ ấ i h c tìm hi u và đánh giá v n đ , v n ị ề ươ ự ấ ,... c phân tích, tìm hi u, đánh giá. ườ ọ ể ố ng t ả ườ ọ ệ ệ ể ẫ ỉ i h c tìm hi u
ề ầ ượ ướ ng ng ữ ồ ầ ướ ng d n tài li u: ch ra các ngu n tài li u tham kh o giúp ng ạ ổ ứ ủ ạ ớ ể ế ạ ả
ỏ ể ướ ẫ ớ ệ ố ậ ệ ớ ả ớ i thi u “case” cho l p, sau đó nêu ra h th ng câu h i đ h ng d n l p th o ộ ể ả ấ ặ ợ ậ ề ng. Tùy theo n i dung v n đ mà GV nên ho c không nên ế ậ ỏ ả Trao đ i ý ki n, th o lu n trong nhóm. ử ạ C đ i di n (ho c phân công tr ả c nhóm. ế ướ ậ ướ : Th o lu n, t ng k t tr B ế ầ ượ Các nhóm l n l ổ ậ ậ Th o lu n chung, nh n xét, b sung, đánh giá. ứ ố ạ ế ổ GV t ng k t, ch t l i ki n th c m i, đánh giá k t qu h c t p c a nhóm, đ t v n ề ế đ ti p theo. 1.3.4. PP nghiên c u tr ứ PP nghiên c u tr ủ năm 40 c a th k XX b i Jame B.Conant ự ở ướ ủ Tuy nhiên, s kh i x ờ ấ ử ụ ở giáo d c th i y b i Conant không s d ng các “case” nh v n đ cho ng ỉ ư ậ lu n mà ch đ a vào bài gi ng c a mình. ế Đ n nh ng năm 80, các tr ụ d ng r ng rãi các “case”, là các ví d đi n hình trong th c t cho ng ế các tr ở Hoa nay, nó đã tr thành m t trong các PPDH ch đ o ư Kì thành l p riêng các trung tâm nghiên c u và phát tri n PPDH này, tiêu bi u nh ĐH Buffalo – Hoa K .ỳ ự 1.3.4.1. Các cách xây d ng “CASE” ớ ự ồ ư ệ ẵ T các ngu n t ể ể m t, có th nói ngu n t ề ả chí, phim, nh, internet,... V n đ là ng ạ ớ ụ phù h p v i m c đích d y h c và th i gian cho phép. ườ ạ ự T xây d ng: ng i d y có th t ữ môn h c. N i dung nh ng “case” này th và đang di n ra trong th c ti n nh ng đ ượ đ 1.3..4.2. C u trúc c a m t “case” M t “case” th ộ ứ ự Ph n n i dung: ch a đ ng v n đ c n đ ỏ ệ ố Ph n h th ng câu h i: giúp đ nh h ể ả ế ụ d ng k t qu tìm hi u v n đ vào nh ng tình hu ng t Ph n h các khía c nh khác nhau c a “case” ả 1.3.4.3. T ch c gi ng d y v i “case” Theo Herreid (1994), có th ti n hành gi ng d y “case” theo các PP sau: PP th o lu n (Discussion format) ả GV gi ể ư ả ậ lu n. Trong quá trình th o lu n, GV có th đ a ra các g i ý đ giúp n i dung th o ướ ộ ổ ậ lu n sôi n i và đi đúng h ả ả ổ i đáp câu h i. t ng k t th o lu n và gi
ả ể ườ i ng đ ậ ượ c dùng trong tr ế ng h p “case” đ c p đ n hai quan đi m ho c gi ề ế ề ậ ợ ộ ấ ặ ệ ố ố ỏ ề ậ ụ ể ế ỗ ả ế ứ t hay có h i cho s c kh e con ng ẩ ớ ầ ượ i pháp sau đó l n l ượ c nhau cho cùng m t v n đ , ví d “case” đ c p đ n vi c u ng cà phê ậ ạ i. Đ ti n hành tranh lu n, GV chia l p thành 2 ỗ t m i ả ư
ộ ể ề ữ ủ ọ ậ ế ể ổ ọ ề ấ ề ủ ọ c ch n đ đóng vai ch t a đoàn, nh ng HS còn l ặ ả ỉ ầ ể ị ộ ế ế ậ ữ ỗ ợ ế
ứ ư ộ ố ế ấ ặ ả ủ ọ ề ự ộ ị ơ ộ ố ườ ọ i h c đóng vai ộ ứ ộ ố ậ ư ệ ứ ọ ườ ọ ủ ế ộ ả ể ộ ể ớ ậ ơ ở ệ ề ỏ ẫ ả ờ i. i gi ướ ể ổ ườ ọ i h c ỡ ườ ọ ẽ ả ấ ầ ỡ ớ ầ i h c s c m th y b ng khi l n đ u tham gia h c t p v i PP này, đ c ọ ậ ả ọ ượ ầ ệ ư ể ặ i pháp riêng c a c yêu c u phân tích, đánh giá, đ a ra quan đi m / gi ế ấ ế t khi h đ ề ữ ầ ề ậ ẽ ấ ữ ể ượ ặ ẫ ề ặ ướ ữ ủ ẫ ng d n i h c ng d n sau đây có th đ ọ ừ ướ ệ ướ ườ ọ c đi sâu vào “case” và làm vi c nhóm có ầ ằ c khi tham gia nh m giúp h t ng b
ề ấ ế ấ ề ả i quy t v n đ : ề ụ ề ượ ặ c đ t ra; đâu là v n đ chính, đâu là v n đ ph . ề ấ ữ ệ ấ ữ ệ ệ ệ ấ
ể ả ề ế ấ i quy t v n đ .
ề ả ấ , nguyên nhân làm v n đ n y sinh. ề ấ
i pháp cho v n đ ố ư i u. ả ề ế ấ i quy t v n đ . ư ế ố ế ị ệ ệ ữ 1) Hãy cùng t o ra không khí thân thi n và h p tác vì đây là y u t quy t đ nh cho
PP tranh lu n (Debate format) ườ Th pháp trái ng ườ là t ề ộ ể ị nhóm, m i nhóm chu n b ý ki n v m t quan đi m hay gi ế nhóm trình bày, nhóm kia đ a ra ý ki n ph n bác. ậ PP công lu n (Public hearing format) ể ạ ườ ọ ượ i có th i h c đ M t nhóm ng ể ặ ủ nêu lên quan đi m c a mình v v n đ mà “case” đ t ra. Ch t a đoàn có th đ t các ả ề ậ qui đ nh cho bu i th o lu n, đi u hành ti n trình th o lu n, và cho ý ki n nh n xét v ổ t và có th cho các n i dung trao đ i. GV ch đóng vai trò h tr vào nh ng lúc c n thi ý ki n đánh giá chung. ụ PP tranh t ng (Trial format) ử ụ Đây là PP s d ng hình th c gi i quy t v n đ t a nh các phiên tòa: m t s HS (ho c cùng GV) đóng vai trò ch t a đoàn, m t nhóm HS đóng vai trò “bên nguyên ơ đ n”, m t s HS đóng vai trò “bên b đ n”. Ngoài ra còn có m t s ng “lu t s bi n h c” và “nhân ch ng” PP nghiên c u nhóm (Scientific research tearm format) ư ậ ả ệ i h c PP này không chú tr ng vi c th o lu n nh các PP trên mà ch y u giúp ng ư ọ ộ ấ ế i quy t m t v n đ khoa h c, kĩ thu t nào đó. GV đ a cùng c ng tác đ tìm hi u, gi ắ ầ ụ ể ra m t “case” v i các yêu c u c th và các câu h i d n d t, trên c s đó nhóm HS ứ tìm tòi tài li u, nghiên c u, trao đ i,... đ đi tìm l ẫ 1.3.4.4. Qui trình h ng d n ng H u h t ng bi mình v nh ng v n đ mà “case” đ t ra. Vì v y, s r t h u ích n u GV có h ấ ban đ u v m t PP. Nh ng h c cung c p cho ng ướ tr ả ệ hi u qu : ứ ự nghiên c u và gi Trình t ậ 1) Nh n di n các v n đ đ ế ậ 2) Nh n di n các d ki n có liên quan đ n các v n đ ; đâu là d ki n chính, đâu là ụ ữ ệ d ki n ph . ạ ữ ệ ầ ượ ổ ữ ị 3) Xác đ nh nh ng lo i d ki n c n đ c b sung đ giúp gi ề ế ề ấ ả ữ ự thuy t v v n đ . 4) Xây d ng nh ng gi ữ ị ế ố 5) Xác đ nh nh ng y u t ữ ự ả 6) Xây d ng nh ng gi ả ọ ự 7) Ch n l a gi i pháp t ế ự 8) Xây d ng ti n trình gi ố ớ Nh ng l u ý đ i v i cá nhân khi làm vi c nhóm: ợ ạ ự s thành công c a nhóm. ể ủ ố ắ ệ ớ ữ ế ề ấ 2) Tôn tr ng và c g ng hi u rõ nh ng ý ki n do b n bè đ xu t và liên h v i suy ể ậ ạ ư ọ ủ ữ nghĩ c a mình. Ghi nh n nh ng đi m hay và ch a hay.
ả ủ ả ơ ở ề ấ 3) M nh d n đ a ra gi i pháp cho v n đ trên c s suy nghĩ c a b n thân và ý
ế ầ ầ ạ ưở t ạ ạ ư ủ ạ ng c a b n. ạ ể ề ề ấ ự 4) M nh d n phê phán trên tinh th n xây d ng và c u ti n. ư ộ ấ 5) Không nên chuy n sang xây d ng m t v n đ khác khi mà v n đ đang bàn ch a ượ ế ự ơ ả đ c gi i quy t m t cách c b n.
ộ ả 2. PPDH theo d ánự
ự ứ ề ị ệ ệ ướ ế ỉ i Ý đã làm vi c chuyên nghi p xu h ậ ệ ệ
ộ ộ ế ế ầ ệ ươ ỉ ọ ự ị ự ữ ượ ượ ấ ch c vào năm 1656. C u trúc c a các cu c thi ế ệ ng v i kì thi ki n trúc. Vi c thi ượ ọ ả ị đ nh. Vì lí do này chúng đ ứ ưở ậ ng t ng ch chúng không đ ộ t k trong các cu c thi vào c g i là “d án” – c ể ượ Pháp ộ ữ ổ ế ự ủ ệ ậ ở c thành l p ộ
ằ ệ ự ệ ủ ả ậ ế
ự ậ ư ọ ậ ặ ưở ự ệ ấ ố ớ ằ ế ậ ủ ế ộ ộ ượ ự ơ ượ ượ ố c coi là m t b ph n c a các ệ ậ ế ế ơ ả ự ế ậ ngành ki n trúc đ n ngàng c khí có nh ng quan tr ng đ n vi c s d ng và trang b c s lí lu n cho các PPDH theo d án. ự ị ị ơ ở ượ ở ữ ử ổ ậ ủ ở ầ ườ ự ủ ế ệ c chia thành 5 giai đo n” nh ng tr ạ ng ki n trúc c a châu
ự ộ c đ a đ n Mĩ ọ ậ ủ ệ ạ ở ượ ư ế ổ ng ph thông công ắ các tr ườ ư ạ ị Mĩ quay l i châu Âu. ổ ế ưở ự ề ừ ng v PPDH theo d án và làm nó ph bi n trên i. ượ ư ự ử c nh sau: DHTDA có ư ạ ế ở châu Âu t ơ ở ự ế ớ ấ ả c s d ng ph bi n trên toàn th gi ậ i, trong t t c các ượ ử ụ ọ ọ ớ ọ ệ
ố ậ ế ế ữ ự
ế ế t k . ị ị ế ự ủ ự ả ệ t (c a GS Bùi Quang T nh và Bùi Th Tuy t Khanh), d án ệ ộ ụ ươ ng pháp”. ợ ữ ự ậ ọ ậ ổ ả ệ ộ ậ ượ ứ ự ự ễ ả ụ ổ ế c khi làm vi c đ c l p đ ượ ử ụ c s d ng ph bi n trong th c ti n s n xu t, kinh t ệ ề ự ệ ủ ề ơ ả ặ ạ ủ ế ệ ự ụ ể ặ ộ ấ , xã h i, đ c i c a các đi u ki n th c hi n d án (DIN
ạ ể ệ ự ộ ự ị ụ c ng ti n tài chính, v t ch t, nhân l c và c n đ ằ ệ ữ ượ ệ ự ầ ầ ượ ệ ề ộ ế c hi u là m t d đ nh, m t k ho ch, trong đó c n xác ấ ươ ệ ề ự c th c hi n trong nh ng đi u ki n xác ế khác nhau. ộ ớ ọ ậ ạ ộ ấ ậ ấ ữ ả ắ ế ế ộ ườ ọ ự ạ ộ ự ế ề ệ i th c t ề ộ ỉ ứ ề ộ ữ ụ ủ ề ọ ậ ả ờ ơ ỏ ư ọ ự ự ớ ế ấ ớ ậ ề ớ ộ ấ ị ọ ế ướ ố ộ ướ ộ ở ị ệ ế ộ ộ ả ế ặ ổ ử ụ t tay, m t trang web ho c m t s n c t o ra. ỉ ậ ả ạ ườ ọ ữ ầ ng trình gi ng d y mà còn khám phá ế i h c ph i đ t câu h i, tìm ki m nh ng m i liên ọ ậ ươ ả ặ ự ỏ ộ ấ ọ ự ố ể
ng t ớ ượ ự ự ệ ở ườ ọ ự ộ ọ ậ ớ ườ ọ i h c, GV ho c do GV cùng ng ậ ượ ườ ọ i h c nh n đ ườ ấ ế ề ự c đ a ra. Th ộ ầ ả ọ ề ượ ư ự ự ử ọ ể ặ ể ệ ướ ư ấ ấ ủ ề ữ ề ộ ụ ố ế ớ ấ ả ề ư ế ấ ữ ứ ướ ữ ề ả ạ c ho c nhà s h c. Ví d , m t nhóm ng ụ ả ườ v i nhi m v ph i ng Qu c t ẽ ườ ữ ấ ng. T t nhiên, GV s cung c p ệ ườ ọ ỉ ẫ i h c ph i có trách nhi m tìm ra i quy t v n đ trong ph m vi nh ng tiêu chí do GV ng và cách th c gi ng h Thu t ng “d án” trong ti ng Anh là “project”, có g c ti ng Latinh là “projicere” có ả nghĩa là phác th o, d th o, thi ế ừ ể Trong t đi n ti ng Vi ề ộ ả ả (dt): B n th o v m t vi c gì đó. ị Putt (1982) đ nh nghĩa PPDH TDA là m t “công c mang tính ph ư Woodward đã coi các d án nh “các bài t p t ng h p – Nh ng kĩ năng kĩ thu t h c ượ đ c ng d ng trong hoàn c nh c th ”. Khái ni m d án đ ư tr ng c a nó v c b n là tính không l p l 69901) ượ ư ậ Nh v y, khái ni m d án đ ậ ị ờ đ nh rõ m c tiêu, th i gian, ph ự ự ạ ụ th c hi n nh m đ t m c tiêu đ ra. D án đ ị ề ế ố ứ ợ đ nh và có tính ph c h p, liên quan đ n nhi u y u t ề ọ ậ ự ọ ậ ự H c t p d a trên d án là m t mô hình h c t p khác v i các ho t đ ng h c t p truy n ớ ạ ệ ữ ố t và l y GV làm trung tâm. Theo đó các ho t th ng v i nh ng bài gi ng ng n, tách bi ề ẩ ọ ậ ượ ộ c thi đ ng h c t p đ t k m t cách c n th n, mang tính lâu dài, liên quan đ n nhi u ớ ậ ậ ấ ự ọ i h c làm trung tâm và hòa nh p v i nh ng v n đ và lĩnh v c h c thu t, l y ng ượ ị ủ ế ớ ự ễ ủ c đ nh nghĩa là vi c i. M c tiêu c a m t d án (đ th c ti n c a th gi ể ọ ề ủ ề ề ứ nghiên c u có chi u sâu v m t ch đ h c t p) là đ h c nhi u h n v m t ch đ ữ ể i đúng cho nh ng câu h i mà GV đ a ra. ch không ch là đ tìm ra nh ng câu tr l ạ ườ ọ ộ ọ ử ụ i h c c ng tác v i các b n Trong các l p h c s d ng cách h c d a trên d án, ng ờ ờ ể ả ả i quy t v n đ có th t trong đ i trong l p trong m t kho ng th i gian nh t đ nh đ gi ứ ạ ươ ố ng trình h c (curriculumbase) và có ph m vi ki n th c s ng (authentic), theo sát ch ộ ử ố c m t c liên môn (interdiscriplinary), cu i cùng trình bày công vi c mình đã làm tr ươ ọ ể t a ngoài nhóm. B c cu i cùng có th là m t bu i thuy t trình s d ng các ph ng ệ ộ ả ti n nghe nhìn, m t v k ch, m t b n báo cáo vi ượ ạ ẩ ph m đ ọ Cách h c này không ch t p trung vào các ch ươ các ch ng trình này, yêu c u ng ổ ả ệ i pháp. Cách h c d a trên d án là m t c u trúc h c t p có th thay đ i h và tìm ra gi ệ ự ừ ườ i h c th c hi n”. “GV nói” thành “ng môi tr ỏ ườ c th c hi n b i các nhóm nh ng đ Trong các l p h c t p theo d án, các d án th ỉ ở ể ủ ự ụ ườ ọ i h c. M c tiêu chính c a d án là đ i h c trong l p và đôi khi ch b i m t ng ng ườ ọ ặ ặ ườ ọ ả ờ ề ủ ề i h c đ t ra. Khi i v ch đ do ng tìm ra câu tr l ủ ữ ặ ậ t v d án c a mình, các em c bài t p ho c nh ng thông tin chi ti ng ế ế ị ườ ọ ữ ả ứ ẽ i h c s quy t đ nh cách th c gi i quy t nh ng v n đ đ ng thì ng ộ ộ ẽ ượ s đ c yêu c u ph i đóng vai m t nhà khoa h c th c s , m t nhà kinh doanh, m t ứ ườ ọ ộ nhà thám hi m, m t viên ch c nhà n i h c ủ Ủ có th đóng vai y viên c a y ban T v n Môi tr ư ấ ố ớ đ a ra nh ng đ xu t đ i v i nh ng v n đ môi tr ữ nh ng thông tin n n và nh ng ch d n, nh ng ng ươ ph ặ đ t ra.
ộ ư ậ ọ ậ i h c ấ ườ ấ ế ị ộ ệ ộ ườ ọ ế ọ ậ ự ậ ứ ố ả ậ i quy t m t bài t p tình hu ng, đ ỏ ự ườ ng ng ộ ố i ộ ọ ầ ạ ạ ặ ể ượ ọ ọ ả ả ủ ộ ố đã có , nhóm tác gi
ệ ệ ự ụ ọ ộ ấ ị ộ ớ ắ ự ự ậ ế ế ự ủ ế ệ ế ợ ứ ể ớ
ứ ư ạ ng lai – Teaching For Future” do ứ ạ ự ễ ả ộ ổ ộ ở ệ ụ ọ ệ ứ ự ả ự ượ ươ ữ ự ế ướ ố ả ẩ ỏ ị ữ ậ ụ ự ự c xây d ng d a trên ậ ộ ư duy b c ứ ự t k theo d án ch a đ ng nhi u kĩ ng HS không ph thu c vào
ẽ ượ ề ể ượ ử ụ ự ề ộ ữ ươ ệ ự ẩ ữ ả ạ ụ ủ
ế ườ ọ ồ ệ ẩ
ự i h c th c hi n ậ ộ ọ ậ ề ự ể ệ ườ ọ ể ự ể ạ ng vào ng ọ ướ ướ ợ ể i h c, quan ắ ầ ự ự ư ộ ộ ự ế ấ ạ ệ ự ự ệ ự ầ i h c. ữ ề ị ượ ứ ộ ụ ể ượ ử ụ ề ng ho t đ ng và quan đi m DH tích h p. DHTDA góp ph n g n lí ườ ng và xã h i, tham gia tích c c vào ả ự i quy t các v n l c, năng l c sáng t o, năng l c gi ườ ọ ệ ủ ộ ệ ả coi là m t hình th c DH vì khi c s d ng. Tuy nhiên, khi không phân ệ ữ ự ệ ườ ể ầ i ta cũng g i là PPDHTDA, khi đó c n hi u đó là ề ộ ự ứ t gi a hình th c và PPDH, ng ộ ắ ộ ọ ứ ủ ề ọ ở ả ướ ộ ườ ọ ự Nh v y, h c t p d a trên d án là h c t p trong hành đ ng. Nó thu hút ng ứ ự ể ọ i tích đ h không còn là v t ch t ch a đ ng thông tin m t cách b đ ng mà là ng ứ ế ướ ự ế i h c đ n vi c ti p thu ki n th c và c c giành l y ki n th c. PPDH này h ộ ự ượ ọ ế c g i là m t d án kĩ năng thông qua quá trình gi ể ỉ ớ ng mà các em đang s ng và sinh ho t. D án này có th ch gi mô ph ng môi tr ạ ớ ạ h n trong ph m vi l p h c và có đ dài 1 – 2 tu n, ho c có th v t ra ngoài ph m vi ớ ọ ố l p h c và kéo dài su t khóa h c/năm h c. ề ị ướ D i đây là m t vài đ nh nghĩa v PPDHTDA c a m t s tác gi ứ ề ờ th i gian nh t đ nh nghiên c u v PPDH này: ộ ọ ườ ọ i h c th c hi n m t nhi m v h c DHTDA là m t hình th c d y h c, trong đó ng ứ ợ ạ ế ậ ế ớ l c l p k ho ch, t p ph c h p, g n v i th c ti n, k t h p lí thuy t v i th c hành, t ệ ả ự ự ệ th c hi n và đánh giá k t qu . Hình th c làm vi c ch y u là theo nhóm, k t qu d ữ ệ ượ ả ẩ án là nh ng s n ph m hành đ ng có th gi c (Vi n nghiên c u s ph m) i thi u đ ự ươ ồ ưỡ ng GV ph thông “DH cho t Theo d án b i d ể ấ ổ ứ ch c thì: DHTDA là m t mô hình DH l y hS làm trung tâm. Nó giúp phát tri n Intel t ế ữ ứ ế ki n th c và các kĩ năng liên quan thông qua nh ng nhi m v mang tính m , khuy n ệ ế ữ khích HS tìm tòi, hi n th c hóa nh ng ki n th c đã h c trong quá trình th c hi n và ủ ạ ng trình DH TDA đ t o ra s n ph m c a chính mình. Ch ẩ ồ ọ ng quan tr ng, l ng ghép các chu n n i dung và t nh ng câu h i đ nh h ế ế ọ ự . Bài h c thi cao trong nh ng b i c nh th c t ể ọ ố ượ ố ượ thu t DH khác nhau, có th lôi cu n đ c m i đ i t ườ ọ ủ ọ ệ ớ c làm vi c v i chuyên gia và nh ng thành ng HS s đ cách h c c a h . Thông th ồ ệ ơ ộ ế ấ ể ả ộ i quy t v n đ , hi u n i dung sâu h n. Các ph viên trong c ng đ ng đ gi ng ti n ể ỗ ợ ệ ọ ậ c s d ng đ h tr vi c h c. Trong quá trình th c hi n d án có kĩ thu t cũng đ ể ề ể ậ ụ th v n d ng nhi u các đánh giá khác nhau đ giúp HS t o ra nh ng s n ph m có ạ ươ ấ ượ i VN) ng (Ch ch t l ng trình giáo d c c a Intel t ọ ứ ạ ườ ộ ả Theo tác gi i Phan H Nghĩa thì: DHTDA là m t hình th c d y h c trong đó ng ữ ự ế ợ ụ ọ ậ ộ ự ứ ợ ệ ự ọ h c th c hi n m t nhi m v h c t p ph c h p, có s k t h p gi a lí thuy t và th c ượ ệ ụ ệ ệ ể ớ ả ạ c ng i thi u. Nhi m v này đ hành, t o ra các s n ph m có th gi ớ ế ụ ị ừ ệ ộ ự ự l c cao trong toàn b quá trình h c t p, t v i tính t vi c xác đ nh m c đích, l p k ỉ ệ ự ế ạ ho ch, đ n vi c th c hi n d án, ki m tra, đi u ch nh. Tóm l i, DHTDA là m t hình ị ệ ự th c DH quan tr ng đ th c hi n quan đi m DH đ nh h ạ ộ ị ể đi m DH đ nh h ế ớ thuy t v i th c hành, t duy và hành đ ng, nhà tr ạ ệ vi c đào t o năng l c làm vi c t ả ề ứ ợ đ ph c h p, tinh th n trách nhi m và kh năng c ng tác làm vi c c a ng ấ ằ Qua nh ng phân tích trên đây, chúng ta th y r ng có nhi u quan ni m và đ nh nghĩa ề khác nhau v DHTDA. DHTDA đ c nhi u tác gi th c hi n m t d án, có nhi u PPDH c th đ ọ bi ể ổ ứ ợ PPDH theo nghĩa r ng, m t PPDH ph c h p. M t cách ng n g n và t ng quát, ta hi u: ệ ộ PPDHTDA là m t mô hình DH mà ti p thu tri th c thông qua vi c đó, ng ế ộ ậ ư ộ ụ ệ ọ ậ ộ i quy t nh ng nhi m v thu c m t ch đ h c duy gi c ng tác h c t p, đ c l p t ủ ẩ ư ấ ẫ ậ ướ ng d n, t i vai trò h t p d ộ ườ ọ ự ế i h c t ộ ữ v n, thúc đ y và c ng tác c a GV.
ặ ể ự
ả ữ ệ ữ ể ụ ế ớ ọ ậ ể ấ ủ ể ặ ạ ườ ọ ẽ ự ự i th c, ng ở ọ ề ế ể ệ ọ ừ ế ớ ứ ủ th gi ả ế ế ườ ọ ự ự ế ợ ưở ề ứ ạ ộ ộ ả ạ ả ự ạ ế ươ ể ụ ườ ế ế ơ ồ ấ ả ữ i h c gi ổ i thích, và t ng h p thông ng lí t ng”, t k s đ nhà, xây ạ ộ ầ ờ ọ ự ả ọ ậ ự ố ữ ườ ườ ọ ể ơ ộ ố ượ duy sâu s c v công vi c c a mình. ậ ằ : H c t p d a trên d án ghi nh n r ng PP h c có ý nghĩa thúc đ y mong ự ng năng l c hoàn thành nh ng công vi c quan ườ ọ i h c có c h i ki m soát đ ẩ ệ ệ c vi c ọ ọ ớ ạ ượ ơ ộ ự ứ i h c, tăng c c đánh giá. Khi ng ệ ọ ủ ị ủ ớ ư ơ ộ ộ
ự ọ ậ ự i h c s d ng thông tin c a ủ ườ ọ ự ế i quy t v n đ . Trong h u h t các d án, ng i h c ữ ả ọ ữ ườ ọ ử ụ ầ ứ ế ấ ề ầ ề ả ế ự
ụ ẽ ế ễ ế ằ ầ ế ng mình b ng ti ng Anh, các em s ti p thu đ ả c nh ng ki n ự ế ộ H c t p theo d án thúc đ y s c ng tác gi a ng i h c và GV và ẩ ự ộ ượ ườ ọ ồ ữ ế ộ ự ự ộ ở ộ c m r ng đ n c ng đ ng.
ả ấ ộ ự ế ệ ớ c ti n hành trong l p h c. M t d án đ ằ ể ự ạ ượ ự ườ ọ ớ ệ ủ ọ ự ữ ườ ọ ầ ữ ệ ệ ả c s cân b ng gi a kh năng th c hi n c a ng ể ỉ t k c a GV, ch rõ nh ng công vi c ng ự ả ế ế ẩ ự ủ ạ t k c n ượ c coi là hi u ồ i h c v i ý đ ậ ế ữ ượ c thi ự ễ ườ ọ ữ i h c vào nh ng nhi m v m và có tính th c ti n cao. Các nhi m ọ Bài h c theo d án đ ụ ở ề ứ ủ ả ườ ọ ự ố ả ệ ệ
ẩ ế ị ẫ ng d n. Ng ứ ộ ườ ọ ợ ậ i đa năng l c cá nhân khi đ m nh n nh ng vai trò
ụ ọ ọ ậ ộ ố ẩ . Nh ng ữ ứ ươ ng trình đáp ng ắ ụ ớ ừ ệ ị ị ể ữ ọ 2.2. Đ c đi m, b n ch t c a PPDH theo d án PPDHTDA có nh ng đ c đi m chính sau: ườ ọ Tính liên quan: PPDHTDA t o ra kinh nghi m h c t p thu hút ng i h c vào nh ng ứ ự i h c s d a vào đó đ phát tri n và ng d ng các kĩ d án trong th gi ơ ự ộ năng và ki n th c c a mình. N i dung khóa h c có ý nghĩa h n nhi u b i vì nó d a ệ ọ ấ ứ ự i h c có th tìm th y h ng thú trong vi c h c. trên vi c h c t i th c và ng ườ ọ Tính thách th c: ứ H c t p d a trên d án khuy n khích ng ữ ọ ậ ự i quy t nh ng ả ệ ấ v n đ ph c t p mang tính hi n th c. Các em khám phá, gi ộ ụ tin m t cách có ý nghĩa. Ví d , xây d ng k ho ch cho m t “ngôi tr ệ ệ công vi c, thi ng trình gi ng d y, miêu t hoàn thi n m t ch ạ ừ ư ự d ng tiêu chí tuy n d ng và đ a ra lí do cho t ng k ho ch. T t c nh ng ho t đ ng ệ ủ ắ ề ư này yêu c u ng i h c ph i có t ọ ứ Gây h ng thú ọ ậ ủ mu n h c t p c a ng ọ tr ng và mong mu n đ ọ ủ h c c a chính mình, giá tr c a vi c h c c a các em cũng tăng lên. C h i l a ch n và ể ki m soát, cũng nh c h i c ng tác v i các b n cùng l p cũng làm tăng h ng thú h c ậ ủ t p c a các em. Tính liên ngành: H c t p d a trên d án yêu c u ng ể ả nh ng môn h c khác nhau đ gi ậ ế ph i làm nh ng bài t p liên quan đ n nhi u m ng ki n th c. ứ ế ế ườ ọ ọ ậ ự Tính xác th c: ự H c t p d a trên d án yêu c u ng i h c ti p thu ki n th c theo cách ườ ọ ế ứ ọ ườ ớ ọ ủ i h c ph i vi i l n” là h c và trình di n ki n th c. Ví d , khi ng h c c a “ng t bài ậ ế ữ ượ ề ườ ả t p qu ng bá v tr ứ . th c và kĩ năng th c t ọ ậ ả Kh năng c ng tác: ề ớ ữ gi a các HS v i nhau; nhi u khi, s c ng tác đã đ ấ ủ B n ch t c a PDHTDA ượ ề Có r t nhi u ki u d án đ ả qu khi nó đ t đ ế ế ủ thi i h c c n làm. Đ nh n di n rõ th nào ầ ọ ấ ủ là bài h c theo d án ta c n làm rõ b n ch t c a PPDHTDA theo nh ng khía c nh sau: ườ ọ Ng i h c là trung tâm c a quá trình DH. ệ ố ậ ệ th n, lôi cu n ng ế ị ụ ủ ự ườ v c a d án kích thích kh năng ra quy t đ nh, ni m c m h ng, say mê c a ng i ạ ả ọ ộ ế h c trong quá trình th c hi n và t o ra s n ph m cu i cùng. Ng i h c lĩnh h i ki n ự ể ệ ọ ứ quy t đ nh m c đ hoàn thành các nhi m th c bài h c thông qua vi c tìm hi u và t ướ ệ ớ ỗ ợ ữ ụ ủ ự i h c h p tác làm vi c v i vai trò h tr hay h v c a d án. GV gi ữ ả ự ố nhau trong các nhóm, phát huy t khác nhau. ắ ớ ữ ậ ự D án t p trung vào nh ng m c tiêu h c t p quan tr ng g n v i các chu n ủ ữ ể ự ố ượ ự c phát tri n d a trên nh ng n i dung c t lõi c a ch t đ d án t ự ố ẩ các chu n qu c gia và đ a ph ng. D án có các m c tiêu rõ ràng g n v i các chu n và ườ ọ ậ i h c sau quá trình h c. T vi c đ nh h t p trung vào nh ng hi u bi ươ ế ủ t c a ng ẩ ướ ng
ợ ổ ụ ự ẽ ọ ự ọ ạ ế ế ạ ộ ự ủ ứ ẩ ả ủ ự ệ c th hi n k t tinh trong s n ế ộ ẩ ạ ế ể ệ ụ ầ ẩ
ỏ ộ ự ươ ướ ụ ọ ị ậ ng theo B câu h i khung ch ạ ộ ớ ệ ươ ườ ọ ượ i h c đ ố ng trình . Câu h i khung ch ọ ưở ề ả ư ở ữ ơ ỏ ỏ ạ ươ ườ ọ ẽ i h c s bu c ph i t ụ ẩ ọ ỏ ỏ ưở ở ề ậ ỏ ộ ạ ng l n và các khái ni m xuyên su t. Câu h i lo i này th ố ọ ể ượ ả ỗ ợ ệ ố ệ ữ ế c g n tr c ti p v i d án, h tr vi c tìm ki m l ữ i gi ệ i cho câu h i ố ỏ ộ ớ ườ ọ i h c hi u đ ớ ự ể ệ ườ ự ễ ự ế ọ ỏ ộ i h c. Các câu h i n i dung th ứ ộ ể ng mang tính th c ti n cao, bám sát các ề ỏ ườ khi tri n ạ ả ượ ng xuyên ả c làm rõ và ph i luôn đ ế ứ ướ ự ể ể ẫ c xem m u và h ế ệ ắ ầ ừ ể ừ ề c rà soát nhi u ườ ọ ẽ i h c s ấ ng nh t, và ả ạ ơ ộ khi b t đ u th c d án. C n ph i t o c h i t rõ đi u gì đang ch đ i ngay t ệ ự ự ự ồ ệ ớ ự ể ờ , có th m i các ườ ọ ướ ớ ờ ố ố ự ế ng th c t , liên h v i các ngu n l c ự ể ể i h c có th th ồ ự ổ ứ ả ặ ệ ệ
ạ ể ệ ự ể ự ườ ế ủ ượ ế ặ ể ệ ệ ớ i h c th hi n s hi u bi ng các d án đ ệ ế ự ệ ề ậ ặ ả ả ườ ọ ể ệ ỏ ả
ạ ỗ ợ ẩ c ệ ệ ớ ườ ọ ượ i h c đ ư duy, cho ý ủ ườ ọ . Ng i h c ả ể ớ ự ợ ệ ọ ủ ỗ ợ ẩ ế ậ ế ố ơ ộ ả ch h n v i k t qu cu i cùng, có c h i “cá nhân hóa s n i h c t ườ ọ ể ươ ọ ằ ớ ộ ệ ọ ủ ứ ườ ự ạ ớ ặ ng l p h c b ng cách c ng tác v i t o, ho c trình bày vi c h c c a mình ệ ề ề ộ ườ ọ ự ủ ơ i h c có th v xa qua email và các trang web t ng trình đa ph ng ti n. ế duy là không th thi u trong làm vi c theo d án ệ ứ ẫ ư ể ả ư ậ ự ư ợ ự ố ậ vào m c tiêu, GV s ch n l a hình th c DH phù h p, l p k ho ch đánh giá và t ả ượ ch c các ho t đ ng d y và h c. K t qu c a d án đ ụ ệ ầ ườ ọ i h c và quá trình th c hi n nhi m v , ví d ph n thuy t trình đ y ph m c a ng ụ ộ ể ệ ự ấ ế thuy t ph c hay n ph m thông tin th hi n s lĩnh h i các chu n n i dung và m c ạ tiêu d y h c. ỏ D án đ nh h ng trình ớ ữ ự ẽ i c gi s giúp các d án t p trung vào nh ng ho t đ ng DH tr ng tâm. Ng ỏ ợ ề ự ng l n, xuyên su t và có tính thi u v d án thông qua các câu h i g i m nh ng ý t ề ộ ủ ấ ộ liên môn. Ng duy sâu h n v các v n đ n i dung c a môn ọ h c theo các chu n và m c tiêu. Có ba d ng câu h i khung ch ng trình: Câu h i khái ỏ quát, câu h i bài h c và câu h i n i dung. Câu h i khái quát là các câu h i r ng, có tính ệ ườ ế ng m , đ c p đ n các ý t c m i quan h gi a các môn h c. Các câu mang tính liên môn, giúp ng ỏ ọ ượ ắ ờ ỏ h i bài h c đ ề ự ỏ khái quát. Các câu h i bài h c th hi n m c đ hi u nh ng khái ni m c t lõi v d án ườ ọ ủ c a ng ẩ ụ chu n và m c tiêu đ ra. ứ ự D án đòi h i các hình th c đánh giá đa d ng và th . Ngay t ả ự ế ầ ượ khai d án, các k t qu d ki n c n ph i đ ứ ộ ộ ằ ầ l n đ ki m ch ng m c đ lĩnh h i b ng các PP đánh giá khác nhau. Ng ấ ượ ướ ể ự ẫ ượ c đ th c hi n công vi c có ch t l ng d n tr đ ề ầ ờ ợ ả ph i bi ệ ự ỉ ố ề ả ể đ rà soát, ph n h i hay đi u ch nh trong su t quá trình th c hi n d án. ự ế. D án ph i g n v i đ i s ng th c t ự ự ế ả ắ D án có liên h v i th c t ữ ể ạ chuyên gia ngoài cùng tham gia đ t o ra nh ng tình hu ng DH. Ng ệ ọ ủ ệ ớ ố ượ ữ ệ hi n vi c h c c a mình tr c nh ng đ i t ồ ộ c ng đ ng, tham kh o các chuyên gia trong lĩnh v c nghiên c u, ho c trao đ i thông qua công ngh hi n đ i. ự ẩ ả ườ ọ t c a mình thông qua s n ph m ho c quá trình th c Ng ườ ọ hi nệ . Thông th ả i h c th hi n thành qu c k t thúc v i vi c ng ả ọ ậ ủ h c t p c a mình thông qua các bài thuy t trình, các văn b n tài li u, các mô hình dàn ữ ư ộ ộ ự . Nh ng d ng, các đ án ho c th m chí là các s ki n mô ph ng nh m t h i th o gi ẩ ủ ạ ễ ố ả s n ph m cu i cùng này giúp ng i h c th hi n kh năng di n đ t và làm ch quá ọ ậ trình h c t p. Công ngh hi n đ i h tr và thúc đ y vi c h c c a ng ệ ti p c n v i nhi u công ngh khác nhau giúp h tr phát tri n kh năng t ỗ ợ ạ ả ki n đánh giá v n i dung và h tr t p s n ph m cu i. V i s tr giúp c a công ệ ớ ế ả ố ngh , ng ỏ ẩ n ra kh i 4 b c t ph m”. Ng ọ ừ ớ các l p h c t ươ ươ qua các ch ể ư ẽ ự . Làm vi c theo d án s ệ Kĩ năng t ỗ ợ ứ ậ duy nh n th c nh h p tác, h tr phát tri n c kĩ năng t duy siêu nh n th c l n t ệ ự ữ ệ ự giám sát, phân tích d li u và đánh giá thông tin. Trong su t quá trình th c hi n d t
ươ ệ ớ ườ ọ ư i h c t duy và liên h v i các
c DH đa d ng h tr phong cách h c đa d ng. ọ ẩ ư ng trình s kích thích ng ự ễ ỗ ợ ạ ớ ả ả ậ ệ ổ ứ ạ ọ ậ ườ ẽ ả ạ ơ ộ ợ ậ
ườ ọ i h c trong PPDHTDA
ộ ố ộ ự ặ i h c b ng vi c tham gia m t d án (là m t bài t p tình hu ng) có liên quan ch t ọ ộ ề ữ ườ ọ ữ ậ i thu c ngành ngh khác nhau, ế ấ ườ ọ ậ ấ ị ổ ị ề ự ạ ho ch đ nh và t ộ ố ườ ớ ố ự ệ ự ườ ỗ ự ườ i h c đóng vai là nh ng ng ế ự ứ ế ậ quy t đ nh cách ti p c n v n đ , t ề ủ ế ấ ả i quy t v n đ c a cu c s ng i h c t p gi ườ ọ ợ i h c h p tac trong nhóm ng ng ệ ọ ườ ọ i h c hoàn thành vi c h c ớ ả ả ẩ ệ ả ụ ể ợ ư ậ ự ạ ụ ệ ườ ọ ế ợ ự ờ ữ ể ự ề ữ ệ ế ấ ạ ầ ng tách bi ề ủ ạ ị ủ ề ữ ườ ọ ụ ặ i v ch đ do ng ậ ứ ể ườ ọ ườ ọ ẽ ặ ả ấ ế ớ ả ụ ỗ ợ i h c nh ng công c h tr liên ngành đ gi ả ờ ề ủ ề ữ c bài t p ho c nh ng thông tin chi ề ữ ế i quy t nh ng v n đ ậ ượ i h c nh n đ ế ị i h c s quy t đ nh cách th c gi
ự ệ ệ i h c s đi t ừ ệ vi c ch làm theo m nh l nh đ n t ị ệ ệ t ng ế ứ ế ự ườ ọ ẽ ự i h c s t ứ ủ ộ ự ự ế , ng xây d ng ki n th c cho mình và ch đ ng th c hi n – ng c trao quy n t
ệ ớ ự ế ầ ấ ớ ề ố ề ả ế ườ ọ ộ i đ n ng ủ ườ ớ ộ ả ậ ạ ả ạ ạ
ạ ọ ộ ự ớ ề ề ủ i các v n đ c a ừ ộ n i dung trong các môn h c nhìn ra s liên quan c a nó t ộ ừ ọ ề ộ ự ầ ủ ế ấ ọ ưở ẽ ỏ án, các câu h i khung ch ệ khái ni m mang ý nghĩa th c ti n cao. ẽ ạ ế ượ ạ ế ượ Chi n l c DH s t o Các chi n l ữ ế ơ ậ ơ ộ duy b c cao h n. Nh ng chi n ra m t môi tr ng h c t p đa d ng h n, thúc đ y t ệ ủ ộ ọ ế ậ ườ ọ ượ ượ i h c đ l c ti p c n v i toàn b h c li u c a c DH này s giúp đ m b o cho ng ể ế ạ ỗ ươ ng trình, t o c h i thành công cho m i thành viên. Trong gi ng d y có th k t ch ợ ồ ả h p các kĩ thu t DH h p tác, làm vi c nhóm, phân nhánh t ch c, nh n xét ph n h i ừ GV. t ủ Vai trò c a GV và ng ườ ọ ủ i h c Vai trò c a ng ệ ườ ọ ằ Ng ẽ ế ch đ n môn h c. Ng ủ hoàn thành vai trò c a mình d a trên nh ng ki n th c, kĩ năng nh t đ nh liên quan đ n ộ ế ị ườ ọ ự ọ i h c t n i dung h c. Ng ủ ả ạ ộ ứ ch c các ho t đ ng c a b n thân. Ng ủ ự ằ i l n. Thông th th c b ng các kĩ năng c a ng ố trong su t quá trình th c hi n d án. Cu i m i d án, ng ả ố ủ ọ c a mình v i các s n ph m c th và cu i cùng h ph i trình bày và b o v s n ề ơ ọ ậ ẩ ph m có tích h p công ngh thông tin. Nh v y, h c t p theo d án t o ra nhi u c ủ ề ộ ộ ọ ậ h i h c t p liên ngành. Ng i h c áp d ng và k t h p n i dung các lĩnh v c, ch đ ộ ọ ậ ự khác nhau vào nh ng th i đi m xác th c trong quá trình h c t p thay vì trong m t môi ườ i th c đ u mang tính t và nhân t o. H u h t nh ng v n đ c a th gi tr ấ ố ề ế ấ ố ữ c h u, liên ngành. Đi u đó cho th y giá tr c a cách d y gi i quy t v n đ trong b i ấ ể ả ườ ọ ả c nh liên ngành và cung c p cho ng i ế ủ ự i h c, GV quy t. M c tiêu chính c a d án là đ tìm ra câu tr l ặ ả ho c c hai cùng đ t ra. Khi ng ủ ế ề ự ti t v d án c a mình, ng ượ ư đ c đ a ra. ỉ ườ ọ ẽ ạ giác th c hi n các Tóm l i ng ệ ặ ộ ọ ạ ộ ướ mình phát hi n ra ng. Đ c bi ho t đ ng h c m t cách có đ nh h ụ ể ườ ọ ự ế ữ ế ứ ế i h c ki n th c, hi u ki n th c đó và áp d ng nh ng ki n th c đó vào th c t ườ ọ ệ ứ ề ự ượ i h c đ ủ là trung tâm c a quá trình DH. ủ Vai trò c a GV ủ ọ ậ t v i vai trò mà h u h t Vai trò c a GV trong các l p h c t p theo d án r t khác bi ứ ắ ọ ớ ữ ấ ả ế t c ki n th c và các GV đã quen thu c. Trong l p h c truy n th ng, GV n m gi t ồ ể ư ề duy HS r i truy n t i h c. V i PPDHTDA, GV không còn đi u khi n t ườ ư ườ ướ ữ ẫ ệ ấ i h n a. Vai trò c a GV lúc này là m t ng i t i hu n luy n, ng ng d n, ng ế ậ ệ ạ ơ ộ ọ ậ ơ ọ ấ v n và b n cùng h c. GV ph i t p trung h n vào vi c t o c h i h c t p, ti p c n ớ ườ ọ ẫ ướ ẫ ng d n ng v i thông tin, làm m u và h i h c. Bên c nh đó, GV ph i t o môi ọ ậ ợ ẩ ườ ng thúc đ y PP h c t p h p tác. tr ự ọ ớ ư ậ Nh v y GV trong l p h c theo d án không d y n i dung c n h c theo cách truy n ố th ng mà t ộ ố cu c s ng. T đó hình thành ý t ng v m t d án liên quan đ n n i dung h c. GV
ủ ự ủ ườ ọ ắ i h c trong d án, làm cho vai trò c a ng ọ ậ ạ ớ ộ ườ ườ ọ ự i h c). T u trung l ẽ i h c g n v i n i i, GV là ng ả ườ ọ ả ằ ấ ệ ể ể ể
ở ả ề ư ứ ề đã và đang nghiên c u v ộ ữ ấ ph n trên, có r t nhi u tác gi ự ộ ọ ậ ự ướ ỗ ọ ả ụ ứ ề i thu c nh ng lĩnh v c khác nhau, do đó khi nghiên c u v i góc đ các lĩnh v c khoa h c khác nhau ế ừ ướ ọ c tr ộ ả ư ư ụ ụ ộ nào đ a ra m t qui trình chung đ v n d ng PPDHTDA ụ ỉ ư ấ ả ậ ể ậ ụ ộ ộ ủ ướ ộ ố ọ ự ẹ ọ ụ t c các môn h c. Có chăng, ch đ a ra qui trình áp d ng vào m t môn h c c ộ ố
ướ ư c nh sau: quá trình DHTDA g m các b ườ ọ ạ t o vao trò c a ng ầ ỉ ẫ ườ ọ ế ế i ch d n t k các bài t p cho ng dung c n h c (thi ế ộ ơ ọ ẽ i h c, h s nói ít h n. Thay vì là m t chuyên gia, GV s ph i cùng tìm ki m các ng ổ ả i h c. Thông qua PPDHDA, GV cũng có th thay đ i c thông tin liên quan cùng ng ể PP ki m tra đánh giá b ng cách gi m ki m tra trên gi y và tăng vi c ki m tra qua hành đ ng.ộ ộ ố 2.3. M t s qui trình DHTDA ầ Nh đã trình bày ả ạ l PPDHTDA. M i tác gi ứ PPDHTDA, h nghiên c u nhìn nh n nó d ớ v i m c đích ph c v cho chuyên ngành mà h đang đ m nh n chính. Vì th , t ế đ n nay ch a có m t tác gi cho t ể th hay m t lĩnh v c h p nào đó. D i đây là m t s qui trình DHTDA c a m t s tác .ả gi Savoie và Hunghes miêu t ớ ề ả ộ ấ ị ế ấ ủ ề ứ ổ ứ ạ ạ ơ ộ ể ự ộ ợ ế ớ ủ i c a các em HS ề ự ấ ế ạ ả ọ ậ ướ ộ ự ứ ế ị ằ t c HS trình bày k t qu h c t p d i hình th c m t d án ồ 1. Xác đ nh m t v n đ phù h p v i HS. ề ớ 2. Liên k t v n đ v i th gi ả ọ 3. T ch c ch đ xung quanh v n đ (d án), ch không ph i môn h c. ề ế ấ ọ ể ả 4. T o cho HS c h i đ xác đ nh PP và k ho ch h c đ gi i quy t v n đ . ọ ậ 5. Khuy n khích s c ng tác b ng cách t o ra nhóm h c t p 6. Yêu c u t ộ ặ
ch c cho ng trình. có cách nhìn khái quát v m t d án c n t ả ề ộ ự ộ ự ệ ạ ế ầ ấ ả ươ ả i h c th c hi n. Hay nói khác đi, theo tác gi ớ ự ễ ự ợ thì m t d án có th đem l ệ ớ ọ ườ ọ ộ ọ ọ ỉ ọ ẩ ườ ọ ổ ứ ch c DH theo PP này. Trong quá trình chu n b , ng ầ ổ ứ ể ộ ố ể ở ộ ấ ự ị ẩ ệ ệ ậ ị ọ ự ế ệ ự ự ộ ệ ộ ự ự ư ỉ ủ ụ ể ệ c ti n trình th c hi n m t d án c th . ế ị ư ư ả đ a ra quy trình chu n b cho PPHTDA nh sau: ầ
ữ ụ ứ ứ ế ọ ự ữ ộ ố ượ ề ưở ể ự ẽ ớ ộ ự ệ ầ ặ
ệ ự ự ạ ho c m t ch Ở qui trình trên, các tác gi ệ ự ườ ọ i hi u ng ả ặ i h c, có liên h v i th c ti n cu c s ng và đ c qu khi d án đó phù h p v i ng ệ ự t d án không ch gói g n trong m t bài h c, môn h c mà có th m r ng sang bi ị ề nhi u môn h c, mang tính liên ngành. Ngoài ra, qui trình trên cho th y s chu n b là ế ứ h t s c quan tr ng khi t i h c ầ ượ ạ ế c n đ c tr c ti p tham gia vào vi c l p k ho ch, xác đ nh PP làm vi c... Trong quá ế ự trình th c hi n d án, chúng ta luôn khuy n khích s c ng tác làm vi c theo nhóm c a ượ HS. Tuy nhiên, qui trình trên ch a ch rõ đ ị ẩ Ts Lê Th Thanh Th o ấ ọ ừ ộ n i dung c n h c a. Xu t phát t ướ ỏ ị ộ ng b. Xây d ng b câu h i đ nh h ự ễ ự Xem nh ng ai, lĩnh v c th c ti n nào ng d ng nh ng ki n th c đó. ự ụ ể ng, lĩnh v c c th . Ch n m t đ i t ộ ự Hình dung v ý t ng m t d án. Xem HS có th th c hi n vai trò gì trong d án liên quan ch t ch v i n i dung c n h c.ọ ế ế ậ t k bài t p cho HS c. Thi ỗ ợ ệ ế ế t k tài li u h tr cho HS. d. Thi ế e. Lên k ho ch th c hi n d án.
ệ ế ự ề ậ ỏ ệ ề ấ ộ ả qui trình trên tác gi ự ữ ệ ự ng này có vai trò ch đ o toàn b quá trình ng ư ư ự đã đ c p đ n v n đ r t quan tr ng trong vi c xây d ng d ướ ng. Nh ng câu h i ự i h c th c hi n d án. Tuy ỉ ệ ự ủ ậ ự ệ ự ọ ấ ỏ ị ổ ứ ự ch c cho HS th c hi n đó là xây d ng b câu h i đ nh h ườ ọ ướ ộ ự ạ ượ ấ ả t c các giai đo n th c hi n d án. Ch a ch rõ c t ư ự
ị ạ ạ ệ ế ự Vũ Th Kim Oanh ư lên k ho ch th c hi n DHTDA thành các giai đo n nh
ạ ệ ự ề ấ ả ư ề ờ ố ế ườ ọ ấ ạ ạ ọ ề ự ễ ộ ủ ề ị ị ế ờ ự ế ậ ệ ự ự ế ỗ ầ ế ự ệ ự ự ạ ệ ế ả ạ ộ ẽ ự ế ế ấ ế ự ễ ữ ươ ng án gi ẩ ả ạ ộ ạ ộ ộ ả i ủ ự c th c nghi m qua th c ti n. Trong quá trình đó, s n ph m c a d ẩ ự ễ ệ ứ ạ ẫ i l n nhau. Ki n th c lí thuy t, các ph ệ c t o ra. ự ớ ượ ạ ậ ế ẩ ệ ự ả ố ả ể ế ướ ạ i d ng thu ho ch, báo cáo, lu n văn... và t d ể ấ ượ ạ ố ả ậ ặ ệ ậ ộ c t o ra ho c hành đ ng phi
ự ư ự ệ ừ c. T ạ ượ ả ự ả ệ ế ự ệ ệ ữ ự ế ế ừ ệ bên ngoài. c đánh giá t ự ế ươ ạ ố ng đ i. Trong th c t ầ ượ ự ỉ ậ ẫ ạ ủ ự ự ề ki m tra, đi u ch nh c n đ ụ ủ ừ ệ ạ ủ ả ể chúng có th ệ c th c hi n trong t c các giai đo n c a d án, phù h p c u trúc, nhi m v c a t ng d án khác nhau. đây tác gi ầ ủ ả ệ ề ườ ể ượ ữ ỉ qui trình nêu trên tác gi ự ế ướ ậ ệ ự ộ ể ượ ổ ứ c t ừ ệ ượ ị c chu n b chu đáo t ự vi c xác đ nh d ọ ụ ề ư ả ẫ v n ch a làm rõ đ ộ ự ệ ự ạ c l p k ho ch th c hi n d án. M t d án ch có th đ ẩ ườ ọ i h c th c hi n thành công khi nó đ ệ ầ ự ch c ị ự ỏ ị ướ ộ ế ng, các tiêu chí, phi u đánh giá, xây d ng
ứ ụ ủ đ a ra qui trình c a PPDHTDA có ng d ng công ư ổ ủ ng ph thông nh sau: [27] ộ ố ủ ể ấ c 1: ễ ố ớ ậ ủ ữ ộ ườ ọ ố ượ ố ớ ể ề Ở án t ỉ ạ ị đ nh h ẫ ậ v y, qui trình v n ch a làm rõ đ ượ ệ ầ ữ c nh ng vi c c n làm trong quá trình l p d án cũng nh th c hi n d án c a đ ườ ọ i h c. ng ả Tác gi sau: ủ ự ụ Giai đo n 1: Ch n đ tài và m c đích c a d án ệ ụ ị GV và HS cùng đ xu t, xác đ nh đ tài và m c đích d án, chú ý đ n vi c liên h ế ứ ộ i h c cũng nh ý hoàn c nh th c ti n xã h i và đ i s ng, chú ý đ n h ng thú ng ề ề ể nghĩa xã h i c a đ tài. Đ tài cũng có th do HS đ xu t. ệ ề ươ Giai đo n 2: Xác đ nh đ c ng, k ho ch th c hi n ệ ầ C n xác đ nh công vi c c n làm, th i gian d ki n, d ki n v t li u, kinh phí, PP ti n hành và phân công cho m i thành viên trong nhóm. Giai đo n 3: Th c hi n d án, chú ý đ n s n ph m Th c hi n các ho t đ ng trí tu và ho t đ ng th c ti n, th c hành, nh ng ho t đ ng này xen k và tác đ ng qua l ề ượ quy t v n đ đ án và thông tin m i đ ạ Giai đo n 4: Thu th p k t qu và công b s n ph m ả ự ạ ế K t qu th c hi n d án có th vi ượ ẩ ớ c gi đ i thi u công b . S n ph m có th là v t ch t đ ấ ậ v t ch t. ạ Giai đo n 5: Đánh giá d án GV và HS đánh giá quá trình th c hi n, k t qu cũng nh kinh nghi m đ t đ đó rút ra nh ng kinh nghi m cho vi c th c hi n các d án ti p theo. K t qu d án có ể ượ th đ ỉ ệ Vi c phân chia các giai đo n trên ch có tính t ệ ự ể ẽ xen k và thâm nh p l n nhau. Vi c t ợ ấ ấ ả t Ở ự cũng nêu khá rõ và đ y đ các giai đo n c a quá trình DH theo PP d ậ ấ án. Qui trình này là tài li u tham kh o quan tr ng giúp chúng tôi đ xu t qui trình v n ọ ụ ng cho SV ngành GD ti u h c. d ng PPDHTDA trong DH chuyên đ giáo d c môi tr ậ ở Tuy v y, c nh ng n i dung c n th c ệ hi n trong b cho ng ế ự án, đ n vi c xây d ng b câu h i đ nh h ệ ự ự ạ ế k ho ch th c hi n d án... ư ị ả ầ Tác gi Tr n Th Thanh Th y ị ệ ở ườ ngh thông tin trong DH Đ a lí tr ấ ề ướ B ấ ề đ này ph i có tác đ ng r t rõ nét đ i v i cu c s ng th ố ấ v n đ này có th không gi ng nhau đ i v i m i đ i t Tìm hi u các v n đ đang di n ra chung quanh cu c s ng c a HS. Các v n ộ ố ả ng nh t c a các em. Nh ng ng HS.
ấ ế ề ớ ặ i đã và đang ph i đ i m t ả ố ầ c 2 c 3 ng trình GV đang d y có nh ng bài (ph n) nào có n i dung ị ấ c các ữ ộ ọ trên. Đi u này r t quan tr ng vì vi c GV xác đ nh đ ợ ạ ẽ ượ ằ ệ ể ế ề ọ ượ ế ớ ạ ấ ộ c các n i dung phù h p đ ti n hành d y b ng ả ộ ầ ấ ả ề ự c 4 ử ướ : L a ch n m t bài, nhi u bài ho c m t ph n mà GV th y có kh năng s ặ
ị ứ c m c Xác đ nh m c đ t ớ ả ợ ượ ộ ượ ự ị ứ ủ c PPDHTDA. c 5: ậ ứ ộ ư ườ ọ ể ừ i h c đ t c d án phù h p v i trình đ các ủ ầ ườ ọ i h c, các GV c n ph i xác đ nh đ duy c a ng ị đó xác đ nh đ
ở ự c 6 c 7 ướ : Xác đ nh m c tiêu c a d án. ụ ự ướ : Xác đ nh d án. GV c n l u ý khi th c hi n b ẩ ự ủ ủ ự ệ ệ ướ ạ ộ ủ ự ầ ư ừ ậ ự ự ặ ẽ ự ớ ộ ờ ọ ậ ủ ư duy c a ặ ự ị ẩ ề ồ ể ễ ả ứ ễ ố ớ ẩ ả ả ộ ồ ạ ủ ự ự c s n
ờ ề ạ ủ ả ườ ọ ẽ ạ ượ c các m c tiêu mà GV đ ra. i h c s đ t đ ệ GV tìm ki m các tài li u h tr cho quá trình d y c a b n thân và cho quá
ướ ẽ : GV l p các phi u đánh giá bài t p c a ng i h c, GV s phát cho các em ế ậ ủ ự ế ệ ự ở ừ ườ ọ c khi ti n hành th c hi n d án. ỗ ử ụ ộ các trình đ khác nhau. ạ ế ạ ệ ơ ở ậ ậ ắ ấ ậ ộ ế ướ 4 đ n 6 em : GV phân nhóm, m i nhóm có t ậ ạ : GV l p k ho ch s d ng máy tính, truy c p m ng internet,... K ho ch này ộ c GV s p x p m t cách c n th n và tùy thu c vào đi u ki n c s v t ch t ế ế ủ ừ ạ ng, c a t ng đ a ph ề ụ ể ế ng mà GV có k ho ch c th . ệ ự ổ ứ ụ ộ ị ch c m t bu i đ nêu ý t ẩ ươ ổ ể ả ườ : GV t ồ c 13 ấ ị ờ ạ ầ ệ ự ố ủ ệ ườ ọ i h c làm vi c, GV c n th ầ ế ỡ t. ng d n cho các em và giúp đ khi c n thi ả ế ể ướ ủ ẩ ộ ỗ
ổ ứ ự ả ể ế ề ộ ự ế ừ ệ ề ế ỉ ộ ch c th c hi n d án m t c ti n trình t ệ ậ ng v m t d án đ n vi c l p k ho ch t, t ườ ọ ộ ậ ự ể i h c đ c l p th c hi n d án, t o ra ượ ưở i h c, ng ổ ổ ậ ư đã đ a ra đ ấ vi c đ xu t ý t ự ườ ọ ả ế ẩ ệ ẩ ư ả ạ ạ c, các đã đ a ra quá nhi u b ệ ự ệ ậ ự ệ ự ế ệ ự ề ướ ư ỗ ợ ủ ế ậ ổ ứ ự ch c cho ng ố ữ ệ ặ ứ ể ủ ề ấ ầ ở ữ ướ : Tìm ki m nh ng v n đ l n mà th gi B ươ ướ : Tìm trong ch B ề ở ế liên quan đ n các v n đ ọ ự ộ n i dung đó s giúp h l a ch n đ ệ ạ PPDHTDA có đ t hi u qu hay không. ộ ọ B d ng ụ ượ đ ướ B ộ đ nh n th c c a ng em. ị B ộ ị B c này b i vì n i dung c a d ằ ố ố ả án s chi ph i s n ph m d án t đó chi ph i các ho t đ ng c a HS nh m th c hi n ầ ộ ộ ả các d án đó. Chính vì c y, d án ph i có n i dung bao trùm lên toàn b bài ho c ph n ự ợ ả mà GV l a ch n, đ ng th i cũng ph i phù h p v i trình đ nh n th c và t ườ ọ i h c, tránh đ di n ra tình tr ng d án quá khó ho c quá d đ i v i các em. ng ụ ể ướ : Xác đ nh s n ph m c a d án – đó là m t (hay nhi u) s n ph m c th mà c 8 B ườ ọ ượ ả ệ ự i h c ph i hoàn thành khi th c hi n d án, đ ng th i khi hoàn thành đ ng ụ ẩ ph m thì ng ỗ ợ ướ ế B c 9: ườ ọ ọ ủ trình h c c a ng i h c. ậ c 10 B ế các phi u đánh giá này tr ướ c 11 B ướ c 12 B ả ượ ph i đ ủ ừ c a t ng tr ưở ướ B ng d án, giao nhi m v cho các nhóm, ạ ộ cung c p ngu n tài li u tham kh o, l ch ho t đ ng c a phòng máy tính, th i h n hoàn ẩ ả ườ thành các s n ph m d án,... Trong su t quá trình ng ng ẫ ướ ố xuyên đôn đ c, h ổ ứ B c 14: T ch c m t bu i t ng k t đ các em báo cáo s n ph m c a m i nhóm, GV và các nhóm khác cùng nh n xét và cho đi m. Trong quy trình này, tác gi ỉ cách t m và chi ti ự th c hi n, tri n khai d án đ n ng ả s n ph m và báo cáo s n ph m,... Tuy nhiên tác gi ế ạ ướ c này ch y u t p trung vào vi c l p k ho ch th c hi n d án mà ch a làm rõ b ư ế ườ ọ ệ ự ượ i h c th c hi n d án nh th nào, GV h tr , đánh c quá trình t đ ườ ọ ộ ậ giá ng i h c ra sao... M c dù v y, qui trình trên cũng là m t trong s nh ng tài li u ọ quan tr ng là căn c đ chúng tôi đ xu t qui trình c a mình ph n sau.
ƯƠ Ử Ụ CH NG II: S D NG PPDHTDA
ậ ậ ể ụ ắ ử ụ ắ ằ ơ ả ạ ặ ể ứ ả ề ộ ế ệ ụ ấ ủ ậ ủ ớ ợ ả ắ ể ư ắ ọ ữ ụ ụ ọ ậ ụ ộ ố ậ
ọ ầ ượ ọ ẹ ậ ạ ề ư ế ớ ể ụ ộ ọ ủ ự i ề ư ừ ọ ặ ệ ọ t là phát tri n đ ả ứ nghiên c u, đ c bi ế ị ạ i. M c tiêu c a d án không d ng l ỏ c các câu h i mà GV đ a ra. Đi u quan tr ng là các em h c ả ự ọ ự h c, t ế ỉ ắ ắ ổ ứ ọ ế ủ ự ụ ầ ế ượ ạ ộ ủ
ạ ộ ả ữ ườ ọ ọ ậ Ở ự ố ủ ọ i h c là trung tâm c a m i quá trình”. Đi u này có nghĩa là ng ề ừ ệ ư ưở c tham gia vào m i quá trình c a d án, t vi c đ a ra ý t ệ ế ể ạ ọ ệ ự ả ẩ ể ự ạ ự ệ ẩ ủ ạ ự ệ ự ệ ườ ộ ỗ ợ ế ị ề ế ẩ ả ộ ự ự ể ề ỉ ượ ệ ượ ộ ự c c ng tác, h p tác trong quá trình th c ự ề ượ ẩ ự ễ ủ ậ ữ ả ắ
ề ơ ả ố ớ ả ự ắ ơ ượ ể ả c làm vi c (tìm hi u, th o t đ các em đ ự ậ ể ự ệ ứ ổ ả mình khám phá tri th c. Nh ng quan ứ c vào ự ể ữ ơ ộ ể ạ ị ươ ố ự ễ ứ ề ể i đ a ph ượ ọ ườ c phát tri n thêm m t m c. ng xuyên trong quá ắ ả ệ ệ ự ủ 1. Nguyên t c s d ng PPDHTDA Các nguyên t c DH là lu n đi m c b n, có tính qui lu t c a lí lu n DH, có tác d ng ự ọ ậ ỉ ạ ch đ o toàn b ti n trình gi ng d y và h c t p phù h p v i m c đích DH nh m th c ệ ố hi n t t các nhi m v DH đ ra. Căn c vào đ c đi m, b n ch t c a PPDHTDA, chúng tôi đ a ra m t s nguyên t c giúp GV có th áp d ng thành công PPDHTDA. ắ ớ 1.1. Nguyên t c DH t p trung vào nh ng m c tiêu h c t p quan tr ng g n v i các chu nẩ ở ộ ự c m r ng trong DH theo d án không bó h p trong ph m vi m t bài h c mà c n đ ế ả ủ ề ả ả ệ c ch đ , c môn h c th m chí nhi u môn h c,nh th m i phát huy h t hi u qu ự ự ạ ở ệ vi c giúp th c s mà PP này có th mang l ọ ả ờ ượ ườ ọ i đ ng i h c tr l ể ượ ệ ượ c các kĩ c cách làm vi c, kh năng t đ ế ấ ủ ề i quy t v n đ , năng quan tr ng c a th k 21, đó là kĩ năng ra quy t đ nh, kĩ năng gi ắ ị ứ ượ ệ ợ kĩ năng làm vi c h p tác. N m đ c nguyên t c này giúp cho GV không b c ng nh c ộ ể ằ ệ ự ệ ự ch c các d án cho HS th c hi n. Giúp GV hi u r ng m t trong vi c xây d ng và t ố ọ ự ỉ ả ọ i quy t m c tiêu c a bài h c, môn h c mà quan tr ng là giúp t thì không ch gi d án t ệ ườ ọ c PP làm vi c và kĩ năng c n thi i h c có đ cho ng t. ườ ọ ả ắ i h c là trung tâm c a ho t đ ng DH 1.2. Nguyên t c DH đ m b o ng ủ ệ ộ PPDHTDA là m t trong nh ng PPDH hi n đ i, phát huy cao đ tính tích c c ch ộ ấ ạ ủ đây chúng tôi mu n nh n đ ng, sáng t o c a ng i h c trong quá trình h c t p. ằ ườ ườ ọ ạ i m nh r ng “ng ủ ự ề ộ ả ượ ọ ng v m t h c ph i đ ả ế ậ ạ ự d án, l p k ho ch th c hi n d án, t o ra s n ph m đ n vi c ki m tra, đánh giá quá ệ ế ệ ự ự trình th c hi n d án, t o ra s n ph m đ n vi c ki m tra, đánh giá quá trình th c hi n ườ ọ ủ ả i h c th c hi n d án, GV đóng vai trò là c a b n thân, c a b n... Trong quá trình ng ệ ng i c ng tác, h tr ,... và không can thi p quá nhi u đ n vi c quy t đ nh s n ph m ệ ủ c th c hi n thành công khi các em hi u rõ v nó, các em c a các em. M t d án ch đ ứ ợ h ng thú tham gia vào th c hi n, các em đ ề ả ế ị ệ c quy n quy t đ nh v s n ph m c a mình. hi n và các em đ ợ ả ự 1.3. Nguyên t c DH đ m b o s phù h p gi a lí lu n và th c ti n ả ả ắ ề ọ V c b n thì m i quá trình DH đ u ph i đ m b o nguyên t c này. Song đ i v i ể ộ ầ ượ c hi u r ng h n đôi chút. Các d án mà GV t PPDHTDA thì nguyên t c này c n đ ứ ể ộ ơ ộ ố ể ệ ch c đ HS th c hi n ph i là m t c h i t ư ệ ả ậ lu n, tranh lu n, kh o sát, thí nghi m,...) đ t ọ ượ ậ ụ ơ ộ ể ơ ọ tr ng h n nó là c h i đ các em v n d ng ngay nh ng tri th c các em h c đ ự ế ờ ố ế ả ả ữ đ i s ng. Nh ng d án này ph i là c h i đ các em tìm hi u gi th c t i quy t ờ ạ ề ấ ữ ng các em đang sinh s ng. nh ng v n đ mang tính XH, tính th i đ i ngay t ộ Chính vì đi u này mà tính th c ti n trong DHTDA đ ả 1.4. Nguyên t c đ m b o tính khách quan, khoa h c, th ự trình đánh giá vi c th c hi n d án c a HS
ầ ủ ự ọ ự ạ ớ ả , trái l ố ự ả ế ễ ệ ệ ạ ụ ọ ệ ữ ề ể ệ ị ẫ ộ ộ ọ ỉ ạ ả ệ ư ề ạ ế ạ ộ ụ ể ệ ượ ụ ằ ơ ứ ế ng d n trong bài h c, GV bi ằ ả
ọ ộ ả ầ ủ ự ổ ứ ố ch c đánh giá th ự quan tr ng góp ph n đ m b o cho s thành công c a các d ự ườ ng xuyên và đ nh kì. Nh ng d án s thành công h n n u ượ ị ẩ ư ả ẽ ủ
ậ ự ự ớ ố ế ơ ự c th c ậ ạ ng. Mu n v y, GV c n xây d ng k ho ch đánh t, t m . T t c các tiêu chí đánh giá ph i đ ậ ướ ả ế ầ ả ượ ụ ể c c th hóa thành ế ẫ ử ụ ả ư ệ ự ố ượ ề ng: GV, các b n trong l p và chính b n thân các em, th m chí ư ng khác nh HS trong tr ỉ ấ ả ế ỉ ế ng d n s d ng các phi u
ả ạ ậ ệ ệ ươ ự ỗ ợ ủ ng ti n kĩ thu t hi n đ i
ạ ẽ ủ ệ ọ ệ ể ậ ụ ớ ự ệ ệ ứ ấ ầ ạ ọ ế i càng tr nên ở ẽ ự , các d án mà các GV t ự ự ề ể ả ệ ậ ố ậ ặ ươ ệ ệ ng ti n kĩ thu t đ c bi ơ ẽ ễ ờ ệ ệ ệ ế ổ ậ ng ti n này các em s d dàng h n trong vi c trao đ i, tìm ki m tài li u, thu th p ự ệ ấ ớ ọ ể i m c tiêu r t quan tr ng đó là hình thành và phát tri n ng t ướ ủ i h c các kĩ năng c a con ng ng ậ ọ ố ươ ậ ợ ả ử ụ ế ế ệ ế ố ư ậ ạ ng ti n, máy ghi âm,
ậ ụ ắ ầ ủ
ề ộ ố ượ ủ ệ ớ ph n trên, chúng ta đã đ , c gi ờ ứ ữ ả ớ ả i thi u v m t s qui trình DHTDA c a các tác gi ề có đi u ki n, th i gian nghiên c u nh t đ nh v PPDH này. V i nh ng ể ể ư ố ớ ụ ề ng I, có th đ a ra qui trình phù ườ ng cho SV ngành giáo d c ệ ư ọ ề ể ự ự ấ ị ậ ự ụ ự ẩ M c đích đ u tiên c a vi c đánh giá d án trong l p h c d a trên d án là thúc đ y ệ ọ ơ ẻ i nó là vi c h c và c i ti n vi c d y. Đánh giá không ph i là ho t đ ng đ n l ố ị ộ m t quá trình di n ra liên t c trong su t d án. Đánh giá liên t c và đ nh kì là khâu c t ế ủ c nh ng gì đã y u c a DHTDA, có ý nghĩa quan tr ng trong vi c giúp HS th hi n đ ọ ằ ụ ở h c b ng nhi u cách khác nhau. Đánh giá tr thành m t công c nh m m c đích cho ầ ở ờ ế ệ ắ ơ ệ ả các em. Nh vi c c i thi n h n là ki m tra vi c n m ki n th c m t cách đ n thu n ướ ơ ề đánh giá đ nh kì thông qua các h t nhi u h n v nhu ể ề ầ ủ c u c a các em cũng nh có th đi u ch nh vi c gi ng d y nh m giúp HS đ t k t qu ố ơ t h n. t ư ậ Nh v y, m t nhân t án là t ệ vi c đánh giá quá trình cũng nh s n ph m th c hi n d án c a các em đ ạ ở ệ hi n b i nhi u đ i t ố ượ ườ các đ i t ộ giá m t cách chi ti ụ ự ừ t ng m c xây d ng trong các phi u phát t n tay HS và h ộ này m t cách rõ ràng. ắ ả 1.5. Nguyên t c đ m b o có s h tr c a các ph trong quá trình DH ệ ứ Ngày nay, v i s phát tri n vô cùng m nh m c a khoa h c công ngh thì vi c ng ố ớ ạ ụ t. Đ i v i d ng các công ngh , kĩ thu t hi n đ i vào trong quá trình DH là r t c n thi ậ ả ở PPDHTDA thì vi c ng d ng các thành qu khoa h c kĩ thu t này l ổ ứ ệ ự ọ ch c cho HS th c hi n mang tính liên quan tr ng, b i l ả ệ ở nhi u lĩnh v c khoa ngành, đa ngành. Các em ph i tìm hi u, kh o sát, th c nghi m ế ự ỗ ợ ắ ả ầ ự ọ h c khác nhau. Mu n v y trong quá trình th c hi n HS ph i c n đ n s h tr đ c ự ủ ạ l c c a các ph t là máy tính và m ng internet. Nh các ươ ph thông tin và th c hi n các thao tác tính toán. ụ ơ ữ H n n a, PPDHTDA h ở ườ ọ ố ườ ở ế ỉ i th k 21, vài trong s các kĩ năng này là kĩ ờ ố ổ ụ ứ năng ng d ng khoa h c kĩ thu t vào đ i s ng, kĩ năng h p tác, trao đ i, kĩ năng báo ệ ế ầ ng ti n kĩ cáo, thuy t trình,... Mu n v y, rõ ràng HS c n ph i s d ng đ n các ph ệ ươ thu t hi n đ i nh : máy tính k t n i internet, máy chi u đa ph ghi hình,... Trên đây là 5 nguyên t c c n tuân th trong quá trình v n d ng PPDHTDA vào quá trình DH nói chung. 2. Qui trình DHTDA Ở ầ ấ ị ệ ề nhóm tác gi ư ở ươ ủ ừ ế u, khuy t đi m c a t ng qui trình đã phân tích ch ợ ụ h p cho vi c DHTDA đ i v i chuyên đ giáo d c môi tr ể ti u h c nh sau: ướ B c 1: Xác đ nh v n đ đ xây d ng, hình thành d án. ướ B c 2: L p d án
ụ
ổ ệ ế ả ế ề ộ chi ti ỗ ướ ụ c c ụ ủ t v n i dung, nhi m v c a GV và HS trong m i b
ị ấ ự ề ể
ấ ạ ự ưở ư ể , đ có đ ự ng v d án, có th nói đây là giai đo n c d án kh thi có ậ ủ ụ ả ắ ự c m c tiêu c a môn h c thì GV tr ọ ụ ả ắ ộ ế ợ ứ ề ề ự ự ễ ả ộ ự ộ ọ ượ ứ ủ ể ệ
ố ệ ứ ủ ả ự ự ả t có kh năng mang l ề ấ và các v n đ mà ng ạ ộ ế ố c các y u t ề ạ i hi u qu là m t d án nghiên c u sâu v các ch ể ế ợ ự ườ ọ i h c th c s mu n tìm hi u. Các d án k t h p ế ế t k , công ngh , c ng ớ ộ ươ ộ ự ố ạ ằ ng trình nh m giúp ng ế ự ễ ệ ộ ườ ọ ề ộ ể i h c tìm hi u v n i ộ ố t. Trong th c ti n DH, có m t s ườ ng đ ệ ạ ự ọ ớ ộ ự ồ : Nh ng d án này th ữ ụ ọ ươ ự ạ ắ ọ đ a ph ủ ợ ở ị i ạ ng. ấ i h c t k nh m cung c p cho ng ườ ằ ộ ể ươ đ a ph ượ c thi ườ ọ ẽ ờ ộ ộ ỏ ử ệ ả ạ ị ườ ọ ế ế ố i khác, s ng trong i h c s vào vai m t ng ấ ị ạ ạ i th i gian và không gian nh t đ nh. Mô ph ng ạ ề ả ể i nhi u hi u qu hay t o c s th u c m t ữ ế ế Nh ng d án này d a trên nhu c u th c t c t o ự ế ườ ọ ỗ ự ệ ầ ỏ ạ ự ự ề ầ ấ ể ượ ạ hay có th đ ả ự i h c ph i xây d ng ề ự ế ả ấ i pháp cho các v n đ th c t . ả i pháp cho các i h c đ xu t gi ự ậ ấ ế ự ự ộ ố ự ề: Có m t s d án yêu c u ng ườ ọ ề ỗ ự ệ ể ồ ự ữ ậ ề ủ ớ ữ ấ ể ề ủ ộ ọ ầ ả ồ ấ ầ ồ ơ . Các d án này có th g m các chu i s ki n đáng tin c y hay nh ng . Có th là nh ng v n đ c a l p h c hay trong nhà ề ớ t k sân ch i, v n đ c a c ng đ ng b o t n đ m l y, hay v n đ l n ủ ự ụ ụ ệ ự ự ế ớ ớ ợ ệ ế ự ự ế khi h p tác tr c tuy n v i các l p
ướ ầ ị : Đây là các ho t đ ng yêu c u đ nh h ượ ự ng trong đó m t s hay t c thi ấ ả t c các ế ế t k i h c s d ng l y t ộ ố ấ ừ ngu n Internet. Các d án này đ ế ợ ồ ứ ắ
ướ ệ B c 3: Giao nhi m v ướ ệ ự ự B c 4: Th c hi n d án ướ ẩ ả B c 5: Trình bày s n ph m ướ B c 6: T ng k t, đánh giá. ướ D i đây là mô t th .ể 2.1. Xác đ nh v n đ đ xây d ng thành d án ề ự ệ ư ướ B c này th c ch t là vi c đ a ra các ý t ế ứ ượ ự ở ẽ ể h t s c quan tr ng nh ng cũng c c kì khó khăn. B i l ướ ứ ể th đáp ng đ c tiên ph i n m th t ch c n i ơ ữ ọ ế dung ki n th c c a môn h c mình ph trách, khó khăn h n n a là GV ph i có ki n ế ổ ứ ỗ ổ ứ ch c thành m t d án phù th c liên môn đ xâu chu i, t ng h p các ki n th c đó t ờ ự ả ọ ớ ợ h p v i đi u ki n th c ti n là đi u quan tr ng là d án ph i mang tính xã h i, th i s sâu s c.ắ ộ ự M t d án t ề ự ế đ th c t ượ ho t đ ng đóng vai m t cách sáng t o, thi đ ạ ủ ề ồ đ ng v i các ch đ đa d ng trong ch ề ữ ể ệ ượ c nh ng đi u mà các em bi dung và th hi n đ ư ượ ổ ứ lo i d án th ch c nh sau: c t ụ ụ ộ ườ H c thông qua vi c ph c v c ng đ ng ng g n v i c ng ớ ườ ọ ươ ị ồ ố đ ng đ a ph ng và cho phép ng i h c áp d ng bài h c trong l p h c vào tình hu ng ạ ự ế ế ẳ th c t . Ch ng h n, xây d ng k ho ch đ làm s ch kênh th y l ng hay ế ế ộ ở ị ơ thi t k m t sân ch i cho công viên ự ữ ỏ Mô ph ng – đóng vai : Nh ng d án này đ ự ế ầ ệ m t kinh nghi m th c t đ u tay. Ng ỏ ạ ố i tái t o l m t tình hu ng mô ph ng l ệ ấ ữ và đóng vai là cách r t h u hi u đ ph n ánh l ch s , mang l ố ượ ự ấ ả t. đ ự Xây d ng và thi t k : ở nên b i chu i s ki n đáng tin c y. Các d án này đòi h i ng ậ ượ c mô hình th c s hay l p k ho ch đ xu t gi đ ế ấ ả i quy t v n đ Gi ề ự ế ấ v n đ th c t ự ế ề ấ v n đ đang tranh cãi trên th c t ấ ư ế ế ườ ng nh thi tr ấ ư ự ơ h n nh s nóng lên c a trái đ t. ự ế : Nh ng d án này là các nhi m v giáo d c th c hi n tr c tuy n. ữ ự ợ H p tác tr c tuy n ọ ậ ệ ấ Các d án cung c p kinh nghi m h c t p th c t ả ộ ồ khác, các chuyên gia hay c c ng đ ng. ạ ộ ứ Tra c u web ườ ọ ử ụ thông tin mà ng ế ộ ệ nh m đ n vi c lĩnh h i và tích h p ki n th c. ậ ự 2.2. L p d án
ẩ ủ ị ủ ủ ế ể ể ướ ớ ướ ướ ệ ự c chu n b c a GV và HS (ch y u là c a GV) tr ế ị ệ
ụ ệ ậ ồ ề ơ ả ị Có th hi u đây là b c khi HS ự ế ự ắ b t tay vào th c hi n d án. B c này có vai trò l n trong vi c quy t đ nh đ n s ủ ộ ự thành công c a toàn b d án. ự ạ ế V c b n, khâu l p k ho ch d án bao g m các nhi m v sau: ụ ủ ự 1. Xác đ nh m c tiêu c a d án ị ữ ụ ả ầ ữ ặ ệ ứ ổ ứ ầ t là nh ng kĩ năng t ấ ể ạ ượ ạ ượ ư ụ ộ ệ ự ự ự ự ế c nh ng ki n ậ duy b c cao. ủ ự c m c tiêu c a ị Vi c xác đ nh m c tiêu yêu c u GV ph i xác đ nh rõ HS c n đ t đ ệ th c, kĩ năng, thái đ nào qua d án này, đ c bi ố t nh t đ đ t đ T ch c th c hi n d án có th c s là cách t mình hay không? ỏ ị ấ t l p b câu h i khung. ướ ở ờ ấ ự ố ự ạ ộ ộ ộ ẫ ấ ằ ệ ể ưở ỏ ế ữ ệ ọ ỏ ế ướ ồ ệ ộ ỏ ộ
ỏ ỏ ọ ố ớ ọ ọ ố ả ậ ấ ầ ầ ủ ữ ữ i thi u khái quát, đ y đ nh ng ý t ạ
ạ ố ữ i. Đ i v i lo i câu h i này, câu tr l ườ ượ ự ườ ọ ớ ỏ ộ ụ c s quan tâm c a ng ả ườ ọ duy b c cao; câu h i khái ả ườ ả ờ i th ng không có trong ề ự ế . ậ ị ữ i h c ph i phân tích t ố ớ ỏ ỏ ng là nh ng câu h i khái quát v th c t ầ ư ủ i h c v i yêu c u t ữ ư duy, áp d ng nh ng giá tr và gi i thích nh ng ệ ỏ ưở ữ ệ ụ ể ố ớ ừ ng c th đ i v i t ng ể ọ ọ các môn khác nhau có th dùng cùng ố ặ ọ ủ ủ ề ộ ộ ấ ệ ấ ố ỏ
ư ấ ặ ậ ằ ỏ ế ậ ứ i theo cách ti p c n sáng ự ế ự ệ ế ộ ạ i các s ki n. ki n gi : ượ ế ụ ể ả ờ ườ ả ả i ph i rõ ràng, ph i đúng hay c th , th c x p vào ng đ
ể ạ ắ ỗ ợ ề ộ ụ ữ ế ỏ ọ ỏ
ủ ệ ẩ ệ ơ ẻ ớ ọ ạ ộ ạ ả i, nó là m t quá ố ự ụ ễ ệ ọ , trái l ị ụ ể ệ ượ ườ ọ i h c th hi n đ ộ ụ ề ở ộ ế ậ 2. Thi ẽ ỏ ộ ng s cung c p cho HS m t cái nhìn xuyên su t d án, B câu h i khung đ nh h ự ỏ ể ư ồ đ ng th i giúp các em phát tri n t các c p đ . B câu h i giúp d án t o ra s duy ữ ệ ộ ấ cân b ng gi a vi c th u hi u n i dung và vi c khám phá nh ng ý t ng h p d n ươ ớ ợ ở ng trình bao g m các khi n vi c h c tr nên phù h p v i HS. B câu h i khung ch ẫ ọ ỏ ng d n HS trong vi c ti p câu h i khái quát, câu h i bài h c, và câu h i n i dung h thu bài h c.ọ Câu h i khái quát ưở ệ ng xuyên su t các môn h c. Câu h i khái Gi quát cung c p c u n i gi a các bài, ph m vi môn h c, th m chí c khóa h c trong ộ m t năm. ả ờ ề ư Đ a ra nhi u câu tr l ộ m t cu n sách. Chúng th Thu hút đ quát bu c ng ủ kinh nghi m c a mình. ọ ủ ể Câu h i ch đ / bài h c ở Có đáp án m , lôi cu n các em vào vi c khám phá nh ng ý t ở ch đ , môn h c ho c bài h c. Các nhóm GV ề ỏ m t câu h i bài h c c a nhóm cho m t v n đ chung, vi c th ng nh t câu h i khái quát thông qua nhóm. ổ ợ ả ề ữ Đ a ra nh ng v n đ ho c kích thích th o lu n nh m b tr cho câu h i khái quát. ả ờ Khuy n khích khám phá, duy trì h ng thú, cho phép HS tr l ả ỏ ạ t o, đ c đáo. Các câu h i lo i này kích thích HS t ỏ ộ Câu h i n i dung Đi n hình là có câu tr l ỏ lo i câu h i “đóng”. ẩ S p x p theo nh ng tiêu chu n v n i dung, m c tiêu DH, h tr cho các câu h i khái ư quát cũng nh câu h i bài h c. ậ ế ạ 3. L p k ho ch đánh giá ệ ọ ầ ụ M c đích đ u tiên c a vi c đánh giá trong l p h c hi n nay là thúc đ y vi c h c và ộ ệ ạ ả ế c i ti n vi c d y. Đánh giá không ph i là ho t đ ng đ n l ố ế ủ trình di n ra liên t c trong su t d án. Đánh giá liên t c và đ nh kì là khâu c t y u c a ữ c nh ng gì đã DHTDA, có ý nghĩa quan tr ng trong vi c giúp ng ệ ả ọ ằ h c b ng nhi u cách khác nhau. Đánh giá tr thành m t công c giúp cho vi c c i
ờ ơ ể ệ ự ề ế ướ ầ ủ ự ệ ơ ỉ ằ ả ệ ư ả ố ạ ế ườ ọ ộ ẫ ng d n trong bài h c, GV bi ạ ể ề t
ệ ầ ậ ể ể ế ượ c DH này, vi c đánh giá c n t p trung vào các
ụ ư ế ữ ng đ n các m c tiêu h c t p nh th nào? ư ọ ậ duy nào? ệ ứ ả ế ẩ ử ụ ộ ệ ề ệ ả ủ ạ ộ t? ề ệ ấ ẽ ượ ơ c tham gia nhi u ự ả ế ế
ệ ề ế ụ ự ế ể ư ữ c trong h c t p. ợ ự ệ ọ ủ đánh giá vi c h c c a chính mình. ọ ậ ả ạ ượ ữ
ồ ừ HS. ở ứ ộ ệ ể , ki m soát c khích l ị ệ ọ ự ẳ ẽ ượ m c đ này, HS s đ ể ủ ả kh ng đ nh thành công c a b n thân. Đ giúp HS thành công, GV
ự ế ữ ồ ừ ạ ế ợ ữ ả ả ọ b n ả
ả ươ ọ ậ ệ ớ ẩ ng lai. ế ế t k các ho t đ ng ố ề ằ ế ự ể ả ờ ề ơ ộ ọ ậ ủ ệ ụ ư ạ c m c tiêu đã đ ra. B ng nghi p v s ph m c a mình, GV ệ ề ế ấ i quy t v n đ , th c hi n ộ ố c v i cu c s ng bên ộ ố ấ ế ả ệ ượ ớ i các câu h i khung, liên h đ ự ự ỏ ề ủ i quy t m t s v n đ c a cu c s ng th c. ướ ậ ệ ự ầ ọ ủ ế ụ ỗ ợ ồ ư ệ ệ ặ ấ ố ớ ề ế ọ ệ ấ ị ư ệ ộ ọ ủ ả ỗ ợ ướ ụ ộ ỉ ụ ể ệ ộ ọ
ụ
ổ ọ ể ể ướ ự ầ ộ ổ ứ ch c cho HS th c hi n d án, GV c n dành ra m t bu i h c đ tri n ế ệ ự ầ thi n h n là bài ki m tra đ thông minh hay là s tích lũy các s ki n. Nh đánh giá ề ọ ị đ nh kì thông qua các h t nhi u h n v nhu c u c a ng i h c cũng nh có th đi u ch nh vi c gi ng d y nh m giúp HS đ t k t qu t h n,ơ Đ tri n khai thành công các chi n l ụ ể ư khâu c th nh : ướ ế HS h ử ụ HS s d ng nh ng kĩ năng t ớ ợ HS tích h p và s d ng thông tin m i hi u qu đ n m c nào? ơ ườ ọ i h c? Đi u gì thúc đ y đ ng c ng ặ ệ Hi u qu c a các ho t đ ng can thi p đ c bi ườ ọ ự Trong đánh giá d a trên vi c l y ng i h c làm trung tâm, HS s đ ầ ề ơ ộ ể ọ ậ ơ h n vào các quá trình đánh giá, c n thêm nhi u c h i đ h c t p và th c hành h n: ạ ậ ụ ể ự L p k ho ch d án, b ng ki m m c và phi u đánh giá d án. ợ ử ụ ự S d ng g i ý giúp HS suy nghĩ và t ụ ậ Xác l p m c đích, nhi m v , d đoán v k t qu đ t đ ỉ ọ ượ c nh ng khó khăn có th có trong quá trình h c, đ a ra nh ng g i ý chi n Ch ra đ ụ ắ ượ c kh c ph c. l ả ổ Trao đ i ph n h i t Khi tham gia vào quá trình đánh giá ượ đ c vi c h c, t ấ ầ c n cung c p: ẩ Các chu n rõ ràng. ộ ủ ơ ộ ể Nh ng c h i đ theo dõi s ti n b c a chính mình. ẻ ớ ạ ồ ể ậ Các PP thu th p ph n h i đ chia s v i b n h c, k t h p nh ng ph n h i t ọ ể ệ ệ h c đ tăng hi u qu công vi c. ủ ể ờ Th i gian đ đ hoàn thành công vi c và các s n ph m. ụ ậ ỗ ợ H tr xác l p m c đích h c t p m i trong t ạ ộ 4. Thi ự ầ ể ạ Ở đây, GV c n xây d ng các tình hu ng đ t o nhi u c h i h c t p phong phú cho ụ ạ ượ ằ ườ ọ ng i h c nh m đ t đ ươ ế ự ế ng án khuy n khích HS tìm ki m cách gi d ki n các ph ụ ọ ậ ệ các nhi m v h c t p đ tr l ộ ố ả ọ ớ ngoài l p h c và gi ệ ạ ế ữ c l p k ho ch th c hi n d án, GV c n Ngoài nh ng nhi m v nêu trên, trong b ạ ủ ả ệ tìm ki m các tài li u h tr cho quá trình d y c a b n thân và cho quá trình h c c a ầ ế HS. Các tài li u này bao g m các tài li u vi t, in n nh các trang web ho c các ph n ủ m m có n i dung liên quan đ n n i dung c a bài h c. Đ i v i các tài li u h tr cho ấ ng quá trình h c c a HS, GV l u ý ch cung c o các tài li u mang tính ch t đ nh h ộ ệ ự ứ ch không ph i các n i dung c th , vi c l a ch n tài li u nào thì hoàn toàn ph thu c vào HS. 2.3. Giao nhi m vệ c khi t Tr ự khai d án đ n HS. Lúc này GV c n:
ộ ắ ệ đây, GV c n giúp HS n m ầ ự ắ ủ ự Ở t c a d án. ẩ ả ầ ệ ự ầ ệ ệ ự ệ ầ ụ ể ề ả ấ ạ ặ ộ ớ ặ ệ ể ớ ề i d án. ớ ề ề ậ ệ ớ i HS. ở ộ ầ ề ộ ố ấ
ự
ắ ệ ụ ụ ể ầ ả ế ụ ế ừ ượ ộ c n i dung c a d án, các nhi m v c th c n gi ệ ự ể ậ ệ i quy t t ng nhi m v trong d án. ị ể ự ủ ự ạ ự ộ ậ ặ ả ả ự ạ ộ ế ộ ạ ộ ắ ể ướ ượ ặ các nhóm, GV t ế ể ạ ể ầ ỗ ng. Yêu c u m i nhóm n p l ặ c. Sau khi g p riêng l ầ ế ủ ệ ự ế ế ể ẻ ử ụ ổ ạ ự t k đ đánh giá quá trình th c hi n d án c a nhóm b n.
ổ ứ ổ ể ả ờ ạ ề ự ệ ự ả ự ộ ệ ế ẩ ậ ổ ậ ờ ư ệ ủ ả ồ ề ế ể ả ạ ằ ế ế ế t k ) ổ
ế ợ ủ ự ệ ố ả ự ẩ ủ ừ ệ ự ạ ậ ủ ề ế ữ ế ầ ư ậ ề ầ ự ề ấ ượ ệ ự ố ể ự ẩ ả ể ữ ớ ố ủ ng s n ph m th c hi n d án c a các nhóm. Công b đi m s ấ ắ ng đi m cho nh ng cá nhân xu t s c, có đóng góp l n cho thành ủ ấ ắ ể ư ạ ư ệ ủ ườ ự ả i trong th vi n c a tr ể ng đ ọ ả ể ớ i thi u tên d án và n i dung tóm t Gi ượ c: Các em c n làm gì? Yêu c u c th v s n ph m sau khi th c hi n d án là gì? đ ớ i thi u tài li u tham kh o: GV c n cung c p cho HS danh sách các tài li u tham Gi ọ ứ ả kh o (sách giáo khoa, giáo trình, bài nghiên c u khoa h c, bài báo, t p chí,... ho c các trang web có n i dung liên quan), ho c cũng có th gi i thi u v i HS các chuyên gia v ấ ớ ự các v n đ có liên quan t ả ệ ự ự ạ Th o lu n v i HS v các giai đo n th c hi n d án. ổ ế ự ẫ ả ướ ng d n th c hi n t Ph bi n tiêu chí đánh giá và b n h ờ ắ Nh c nh HS m t s v n đ khác: th i gian hoàn thành, tinh th n, thái đ làm vi c,...ệ ệ ự 2.4. Th c hi n d án ả ế Sau khi đã n m đ i quy t. Các ệ ế ừ ậ nhóm HS th o lu n đ l p k ho ch th c hi n d án, phân công công vi c đ n t ng ả thành viên trong nhóm và các em đ c l p gi ế ế Khi d án đang ti n tri n, GV g p các nhóm đ nh kì đ xem xét các k ho ch hành ạ ộ đ ng và đ m b o là các em đi đúng h i m t k ho ch ổ ứ ỉ hành đ ng hoàn ch nh đ GV n m đ ch c cho các nhóm g p nhau đ trao đ i ý ki n. Yêu c u HS s d ng các lo i phi u mà GV thi ả ẩ 2.5. Trình bày s n ph m ệ ự ự ch c m t bu i đ các nhóm HS trình bày s n H t th i h n th c hi n d án, GV t ế ử ạ ủ ph m v d án c a mình. Các nhóm c đ i di n trình bày k t qu th c hi n d án ủ c a nhóm mình. Các nhóm khác theo dõi, th o lu n, trao đ i, nh n xét, đóng góp ý ố ế ki n v k t qu làm vi c c a nhóm b n đ ng th i đ a ra đánh giá (b ng đi m s ) theo các tiêu chí đã nêu trong các phi u đánh giá (mà GV thi ế 2.6. T ng k t, đánh giá ọ ế đánh giá c a nhóm th c hi n, đánh giá Đ n đây GV k t h p m i quá trình đánh giá: t ủ ể ị ủ c a nhóm b n, đánh giá c a GV (đánh giá đ nh kì và đánh giá s n ph m cu i cùng) đ ả ự ư đ a ra k t lu n v k t qu th c hi n d án c a các nhóm HS, c a t ng HS. Lúc này ậ GV c n đ a ra nh ng nh n xét: ệ ủ ộ Nh n xét v tinh th n, thái đ làm vi c c a các nhóm, các cá nhân trong quá trình ệ ự th c hi n d án. ậ Nh n xét v ch t l ưở ủ ừ c a t ng nhóm; th công c a nhóm mình. ủ ẩ L a ch n ra s n ph m c a nhóm xu t s c đ l u l ườ ướ tham kh o và trình bày tr c toàn th HS trong tr ng.
ụ ể ự 3. D án c th
ế Phi u đánh giá bài trình bày ấ ắ Xu t s c Khá Trung bình Y uế
ổ ứ T ch c
ườ ữ ể c chuy n ơ ể c chuy n ế ị ấ ầ ậ
ệ
ế ố ố
ẩ ộ ệ
ộ
ể 3 – 0 ắ ầ B t đ u bài ế thuy t trình không thuy t ế ph c.ụ c ướ Các b ế ể chuy n ti p gi a các ý thô và không logic. Không có dàn ý logic cho bài thuy tế trình. ọ Đ c các trang trong bài ễ trình di n đa ươ ng ti n ph và không ị ẩ chu n b cho bài thuy t ế trình. ươ ươ ệ 10 – 9 ắ ầ B t đ u bài ộ ế thuy t trình m t ụ ế cách thuy t ph c ượ ự và gây đ c s quan tâm c a ủ ườ ng i nghe ướ Các b ữ ti p gi a các ý nh p nhàng, logic và không v p váp ế ậ K t lu n đã tóm ộ ắ ượ c m t cách t đ t ả ệ hi u qu bài thuy t trình và ấ ớ th ng nh t v i toàn bài. ị Chu n b kĩ cho ế bài thuy t trình và ụ không ph thu c vào các trang trong ễ bài trình di n đa ệ ng ti n. ph 8 – 7 ắ ầ B t đ u bài ộ ế thuy t trình m t ế ụ cách thuy t ph c ư ắ ầ và h u nh n m ắ ượ ự ứ b t đ c s h ng ủ thú c a ng i nghe. ướ Các b ế ữ ti p gi a các ý ị nh p nhàng và h u ư nh logic. ế ậ K t lu n đã tóm ế ắ ượ c bài thuy t t t đ ấ ố trình và th ng nh t ớ v i toàn bài. ị ẩ Chu n b khá kĩ ế cho bài thuy t trình ộ ụ và ph thu c ề không nhi u vào các trang trong bài ễ trình di n đa ng ti n. ph 6 – 4 ắ ầ B t đ u bài ộ ế thuy t trình m t ố ươ ng đ i cách t ụ ế thuy t ph c. c ướ Các b ữ ế ể chuy n ti p gi a các ý khá logic ặ m c dù h i v ng.ụ ế K t lu n đã t ắ không tóm t ả ượ hi u qu đ c ế bài thuy t trình và các ý không ấ ớ th ng nh t v i toàn bài. ụ Ph thu c ề nhi u vào các trang trong bài ễ trình di n đa ệ ươ ph ng ti n đ ế thuy t trình
ậ Câu h i ỏ bài h cọ Đóng vai ế ế ậ ộ ố ầ Nh p vai trong h u ế h t bài thuy t trình ậ Nh p vai trong ố su t bài thuy t trình Nh p vai trong ầ ủ m t s ph n c a ế bài thuy t trình
ườ i nghe ủ
ế ề Chi u sâu ủ c a bài thuy t ế trình c mô ả ườ Ng i nghe khá ể ượ hi u đ c ý c a ế ườ i thuy t trình. ng ậ ậ L p lu n và các ví ụ ề ượ d đ u đ ả ả và gi t i thích.
c mô t ả ề ậ
ườ Ng i nghe hoàn ể ượ c ý toàn hi u đ ế ườ ủ i thuy t c a ng ậ ậ trình. L p lu n và ụ ượ các ví d đ c mô ả ả i thích rõ và gi t ràng. ỗ ự ế N l c h t mình ấ và cung c p nhi u ụ ể ỗ ợ ví d đ h tr cho ậ ủ ậ l p lu n c a mình. ỗ ự Khá n l c và ụ ể ấ cung c p ví d đ ậ ỗ ợ h tr cho l p lu n ủ c a mình. ậ ủ i nghe Ng ớ ả ph i đoán m i ủ ể ượ c ý c a hi u đ ườ i thuy t ng ậ ậ trình. L p lu n ượ và c mô t đ ộ ả i thích m t gi ầ ph n nào đó. ỗ ự Ít n l c và ụ ấ cung c p ít ví d ể ỗ ợ ậ đ h tr cho l p ậ ủ lu n c a mình. Không nh p ậ vai trong su t ố bài thuy t ế trình ườ Ng không hi u ể ủ ượ c ý c a đ ế ườ ng i thuy t trình. L p ậ ậ lu n không ả ượ đ và gi i thích. Không có nỗ ụ ự l c và ví d ể ỗ ợ đ h tr cho ậ l p lu n c a mình
ế Phi u đánh giá trang web
c ệ ệ ế ế t k Thi ố ụ và b c c ượ ệ ạ ặ ng ưở ệ ươ Y uế 3 0 ệ ạ T o ra tài li u ỗ ợ không h tr cho trang web ho c không ợ ớ thích h p v i ủ ề ch đ .
ể ỗ ợ Trung bình 6 4 ạ T o ra ít tài ỗ ợ li u h tr cho trang web ho cặ ị ả gi m giá tr ủ c a ý t ng và không thích ủ ớ ợ h p v i ch đ .ề
ố ụ ộ c ấ ụ
ọ ượ Ch n đ ố ộ m t vài b ụ c c, phông và màu s c.ắ ụ ưở ử ụ
Khá 8 – 7 ạ T o ra các tài ứ li u có hình th c chuyên nghi p, ệ ươ ử ụ s d ng ph ợ ệ ti n thích h p ể ể ấ nh t có th đ ỗ ợ h tr cho trang web cũng nh đư ể ỗ ẫ ướ ng d n và h h ợ ườ i xem tr ng ề ấ ể hi u v n đ ượ c nêu. đ ọ ch n b c c, phông, màu s c ắ không nh t quán ư nh ng không gây ả ph n tác d ng ố ớ đ i v i ý t ng. ử ụ S d ng hình ợ ả nh thích h p ầ ư nh ng có ph n làm lãng ch đủ ề ẩ ấ ắ Xu t s c 10 – 9 ạ T o ra đ ắ ề nhi u tài li u b t ắ m t, sáng t o, ứ hình th c chuyên ệ ử ụ nghi p s d ng ng ti n ph ấ ợ thích h p nh t có th h tr cho trang web cũng ư ể ỗ ợ nh đ h tr ể ườ i xem hi u ng ề ượ ấ c nêu v n đ đ ọ ượ ố Ch n đ c b ụ c c, phông, màu ố ậ ắ s c làm n i b t ý ạ ưở ng và t o ra t ạ ộ tác đ ng m nh nh t.ấ S d ng hình ả ổ ậ nh làm n i b t ưở ng và tăng ý t ị ủ giá tr c a toàn ộ ả b s n ph m. Không s ử ả ụ d ng hình nh ả ặ ho c hình nh ử ụ s d ng không phù h p.ợ ọ ượ Ch n đ c ố ụ m t vài b c c, phông và màu ư ắ s c nh ng gây ả ph n tác d ng ố ớ đ i v i ý ngưở t Không s ử ả ụ d ng hình nh ả ặ ho c hình nh ử ụ s d ng không ợ thích h p và làm lãng ch ủ đ .ề ấ ộ
ề ầ
N i dung Chú ý vào ỏ câu h i bài h cọ
ệ ả ộ C ng tác nhóm ư ả i pháp kh thi. ộ ệ ọ ộ ệ ọ
Cung c p cái ổ nhìn t ng quan ề ấ v v n đ c n nghiên c u.ứ ề Đ a ra nhi u ả gi ấ C ng tác r t ả hi u qu và tôn ỗ tr ng m i thành viên trong nhóm. C ng tác khá ả hi u qu và tôn ỗ tr ng m i thành viên trong nhóm. ộ Có c ng tác ỗ ớ v i m i thành viên trong nhóm. Làm vi c ệ không hi u qu ỗ ớ v i m i thành viên trong
Đóng góp cho ộ ự d án m t cách ế ạ h n ch . Làm cho d án ự ờ ệ hoàn thi n nh các đóng góp c aủ các cá nhân. Làm cho d án ự ờ ệ hoàn thi n nh các đóng góp c aủ các cá nhân.
nhóm. Đóng góp ít ặ ự cho d án ho c không đóng góp chút nào cho dự án.
ự ỗ ạ ạ ủ ằ ế Phi u đánh giá nhóm D án:ự Thành viên: (tên m i thành viên tham gia d án) ự Kì h n (kì h n hoàn thành d án) Tôi đã đóng góp cho thành công c a nhóm mình b ng cách:
ẽ ự ự ế ệ ệ D ki n, tôi s th c hi n các công vi c:
ớ ừ 1 – 5: ấ ể ấ ồ ủ ạ ồ ồ ọ
ồ ư t v i nhau: ữ ấ ồ i quy t nhanh chóng và hòa nhã ệ ộ ị c gi ệ ộ c, các thành viên trong nhóm đ ng viên nhau trong quá trình ự ộ ầ ữ ệ ớ c làm vi c v i nhóm này m t l n n a: Đánh giá nhóm c a b n theo các tiêu chí sau v i thang đi m t ồ 1 = R t không đ ng ý; 2 = Đ ng ý; 3 = Đ ng ý; 4 = R t đ ng ý; 5 = Hoàn toàn đ ng ý ự M i thành viên đóng góp nh nhau vào d án : ố ợ ố ớ Nhóm chúng tôi ph i h p t ượ ế ả Nh ng b t đ ng đ ế ự Nhóm chúng tôi th c hi n đúng ti n đ , công vi c không b trì hoãn: ọ ượ ấ Tôi th y mình h c đ ệ ự th c hi n d án: ố ượ Tôi mu n đ
ế ả ậ Phi u đánh giá th o lu n ả ờ ủ ừ ủ ậ i c a t ng thành Nh n xét c a GV Tr l viên ổ ứ ủ ưở ưở ch c c a nhóm ọ ng nhóm duy trì t ng nhóm thu hút m i thành viên
ớ ử ụ ế ả ấ i quy t các v n đ tranh cãi. ệ ệ ượ ế Tr Tr ể ọ trong nhóm và đ m i thành viên tham gia ứ ể Nhóm s d ng các ch ng c logic đ ề gi ả ộ Nhóm liên h hi u qu m t phân tích chi ồ ti ề t và chính xác v ngu n năng l ng.
ọ ừ ế ủ ề ủ ữ ể
ẻ ể ầ ở ắ ở Nhóm tôn tr ng ý ki n c a các nhóm ấ ồ ậ khác và th a nh n quy n b t đ ng ứ ư duy c a các nhóm Nhóm thách th c t ữ ậ khác qua nh ng lu n đi m v ng vàng ị ứ ự d a trên nghiên c u có giá tr ậ Nhóm tranh lu n 1 cách bình tĩnh, cho ờ các nhóm khác th i gian đ chia s thông ớ tin; và l ng nghe v i tinh th n c i m
ư ưở ậ ượ ưở ơ ở ả ỗ ng trên c s qu n lí nhóm. M i nhóm ng nh n đ ộ ưở ệ L u ý: Các nhóm tr ầ có trách nhi m b u ra m t tr ể c đi m th ng nhóm.
ệ ả Tài li u tham kh o
ư ạ ả ề ườ ạ ỉ 1. Geoffrey Petty – D y h c ngày nay. Nhà xu t b n Stanley Thornes 1998 (b n ng s ph m 7 t nh mi n ấ ả ạ ệ tr t – B “Đào t o giáo viên các ọ ỉ ủ ự ị d ch c a d án Vi ắ núi phía B c VN”, 2003) ạ ọ ẳ ạ ạ ớ ổ ố 2. Ph m Minh H c (2003), “Đ i m i PPDH đ i h c và cao đ ng”, t p chí GD, s
ạ 55. ầ ụ ư ễ ạ ọ 3. Tr n Bá Hoành, Nguy n Đình Khuê, Đào Nh Trang Áp d ng d y và h c ự ọ tích c c trong môn Toán h c. NXB Đ i h c s ph m HN, 2007. ữ ệ ạ ọ ị ạ ọ ư ạ ậ ủ 4. Wilbert J. McKeachie (2002), Nh ng th thu t trong d y h c, Tài li u d ch
ễ ứ ọ ạ ạ ầ ố ở ộ ố ướ m t s n c, T p chí GD s 2”
Dayhoctuonglai.edu.vn 12. Nguy n Bá Kim, PPDH Toán, NXB GD 2004. ọ 13. Lê Đ c Ng c, GD ĐH – PP d y và h c – NXB ĐHQG HN. ạ 9. Tr n Bá Hoành (2004), “Đào t o GVTH 28. www.scholar.lib.vt.edu 27. www.lcr.ctu.edu.vn/pjob/
