Xử lý nợ xấu, càng sớm càng tốt
Hầu hết các chuyên gia kinh tế đều nhất trí rằng “cục máu đông” này cần
phải được xử lý càng sớm càng tốt vì càng chậm trễ thì chi phí và khó khăn
càng tăng lên gấp bội. Các tổ chức tài chính quốc tế như IMF và ADB cũng
đã lên tiếng thúc giục Việt Nam sớm đưa ra kế hoạch cụ thể giải quyết nợ
xấu. Nếu không giải quyết được vấn đề này thì không thể nói đến tái cấu
trúc nền kinh tế.
Tuy nhiên, để có một kế hoạch xử lý nợ xấu cụ thể, trước hết, cần xác định
quy mô của nợ xấu, bao gồm nợ xấu ngân hàng và nợ xấu doanh nghiệp (ở
đây chúng ta không bàn đến nợ xấu của chính quyền các cấp). Chỉ tính riêng
nợ xấu ngân hàng, quy mô bao nhiêu còn là một câu hỏi lớn: theo báo cáo
của các ngân hàng là 4,47%, theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN)
là 8,6%, theo Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia là 11,8%, còn hãng định
mức tín nhiệm Moody’s thì đưa ra 5 kịch bản từ 10 - 30%, với chi phí cần
thiết để xử lý tương ứng là từ 1% đến 11% GDP.
Nhìn vào thực trạng nền kinh tế và tình hình rất bất thường của thị trường
tiền tệ hiện nay - dù tín dụng tăng trưởng rất thấp (2,4% so cùng kỳ năm
ngoái), tiền gửi dân cư tăng khá (11,2%), nhưng lãi suất vẫn cao và nhiều
ngân hàng vẫn khó khăn về thanh khoản – nhiều người có cơ sở để cho rằng,
số nợ xấu thực tế phải cao hơn 10% nhiều. Thực vậy, nếu tính đến giá trị rất
lớn bất động sản và hàng tồn kho ứ đọng (có ước tính tới 25 - 30% GDP),
cùng những quan hệ sở hữu chéo chằng chịt giữa các ngân hàng với doanh
nghiệp, giữa cổ đông với nhau và với doanh nghiệp, thì cần phải có một đợt
tổng rà soát do các cơ quan chức năng cùng với các tổ chức kiểm toán độc
lập tiến hành mới có thể xác định được tương đối chính xác số nợ xấu ngân
hàng hiện nay.
Vấn đề tiếp theo là cách thức và nguồn lực xử lý nợ xấu của hệ thống ngân
hàng và doanh nghiệp. Về vấn đề này, ý kiến các chuyên gia cũng rất khác
nhau, đặc biệt là về nguồn lực dành cho công ty mua bán nợ.
Khi những vấn đề cơ bản nêu trên chưa được làm rõ, bước đầu thực hiện kế
hoạch tái cấu trúc hệ thống ngân hàng của NHNN nhằm vào một số ngân
hàng nhỏ cũng như việc phân nhóm ngân hàng để quy định chỉ tiêu tăng
trưởng tín dụng của NHNN chưa nhận được sự đồng tình cao của dư luận vì
không rõ các căn cứ thực hiện.
Kinh nghiệm xử lý nợ xấu từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997 -
1998
Để khắc phục khủng hoảng, bên cạnh các chính sách ổn định vĩ mô, các
nước liên quan đều phải thực hiện cải cách cơ cấu kinh tế (structural reform
- từ này có lẽ bao quát hơn là “tái cấu trúc” – restructuring). Trọng tâm của
các cải cách về cơ cấu là việc xử lý nợ xấu và cơ cấu lại ngành ngân hàng.
Chính mức độ quyết liệt và minh bạch trong việc xử lý vấn đề này là yếu tố
quan trọng khiến cho một số nước có thể nhanh chóng thoát khỏi khủng
hoảng
