09 kết quả điều trị sốc sốt xuất huyết dengue bằng dung dịch hydroxyethyl starch 200/0.5 6% tại Bệnh viện Nhi Đồng 2 năm 2010

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 09 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ SỐC SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE<br /> BẰNG DUNG DỊCH HYDROXYETHYL STARCH 200/0.5 6%<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2 NĂM 2010<br /> Phạm Thái Sơn*, Bùi Quốc Thắng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nhận xét kết quả điều trị sốc sốt xuất huyết (SXHD) bằng dung dịch HES 200/0.5 6% tại Bệnh<br /> viện Nhi Đồng 2 từ tháng 1/2010 đến tháng 12/2010.<br /> Thiết kế: Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca.<br /> Kết quả: Nghiên cứu 167 trường hợp sốc SXHD được truyền dung dịch HES 200/0.5 6%, tuổi trung bình<br /> 6,14 tuổi (2 tháng - 14 tuổi), đa số là độ III (77,2%). Tổng lượng dịch truyền sử dụng là 141,4±38,2 ml/kg, tổng<br /> lượng HES sử dụng là 81,6±36,5 ml/kg. Đa số ra sốc ngay liều HES đầu tiên với thời gian ra sốc là 1,1 giờ, tỉ lệ<br /> tái sốc sau dùng HES và sốc kéo dài thấp với tỉ lệ lần lượt là 9,6% và 1,8%. Dung tích hồng cầu trung bình (Hct)<br /> sau truyền HES hai giờ là 40,2% cải thiện có ý nghĩa so với ban đầu là 47,1% và ổn định sau đó ở mức 38,239,8%. Không có sự thay đổi chức năng thận, nồng độ điện giải cũng như tình trạng kiềm toan đáng kể. Biến<br /> chứng có thể do truyền dung dịch HES bao gồm suy hô hấp (58,1%) do tràn dịch màng phổi, màng bụng; tăng<br /> rối loạn đông máu trên xét nghiệm mặc dù tỉ lệ xuyết huyết lâm sàng là thấp (23,4%). Có 1 trường hợp nổi mề<br /> đay sau truyền HES, không ghi nhận run tiêm truyền hay sốc phản vệ. Kết quả điều trị có 1 trường hợp tử vong<br /> do xuất huyết phổi và rối loạn đông máu nặng (0,6%).<br /> Kết luận: dung dịch HES 200/0,5 6% đáng tin cậy để điều trị sốc SXHD vì có tác dụng chống sốc tốt, ổn<br /> định nhanh huyết động, tỉ lệ tái sốc thấp, không ảnh hưởng chức năng thận, thăng bằng điện giải và kiềm toan.<br /> Tuy nhiên, tổng lượng cao phân tử HES sử dụng là nhiều, tỉ lệ suy hô hấp cao, tràn dịch đa màng nhiều.<br /> Từ khóa: sốt xuất huyết Dengue, sốc, HES, Hydroxyethyl Starch, cao phân tử.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OFTREATMENTS OF DENGUE SHOCK SYNDROME WITH HYDROXYETHYL STARCH<br /> 200/0.5 6% SOLUTION INTHECHILDREN'S HOSPITAL 2<br /> Pham Thai Son, Bui Quoc Thang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 59 - 65<br /> Objective: To assess the results of treatments with HES 200/0.5 6% solution in patients with Dengue Shock<br /> Syndrome (DSS) in the Children's Hospital 2 from January 2010 toDecember 2010.<br /> Method: Case series report.<br /> Result: 167 DDS cases were treated with HES and had mean age of 6.14 year old (range: 2 month to 14 year<br /> old), andn (77.2%) cases in grade III (77.2%). Total volumes of infused fluid and HES were 141.4 ± 38.2<br /> ml/kgand 81.6 ± 36.5 ml/kg, respectively. The shock was almost resolved after using the first dose of HES, with<br /> the average time of 1.1 hours. The proportions of shock relapse and prolonged shocks after using HES were low<br /> (9.6% and 1.8%). Mean hematocrite after first 2 hours of HES 200/0.5 infusion was 40.2% and improved (47.1%<br /> at the beginning) and stabilized at 38.2-39.8% latter. Changes in renal function, serum electrolyte concentration<br /> * BV Nhi Đồng 2<br /> Tác giả liên lạc: BS Phạm Thái Sơn, ĐT 0908844404, Email: thaison162@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 59<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> andacid-base balance were not significant. Coagulation tests were significantly worsened after using<br /> HES. Complications caused by HES infusion included respiratory distress (58.1%) caused by pleural effusion<br /> and ascites; increased coagutation disorder, although the proportions of bleeding and gastrointestinal bleeding are<br /> low (23.4% and 16.8%). A case had allergic reactions with skin rash after infused HES. A case died of pulmonary<br /> hemorrhage and severe coagulopathy (0.6%).<br /> Conclusion: HES 200/0.5 6% solution was realiable in treating DSS because of good volume effect, rapidly<br /> stable hemodynamic status, low shock relapse and its safety on renal functions, electrolytes and acid-base<br /> balance. However, its high total volumes could inducerespiratory failure, pleural effusion and ascites.<br /> Key word: Dengue shock syndrome, HES, hydroxyethyl starch, colloidal solution.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh<br /> truyền nhiễm cấp tính do vi rút Dengue gây ra,<br /> 1/3 trường hợp có khuynh hướng vào sốc giảm<br /> thế tích. Phần lớn trường hợp sốc SXHD đều đáp<br /> ứng với dung dịch điện giải theo phác đồ của Bộ<br /> Y tế. Một số thì không đáp ứng với dung dịch<br /> điện giải hoặc SXHD độ IV sau truyền nhanh<br /> dung dịch điện giải, được sử dụng dung dịch<br /> cao phân tử cho kết quả thành công cao như<br /> Dextran 40, 70. Tuy nhiên, có một tỉ lệ cao phản<br /> ứng phản vệ và rối loạn đông máu khi sử dụng<br /> các dung dịch cao phân tử này đã được ghi<br /> nhận. Hydroxyethyl Starch (HES) 200/0.5 có<br /> trọng lượng phân tử khoảng 200kDa, mức độ<br /> thay thế phân tử là 0,5, với nồng độ dung dịch<br /> 6%, có hiệu quả tăng thể tích huyết tương 100%.<br /> Trong những năm gần đây, dung dịch HES đã<br /> được sử dụng trong điều trị SXHD rộng rãi như<br /> một loại cao phân tử thay thế cho Dextran. Tuy<br /> nhiên, các nghiên cứu về dung dịch HES 200/0.5<br /> 6% vẫn chưa nhiều, đặc biệt là những vấn đề về<br /> diễn tiến, kết quả, tai biến và tác dụng phụ khi<br /> sử dụng trên sốc SXHD. Vì thế chúng tôi tiến<br /> hành nghiên cứu đề tài này nhằm rút ra một số<br /> nhận xét mang tính thực hành lâm sàng cho các<br /> bác sĩ trong việc dùng HES điều trị sốc SXHD.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Nhận xét kết quả điều trị sốc SXHD bằng<br /> dung dịch HES 200/0.5 6% tại Bệnh viện Nhi<br /> Đồng 2 từ tháng 1/2010 đến tháng 12/2010.<br /> <br /> 60<br /> <br /> Mục tiêu cụ thể<br /> Xác định tổng lượng dịch truyền, lượng<br /> dung dịch HES trung bình.<br /> Xác định tỉ lệ các đặc điểm diễn tiến lâm<br /> sàng, các thay đổi cận lâm sàngtrong quá trình<br /> điều trị.<br /> Xác định tỉ lệ sử dụng các phương thức<br /> điều trị khác.<br /> Xác định kết quả điều trị sốc SXHD bằng<br /> HES.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG -PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Dân số mục tiêu: tất cả các bệnh nhi được<br /> chẩn đoán là sốc SXHD được điều trị tại bệnh<br /> viện Nhi Đồng 2.<br /> Dân số chọn mẫu: tất cả bệnh nhi sốc SXHD<br /> được dùng dung dịch HES 200/0.5 6% điều trị ở<br /> Khoa Cấp Cứu và Khoa Nhiễm - Bệnh viện Nhi<br /> Đồng 2 năm 2010.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Cỡ mẫu tính theo công thức:<br /> n =<br /> <br /> Z21-α/2p.(1-p)/ d2<br /> <br /> p: tỷ lệ các diễn tiến nặng của SXHD trong quá trình điều<br /> trị HES.<br /> <br /> α: xác suất sai lầm loại 1, Z: trị số từ phân phối chuẩn. Với<br /> α = 0,05  Z = 1,96.<br /> d: sai số cho phép, quy ước d = 0,08.<br /> <br /> Chọn p = 52,8% (2)  n = 150. Vậy cỡ mẫu tối<br /> thiểu là 150 trường hợp.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> Tiêu chí chọn mẫu<br /> Tiêu chí chọn bệnh<br /> Được chẩn đoán lâm sàng sốc SXHD theo<br /> tiêu chuẩn của Tổ chức y tế thế giới 1997.<br /> Có xét nghiệm NS1Ag hoặc Mac-Elisa<br /> Dengue IgM dương tính.<br /> Được dùng dung dịch HES 200/0,5 6%<br /> (Hemohes 6% của hãng Braun) điều trị.<br /> Chưa được điều trị bằng cao phân tử ở tuyến<br /> trước.<br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Có các bệnh lý khác đi kèm như bệnh tim,<br /> phổi, gan, thận, thần kinh, huyết học..., hoặc<br /> được dùng các loại cao phân tử khác HES.<br /> <br /> Cách tiến hành<br /> Truy cứu hồ sơ tất cả bệnh nhi được chẩn<br /> đoán sốc SXHD (độ III và độ IV) nhập viện trong<br /> khoảng 1/2010 đến tháng 12/2010. Chọn các hồ<br /> sơ có tiêu chí chọn mẫu và không có tiêu chí loại<br /> trừ. Thu thập số liệu theo bệnh án mẫu nhập và<br /> xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS for window<br /> 17,0, các phép kiểm có ý nghĩa thống kê khi p <<br /> 0,05.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Từ tháng 1/2010 đến tháng 12/2010, có 3969<br /> trường hợp SXHD nhập viện điều trị tại Bệnh<br /> viện Nhi Đồng 2, trong đó có 518 trường hợp<br /> SXHD độ III, IV và 167 trường hợp sốc SXHD sử<br /> dụng HES được đưa vào lô nghiên cứu, chiếm tỉ<br /> lệ 32,2%.<br /> <br /> Đặc điểm của mẫu nghiên cứu<br /> Bảng 1: Một số đặc điểm dịch tễ học<br /> Đặc điểm<br /> <br /> Kết quả<br /> <br /> Tuổi (năm) trung bình (nhỏ<br /> nhất – lớn nhất)<br /> Giới: Nam/nữ (%)<br /> <br /> 6,14 (2 tháng-14 tuổi)<br /> <br /> Ngày vào sốc: 3/4/5/6 (%)<br /> <br /> 4,8/43,7/46,7/4,8 (4-5: 90,4)<br /> <br /> Độ nặng SXH: độ III/IV (%)<br /> <br /> 77,2 / 22,8<br /> <br /> Độ III<br /> <br /> Hct tăng<br /> Tái sốc – dọa tái sốc<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 15,6<br /> 7,2<br /> <br /> Đặc điểm điều trị<br /> Bảng 3: Đặc điểm sử dụng dịch truyền<br /> Điện giải<br /> HES<br /> Chung<br /> Thể tích dịch truyền<br /> (ml/kg)<br /> 52,9±28,9 81,6±36,5 141,4±38,2<br /> Thời gian truyền dịch<br /> (giờ)<br /> 6,2±5,6 20,4±7,3 28,2 ± 7,2<br /> <br /> Bảng 4: Lượng dịch truyền độ theo nặng của sốc<br /> SXHD<br /> Độ III<br /> Tổng lượng dịch truyền<br /> 142,8±40,4<br /> (ml/kg)<br /> Lượng điện giải (ml/kg) 62,6±25,9<br /> Tổng lượng HES<br /> 74±35,5<br /> (ml/kg)<br /> <br /> Độ IV<br /> <br /> p*<br /> <br /> 136,4±29,6<br /> <br /> 0,396<br /> <br /> 20±0<br /> <br /> 0,0001<br /> <br /> 107,6±26,6 0,0001<br /> <br /> *Independent-Samples T test<br /> <br /> Đặc điểm diễn tiến lâm sàng sau sử dụng<br /> HES<br /> Bảng 5: Đặc điểm diễn tiến lâm sàng sau sử dụng<br /> HES<br /> Diễn tiến<br /> Tái sốc<br /> Tái sốc lần 1sau dùng HES<br /> Tái sốc lần 2 sau dùng HES<br /> Sốc kéo dài<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Xuất huyết<br /> Xuất huyết tiêu hoá<br /> Xuất huyết nặng khác<br /> Suy hô hấp<br /> Tràn dịch màng phổi<br /> Tràn dịch màng bụng<br /> <br /> 23,4%<br /> 16,8%<br /> 13,2%<br /> 58,1%<br /> 64,1%<br /> 82,6%<br /> <br /> Suy gan<br /> Suy thận<br /> <br /> 0,6%<br /> 0,6%<br /> <br /> 9,6%<br /> 0,0%<br /> 1,8%<br /> <br /> Bảng 6: Diễn tiến Hct trong vòng 12 giờ sau dùng<br /> HES<br /> Thời điểm<br /> T0<br /> T2<br /> T4 T6 T8 T10 T12<br /> Hct (%)<br /> 47,1±4,6 40,2±4,5 38,2 37,7 38,1 39,2 39,8<br /> <br /> Bảng 7: Diễn tiến cận lâm sàngsau dùng HES<br /> <br /> Bảng 2: Phân bố theo chỉ định dùng HES<br /> Độ IV<br /> <br /> Chỉ định sử dụng HES<br /> Chưa ra sốc khi truyền Lactate Ringer’s<br /> (LR)<br /> Độ II đang truyền dịch chuyển độ<br /> <br /> Diễn tiến cận lâm sàng sau dùng HES<br /> <br /> 49,7/50,3<br /> <br /> Chỉ định sử dụng HES<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 22,8<br /> 34,1<br /> 20,3<br /> <br /> Thời điểm<br /> Huyết học (n=106)<br /> Tiểu cầu (K/uL)<br /> Bạch cầu (K/uL)<br /> <br /> Trước HES<br /> <br /> Sau HES<br /> <br /> p*<br /> <br /> 48,8±25,2<br /> 6,0±2,8<br /> <br /> 28,1±17,7<br /> 6,2±3,3<br /> <br /> 0,001<br /> 0,500<br /> <br /> 61<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Thời điểm<br /> Trước HES Sau HES<br /> p*<br /> AST (UI) (n=85)<br /> 354,7±484,2 401,9±584,4 0,001**<br /> ALT (UI) (n=85)<br /> 157,6±213,4 172±242,8 0,001**<br /> Urê máu (n=78)<br /> 0,31±0,12<br /> 0,28±0,12<br /> 0,009<br /> Creatinine máu (n=78) 7,1±1,6<br /> 6,1±1,5<br /> 0,001<br /> Điện giải (n=85)<br /> Na+ (mmol/L)<br /> 128,4±5,2<br /> 130,6±5,1<br /> 0,001<br /> +<br /> K (mmol/L)<br /> 4,0±0,7<br /> 3,8±0,7<br /> 0,007<br /> ++<br /> Ca (mmol/L)<br /> 1,99±0,23<br /> 1,99±0,13<br /> 0,228<br /> Cl (mmol/L)<br /> 101,3±13,9 105,1±8,2<br /> 0,042<br /> Toan kiềm (n=34)<br /> pH<br /> 7,46±0,06<br /> 7,43±0,07<br /> 0,036<br /> PaCO2 (mmHg)<br /> 23,0±5,1<br /> 26,18±5,9<br /> 0,001<br /> HCO3- (mmol/L)<br /> 15,5±2,9<br /> 16,8±3,3<br /> 0,023<br /> BEecf (mmol/L)<br /> -5,95±2,99<br /> -7,0±4,8<br /> 0,725<br /> Chức năng đông máu<br /> (n=107)<br /> PT (s)<br /> 15,3±2,1<br /> 17,6±3,4<br /> 0,001<br /> APTT (s)<br /> 52,6±26,4<br /> 56,5±15,7<br /> 0,001<br /> INR<br /> 1,37±0,33<br /> 1,71±0,59<br /> 0,001<br /> Fibrinogen (g/L)<br /> 1,95±0,62<br /> 1,22±0,51<br /> 0,001<br /> DIC (%)<br /> 14,1%<br /> 70,0%<br /> 0.001<br /> <br /> Đặc điểm<br /> Run tiêm truyền<br /> Sốc phản vệ<br /> Sống/ tử vong<br /> Thời gian nằm viện (ngày)<br /> Tỉ lệ nằm viện trên 7 ngày<br /> <br /> Kết quả<br /> 0<br /> 0<br /> 166/1 (tỉ lệ tử vong 0,6%)<br /> 6,74±4,6 ngày<br /> 19,8% (33 trường hợp).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> Có 167 trường hợp sốc sốt xuất huyết được<br /> đưa vào lô nghiên cứu, tuổi trung bình 6,12 tuổi,<br /> lứa tuổi thường gặp nhất là 5-9 tuổi (49,7%),<br /> không có khác biệt về giới, phần lớn vào sốc<br /> ngày 4,5 (90,4%), đa số là độ III (77,2%).<br /> <br /> Các phương pháp điều trị khác<br /> <br /> Về chỉ định dùng HES, nhóm SXHD độ IV<br /> (22,8%) được dùng HES ngay sau bolus LR, còn<br /> ở nhóm SXHD độ III, chủ yếu là do Hct tăng khi<br /> đang truyền dịch và tái sốc – dọa tái sốc chiếm tỉ<br /> lệ lần lượt là 34% và 20,3%. Các chỉ định ít gặp<br /> hơn là chưa ra sốc sau truyền LR và độ II đã<br /> truyền dịch chuyển độ chiếm tỉ lệ lần lượt là<br /> 20,2% và 9,3%.<br /> <br /> Bảng 8: Đặc điểm các phương pháp điều trị khác<br /> <br /> Đặc điểm sử dụng dịch truyền<br /> <br /> *Paired Samples T Test, **Wilcoxon Signed Ranks test<br /> <br /> Điều trị<br /> Sử dụng chế phẩm máu<br /> Hồng cầu lắng<br /> Huyết tương tươi<br /> Kết tủa lạnh<br /> Tiểu cầu đậm đặc<br /> Hỗ trợ hô hấp<br /> Thở oxy qua cannula<br /> Thở NCPAP<br /> Thở máy<br /> Sử dụng lợi tiểu<br /> Uống<br /> Tiêm mạch<br /> Vận mạch<br /> Thủ thuật xâm lấn<br /> CVP<br /> Đo áp lực bàng quang<br /> Chọc dò màng bụng<br /> Chọc dò màng phổi<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 6,0%<br /> 26,9%<br /> 6,6%<br /> 4,2%<br /> 73,1%<br /> 21,6%<br /> 2,4%<br /> 73,7%<br /> 52,7%<br /> 49,1%<br /> 2,4%<br /> 4,2%<br /> 1,8%<br /> 3,0%<br /> 1,8%<br /> <br /> Kết quả điều trị<br /> Bảng 9: Kết quả điều trị<br /> Đặc điểm<br /> Tai biến dịch truyền<br /> Mề đay<br /> <br /> 62<br /> <br /> Kết quả<br /> 1 (0,6%)<br /> <br /> Dịch truyền trước khi sử dụng cao phân tử<br /> đa số là Lactate Ringer’s, với lượng là: 52,9±28,9<br /> ml/kg và thời gian trung bình là 6,2±5,6 giờ.<br /> Tổng lượng dịch truyền 141,4±38,2 ml/kg (92-423<br /> ml) và tổng lượng HES 81,6±36,5 ml/kg (18,1-263<br /> ml/kg). Kết quả của chúng tôi khác với nghiên<br /> cứu của tác giả Bạch Văn Cam(1) lượng dung dịch<br /> HES được sử dụng trung bình là 111,8 ± 37,4<br /> ml/kg nhiều hơn lượng HES được sử dụng của<br /> chúng tôi. Do nghiên cứu của tác giả Bạch Văn<br /> Cam là nghiên cứu tiền cứu, chủ động trong việc<br /> sử dụng cao phân tử, nên thời điểm sử dụng cao<br /> phân tử trong nghiên cứu của họ sớm hơn và<br /> lượng cao phân tử sử dụng nhiều hơn và kéo dài<br /> hơn. Còn theo Cao Thị Tố Như(2) (tổng lượng<br /> dịch 188,4 ± 40,5 ml/kg, tổng lượng HES 72,8 ±<br /> 40,2 ml/kg). Nghiên cứu của Cao Thị Tố Như là<br /> hồi cứu những trường hợp sốc SXHD từ 20042007, HES chỉ sử dụng trong 1-2 giờ đầu chống<br /> sốc và sau đó chuyển trở lại điện giải. Do đó,<br /> tổng lượng dịch chúng tôi ít hơn, nhưng lượng<br /> HES lại nhiều hơn.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tổng lượng dịch truyền sử dụng trong<br /> SXHD độ III và IV khác nhau không có ý nghĩa.<br /> Tuy nhiên tổng lượng HES sử dụng trong SXHD<br /> độ IV nhiều hơn SXHD độ III (107,6 so với 74<br /> ml/kg) do SXHD độ IV là SXHD nặng, sốc sâu<br /> cần sử dụng cao phân tử sớm và duy trì lâu hơn.<br /> <br /> tĩnh mạch) và một số ít trường hợp chảy máu<br /> mũi nặng phải nhét mech mũi. Tỉ lệ xuất huyết<br /> chung và xuất huyết tiêu hoá của chúng tôi thấp<br /> hơn so với nghiên cứu của các tác giả Lý Tố<br /> Khanh(6) là 20,8% ở nhóm SXHD tái sốc, Phan<br /> Hữu Nguyệt Diễm(7) là 40,3% trong sốc SXHD.<br /> <br /> Diễn tiến lâm sàng trong quá trình điều trị<br /> bằng HES<br /> <br /> Tỉ lệ suy hô hấp sau dùng HES trong nghiên<br /> cứu này là 58,1%, trong đó có 21,6% phải dùng<br /> NCPAP và 2,4% phải thở máy. Tỉ lệ suy hô hấp<br /> sau dùng HES khá cao so với tác giả Lý Tố<br /> Khanh(6) là 44,4% do các trường hợp SXHD trong<br /> nghiên cứu là nặng, phải sử dụng dịch truyền<br /> nhiều đặc biệt là cao phân tử và bệnh nhân bị<br /> tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng nhiều<br /> (64,1%và 82,6%).<br /> <br /> Đối với những trường hợp có sốc tại thời<br /> điểm dùng HES (n = 90), thời gian ra sốc trung<br /> bình là 1,14 giờ. Trong đó, có 86,4% trường hợp<br /> ra sốc sau 1 giờ truyền HES, 98,9% ra sốc sau 2<br /> giờ truyền HES, và 100% ra sốc sau 3 giờ truyền<br /> HES. Đa số bệnh nhân ra sốc ngay trong liều<br /> HES đầu tiên chống sốc. Kết quả này cũng tương<br /> tự Cao Thị Tố Như(2) và Lý Tố Khanh(6). Như<br /> vậy, HES có hiệu quả cao trong điều trị chống<br /> sốc, giúp bệnh nhân nhanh chóng ra sốc.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có 25,1% tái<br /> sốc lần 1, 6% tái sốc lần 2, không có trường hợp<br /> nào tái sốc lần 3. Tỉ lệ tái sốc lần 1 sau dùng HES<br /> trong nghiên cứu này là 9,6% với thời gian trung<br /> bình là 21,29 ±7,61 giờ sau truyền dịch chống sốc<br /> (4-34 giờ). Không có trường hợp nào tái sốc lần 2<br /> sau dùng HES. Tỉ lệ tái sốc của chúng tôi thấp<br /> hơn so với các tác giả khác, theo tác giả Lê<br /> Nguyễn Thanh Nhàn(5) và Đông Thị Hoài Tâm(3)<br /> tỉ lệ tái sốc lần lượt là 42,4% và 32,8%. Tỉ lệ sốc<br /> kéo dài trong nghiên cứu này là 1,8% (3 trường<br /> hợp). Còn tác giả Cao Thị Tố Như(2), nhóm dùng<br /> HES tỷ lệ tái sốc là 24,4%. Việc chỉ sử dụng cao<br /> phân tử trong 1-2 giờ đầu chống sốc và sau đó<br /> chuyển trở lại điện giải đã cho thấy là làm tăng tỉ<br /> lệ tái sốc và tái sốc nhiều lần. Vì vậy hiện nay,<br /> trong điều trị SXHD tại Bệnh viện Nhi Đồng 2,<br /> sẽ duy trì cao phân tử cho đến hết đợt điều trị.<br /> Kết quả này cũng cho thấy dung dịch HES có<br /> khả năng cải thiện tốt, nhanh tình trạng sốc của<br /> bệnh nhân vì HES là chất tăng thể tích huyết<br /> tương tốt, có áp lực keo tương đối cao.<br /> Tỉ lệ xuất huyết là 23,4%, trong đó xuất<br /> huyết tiêu hoá 16,8% đa số là ói dịch nâu, xuất<br /> huyết nặng khác 13,2%, trong đó đa số là tụ máu<br /> chỗ chích (chích động mạch, chích CVP, bộc lộ<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Chúng tôi ghi nhận có 3 trường hợp tổn<br /> thương gan nặng và 1 trường hợp (0,6%) biểu<br /> hiện suy gan và 1 trường hợp (0.6%) diễn tiến<br /> suy thận, cả hai đều nằm trong bệnh cảnh SXHD<br /> nặng sốc kéo dài tổn thương đa cơ quan chứ<br /> không phải suy thận, gan đơn thuần nên không<br /> kết luận do dùng HES. Nói chung, kết quả của<br /> chúng tôi giống tác giả Bạch Văn Cam(1) và Cao<br /> Thị Tố Như(2): HES không gây suy gan, suy thận.<br /> <br /> Thay đổi cận lâm sàng khi dùng HES<br /> Sự khác biệt Hct lúc dùng HES và 2 giờ sau<br /> có ý nghĩa thống kê (47,1 so với 40,2) và Hct ổn<br /> định sau đó ở mức 37,7-39,8 %. Phần trăm giảm<br /> Hct trung bình sau truyền dung dịch HES 2 giờ<br /> đầu là 14,6%. Nghiên cứu của tác giả Bridget(8)<br /> cho thấy phần trăm giảm Hct trung bình của<br /> HES, Dextran và LR lần lượt là 22%, 25% và 9%.<br /> Hct giảm trung bình ở giờ thứ 2 sau truyền<br /> truyền dung dịch HES là 6,9% gần tương đương<br /> với nghiên cứu của Bạch Văn Cam(1) và Cao Thị<br /> Tố Như(2) là Hct giảm 7,8% và 7,6%. Nghiên cứu<br /> của tác giả Siripen(4) HES-steril 200/0,5 sử dụng<br /> sau thất bại với truyền LR cho thấy giảm Hct<br /> trung bình là 8,1%.<br /> Về huyết học: tiểu cầu giảm nhiều hơn sau<br /> khi dùng HES (48,8 và 28,1 k/uL, p=0,001). Kết<br /> quả này khác với tác giả Bạch Văn Cam(1) và Cao<br /> Thị Tố Như(2) là tiểu cầu không thay đổi sau<br /> truyền HES. Sự giảm tiểu cầu này có thể có 2<br /> <br /> 63<br /> <br />