1 Mr Giang Thanh Long - DH KTQD

Chia sẻ: Vu Dung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chủ đề:

Già hóa dân số tại Việt Nam

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: 1 Mr Giang Thanh Long - DH KTQD

TỔNG QUAN CÁC MÔ HÌNH CHĂM SÓC TẠI CỘNG ĐỒNG CHO NGƯỜI CAO TUỔI VIỆT NAM Người trình bày: PGS. TS. Giang Thanh Long (Viện Chính sách Công và Quản lý - Đại học Kinh tế Quốc dân & Viện Nghiên cứu Y-Xã hội học) Bài trình bày tại Hội thảo ‘Thích ứng với già hóa dân số nhanh: Trao đổi kinh nghiệm quốc tế về các chính sách và hành động’ KHÁCH SẠN MELIA, HÀ NỘI, 25/9/2013
Nội dung trình bày 1. Nhu cầu được chăm sóc của người cao tuổi Việt Nam 2. Các mô hình chăm sóc tại cộng đồng cho người cao tuổi Việt Nam 3. Một số gợi ý chính sách
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam  ‘Nữ hóa’ của dân số cao tuổi rất rõ - Tuổi càng cao thì tỷ số giữa phụ nữ cao tuổi so với nam giới cao tuổi càng lớn Bảng 1. Tỷ số giới tính dân số cao tuổi (số phụ nữ so với 100 nam giới) Năm 60-69 70-79 80+ 2009 (PHS) 131 149 200 2011 (VNAS) 127 163 194 Nguồn: - Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 - Điều tra NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011 - Càng cao tuổi, tỷ lệ phụ nữ góa chồng cao hơn rất nhiều tỷ lệ nam giới góa vợ
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 1. Tình trạng hôn nhân của NCT, 2011 100% 14.0 19.4 41.2 80% 50.7 62.0 60% 72.7 84.3 40% 54.9 42.1 20% 37.1 5.6 3.3 0.4 1.2 5.4 0% 60-69 70-79 80+ Nam Nữ Tuổi Giới tính Độc thân Đã kết hôn Ly dị Ly thân Góa Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam  Sắp xếp cuộc sống của người cao tuổi thay đổi nhanh chóng từ gia đình nhiều thế hệ sang gia đình hạt nhân Bảng 2. Sắp xếp cuộc sống của hộ gia đình có NCT Năm 1993 1998 2002 2004 2006 2008 2010 Sống với con cái 79,73 74,48 74,27 70,65 63,74 62,61 57,22 Sống cô đơn 3,47 4,93 5,29 5,62 5,91 6,14 6,81 Sống với vợ/chồng cao tuổi 9,48 12,73 12,48 14,41 20,88 21,47 24,84 Chỉ sống với cháu 0,68 0,74 0,82 1,09 1,16 1,41 2,68 Sống với những người khác 6,64 7,12 7,14 8,23 8,31 8,37 8,45 Tổng 100 100 100 100 100 100 100 Nguồn: Tính toán từ Điều tra mức sống dân cư (hộ gia đình) Việt Nam, nhiều năm
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 2. Tình trạng sức khỏe hiện tại do NCT tự đánh giá (%) 4.8 29.8 65.4 Rất yếu/Yếu Bình thường Tốt/Rất tốt Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 3. Các triệu chứng NCT gặp phải trong vòng 30 ngày trước khi phỏng vấn (% theo bệnh) 100 100 80 73.6 74.7 70.2 73.1 67.4 68.9 80 76.7 73.7 71.5 70.5 71.8 73.3 67.8 63.9 63.3 64.7 60 62.1 58.3 58.3 60 54.7 40 40 20 20 0 0 Đau lưng Đau khớp Chóng mặt Đau đầu Đau lưng Đau khớp Chóng mặt Đau đầu 60-69 70-79 80+ Nam Nữ Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 4. Các khó khăn về chức năng vận động của NCT (% theo nhóm) Gặp ít nhất một khó 89.7 Gặp ít nhất một khó 78.3 75.0 khăn về vận động 60.0 khăn về vận động 61.4 31.1 Vươn tay trên vai 22.8 Vươn tay trên vai 23.5 16.4 19.2 Đứng dậy khi đang 70.9 Đứng dậy khi đang 59.5 58.4 ngồi 42.8 ngồi 46.2 Bước lên hoặc bước 74.8 Bước lên hoặc bước 59.3 55.1 xuống cầu thang 38.6 80+ xuống cầu thang 41.2 Nữ Sử dụng ngón tay để 33.5 70-79 Sử dụng ngón tay để 22.7 19.3 nắm giữ 13.6 nắm giữ 15.7 Nam 60-69 68.5 Ngồi hoặc ngồi xổm 56.2 Ngồi hoặc ngồi xổm 58.9 38.3 38.9 Nâng hoặc mang vật gì 69.3 Nâng hoặc mang vật gì 49.3 42.6 đó nặng khoảng 5kg 23.7 đó nặng khoảng 5kg 26.1 65.5 Đi bộ 200-300 mét 42.7 Đi bộ 200-300 mét 49.6 31.3 32.2 0 50 100 0 50 100 Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 5. Các khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày của NCT (% theo nhóm) Gặp ít nhất một khó 51.6 khăn trong sinh hoạt 41.6 Gặp ít nhất một khó khăn 27.6 39.3 hàng ngày trong sinh hoạt hàng Nữ 80+ 35.0 ngày 27.2 Đi đại, tiểu tiện 17.3 70-79 15.8 Nam 7.4 Đi đại, tiểu tiện 13.9 60-69 43.7 Ngồi dậy khi nằm 35.7 33.9 20.7 Ngồi dậy khi nằm 26.1 28.4 Tắm/rửa 11.1 Tắm/rửa 14.7 6.7 10.3 Mặc quần áo và cởi 25.3 13.2 Mặc quần áo và cởi quần 15.1 quần áo 6.5 áo 9.6 23.0 14.2 Ăn 14.5 Ăn 11.1 15.7 0 20 40 60 80 100 0 50 100 Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 6. Người hỗ trợ NCT nhiều nhất trong hoạt động hàng ngày ở gia đình (%)? Khác 4.6 0.4 Cháu gái 13.7 1.2 Cháu trai 2.4 0.0 Nữ Nam Con dâu 19.6 13.0 Con rể 1.2 0.0 Con gái 32.5 10.9 Con trai 13.9 10.3 Vợ/chồng 12.1 64.2 0 20 40 60 80 100 Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 7. Đối tượng mà NCT chia sẻ khi cảm thấy buồn (%)? Không ai cả 24.3 32.2 Vợ/chồng 7.2 Con trai 6.0 Con gái 11.7 Con rể 35.6 Con dâu 4.2 Cháu trai 22.3 Cháu gái 22.6 Khác Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 8. Quan hệ trong gia đình (% theo nhóm) 16% 14.4% 14% 12.2% 11.8% 12% 11.0% 11.5% 11.1% 11.0% 11.5% 10.8% 10.5% 10.2% 10% 8.1% 8% 5.7% 6% 4.9% 4.7% 3.8% 3.7% 3.8% 4% 3.4% 3.3% 3.5% 2.9% 2.8% 2.5% 2.5% 2.2% 2.3% 1.9% 2.1% 2.3% 1.7% 2% 1.6% 1.0% 1.3% 1.2% 1.2% 1.4% 0.7% 0.2% 0% 60-69 70-79 80+ Nam Nữ Kinh Dân tộc Thành thị Nông thôn Bắc Trung Nam khác Tổng Tuổi Giới tính Dân tộc Khu vực Vùng miền Bị nói nặng lời Bị từ chối nói chuyện Bị đánh đập/ đe dọa Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 9. Tỷ lệ NCT đánh giá nguồn thu nhập quan trọng nhất dành cho chi tiêu hàng ngày (%) Khác Làm việc 23% 29% Hỗ trợ từ con Lương hưu cái 16% 32% Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
1. Nhu cầu chăm sóc của NCT Việt Nam Hình 10. Tỷ lệ NCT sống trong hộ nghèo (% theo nhóm) 35% 30.6% 30% 25% 21.8% 21.8% 19.9% 19.9% 20% 17.2% 15.6% 15% 13.0% 13.1% 10% 7.1% 5% 0% 60-69 70-79 80+ Nam Nữ Kinh Khác Thành thị Nông thôn Tổng Tuổi Giới tính Dân tộc Khu vực Nguồn: Điều tra về NCT Việt Nam (VNAS) năm 2011
2. Models of community-based care for OPs Quyết định 1781/QĐ-TTg ngày 22/11/2012 đã phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về người cao tuổi giai đoạn 2012-2020. Quyết định này nhấn mạnh nhiều chính sách về chăm sóc và phát huy vai trò NCT ở mọi mặt, ví dụ: - “Xây dựng và phát triển mạng lưới chăm sóc sức khoẻ, phục hồi chức năng cho người cao tuổi dựa vào cộng đồng” - “Khuyến khích, duy trì mối quan hệ gia đình, dòng họ, cộng đồng trong việc chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi” - “Khuyến khích các tổ chức, cá nhân nhận phụng dưỡng, chăm sóc người cao tuổi cô đơn, không nguồn thu nhập; phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động các cơ sở chăm sóc người cao tuổi” - “Quy hoạch hệ thống cơ sở chăm sóc người cao tuổi, bảo đảm mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất 01 cơ sở chăm sóc người cao tuổi (công lập và ngoài công lập)”
2. Các mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng hiện nay Hiện tại có hàng trăm mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng do nhiều tổ chức, cá nhân thực hiện: - Mô hình chăm sóc của các tổ chức nhà nước (như cơ sở y tế; các nhà bảo trợ xã hội…) - Mô hình chăm sóc của tư nhân (nhà dưỡng lão, khu nghỉ dưỡng…) - Mô hình chăm sóc tại cộng đồng (các chương trình chăm sóc chuyên biệt, các câu lạc bộ…)
2. Các mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng hiện nay Bảng 3-1. Một số mô hình chăm sóc NCT của nhà nước Stt Chương trình/ Cơ quan, tổ Đối tượng Mục đích Địa bàn Mô hình/Dự án chức cung cấp / thụ hưởng can thiệp Đơn vị tài trợ 1 Dịch vụ chăm sóc NCT Các cơ sở y tế Mọi người cao Chăm sóc sức khoẻ cho Toàn qua hệ thống y tế công và tư (do tuổi NCT quốc Bộ Y tế quản lý) Nguồn: Đặng Vũ Cảnh Linh và cộng sự 2009 2 Trung tâm bảo trợ xã hội Bộ LĐ-TB&XH NCT theo các Hỗ trợ, giảm bớt khó Toàn dành cho NCT. tiêu chuẩn, đặc khăn cho các nhóm NCT quốc biệt NCT cô nghèo và dễ tổn thương Nguồn: Đàm Hữu Đắc và đơn, không nơi cộng sự 2010 nương tựa 3 Trung tâm dịch vụ chăm Sở LĐ-TB&XH Mọi người cao Nâng cao kiến thức tự Đà Nẵng sóc người lớn tuổi Đà thành phố Đà tuổi có nhu cầu chăm sóc sức khoẻ và và các Nẵng. Nẵng chăm sóc sức thực hành việc chăm tỉnh phụ khoẻ sóc sức khoẻ cận Nguồn: Đặng Vũ Cảnh Linh và cộng sự 2009 Nguồn: Giang Thanh Long & Bùi Đại Thụ (2012)
2. Các mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng hiện nay Bảng 3-2. Mô hình chăm sóc NCT của tư nhân Stt Chương trình/ Cơ quan, tổ chức Đối tượng Mục đích Địa bàn Mô hình/Dự án cung cấp / Đơn vị thụ hưởng can thiệp tài trợ 1 Trung tâm chăm Trung tâm NCT, đặc Đáp ứng nhu cầu được Hà Nội (xã sóc NCT Thiên Thiên Phúc / biệt NCT cô chăm sóc của các nhóm Minh Khai, Đức. Đóng góp cá đơn, sức dân số cao tuổi huyện Từ nhân và huy khoẻ yếu Liêm) Nguồn: Sổ tay giới động các nguồn thiệu trung tâm lực xã hội năm 2012 Nguồn: Giang Thanh Long & Bùi Đại Thụ (2012)
2. Các mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng hiện nay Bảng 3-3. Mô hình chăm sóc NCT của đoàn thể, hội… STT Chương trình/ Cơ quan, tổ chức Đối tượng Mục đích Địa bàn Mô hình/Dự án cung cấp / Đơn vị thụ hưởng can thiệp tài trợ 1 VIE022 - CLB Liên TW Hội Phụ nữ NCT nghèo Nâng cao nhận thức về sức khoẻ; Tại 4 tỉnh Thanh Hóa, thế hệ. Việt Nam / AP và phụ nữ chăm sóc tại nhà; chăm sóc sức Nghệ An, Hà Tĩnh, Nguồn: Báo cáo Dự (Atlantic cao tuổi khoẻ NCT; phòng chống Quảng Bình thông án VIE022, VWU Philanthropies) HIV/AIDS; nâng cao nhận thức về qua hơn 500 CLB giới và tuổi già và phòng chống dành cho NCT bạo lực gia đình; thăm hỏi, giúp đỡ thành viên trong CLB 2 Chăm sóc NCT khó Trung tâm trợ giúp NCT khó Hỗ trợ NCT các công việc hàng Tại 12 tỉnh/thành khăn dựa vào tình NCT và phát triển khăn trong ngày, đặc biệt với những người có phố: Thái Nguyên, Hà nguyện viên ở Việt cộng đồng cuộc sống vấn đề về sức khoẻ Nội, Hải Dương, Thái Nam, giai đoạn I, II, (CASCD), hàng ngày Bình, Quảng Ninh, III. UBQGNCT (VNCA) Hòa Bình, Vĩnh Phúc, Nguồn: CASCD, Báo / Quỹ hợp tác RoK- Nam Định, Hà Tĩnh, cáo kết quả dự án ASEAN Huế, Bình Thuận, Bến Tre 3 Tư vấn, chăm sóc UBQGNCT (VNCA), Toàn bộ NCT Tập huấn cán bộ tình nguyện ở Tại 10 xã thuộc 5 sức khỏe NCT dựa Hội NCT tỉnh Hà tại cộng địa phương trở thành ‘thày tỉnh: Hà Nội, Thái vào tình nguyện Nội, Thái Nguyên, đồng thuốc’ cho NCT tại cộng đồng. Nguyên, Nam Định, viên là thày thuốc Nam Định, Hà Hà Tĩnh, Bình Thuận tại cộng đồng Tĩnh, Bình Thuận Nguồn: VNCA, Báo cáo tổng kết dự án Nguồn: Giang Thanh Long & Bùi Đại Thụ (2012)
2. Các mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng hiện nay Bảng 4. SWOT cho mô hình của nhà nước S - Điểm mạnh O - Cơ hội  Mức độ bao phủ rộng  Cải thiện chất lượng, đặc biệt ở  Đối tượng bao phủ lớn cấp cơ sở  Cơ chế quản lý W - Điểm yếu T - Thách thức  Hệ thống chăm sóc chưa phát  Nhu cầu chăm sóc ngày càng lớn triển theo nhu cầu  Thiếu đầu tư cơ sở vật chất  Một số dịch vụ theo yêu cầu thì chi  Thiếu nhân lực phí quá cao  Đối tượng hỗn hợp  Cơ chế quản lý Nguồn: Giang Thanh Long & Bùi Đại Thụ (2012)