5 sai l m l n nh t c a lãnh đ o khi di n thuy t ế
(ph n 1)
H u h t các lãnh đ o không th truy n c m h ng. Đó là m t s th t. Trong khi, tr trêu ế
thay, h l i ph i là ng i bi t "nói" và truy n c m h ng, t o đ ng l c cho ng i khác. ườ ế ườ
R t nhi u v lãnh đ o đã m o hi m và tr thành nh ng nhà truy n thông tài ba b ng
cách di n thuy t mà không có nhi u s tr giúp khi đ ng tr c đám đông. Đó là cách ế ướ
duy nh t đ m o hi m, và đ phát tri n, và nó x ng đáng v i m i n l c b ra. Hãy nhìn
Luther King, Steve Jobs, Chuck Schwab và Bill Clinton, đó là m t vài ví d đi n hình.
Truy n đ t m t cách tài ba và sinh đ ng là m t k năng đ c ượ
đào t o. Nó có tính ch t thi t y u đ i v i vi c lãnh đ o và t o ế ế
đ ng l c - nhi m v t i cao c a m t v lãnh đ o. Tuy nhiên,
các lãnh đ o cũng d dàng m c ph i 5 l i d i đây khi di n ướ
thuy t. ế
L i th nh t: Đ c bài di n văn
L i này đ c x p lên hàng đ u b i vì nó quá ph bi n. Cũng ượ ế ế
có th b i vì cách làm này an toàn và "truy n th ng". Nh ng ư
nó không hi u qu . Chúng ta nghĩ r ng vi c "nói" ch đ n gi n ơ
là m t hình th c truy n t i nh ng gì đ c vi t nên. Tuy nhiên, ượ ế
chúng l i là m t hình th c khác bi t và đem l i k t qu hoàn ế
toàn khác nhau.
Các lãnh đ o hay phó m c các bài di n văn là vì m t s lý do. Có th (và th ng là) có ng i ườ ườ
khác vi t bài di n văn cho h , ho c có th h kiên quy t đ m b o tính chính xác tuy t đ i c aế ế
văn b n. V n đ đây là cách làm này không đem l i hi u qu . Chúng ta bi t r ng: n u chúng ế ế
ta "nói" ra nh ng t ng , thì m i ng i s đ t đ c thông đi p, nh ng đi u này không chính xác ườ ư ư
trong các tr ng h p sau:ườ
- B n đang chăm chăm vào vi c đ c quá nhi u nên không có m i liên h v i ng i nghe t s ườ
"liên h qua nh ng ánh m t"
- Gi ng nói c a b n có xu h ng đ u đ u b i vì b n đang Đ C, ch không ph i là NÓI và BI U ướ
C M t chính trái tim c a mình.
- B n b "đóng đinh" vào b c di n thuy t, th ng là đ "thoát n " (n u b n s ph i nói tr c ế ườ ế ướ
đám đông), và không di chuy n m t cách t nhiên, và có c ch đ y s c s ng.
Vi c đ c "di n văn" th ng không th nào làm toát lên đ c cái "th n" trong văn b n, nên cách ư ượ
b n nói th ng vô c m. ườ
Đ ng đ c di n văn! Cách làm đó có th d dàng h n, và c m th y an toàn h n, nh ng nó không ơ ơ ư
th truy n đ t t t, và l i còn không th truy n c m h ng và t o đ c đ ng l c. ượ
N u nh b n không đ nh đ c b n di n thuy t, có m t cách t t h n c : t o ra thông đi p c aế ư ế ơ
b n b ng cách ghi ra các khái ni m chính, "công não" và s p x p vào m t m u gi y. ế
L i th hai: Không k chuy n
Tr c khi có email, tr c khi có máy tính, th m chí tr c khi có t báo c a Guttenberg thì đã cóướ ướ ướ
nhi u hình th c truy n thông và c các bài di n thuy t. Và, trong các bài di n thuy t đó đ u có ế ế
CÁC CÂU CHUY N. Chúng lan t a s c m nh và c m xúc.
Các lãnh đ o - cũng gi ng nh h u h t chúng ta - v n b tràn ng p v i các s ki n và con s . ư ế
H ch u s c ép v i các chi ti t v n v t hàng ngày - do đó, h có xu h ng nghĩ v các s ki n, ế ướ
các nhi m v , các khái ni m, con s ... V n đ là, các con s và s ki n không th nào đ c ượ
nh h t n i, và chúng th ng t nh t. Hãy t n d ng chúng khi vi t, khi b n đang c g ng đ ế ườ ế
truy n thông tin, ch không ph i khi gây nh h ng. ưở
Đi u quan tr ng th nh t c n l u ý là công vi c th c s c a lãnh đ o là gây nh h ng, ch ư ưở
không ph i là truy n đ t thông tin. H luôn luôn gây nh h ng vì h là ng i t o ra t m nhìn. ưở ườ
Và t m nhìn đ c t o nên t t p h p các khát v ng, n l c và chi n th ng c a con ng i c a ượ ế ườ
t ch c đó. Và th luôn tràn ng p s c s ng, s yêu thích, và h p d n chính là các câu chuy n.
Đi u quan tr ng th hai là các câu chuy n l i r t d k . Nó s khi n cho bài di n văn tr nên d ế
ch u h n. T i m t công ty, có m t CEO m i đ c b u nên sau khi v trí này b tr ng m t th i ơ ượ
gian. V CEO này ph i có m t t i tr s chính kho ng 1 tháng tr c khi ông chính th c b t đ u ướ
công vi c, và ông s có m t cu c h p v i toàn b nhân viên trong công ty.
V lãnh đ o t m quy n đã ng ý n u nh ông mu n b qua bài phát bi u, tuy nhiên v CEO m i ế ư
đã nhìn th y m t c h i - không ph i cho bài di n thuy t trang tr ng mà là đ nói vài l i - đ ơ ế
s làm quen v i m i ng i. Ông nghĩ r t nhanh. Sau đó, ông ch phát bi u trong vòng 8 phút, ườ
trong đó 6 phút là m t câu chuy n v n t ng (tích c c) đ u tiên c a ông v i công ty. M i ượ
ng i r t thích câu chuy n và v CEO m i đó, cho dù câu chuy n c a ông không có n i dung gìườ
đ c bi t. M t câu chuy n không ch d dàng đ k , mà còn t o đ c s liên h v i m i ng i. ượ ườ
Đôi khi, đó m i là đi u quan tr ng nh t.
Các câu chuy n là cách đ chúng ta gi đ c n p nghĩ và k th a s hi u bi t trong các năm ượ ế ế ế
tr c đó. Chúng ta có các ph ng ti n vi n thông và truy n hình nhanh chóng h n trong ngàyướ ươ ơ
hôm nay, đi u đó không có nghĩa là chúng ta quên đi ph ng ti n truy n t i h u hi u nh t này. ươ
Hãy nh r ng, nhi u ng i t ng đ c coi là nhà truy n thông vĩ đ i trong l ch s CH "nói" trong ườ ượ
nh ng câu chuy n và chuy n ng ngôn. Đó là nhà lãnh đ o c a m i, ho c trăm ng i, và c a ườ ườ
hàng tri u ng i, và anh ta không t n d ng đ c gì t nh ng ng i vi t di n văn, ho c đ c c ườ ượ ườ ế ượ
m t t ch c r ng l n h tr , ho c đòn b y c a các ph ng ti n thông tin đ i chúng cho v n đ ươ
đó. Jesus đã làm đ c m i vi c b ng cách "k " các câu chuy n. ượ
Do đó, b n hãy tr thành ng i k chuy n. Và đó không ch là vi c nên làm đ i v i các lãnh ườ
đ o, mà là v i toàn b chúng ta. Các cu c trò chuy n b t đ u vào b a ăn, h i ngh các b a
ti c. Các câu chuy n luôn di n ra quanh chúng ta - và chúng ta v n ch a t n d ng đ c chúng. ư ượ
Có nh ng câu chuy n c a riêng chúng ta, và có nh ng câu chuy n c a các nhân viên và khách
hàng.
Đ ng bao gi quên đi s c m nh t nh ng kinh nghi m c a ng i khác. Đi u này th m chí còn ườ
hi u qu h n khi b n mu n t o ra đi m nh n b ng cách t o d ng, ho c nh n m nh vào ng i ơ ườ
khác h n là b n thân b n. Hãy nghĩ v các câu chuy n kh i ngu n c m h ng và l ng ngheơ ơ
chúng hàng ngày n u chúng ta ch u khó l ng nghe và quan sát. Đó là m t ý t ng - và có thế ưở
m r ng thành m t câu chuy n v các s ki n và hoàn c nh, con v t, thiên nhiên, và th m chí
khôi hài, ng ngôn...
Hãy t o thói quen đó - và tr thành ng i k chuy n vĩ đ i. ườ
sai l m l n nh t c a lãnh đ o khi di n thuy t ế
(ph n 2)
M t trong nh ng v n đ hàng đ u có th th y h u h t các bài phát bi u c a lãnh đ o ế
(và c a m i ng i) là s c ng nh c t i m c "đ c ng i". M t trong nh ng lãnh đ o ườ ườ
cao c p th ng b ch trích là Al Gore - c u Phó T ng th ng M . N u nh ông c i m ườ ế ư
h n và bi u c m h n trong khiơ ơ giao ti p, ông có th đã tr thành T ng th ng. ế
L i th ba: Quá c ng nh c
Chúng ta nhìn th y th ng xuyên m t lãnh đ o đ t c hai tay ườ
vào b c (cho r nh n ) m i khi ph i phát bi u. Đi u này không
t t chút nào. Tr c nh t, t i sao các lãnh đ o l i đ t tay nh ướ ư
v y (ho c có v làm nh v y)? H là nhà lãnh đ o, và h ư
không nên căng th ng trong m i tr ng h p. V y, t i sao h ườ
không th hi n s c s ng, nhi t tình và s sôi n i v thông
đi p c a h ?
Vi c giao ti p luôn có s c s ng, nh ng quá nhi u ng i m t đi ế ư ườ
s t nhiên và di n c m vào th i đi m quan tr ng nh t - khi
mà phát bi u tr c hàng trăm hay hàng ngàn ng i. H nh n ướ ườ
m nh vào n i dung, và nghĩ r ng: "N u tôi nói m i ng i s ế ườ
nghe". V n đ không ph i nh v y. ư
Theo nghiên c u c a Giáo s Albert Mehrabian, khi b n đ a ư ư
ra m t thông đi p đ y mâu thu n, m i ng i s tin t ng vào ườ ưở
nh ng gì h nhìn th y và nghe đ c, ch không đ t nhi u ượ
ni m tin vào nh ng gì b n nói. Nh ng nghiên c u và kinh nghi m đ u đi đ n k t lu n: hãy bày ế ế
t s nhi t tình c a b n!
V n đ chính y u trong cách hành x c a lãnh đ o khi phát bi u đó là h không: ế
- Di chuy n
- C ch
- C iườ
C n ph i làm gì:
Tr c tiên là ph i h cướ (cũng gi ng nh m t v n đ ng viên đi n kinh). N u nh m t lãnh đ o có ư ế ư
th nghĩ gi ng nh m t v n đ ng viên đi n kinh, h có th t o ra m t thói quen là "luôn v trí ư
s n sàng". Đôi chân c a b n, cũng gi ng nh c a v n đ ng viên đi n kinh, luôn s n sàng đ di ư
chuy n. N u b n ti n v phía tr c, b n mu n ti n v phía tr c, c v m t th ch t và tâm lý. ế ế ướ ế ướ
Sau đó, b n có th r i kh i cái b c mà b n đang đ ng, và di chuy n xung quanh căn phòng.
M t cách hoàn toàn t nhiên. Đ ng có đ ng "đóng đinh" và "đ ng i" ra t i m t v trí duy nh t. ườ
Hãy đ đôi tay làm vi c . V n đ ch , chúng ta có xu h ng có các c ch bi u l s căng ướ
th ng và chúng ta c m th y tho i mái v i các c ch đó. Đ ng đ s tho i mái đó c a b n tr
thành ch d n, hãy giúp cho khán thính gi tr nên hài lòng v i b n khi b n bi u l s t tin và
ch c ch n trong các c ch .
Al Gore - c u Phó T ng th ng M - ng i ư
v n b ch trích vì cách nói chuy n c ng
nh c.
T a sáng. Hãy nhìn vào n c i - nó có s c nh h ng to l n không kém gì hàng tri u USD. ườ ưở
T ghi hình. Chúng ta ph i nhìn th y b n thân mình đ bi t đ c th c s thì chúng ta xu t hi n ế ượ
trong b d ng nh th nào, và nhìn th y c nh ng đi m m nh cũng nh đi m y u. Các lãnh ư ế ư ế
đ o th ng nh m l i n i dung c a bài di n văn, nh ng ch có vài ng i "sáng su t" m i di n ườ ư ườ
t p các k năng v m t c ch . Gi ng nh các v n đ ng viên đi n kinh chuyên nghi p, h c n ư
ph i luy n t p liên t c và liên t c, có s h ng d n và ph n h i. Đ c bi t là các video ph n h i. ướ
Hãy quan sát các thay đ i trong c ch .
L i th t : Lãnh đ o không th ng xuyên sáng t o ư ườ
T t c chúng ta đ u quá b n r n, và càng leo lên các n c thang cao h n, càng nhi u ng i đ t ơ ườ
gánh n ng lên đôi vai c a chúng ta. Do đó, các lãnh đ o th ng xuyên b n r n - nh ng đó là ườ ư
cu c s ng, và không có lý do gì đ không th c hi n m t trong các ch c năng quan tr ng nh t
c a h - là t o ra truy n thông. Lãnh đ o không ch t o ra m t t m nhìn và văn hóa, mà còn
khuy n khích m t môi tr ng c a s sáng t o trong t ch c c a h . (Bài h c này cũng có thế ườ
áp d ng cho t t c chúng ta).
V n đ s 1: Các lãnh đ o b m c vào cách nghĩ hàn lâm truy n th ng, t duy phân tích và ư
theo tuy n. Các con s và s ki n, s c ép tài chính, các nhi m v và quy t đ nh, m i ng i gâyế ế ườ
s c ép v các quy t đ nh. ế
Gi i pháp cho v n đ s 1:
M r ng t duy v t ra kh i vùng "d ch u" c a b n - t "công não" tr c các v n đ . Không ư ượ ư
may thay, chúng ta hi m khi đ c d y v "công não" t i tr ng h c, và đi u đó không th đế ượ ườ
cho công vi c sau này.
D i đây là 3 nguyên t c c a vi c "công não"ướ
- S l ng không ph i là ch t l ng ượ ượ
- Đ t ra m t gi i h n th i gian t 3-5 phút đ "ép" đ u óc sáng t o th t nhanh chóng
- Không biên t p tr c - hãy đ cho các ý t ng "t n công" l n nhau ướ ưở
Th t là kinh ng c khi mà b n có th đ t ra v n đ th o lu n trong m t th i gian ng n, và có
nh ng ý t ng mà b n s không bao gi nghĩ ra theo m t cách truy n th ng c a vi c "sáng ưở
t o". "Công não" cũng ngăn ng a đ c các rào c n c a nh ng th ký (và rào c n c a vi c t o ượ ư
ra thông đi p).
V n đ s 2:
Các bài di n văn c a lãnh đ o luôn do nh ng ng i khác vi t nên. Đi m then ch t đây chính ườ ế
là, lãnh đ o (và t t c chúng ta) ph i t o ra các "đi m nh n" khi kh i d y s say mê c a chúng ơ
ta n u nh chúng ta mu n tr thành đáng tin c y và hi u qu . ế ư
Gi i pháp cho v n đ s 2:
Luôn t o ra các thông đi p và s d ng các ý t ng c a riêng b n. Hãy nghĩ t i các câu chuy n, ưở
và các nguyên t c m i v SHARP(*) xung quanh nh ng th quan tr ng đ i v i t m nhìn và
quy t đ nh c a t ch c. Liên t c t o ra ý t ng. Ghi vào m t cu n s các câu chuy n c i. ế ưở ườ
V n đ s 3:
V i m t s ít ngo i l , các t ch c càng l n, thì t duy quan liêu l i càng n ng n . Và bóp ngh t ư
s sáng t o ra các ý t ng m i. Và quá nhi u lãnh đ o đang d n d t c m t b máy quan liêu, ưở
đ c b o h b i nh ng c p d i t i n i mà công vi c (và kh năng t n t i) th c s di n ra. ượ ướ ơ
Gi i pháp cho v n đ s 3:
Ch đ o nhi m v sáng t o. T o đ ng l c cho m i ng i sáng t o liên t c. D i đây là g i ý v ườ ướ
m t s cách th c:
- Gi m b t các cu c h p không c n thi t ế
- Ch tr ng "công não" trong các cu c h p th ng xuyên ươ ườ
- Có các cu c h p b t th ng bên ngoài ườ
- T o ra m t n p nghĩ m i khi tr l i cho câu h i: "đó có ph i là cái t t nh t mà chúng ta có th ế
làm?"
- Sáng t o theo m u hình, ch không ph i là quan liêu
Chúng ta nghĩ t i Steve Jobs(*) - nhà truy n thông xu t s c nh t c a năm 2005 vì nhi u lý do,
nh ng m t đi u khác mà chúng ta không đ c p t i đó là, Jobs luôn là ng i truy n c m h ngư ườ
cho ng i khác đ v n lên các t m cao m i trong sáng t o khi nói: "Đây là phiên b n cu i cùngườ ươ
c a b n?". Đi u đó không có nghĩa là anh ta s d dàng h n trong vi c xem xét các v n đ , ơ
nh ng nó s khi n cho m i ng i tìm ki m gi i pháp m i h n, sáng t o h n, t t nh t và đ yư ế ư ế ơ ơ
sáng ki n tr c khi h mang t i cho anh ta. Bài h c là đó.ế ướ
5 sai l m l n nh t c a lãnh đ o khi di n thuy t ế
(ph n cu i)
Lãnh đ o xu t s c nh t luôn "s ng" và "th " v i t m
nhìn c a h . Có quá nhi u lãnh đ o nghĩ r ng "Tuyên b
t m nhìn" trang tr ng dài t i m t trang gi y và các nhân
viên có nghĩa v h c thu c lòng chúng. Không ph i nh ư
v y!
L i th năm: Lãnh đ o không th ng xuyên truy n thông ườ
v t m nhìn
Công vi c đ u tiên c a b t kỳ m t lãnh đ o v v n đ này,
đó là ti p t c truy n thông v t m nhìn - t m nhìn (nhi m v ,ế
m c đích, m c tiêu) c a t ch c. Đi u này là hi n nhiên đ i
v i lãnh đ o, nh ng v n có m t s lý do gi i thích cho vi c t i ư
sao l i có quá nhi u lãnh đ o m c ph i l i này.