Ảnh hưởng của gốc ghép cho đến năng suất và khả năng chống bệnh với cà chua vụ đông xuân sớm năm 2007 tại Thái Nguyên

51(3): 3 - 7<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 3 - 2009<br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA GỐC GHÉP ĐẾN NĂNG SUẤT VÀ KHẢ NĂNG<br /> CHỐNG BỆNH VỚI CÀ CHUA VỤ ĐÔNG XUÂN SỚM NĂM 2007<br /> TẠI THÁI NGUYÊN<br /> Nguyễn Thúy Hà (Trường ĐH Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên)<br /> <br /> 1.Đặt vấn đề<br /> Mức độ bị bệnh của cây cà chua ở các bộ phận tiếp đất rất cao, đặc biệt là các bệnh héo<br /> xanh vi khuẩn, tuyến trùng hại rễ, nhất là vào thời điểm trái vụ. Để khắc phục các trở ngại trên,<br /> nhiều giải pháp đã được các nhà khoa học đưa vào thử nghiệm như: trồng cà chua trên các vùng<br /> đất cao, trồng giống cà chua kháng bệnh. Một trong những hướng tích cực được nhiều nơi trên<br /> thế giới áp dụng là sử dụng biện pháp ghép cây con của cà chua lên cây cùng họ có bộ rễ tốt, có<br /> khả năng chống lại các bệnh từ đất và sinh trưởng, phát triển tốt trong mùa hè. Ứng dụng phương<br /> pháp ghép ngọn cà chua lên gốc cà là một biện pháp có tính khả thi cao. Biện pháp này tuy<br /> không còn mới mẻ, nhưng chưa được triển khai phổ biến, rộng khắp, đặc biệt ở Thái Nguyên<br /> chưa ai nghiên cứu. Xuất phát từ thực tế sản xuất, chúng tôi tiến hành nghiên cứu ứng dụng<br /> phương pháp ghép trong sản xuất cà chua, với mục đích xác định tổ hợp ghép cà chua thích hợp<br /> nhằm sản xuất cà chua trái vụ tại Thái Nguyên.<br /> 2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> - Cà tím cao sản mua tại công ty liên doanh hạt giống Đông Tây.<br /> - Cà pháo xanh là giống địa phương thu thập từ Thái Nguyên.<br /> - Cà pháo trắng là giống địa phương thu thập từ Cao Bằng.<br /> - Cà pháo xanh là giống địa phương thu thập từ Bắc Kạn.<br /> - Cà chua DV2926 là giống cà chua lai F1 có nguồn gốc từ Ấn Độ.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> - Xác định tổ hợp ghép thích hợp cho cà chua.<br /> Thí nghiệm được bố trí ở vườn ươm và ngoài ruộng sản xuất gồm 5 công thức, được bố<br /> trí theo khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh với 3 lần nhắc lại. Diện tích ô thí nghiệm vườn ươm: 1m2<br /> cho một công thức như vậy tổng diện tích thí nghiệm là 15 m².<br /> Diện tích ô thí nghiệm ngoài đồng ruộng: mỗi công thức 20m² như vậy tổng diện tích thí<br /> nghiệm là 300 m² không kể dải bảo vệ.<br /> Công thức 1: cà chua không ghép.<br /> Công thức 2: cà chua ghép trên gốc cà tím.<br /> Công thức 3: cà chua ghép trên gốc cà pháo Thái Nguyên.<br /> Công thức 4: cà chua ghép trên gốc cà pháo Cao Bằng.<br /> Công thức 5: cà chua ghép trên gốc cà pháo Bắc Kạn.<br /> Các chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển được đo đếm theo phương pháp quan trắc.<br /> Phương pháp theo dõi sâu bệnh hại: theo phương pháp của Viện Bảo vệ thực vật.<br /> Các số liệu thu được được xử lí trên chương trình máy tính SAS.<br /> 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> 1<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 51(3): 3 - 7<br /> <br /> 3 - 2009<br /> <br /> Thí nghiệm được tiến hành vào vụ đông xuân sớm tại Trung tâm thí nghiệm trường Đại<br /> học Nông Lâm – Đại học Thái Nguyên và xã Đồng Bẩm - Đồng Hỷ - Thái Nguyên.<br /> 3. Kết quả và thảo luận<br /> 3.1. Kết quả ghép cà chua trong vườn ươm<br /> Kĩ thuật ghép giúp cây chống chịu tốt với bệnh hại và môi trường bất thuận nhưng cũng<br /> làm ảnh hưởng đến sức sống của cây giống trong giai đoạn đầu. Kết quả theo dõi tỉ lệ cây đạt<br /> tiêu chuẩn xuất vườn của các tổ hợp ghép được chúng tôi trình bày ở bảng 1.<br /> Bảng 1. Tỉ lệ đạt tiêu chuẩn của các tổ hợp cà chua ghép trong vườn ươm<br /> Công thức<br /> 1. Cà chua không ghép<br /> 2. Cà chua/cà tím<br /> 3. Cà chua/cà pháo Thái Nguyên<br /> 4. Cà chua/cà pháo Cao Bằng<br /> 5. Cà chua/cà pháo Bắc Kạn<br /> <br /> Tổng số cây<br /> 300<br /> 300<br /> 300<br /> 300<br /> 300<br /> <br /> Tỉ lệ cây sống<br /> (%)<br /> 98,21<br /> 93,12<br /> 80,15<br /> 80,00<br /> 82,25<br /> <br /> Tỉ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn<br /> (%)<br /> 96,15<br /> 90,24<br /> 78,00<br /> 76,21<br /> 80,13<br /> <br /> Kết quả thí nghiệm cho thấy, tỉ lệ sống sau ghép của các tổ hợp ghép biến động từ 80% –<br /> 93,12%, tuy nhiên ở các gốc ghép khác nhau thì tỉ lệ sống khác nhau. Trong các công thức thí<br /> nghiệm, cà chua ghép trên gốc cà tím có tỉ lệ sống cao hơn cả (đạt 93,12%), thấp nhất là công<br /> thức 4 (cà chua ghép trên gốc cà pháo Cao Bằng) đạt 80%.<br /> So sánh với tiêu chuẩn cây đạt tiêu chuẩn, tỉ lệ cây ghép trong thí nghiệm đạt tiêu chuẩn<br /> trồng ra ruộng khá cao ở cả 4 tổ hợp, đều đạt trên 70%, nhưng cao nhất là tổ hợp cà chua/cà tím<br /> đạt 90,24%, tiếp theo là tổ hợp cà chua/cà pháo Bắc Kạn đạt 80,13%, thấp nhất là tổ hợp cà<br /> chua/cà pháo Cao Bằng đạt 76,21%.<br /> 3.2. Khả năng thích ứng của cây cà chua ghép trên ruộng sản xuất vụ Đông Xuân sớm<br /> 2007- 2008 tại xã Đồng Bẩm, huyện Đồng Hỷ - Thái Nguyên<br /> 3.2.1. Ảnh hưởng của gốc ghép đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất<br /> Bảng 2. Ảnh hưởng của gốc ghép đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất<br /> Công thức<br /> 1. Cà chua không ghép<br /> 2. Cà chua/cà tím<br /> 3. Cà chua/cà pháo Thái Nguyên<br /> 4. Cà chua/cà pháo Cao Bằng<br /> 5. Cà chua/cà pháo Bắc Kạn<br /> CV%<br /> LSD0,05<br /> <br /> Số chùm/thân<br /> (chùm)<br /> 5.87<br /> 6.45<br /> 5,67<br /> 5.51<br /> 6.3<br /> <br /> Tỉ lệ đậu<br /> quả (%)<br /> 50.5<br /> 57.3<br /> 53.9<br /> 50,9<br /> 56,6<br /> <br /> Số quả/cây<br /> (quả)<br /> 18.3<br /> 28.1<br /> 20.5<br /> 20.4<br /> 24,5<br /> <br /> Khối lượng<br /> TB quả (g)<br /> 125<br /> 146<br /> 118<br /> 112<br /> 117<br /> 4.2<br /> 9.49<br /> <br /> Năng suất<br /> (tấn/ha)<br /> 31.5<br /> 37.2<br /> 31,7<br /> 30,1<br /> 32,7<br /> 5,6<br /> 2,7<br /> <br /> Trong các tổ hợp cà chua ghép, tổ hợp cà chua ghép trên cà tím tỏ ra có ưu thế hơn cả. Về<br /> tính trạng, số chùm quả trên cây đạt 6,45 chùm, tiếp theo là tổ hợp cà chua/cà pháo Bắc Kạn,<br /> giống đối chứng là cà chua không ghép đạt 5,87 chùm và tổ hợp cà chua ghép trên cà pháo Thái<br /> Nguyên và cà pháo Cao Bằng đạt 5,67 và 5,51 chùm/cây.<br /> Tỉ lệ đậu quả ở các tổ hợp ghép đều đạt trên 50%, trong đó tổ hợp ghép cà chua/cà tím, cà<br /> chua/cà pháo Bắc Kạn và cà chua/cà pháo Thái Nguyên cho tỉ lệ đậu quả cao hơn so với cà chua<br /> <br /> 2<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 51(3): 3 - 7<br /> <br /> 3 - 2009<br /> <br /> không ghép. Còn tổ hợp ghép cà chua/cà pháo Cao Bằng tỉ lệ đậu quả tương đương với cà chua<br /> không ghép.<br /> Cà chua ghép trên gốc cà tím có số quả trên cây lớn nhất 28,1 quả/cây, tiếp theo là tổ hợp<br /> cà chua ghép trên gốc cà pháo Bắc Kạn 24,5 quả/cây, thấp hơn là tổ hợp cà chua ghép trên cà<br /> pháo Thái Nguyên và cà pháo Cao Bằng tỉ lệ đậu quả đạt 20,4 - 20,5 quả/cây.<br /> Khối lượng quả giữa các công thức thí nghiệm có sự sai khác rõ rệt. Cà chua ghép trên<br /> gốc cà tím được đánh giá là tổ hợp cho quả có khối lượng cao nhất đạt 146g/quả, cao hơn cà<br /> chua không ghép và các tổ hợp ghép khác trong thí nghiệm ở mức độ tin cậy 95%.<br /> Về năng suất cà chua ghép trên gốc cà tím cho năng suất cao nhất cao hơn chắc chắn so<br /> với đối chứng đạt 36,2 tấn/ha, còn các tổ hợp ghép khác năng suất tương đương với công thức<br /> đối chứng ở mức độ tin cậy 95% .<br /> 3.2.2. Khả năng chống chịu của cà chua ghép trong vụ Đông Xuân 2007- 2008<br /> Kết quả theo dõi tình hình sâu bệnh hại trong các tổ hợp ghép được trình bày tại bảng 3.<br /> Bảng 3. Tình hình sâu,bệnh hại của các tổ hợp cà chua ghép trong thí nghiệm<br /> Công thức<br /> 1. Cà chua không ghép<br /> 2. Cà chua/cà tím<br /> 3. Cà chua/cà pháo Thái Nguyên<br /> 4. Cà chua/cà pháo Cao Bằng<br /> 5. Cà chua/cà pháo Bắc Kạn<br /> <br /> Sâu đục quả (%)<br /> 3.5<br /> 3,0<br /> 2,9<br /> 2,8<br /> 3,2<br /> <br /> Tỉ lệ cây bị bệnh (%)<br /> Héo xanh vi khuẩn<br /> Tuyến trùng<br /> 13.8<br /> 2,7<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Theo dõi sâu hại của các tổ hợp cà chua ghép trên đồng ruộng, chúng tôi thấy tất cả các<br /> công thức trong thí nghiệm đều bị nhiễm sâu đục quả, nhưng do phòng trừ bằng biện pháp phòng<br /> trừ tổng hợp tốt nên tỉ lệ nhiễm bệnh không cao, chúng dao động từ 2,8 - 3,5% số quả bị sâu đục.<br /> Về bệnh hại, tất cả các tổ hợp ghép đều không bị nhiễm bệnh, còn cà chua không ghép bị<br /> nhiễm bệnh nặng, điển hình là một số bệnh từ đất: có tới 13,8% cà chua không ghép bị nhiễm<br /> bệnh héo xanh vi khuẩn, còn bệnh tuyến trùng bị nhiễm với tỉ lệ thấp hơn chiếm 2,7%.<br /> 3.2.3. Sơ bộ hạch toán hiệu quả kinh tế của cà chua ghép<br /> Để cụ thể hóa ưu nhược điểm của phương pháp ghép trong sản xuất cà chua, chúng tôi sơ<br /> bộ đánh giá hiệu quả kinh tế của cây cà chua ghép. Kết quả trình bày tại bảng 4.<br /> Bảng 4. Sơ bộ hạch toán hiệu quả kinh tế của cà chua ghép<br /> Đơn vị:1000 đồng<br /> Công thức<br /> 1. Cà chua không ghép<br /> 2. Cà chua/cà tím<br /> 3. Cà chua/cà pháo Thái Nguyên<br /> 4. Cà chua/cà pháo Cao Bằng<br /> 5. Cà chua/cà pháo Bắc Kạn<br /> <br /> Tổng thu<br /> 94.500<br /> 111.600<br /> 95.100<br /> 90.300<br /> 98.100<br /> <br /> Tổng chi<br /> 33.000<br /> 37.000<br /> 36.500<br /> 36.500<br /> 36.500<br /> <br /> Thu - chi<br /> 61.500<br /> 74.600<br /> 58.600<br /> 53.800<br /> 61.600<br /> <br /> Ghi chú: giá bán 3000đ/kg<br /> <br /> - Kết quả bảng 4 cho thấy, sản xuất cà chua trong điều kiện trái vụ đạt hiệu quả kinh tế<br /> tương đối cao, từ 53.800.000 đ/ha đến 74.000.000đ/ha.<br /> - Kĩ thuật ghép đem lại hiệu quả kinh tế cao, đặc biệt là công thức ghép cà chua trên gốc<br /> cà tím cao sản đạt 74.000.000đ/ha, cao hơn tất cả các tổ hợp ghép trong thí nghiệm.<br /> 3<br /> <br /> 51(3): 3 - 7<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 3 - 2009<br /> <br /> -Trong các công thức thí nghiệm, công thức ghép cà chua trên gốc cà tím cao sản hiệu<br /> quả kinh tế đạt cao nhất, cao hơn công thức cà chua không ghép là 13.100.000 đ/ha.<br /> 4. Kết luận và đề nghị<br /> 4.1. Kết luận<br /> - Trong vụ đông xuân sớm năm 2007, cà tím là giống có khả năng làm gốc ghép tốt nhất<br /> so với cà pháo Thái Nguyên, cà pháo Bắc Kạn và cà pháo Cao Bằng.<br /> - Khả năng tiếp hợp của tổ hợp ghép cà chua trên cà tím cao nhất, tỉ lệ sống đạt 93,12%,<br /> tỉ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn là 90,24%.<br /> - Năng suất của cà chua ghép trên cà tím cao hơn các loại gốc ghép khác trong thí nghiệm<br /> và cao hơn cà chua không ghép, năng suất đạt 37,2 tấn/ha.<br /> - Tất cả các tổ hợp ghép trong thí nghiệm không bị bệnh héo xanh vi khuẩn và tuyến<br /> trùng, còn cà chua không ghép mắc bệnh với tỉ lệ cao, đặc biệt là bệnh héo xanh vi khuẩn (13,8%).<br /> - Trong các tổ hợp ghép, tổ hợp cà chua ghép trên cà tím cho hiệu quả kinh tế cao nhất<br /> đạt 74.000.000đ/ha và cao hơn cà chua không ghép 13.100.000 đ/ha.<br /> 4.2. Đề nghị<br /> - Tìm hiểu thêm các gốc ghép chống bệnh cho cây cà chua.<br /> - Chuyển giao kĩ thuật ghép trong sản xuất cà chua trái vụ cho bà con nông dân trồng cà<br /> chua tại Thái Nguyên <br /> Summary<br /> The Experiment was conducted at Dong Hi district, Thai Nguyen province in eavly<br /> spring crop, 2007. The experiment was set up randomized complete block design (RCBD) with<br /> 3 replications. Apink tomato vaviety was compared to 3 others local vavieties of vound – white<br /> tomato vavieties called Thai Nguyen, Bac Kan and Cao Bang vavieties. As a result, the pink<br /> tomato vaviety show the best recombination of root stock the rate of alived pland was 93,12% as<br /> will as standar plant type was 90,24%, by propagation method. Yield of pink tomato vaviety in<br /> voot stock bypropagation was higher than conventional vavieties. It was 37,2 ton per ha. All of<br /> voot stock were no effected by pseudomonas solanacearum as well as meloidogyne disseaser.<br /> However on the conventional vavieties the vate of pseudomonas solanacearum dissease was<br /> found of 17,8%. Growing root stock of pink tomoto vaviety have the highest economic effect of<br /> 74.000.000 VND per hectave white, the conventional vavieties have only earned 13.100.000<br /> VND per hectave.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1]. Tạ Thu Cúc (2007), Kĩ thuật trồng rau sạch. NXB Phụ nữ.<br /> [2]. Trần Văn Lài (2005), Kết quả chọn tạo và công nghệ nhân giống một số loài rau chủ yếu.<br /> NXB Nông nghiệp.<br /> <br /> 4<br /> <br />