Ảnh hưởng của tia tử ngoại (UVA) lên sự sinh sản của tôm càng nước ngọt Macrobrachium Nipponense De Haan và tôm rảo Metapenaeus Ensis De Haan

28(4): 83-88 T¹p chÝ Sinh häc 12-2006<br /> <br /> <br /> <br /> ¶nh h−ëng cña tia tö ngo¹i (UVA) lªn sù sinh s¶n<br /> cña t«m cµng n−íc ngät Macrobrachium nipponense de Haan<br /> vµ t«m r¶o Metapenaeus ensis de Haan<br /> <br /> §oµn ViÖt B×nh, NguyÔn ThÞ VÜnh, NguyÔn ThÞ Kim Dung<br /> ViÖn C«ng nghÖ sinh häc<br /> NguyÔn V¨n QuyÒn<br /> ViÖn nghiªn cøu nu«i trång Thñy s¶n I<br /> <br /> Trong nghÒ nu«i t«m ë n−íc ta hiÖn nay, chóng, kÝch thÝch c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt,<br /> viÖc s¶n xuÊt t«m gièng chñ yÕu dùa vµo viÖc t¨ng s¶n xuÊt hãc-m«n, chèng bÖnh cßi<br /> ®¸nh b¾t t«m bè mÑ tõ bê biÓn. Sè l−îng t«m x−¬ng…[4, 8]. Tïy theo c¸c b−íc sãng kh¸c<br /> con thu ®−îc c¬ b¶n phô thuéc vµo kh¶ n¨ng nhau mµ ng−êi ta ph©n biÖt ra c¸c lo¹i tia UVA,<br /> sinh s¶n cña t«m bè mÑ. Trªn thùc tÕ, sè l−îng UVB vµ UVC. Tia UVA lµ tia cã b−íc sãng<br /> t«m bè mÑ ®¸nh b¾t ®−îc ngµy cµng trë nªn n»m trong kho¶ng 320-400 nm. Volz D. C. vµ<br /> khan hiÕm, cã nguy c¬ bÞ khai th¸c c¹n kiÖt vµ cs. (2002) ®· chøng minh r»ng viÖc chiÕu tia<br /> chÊt l−îng t«m còng rÊt kh¸c biÖt. V× vËy, yªu UVA cã thÓ rót ng¾n thêi gian thµnh thôc cña<br /> cÇu ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu t×m ra ®−îc nh÷ng t«m cá Palaemonetes pugio, trong ®iÒu kiÖn<br /> biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng sinh s¶n cña t«m nu«i nh©n t¹o khÐp kÝn vßng ®êi mµ kh«ng ph¶i<br /> gièng bè mÑ nh−: rót ng¾n thêi gian thµnh thôc, c¾t cuèng m¾t cña t«m [10].<br /> n©ng cao tû lÖ ®Î, tû lÖ në, tû lÖ sèng…. Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i tr×nh bµy c¸c kÕt<br /> Cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu c«ng bè qu¶ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña viÖc chiÕu tia UVA<br /> nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau cho phÐp cã thÓ lªn sù sinh s¶n cña t«m cµng n−íc ngät<br /> ®iÒu khiÓn sù thµnh thôc sinh dôc vµ ®Î trøng Macrobrachium nipponense de Haan trong ®iÒu<br /> cña t«m. Tuy nhiªn, ch−a cã ph−¬ng ph¸p nµo kiÖn nu«i trong phßng thÝ nghiÖm vµ t«m r¶o<br /> tá ra lµ cã −u ®iÓm næi bËt, cã thÓ dÔ dµng øng Metapenaeus ensis de Haan nu«i ë tr¹i t«m gièng.<br /> dông trong thùc tÕ. Bëi vËy, cho ®Õn nay, ng−êi<br /> ta vÉn sö dông ph−¬ng ph¸p c¾t cuèng m¾t lµ I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> ph−¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó kÝch thÝch sù thµnh<br /> thôc ë t«m c¸i. Ph−¬ng ph¸p nµy cã nh−îc ®iÓm 1. Nguyªn liÖu<br /> lµ ¶nh h−ëng ®Õn hÇu hÕt c¸c khÝa c¹nh sinh lý T«m cµng n−íc ngät: thÝ nghiÖm ®−îc tiÕn<br /> vµ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña t«m [1]. V× vËy, c¸c hµnh trªn tæng sè 44 c¸ thÓ t«m cã träng l−îng<br /> nhµ khoa häc vÉn ®ang nghiªn cøu t×m tßi c¸c tõ 1,1-2,5 g, chiÒu dµi tõ 4-6 cm. ChØ nh÷ng t«m<br /> ph−¬ng ph¸p kh¸c cã thÓ thay thÕ ph−¬ng ph¸p cã biÓu hiÖn hoµn toµn kháe m¹nh, buång trøng<br /> nµy. ®ang ë gian ®o¹n ph¸t triÓn tõ 0 - I míi ®−îc<br /> §· tõ l©u, tia cùc tÝm (tia UV) ®· ®−îc biÕt ®−a vµo lµm thÝ nghiÖm.<br /> lµ cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc lªn søc kháe cña T«m r¶o: tæng sè 90 c¸ thÓ t«m cã chiÒu dµi<br /> c¸c loµi ®éng vËt. ChiÕu tia UV cho ®éng vËt trung b×nh 13-14 cm, träng l−îng 24 g ®−îc sö<br /> nu«i cã t¸c dông t¨ng c−êng søc ®Ò kh¸ng cña dông lµm thÝ nghiÖm.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n.<br /> 83<br /> 2. Ph−¬ng ph¸p m¸y DOT-0204 do ViÖn Khoa häc VËt liÖu<br /> (ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam) s¶n<br /> T«m cµng ®−îc nu«i trong bÓ kÝnh cã dung xuÊt.<br /> tÝch 80 l n−íc, kÝch th−íc 55 cm × 55 cm × 28<br /> cm, cã m¸y sôc khÝ liªn tôc 24/24 giê. Mçi bÓ §o pH cña bÓ n−íc b»ng giÊy ®o pH<br /> nu«i 4 t«m c¸i + 1 ®Õn 2 t«m ®ùc. T«m ®−îc neutralit cña h·ng Merck.<br /> cho ¨n b»ng tÐp riu; mçi ngµy ¨n kho¶ng 2% KiÓm tra ®é kiÒm; nång ®é NH4+, NO2-, NH3<br /> träng l−îng c¬ thÓ. BÓ kÝnh nu«i t«m ®−îc chiÕu b»ng EVT-Kit cña Trung t©m M«i tr−êng thuéc<br /> s¸ng b»ng ®Ìn nª«ng th«ng th−êng trong phßng ViÖn §Þa chÊt.<br /> thÝ nghiÖm vµ ¸nh s¸ng qua cöa sæ. Riªng l« thÝ Buång trøng cña t«m ®−îc lÊy ra vµ cè ®Þnh<br /> nghiÖm ®−îc chiÕu tia UVA b»ng ®Ìn LT trong dung dÞch phãc m«n trung tÝnh; ®−îc ®óc<br /> 18W/073 cña h·ng Narva (CHLB §øc) cã liÒu paraphin, c¾t l¸t vµ nhuém tiªu b¶n b»ng<br /> chiÕu lµ 0,5 w/m2, thêi gian chiÕu tõ 1-6 hematoxylin - eosin cña h·ng Thermo Shandon<br /> giê/ngµy tïy theo l« thÝ nghiÖm. N−íc trong bÓ (USA) ®Ó nghiªn cøu vÒ cÊu tróc.<br /> nu«i ®−îc thay liªn tôc mçi ngµy tõ 1/3-1/2 tæng<br /> l−îng n−íc, tïy theo yªu cÇu. Trong suèt qu¸ MÉu siªu cÊu tróc cña buång trøng cña t«m<br /> tr×nh thÝ nghiÖm, n−íc trong bÓ nu«i t«m ®−îc ®−îc chÕ t¹o theo ph−¬ng ph¸p cña NguyÔn Tµi<br /> th−êng xuyªn kiÓm tra vµ duy tr× æn ®Þnh nh− L−¬ng vµ cs. [7], ®−îc nghiªn cøu trªn kÝnh hiÓn<br /> sau: pH (7-7,5), nång ®é «xy hßa tan (3-5 mg/l), vi ®iÖn tö JEM 1010.<br /> ®é kiÒm (80 mg/l); nång ®é NH4+ (1 mg/ l), NO2- Hµm l−îng progesteron vµ estradiol trong<br /> (0,1 mg/l) vµ NH3 (0,1 mg/l). buång trøng cña t«m ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng<br /> T«m r¶o: 90 c¸ thÓ t«m c¸i ®−îc chia thµnh ph¸p miÔn dÞch enzim (ELISA).<br /> 3 l« thÝ nghiÖm vµ nu«i trong bÓ xi m¨ng cã Ph©n lo¹i c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña buång<br /> dung tÝch 3 m3. T«m cña hai l« 1 vµ 2 kh«ng bÞ trøng cña t«m theo ph−¬ng ph¸p cña Ayub vµ<br /> c¾t m¾t vµ ®−îc chiÕu tia UVA víi cïng lo¹i cs. [2].<br /> ®Ìn dïng chiÕu cho t«m cµng. T«m cña l« 1<br /> ®−îc chiÕu 3 giê/ngµy, chia lµm 3 lÇn trong II. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn<br /> ngµy. T«m cña l« 2 ®−îc chiÕu 2 giê/ngµy, chia<br /> lµm 2 lÇn. T«m cña l« 3 bÞ c¾t cuèng m¾t vµ 1. ¶nh h−ëng cña c¸c thêi gian chiÕu tia<br /> kh«ng ®−îc chiÕu tia UVA. N−íc trong bÓ nu«i UVA kh¸c nhau ®Õn sù sinh s¶n cña t«m<br /> t«m còng ®−îc th−êng xuyªn kiÓm tra vµ duy tr× cµng n−íc ngät<br /> æn ®Þnh c¸c chØ sè vÒ pH, nång ®é «xy hßa tan,<br /> ®é kiÒm; nång ®é NH4+, NO2- vµ NH3 nh− nu«i T«m thÝ nghiÖm ®−îc chiÕu tia UVA víi c¸c<br /> t«m cµng. thêi gian chiÕu kh¸c nhau, tõ 1 ®Õn 6 giê/ngµy.<br /> KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 1.<br /> §o nång ®é «xy hßa tan trong n−íc b»ng<br /> B¶ng 1<br /> Tû lÖ t«m cµng ®Î trøng vµ ®Î con sau khi ®−îc chiÕu tia UVA liªn tôc<br /> trong 30 ngµy víi c¸c thêi gian kh¸c nhau<br /> Thêi gian Sè t«m ®Î trøng Sè t«m ®Î t«m con<br /> STT chiÕu UVA n §èi chøng ThÝ nghiÖm §èi chøng ThÝ nghiÖm<br /> (giê/ngµy) n % n % n % n %<br /> 1 1 8 2 25 2 25 1 12,5 1 12,5<br /> 2 2 8 2 25 5 62,5 2 25 5 62,5<br /> 3 6 10 3 30 8 80 2 20 6 60<br /> Ghi chó: n. lµ sè c¸ thÓ t«m.<br /> <br /> B¶ng 1 cho thÊy, víi thêi gian chiÕu tia ®èi chøng vµ hai l« thÝ nghiÖm. §iÒu ®ã chøng<br /> UVA thÊp nhÊt lµ 1 giê trong 1 ngµy, liªn tôc tá, víi thêi gian chiÕu nµy, tia UVA hÇu nh−<br /> trong 30 ngµy, th× kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a l« ch−a cã t¸c ®éng ®Õn sù sinh s¶n cña t«m. Tuy<br /> 84<br /> nhiªn, khi ®−îc chiÕu víi thêi gian nhiÒu h¬n lµ trøng cña t«m cµng cho thÊy buång trøng cña<br /> 2 vµ 6 giê/ngµy, tû lÖ t«m ®Î trøng vµ Êp në t«m cµng ph¸t triÓn qua 4 giai ®o¹n chÝnh: giai<br /> thµnh Êu trïng cña l« thÝ nghiÖm cao h¬n h¼n l« ®o¹n ch−a ph¸t triÓn, giai ®o¹n ®ang ph¸t triÓn,<br /> ®èi chøng. T«m ®−îc chiÕu 6 giê/ngµy cã tû lÖ giai ®o¹n trøng gÇn chÝn vµ giai ®o¹n trøng chÝn<br /> ®Î trøng cao nhÊt (80%), nh−ng t«m ®−îc chiÕu chuÈn bÞ ®Î. VÒ mÆt h×nh th¸i, kh«ng cã sù kh¸c<br /> 2 giê/ngµy l¹i cã tû lÖ Êp në thµnh Êu trïng (tû biÖt ®¸ng kÓ nµo gi÷a tÕ bµo trøng cña t«m cµng<br /> lÖ ®Î t«m con) cao nhÊt (62,5%), trong khi tû lÖ ®−îc chiÕu vµ t«m cµng kh«ng ®−îc chiÕu tia<br /> ®Î trøng cña c¸c l« ®èi chøng chØ ®¹t tõ 25-30%. UVA. ë giai ®o¹n trøng gÇn chÝn, tÕ bµo trøng<br /> §iÒu ®ã chøng tá thêi gian chiÕu tia UVA 2 cña t«m cµng ®−îc chiÕu tia UVA cã ®−êng<br /> giê/ngµy ®em l¹i t¸c ®éng tèi −u nhÊt lªn sù kÝnh lµ 346,5 µm, lín h¬n mét chót so víi trøng<br /> sinh s¶n cña t«m. cña t«m cµng ®èi chøng (334,2 µm); ë giai ®o¹n<br /> 2. CÊu tróc cña buång trøng cña t«m cµng nµy, trong tÕ bµo trøng cã rÊt nhiÒu c¸c h¹t no·n<br /> hoµng h×nh trßn, b¾t mÇu hång eosin vµ ph©n bè<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu cÊu tróc cña buång ®Òu trong nguyªn sinh chÊt (h×nh 1).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 1. TÕ bµo trøng cña t«m cµng ®−îc chiÕu tia UVA ë giai ®o¹n gÇn chÝn (®é phãng ®¹i 100 lÇn)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 2. Siªu cÊu tróc cña tÕ bµo trøng cña t«m cµng ®−îc chiÕu tia UVA<br /> ë giai ®o¹n gÇn chÝn (®é phãng ®¹i 20.000 lÇn)<br /> <br /> 3. Siªu cÊu tróc cña buång trøng cña t«m cµng gÇn chÝn, trong tÕ bµo trøng cña t«m cµng ®−îc<br /> chiÕu tia UVA cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña hÖ<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu siªu cÊu tróc cña buång<br /> l−íi néi bµo cã h¹t. Trªn bÒ mÆt cña chóng, cã<br /> trøng cña t«m cµng cho thÊy: ë giai ®o¹n trøng<br /> rÊt nhiÒu h¹t rib«s«m. HÖ l−íi néi bµo cã h¹t<br /> 85<br /> ph¸t triÓn cïng nhiÒu h¹t rib«s«m chÝnh lµ h×nh<br /> estradiol vµ progesteron ë buång trøng cña t«m<br /> ¶nh cÊu tróc cña mét tÕ bµo mµ trong ®ã ®ang cµng ®−îc tr×nh bÇy ë phÇn d−íi ®©y.<br /> cã sù t¨ng sinh tæng hîp protein [5]. Mét ®iÒu4. Hµm l−îng estradiol vµ progesteron<br /> rÊt lý thó lµ ë mét sè mÉu cña buång trøng cña trong buång trøng cña t«m cµng<br /> t«m cµng ®−îc chiÕu tia UVA, chóng t«i quan<br /> s¸t thÊy râ rµng hÖ l−íi néi bµo cã h¹t ®−îc tËp Theo kÕt qu¶ cña nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn<br /> trung thµnh nhiÒu líp bao quanh c¸c h¹t no·n cøu ®· ®−îc c«ng bè [6, 9], c¸c hãc-m«n steroit<br /> hoµng (h×nh 2). H×nh ¶nh nµy chóng t«i kh«ng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña<br /> quan s¸t thÊy ë buång trøng cña t«m cµng buång trøng cña t«m cµng. Estradiol vµ<br /> kh«ng ®−îc chiÕu tia UVA. Nh− vËy, râ rµng cã progesteron cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¹o<br /> sù kh¸c biÖt trong sù tæng hîp protein ë buångno·n hoµng cña trøng t«m cµng. §Ó ®i s©u t×m<br /> trøng cña t«m cµng ®−îc chiÕu tia vµ kh«ng hiÓu c¬ chÕ t¸c ®éng cña viÖc chiÕu tia UVA lªn<br /> ®−îc chiÕu tia UVA ë giai ®o¹n trøng gÇn chÝn.sù sinh s¶n cña t«m cµng, chóng t«i ®· tiÕn hµnh<br /> KÕt qu¶ quan s¸t nµy còng phï hîp víi kÕt qu¶ ph©n tÝch hµm l−îng c¸c hãc-m«n trªn trong<br /> thu ®−îc khi ph©n tÝch hµm l−îng c¸c hãc-m«n buång trøng cña t«m cµng ë c¸c giai ®o¹n ph¸t<br /> triÓn kh¸c nhau. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 2.<br /> B¶ng 2<br /> Hµm l−îng estradiol vµ progesteron trong buång trøng cña t«m cµng<br /> ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau<br /> Giai ®o¹n ph¸t triÓn Estradiol (pg/g) Progesteron (ng/g)<br /> STT cña buång trøng<br /> §èi chøng ThÝ nghiÖm §èi chøng ThÝ nghiÖm<br /> cña t«m cµng<br /> 1 Ch−a ph¸t triÓn - - - -<br /> 2 §ang ph¸t triÓn 120 137,75 0,92 1,58<br /> 3 Trøng gÇn chÝn 738,5 2161 3,9 4,6<br /> 4 S¾p ®Î 244 250 0,5 0,8<br /> KÕt qu¶ ë b¶ng 2 cho thÊy buång trøng cña trøng cña t«m cµng ë l« ®−îc chiÕu tia UVA cao<br /> t«m cµng ë giai ®o¹n ch−a ph¸t triÓn cã hµm h¬n cña l« ®èi chøng. §Æc biÖt, hµm l−îng<br /> l−îng estradiol vµ progesteron n»m d−íi ng−ìng estradiol cña l« thÝ nghiÖm ë giai ®o¹n trøng gÇn<br /> ph¸t hiÖn. Hµm l−îng estradiol vµ progesteron chÝn (2161 pg/g) cao h¬n gÊp 2,9 lÇn so víi l«<br /> b¾t ®Çu t¨ng ë giai ®o¹n buång trøng ®ang ph¸t ®èi chøng (738,5 pg/g). §iÒu ®ã chøng tá viÖc<br /> triÓn vµ ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt ë giai ®o¹n trøng gÇn chiÕu tia UVA ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸<br /> chÝn. Sau giai ®o¹n nµy, qu¸ tr×nh t¹o no·n tr×nh t¹o thµnh c¸c hãc-m«n trªn ë t«m cµng.<br /> hoµng gÇn nh− ®· hoµn tÊt vµ v× thÕ hµm l−îng<br /> c¸c hãc-m«n trªn l¹i gi¶m xuèng. KÕt qu¶ còng 5. ¶nh h−ëng cña c¸c thêi gian chiÕu tia UVA<br /> cho thÊy, hµm l−îng c¸c hãc-m«n trong buång kh¸c nhau ®Õn sù sinh s¶n cña t«m r¶o<br /> B¶ng 3<br /> Sù ph¸t triÓn cña buång trøng cña t«m r¶o trong c¸c l« thÝ nghiÖm<br /> sau 20 ngµy chiÕu tia UVA<br /> L« thÝ nghiÖm 1 2 3<br /> Buång trøng giai ®o¹n I 9 7 1<br /> Buång trøng giai ®o¹n II 3 3 1<br /> Buång trøng giai ®o¹n III 2 1<br /> Buång trøng giai ®o¹n IV 2 2<br /> Sè t«m c¸i ®Î 1 2<br /> Tæng sè t«m cã buång trøng ph¸t triÓn 17 15 2<br /> Sè t«m cßn sèng sau 20 ngµy 22 24 24<br /> Tû lÖ t«m cã buång trøng ph¸t triÓn so víi sè c¸<br /> 77,2 62,5 8,3<br /> thÓ trong l« (%)<br /> 86<br />  B¶ng 3 cho thÊy râ sù kh¸c biÖt trong qu¸ 2. T«m cµng n−íc ngät ®−îc chiÕu tia UVA<br /> tr×nh ph¸t triÓn cña buång trøng cña t«m r¶o ë l« trong 2 giê/ngµy, cã tû lÖ ®Î trøng 62,5%, tû lÖ<br /> ®−îc chiÕu tia UVA vµ l« kh«ng ®−îc chiÕu. ®Î con 62,5%, trong khi t«m cµng ë l« kh«ng<br /> Sau 20 ngµy chiÕu tia UVA, ®· cã 77,2% sè t«m ®−îc chiÕu tia cã tû lÖ ®Î trøng vµ ®Î con chØ lµ<br /> r¶o ë l« 1 vµ 62,5% sè t«m r¶o ë l« 2 cã buång 25%.<br /> trøng ph¸t triÓn ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau. L« 1 3. T«m r¶o ®−îc chiÕu tia UVA trong 2<br /> cã 16 t«m r¶o cã buång trøng ph¸t triÓn tõ giai giê/ngµy, cã tû lÖ buång trøng ph¸t triÓn 54,2%,<br /> ®o¹n I-IV vµ cã 1 t«m r¶o ®· ®Î. L« 2 cã 13 t«m tû lÖ ®Î 8,3% cao h¬n so víi l« ®èi chøng kh«ng<br /> r¶o cã buång trøng ph¸t triÓn vµ 2 t«m r¶o ®· ®−îc chiÕu tia, cã tû lÖ buång trøng ph¸t triÓn lµ<br /> ®Î. Trong khi ®ã, ë l« ®èi chøng (l« 3) kh«ng 8,3% vµ tû lÖ ®Î lµ 0%.<br /> ®−îc chiÕu tia UVA th× chØ cã 2 t«m r¶o cã<br /> buång trøng ph¸t triÓn ë giai ®o¹n I vµ II. Tuy Tµi liÖu tham kh¶o<br /> nhiªn, l« 2 vµ l« 3 cã sè t«m r¶o sèng sãt sau 20<br /> ngµy lµ 24 con, nhiÒu h¬n sè t«m r¶o sèng sãt ë 1. NguyÔn T−êng Anh, 2003: VÊn ®Ò khÐp<br /> l« 1 (22 con). Trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm, còng kÝn vßng ®êi t«m só trong ®iÒu kiÖn nh©n<br /> quan s¸t thÊy t«m r¶o ë l« 1 cã c¸c biÓu hiÖn vá t¹o: khÝa c¹nh m«i tr−êng vµ néi tiÕt häc:<br /> mÒm, bÞ rép lªn, nh¨n nheo, kh«ng cøng vµ 89-100. TuyÓn tËp b¸o c¸o khoa häc vÒ<br /> nh½n nh− t«m r¶o ë c¸c l« 2 vµ l« 3. Do ®ã, cã<br /> nu«i trång thñy s¶n t¹i Héi nghÞ Khoa häc<br /> thÓ nhËn xÐt r»ng thêi gian chiÕu tia UVA nh− ë toµn quèc lÇn thø 2. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ<br /> l« 2 (2 giê/ngµy, chia lµm 2 lÇn chiÕu) ®· cho Néi.<br /> kÕt qu¶ kÝch thÝch sù sinh s¶n cña t«m r¶o tèi −u<br /> nhÊt. ViÖc nghiªn cøu t×m ra thêi gian chiÕu cã 2. Ayub Z., Ahmed M., 2002: Aquaculture<br /> t¸c dông tèi −u nhÊt cã vai trß rÊt quan träng Research, 33: 767-776.<br /> trong viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng øng dông vµo thùc 3. Bass E. L. et al., 1997: Bull. Environ.<br /> tiÔn cña viÖc chiÕu tia UVA. Bëi v×, víi thêi Contam. Toxicol., 59: 537-542.<br /> gian chiÕu qu¸ cao vµ trong thêi gian dµi, tia<br /> UVA cã kh¶ n¨ng g©y ®ét biÕn vµ thËm chÝ g©y 4. Brainard G. C. et al., 2001: The Journal of<br /> chÕt ph«i (3). experimental Biology, 204: 2535-2541.<br /> Nh− vËy, kÕt qu¶ thÝ nghiÖm thu ®−îc trªn 5. NguyÔn Xu©n Ho¹t, Ph¹m §øc Lé, 1980:<br /> t«m r¶o còng gièng nh− kÕt qu¶ trªn t«m cµng Tæ chøc häc, Ph«i thai häc: 62-69. Nxb. §¹i<br /> n−íc ngät cho thÊy râ thêi gian chiÕu tia UVA häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi.<br /> cã vai trß quan träng trong viÖc sö dông chiÕu 6. Kulkami G. K. et al., 1979: Ind. J. Exp.<br /> tia ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng sinh s¶n cña t«m. Biol., 17: 986-987.<br /> KÕt qu¶ thu ®−îc nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng<br /> trong nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo, tiÕp tôc thö 7. N. T. Luong et al., 2004: Ultrastructure of<br /> nghiÖm viÖc chiÕu tia UVA lªn c¸c gièng t«m brain and liver of rats fed with Rabiton and<br /> cã gi¸ trÞ kinh tÕ kh¸c, ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng Hasaton capsules, Proceedings of the 4th<br /> sinh s¶n cña t«m mµ kh«ng ph¶i sö dông Asean Microscopy conference and the 3rd<br /> ph−¬ng ph¸p c¾t cuèng m¾t cña t«m. Vietnam Conference on Electron<br /> Microscopy: 90-94. Hanoi-Vietnam.<br /> III. KÕt luËn 8. Mehlhorn G., 1974: Kuenstliche UV-<br /> Strahlung in der Tierproduction: 51-69. VEB<br /> KÕt qu¶ thÝ nghiÖm chiÕu tia UVA víi c¸c Gustav Fischier Verlag Jena.<br /> thêi gian chiÕu kh¸c nhau trªn t«m cµng n−íc<br /> ngät vµ t«m r¶o cho thÊy: 9. Rodroguez E. M. et al., 2001 : J. Exp.<br /> Zool., 292: 82-87.<br /> 1. Tia UVA víi thêi gian chiÕu thÝch hîp ®·<br /> cã t¸c dông tèt ®Õn kh¶ n¨ng sinh s¶n cña t«m. 10. D. C. Volz. et al., 2002: Comparative<br /> Thêi gian chiÕu tèi −u nhÊt ë c¶ hai loµi t«m lµ 2 Biochemistry and Physiology, Part C133:<br /> giê/ngµy. 419-434.<br /> <br /> <br /> 87<br />  effects of the UV-A irradiation on the freshwater prawn<br /> (Macrobrachium nipponense de Haan) and the greasy back<br /> shrimp (Metapenaeus ensis de Haan) reproductions<br /> <br /> Doan Viet Binh, Nguyen Thi Vinh,<br /> Nguyen Thi Kim Dung, Nguyen Van Quyen<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Summary<br /> <br /> This article describes our research on effects of the UVA irradiation on prawn reproduction in order to<br /> find a method to stimulate the ovarian maturation and enhance the reproductive output of the prawn.<br /> In this study, the freshwater prawns Macrobrachium nipponense de Haan, were irradiated with UV-A<br /> light in 1 h, 2 h or 6 h/day continuously for 30 days. The greasy back shrimes Metapenaeus ensis de Haan,<br /> were irradiated also with UVA light in 2 or 3 h/day continuously for 20 days. The results indicated that the<br /> UVA irradiation had a pronounced effect on the prawn reproduction. The freshwater prawns exposed to UVA<br /> light in 2 h per day have increased the gravid percent, the clutch size, the hatching success and the estradiol<br /> and progesterone concentrations in their ovary. The irradiated greasy back shrimps with the same dose (2<br /> h/day) have also increased the gravid percent and the hatching success in comparison with the not irradiated<br /> shrimps. These results should be further investigated to determine the ability of the UVA-irradiation<br /> application in the shrimp culture.<br /> <br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 20-3-2006<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 88<br />