Bài 30% môn: Phân tích diễn ngôn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ <br /> MINH<br /> KHOA: NGỮ VĂN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÀI 30% MÔN PHÂN TÍCH DIỄN NGÔN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> GVHD: Thầy Trịnh Sâm<br /> <br />    Lớp: SP Văn 4A<br /> <br /> MSSV: K37.601.022<br />                                    TPHCM, Ngày 5 tháng 12 năm 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Câu 1:  Dùng lí thuyết ngữ vực để phân biệt các đặc điểm chi phối và đặc <br /> điểm ngôn ngữ của diễn ngôn nói và diễn ngôn viết.<br /> <br /> Phân biệt các đặc điểm chi phối và đặc điểm ngôn ngữ  của diễn ngôn nói và  <br /> diễn ngôn viết theo lí thuyết ngữ vực như sau:<br /> <br /> DIỄN NGÔN  DIỄN NGÔN VIẾT<br /> NÓI<br /> <br /> Về ngữ cảnh  ­  Có   tính   chất   tức   thời,  ­Có   điều   kiện  biên   tập, <br /> giao tiếp. không   được   dàn   dựng  nhiều   thời   gian   để   sửa <br /> trước,   không   có   cơ   hội  chữa, có cơ  hội gọt giũa, <br /> gọt   giũa   kiểm   tra.  Tùy  kiểm tra.<br /> thuộc   vào   sự   vận   động <br /> của cuộc hội thoại.<br /> ­ Ngữ  cảnh tự  nhiên tạo  ­ Ngữ cảnh nhân tạo nên <br /> nên không khí thoải mái. không tự nhiên.<br /> ­   Không   cần   phục   hồi  ­ Cần phải phục hồi ngữ <br /> ngữ cảnh. cảnh đủ  tường minh để <br /> người   đọc   (người   nghe) <br /> hiểu được.<br /> Đặc <br /> điểm  Hoàn cảnh,  Có người nghe trực tiếp,  Thường không có người <br /> chi  chức năng  giao   tiếp  mặt   đối   mặt.  nhận   trực   tiếp   (trừ <br /> phối giao tiếp. Chú   ý   đến   nguyên   tắc  trường   hợp   được   gọi   là <br /> luân phiên lượt lời . “bút đàm”). <br />  chức năng giao tiếp có   chức năng thông tin.<br /> tính tương tác.<br /> <br /> Tính cá thể Thể  hiện tính cá thể  rất  Không   thể   hiện   tính   cá <br /> rõ   nên   nó   diễn   đạt   dấu  thể nên khó diễn đạt dấu <br /> ấn cá nhân. ấn cá nhân.<br />  Không khí Thường   có   không   khí  Không giao tiếp mặt đối <br /> thân mật. mặt nên không tạo được <br /> Phản  ứng một cách linh  không khí.<br /> hoạt.<br /> Về chất liệu  Âm thanh của ngôn ngữ  Chữ   viết   phải   trải   ra <br /> sử dụng trải   ra   trong   thời   gian  trong   không   gian   (phản <br /> một hướng và một chiều.  ánh   tính   tuyến   thời   gian <br /> Sử   dụng   ngữ   điệu.   Có  của   ngữ   âm).   Có   hệ <br /> khả   năng   dùng   các  thống   dấu   câu   đặc   thù <br /> phương   tiện   kèm   ngôn  (đối với từng ngôn ngữ).<br /> ngữ (cử chỉ, điệu bộ, nét <br /> mặt).<br /> <br /> <br /> Đặc  Về phương  Về ngữ âm: Về chữ viết:<br /> điểm  tiện trong hệ  Sử  dụng đúng và tốt hệ  Viết đúng chuẩn chính tả <br /> ngôn  thống Tiếng  thống ngữ âm cụ  thể (cố  thống   nhất   toàn   dân <br /> ngữ Việt gắng   tránh   những   đặc  (tránh   phản   ánh   đặc   thù <br /> thù   ngữ   âm   địa   phương  ngữ   âm của  địa phương <br /> hẹp, thường được gọi là  hẹp,   nếu   không   cần <br /> “ngọng”,   khi   không   cần  thiết).   Viết   đúng   quy <br /> thiết). cách   con   chữ,   dùng   tốt <br /> dấu   câu.   Tuân   thủ <br /> nghiêm   ngặt   những   quy <br /> định   hình   thức   của   các <br /> văn bản pháp quy.<br /> Về từ ngữ: Về từ ngữ: <br /> ­Cho   phép   sử   dụng  ­Tránh   dùng   những   từ <br /> những   từ   ngữ   riêng   của  ngữ của riêng phong cách <br /> phong   cách   hội   thoại  hội thoại khi không cần <br /> thường gặp. thiết.   Cần   chọn   dùng <br /> những   từ   ngữ   phù   hợp <br /> với   phong   cách   chức <br /> năng   của   văn   bản   được <br /> tạo   lập   (tránh   dùng <br /> những   từ   ngữ   “lạc” <br />  ­Hư   từ   nhiều   hơn   thực  phong cách).<br /> từ. ­Thực   từ   nhiều   hơn   hư <br /> từ.<br /> <br /> Về câu:  Về câu:<br /> ­Thường   dùng   câu   ngắn  ­Thường   dùng   câu   ghép <br /> gọn. Có thể dùng câu tính  dài   nhiều   bậc.   Có   thể <br /> lược nhiều bộ  phận, kể  dùng   câu   tỉnh   lược   chủ <br /> cả   việc   tỉnh   lược   đồng  ngữ   hoặc   tỉnh   lược   bổ <br /> thời   cả   chủ   ngữ   và   vị  ngữ. Tránh dùng câu tỉnh <br /> ngữ. Thường dùng những  lược   cùng   một   lúc   cả <br /> kiến   trúc   chuyên   dụng  chủ  ngữ  và động từ   ở  vị <br /> trong   hội   thoại,   Nhiều  ngữ.  Tránh  dùng từ  ngữ <br /> khi cũng dùng từ ngữ lập  lặp thừa  mà không có tác <br /> thừa trong câu mà không  dụng tu từ đủ rõ.<br /> nhằm mục đích diễn đạt <br /> sắc thái tu từ.<br /> ­Thường   hay   sử   dụng  ­Sử  dụng từ  toàn dân, từ <br /> tục ngữ, thành ngữ. vay   mượn   và   cả   thuật <br />   ngữ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Câu 2: Với chủ đề  tự  chọn, viết một phát ngôn hồi chỉ  và khứ  chỉ  rồi chỉ <br /> ra cấu tạo của nó.<br /> <br /> Trên đây,  bài tiểu luận  đã  trình bày  sơ  lược về  bối cảnh lịch sử.  Tiếp <br /> theo, <br /> <br />               Ch1              C1                    V1                           B1                        Ch2        <br /> <br /> chúng tôi sẽ nêu rõ hơn về tình hình đất nước lúc bấy giờ.<br /> <br />                C2            V2                                      B2<br /> <br /> Chú thích: <br /> <br /> ­ Ch: thành phần chuyển tiếp.<br />  ­ C: chủ ngữ<br /> <br /> ­ V: vị ngữ<br /> <br /> ­ B: thành phần bổ ngữ<br /> <br /> Phân tích:<br /> <br /> ­  Trên đây : thành phần chuyển tiếp có ý nghĩa hồi chỉ, nhằm tóm tắt nội <br /> dung bối cảnh lịch sử đã trình bày ở phía trước.<br /> <br /> ­  Tiếp theo : thành phần chuyển tiếp có ý nghĩa khứ chỉ, nhằm dẫn dắt nội <br /> dung tình hình đất nước sẽ trình bày phía sau.<br /> <br />  Cả phát ngôn trên có tác dụng khứ chỉ, nhằm dẫn dắt nội dung sẽ trình <br /> bày tiếp theo.<br /> <br /> <br /> <br /> Câu 3: Phân biệt liên kết nội chỉ và ngoại chỉ. Cho ví dụ minh họa.<br /> <br /> GIỐNG NHAU:<br /> <br /> ­ Nội chỉ và ngoại chỉ đều thuộc kiểu liên kết trong văn bản.<br /> <br /> ­ Hoạt động theo cơ chế dựa dẫm vào nhau. Phát ngôn mở đầu làm chỗ dựa <br /> cho các phát ngôn sau…Cứ thế, chúng dựa vào nhau để phát triển, tồn tại.<br /> <br /> ­ Chúng đều cần thiết, cả hai góp phần tích cực vào việc tạo tính mạch lạc  <br /> cho văn bản.<br /> <br /> KHÁC NHAU:<br /> <br /> LIÊN KẾT NGOẠI CHỈ LIÊN KẾT NỘI CHỈ<br /> <br /> <br /> Liên kết ngoại chỉ  là mối quan hệ  Liên kết nội chỉ  là mối quan hệ  đồng <br /> xác lập được giữa biểu thức ngôn  nhất hoặc tương tự  xác lập được giữa <br /> từ  về  vật nằm ngoài văn bản được  các đơn vị  ngữ  pháp thường gặp giữa <br /> nói đến bằng biểu thức ngôn từ  đó,  các   yếu   tố   ngôn   ngữ   trong   văn   bản. <br /> trong   trường   hợp   cụ   thể   của   một   Liên kết nội chỉ  là liên kết trong lòng <br /> phát ngôn. Nói cách khác, từ ngữ có  văn bản, thường dùng các yếu tố  bên <br /> quan hệ liên kết trong phát ngôn chỉ  ngoài   như:   chỉ   xuất   (từ   ngữ   chỉ   trỏ),  <br /> ra cái có quan hệ  với nó nằm trong  dùng   các   tên   riêng   và   dùng   các   lẽ <br /> tình huống bên ngoài văn bản. thường (điều mà một cộng đồng diễn <br /> ngôn thừa nhận). Liên kết nội chỉ  bao <br /> gồm hồi chỉ và khứ chỉ.<br /> Ví dụ minh họa:<br /> Ví dụ minh họa:<br /> Bọn   họ   không   còn   ở   căn   nhà   kia  <br /> nữa. Hoàng  trèo qua cổng vào khu biệt thự,  <br /> hắn định lấy cắp chiếc bình quý giá của  <br /> Trong câu trên: ông chủ.<br /> ­   Từ  bọn  họ  liên   kết   đến   những <br /> người thuộc ngôi thứ  ba (ở trong căn  Từ  hắn  ở  câu trên không rõ nghĩa và nó <br /> nhà   đó),   không   phải   người   nói   và  được giải thích bằng từ  tên riêng Hoàng <br /> cũng không phải người nghe.  và có chức năng thay thế cho tên Hoàng ở <br /> ­ Từ căn nhà kia liên kết đến cái vị trí  phía   trước.   Rõ   ràng   hai   từ   này   có   mối <br /> cái nhà đang ở xa chỗ người nói.  quan hệ với nhau và để chỉ một nhân vật <br /> ­ Từ  không còn  liên kết đến cái thời  được nói đến trong câu.<br /> điểm trước thời điểm hiện tại, ý nói <br /> bây giờ đã không còn ở đó nữa.<br />   Tất   cả   các   điểm   được   liên   kết <br /> đến đều nằm ngoài câu này, câu trên <br /> có tư cách là một văn bản.<br />