Bài giảng An toàn trong MRI: Một số vấn đề bị lãng quên trong thực hành lâm sàng - Lê Thanh Trọng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:40

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng An toàn trong MRI: Một số vấn đề bị lãng quên trong thực hành lâm sàng do Lê Thanh Trọng biên soạn với mục tiêu: Hiểu được nguyên lý của các vấn đề liên quan đến an toàn của bệnh nhân trong thực hành MRI; Nâng cao vai trò của KTV trong gia tăng chất lượng hình ảnh MRI từ sự an toàn của bệnh nhân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng An toàn trong MRI: Một số vấn đề bị lãng quên trong thực hành lâm sàng - Lê Thanh Trọng

HỘI NGHỊ KỸ THUẬT ĐIỆN QUANG, Y HỌC HẠT NHÂN VÀ XẠ TRỊ LẦN X ĐÀ NẴNG - 08/10/2022 AN TOÀN TRONG MRI MRI SAFETY MỘT SỐ VẤN ĐỀ BỊ LÃNG QUÊN TRONG THỰC HÀNH LÂM SÀNG. LÊ THANH TRỌNG
LORENTZ LENTZ FARADAY NIKOLAS TESLA (1853 - 1928) (1804 - 1865) (1791 - 1961) (1856 - 1943) 1. LỰC TỪ (CẢM ỨNG TỪ) - ELECTROMAGNET INTERACTION 2. ĐỊNH LUẬT CẢM ỨNG FARADAY - FARADAY’S LAW OF INDUCTION 3. ĐỊNH LUẬT LORENTZ - LORENTZ FORCE 4. ĐỊNH LUẬT LENTZ - LENTZ FORCE
NỘI DUNG MỤC TIÊU A. TỪ TRƯỜNG TĨNH B0 1. HIỂU ĐƯỢC NGUYÊN LÝ CỦA CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN Static magnetic ﬁelds - B0 AN TOÀN CỦA BỆNH NHÂN TRONG THỰC HÀNH MRI. B. TỪ TRƯỜNG BIẾN THIÊN 2. NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA KTV TRONG GIA TĂNG CHẤT Time-varying magnetic ﬁeld LƯỢNG HÌNH ẢNH MRI TỪ SỰ AN TOÀN CỦA BỆNH NHÂN. gradients (dB/dt) C. TRƯỜNG SÓNG ĐIỆN TỪ Radiofrequency magnetic ﬁelds - RF D. MRI TRÊN THIẾT BỊ CẤY GHÉP MEDICAL IMPLANTABLE DEVICES IN MRI E. MRI THAI KỲ PREGNANT CT
A. TỪ TRƯỜNG TĨNH B0 Static magnetic ﬁelds - B0 1. HIỆU ỨNG SINH HỌC - BIOLOGICAL EFFECTS 2. NGUY CƠ TỪ LỰC HÚT - PROJECTILE EFFECT 3. LỰC MOMENT XOẮN - TORQUE FORCE 4. ẢNH HƯỞNG ĐẾN VAN TIM NHÂN TẠO TỪ TRƯỜNG TĨNH LÀ TỪ TRƯỜNG CÓ CƯỜNG ĐỘ KHÔNG THAY ĐỔI THEO THỜI GIAN
1. HIỆU ỨNG SINH HỌC - LIÊN QUAN ĐẾN DÒNG ĐIỆN TRONG CƠ THỂ. NGUYÊN NHÂN a. Bệnh nhân chuyển động trong trong từ trường tĩnh B0 (FARADAY LAW) → Dòng điện thứ phát (Dynamo Effect) b. Điện tích có sẵn trong cơ thể khi di chuyển trong từ trường B0 (Motor Effect) sẽ bị thay đổi quỹ đạo chuyển động so với ban đầu (Định luật Lorentz). DẤU HIỆU Bệnh nhân cảm thấy có ánh sáng chói thoáng qua (MAGNETOPHOSPHEN), chóng mặt (VERTIGO), cảm thấy có vị kim loại trong miệng (METALIC TASTE). Các dấu hiệu tăng theo cường độ từ trường tĩnh. ĐỘ AN TOÀN Các dấu hiệu thường nhanh chóng biến mất và không đáng lo ngại. KHẮC PHỤC Giải thích và cảnh báo trước cho người bênh, tạo cảm giác yên tâm, thoải mái. Hạn chế cử động trong quá trình chụp ● MAGNETOPHOSPHEN là thuật ngữ miêu tả ánh sáng chói (FLASH) thoáng qua, do dòng điện tác động đến võng mạc hoặc võ não thị giác. hinhanhykhoa.com
2. NGUY CƠ TỪ LỰC HÚT - ATTEACTIVE FORCE NGUYÊN NHÂN Lực từ trường tác dụng lên các vật sắt từ có độ lớn tỷ lệ thuận với khối lượng sắt từ. DẤU HIỆU Các vật liệu sắt từ bị hút có hướng hướng vào trung tâm lồng máy. ĐỘ AN TOÀN Rất nguy hiểm, cần hết sức thận trọng PHÒNG NGỪA Luôn kiểm soát đối tượng và thiết bị ra vào phòng MRI, kể cả nhân viên y tế.
Trong trường hợp xảy ra va đập do lực hút, có 2 cách để khắc phục: ● LOẠI BỎ TỪ TRƯỜNG NHANH (QUENCHING): Áp dụng cho tình huống khẩn cấp, có thể đe dọa đến tính mạng bệnh nhân, hoặc nhân viên y tế, hoặc nguy cơ gây ra cháy nổ. Phương pháp: XẢ KHÍ HELI → chi phí nạp lại tốn kém. ● LOẠI BỎ TỪ TRƯỜNG CHẬM (RAMP - DOWN): Áp dụng cho tình huống KHÔNG khẩn cấp, không ảnh hưởng đến bệnh nhân và nhân viên y tế, không có nguy cơ cháy nổ. Phương pháp: Loại bỏ dòng điện trong cuộn dây siêu dẫn, được thực hiện bởi KỸ SƯ HÃNG, với 0,5 T giảm/20 phút; 1,5 T mất trong vòng 1 giờ. hinhanhykhoa.com
3. LỰC MOMENT XOẮN - TORQUE FORCE NGUYÊN Các vật sắt từ sẽ xoay theo hướng có phương trùng với các đường sức từ. NHÂN ĐỘ AN TOÀN Rất nguy hiểm, cần hết sức thận trọng. PHÒNG NGỪA Kiểm tra kỹ thông tin về tiền sử phẫu thuật. Thu thập đầy đủ thông tin về các thiết bị cấy ghép thuộc nhóm an toàn nào.
4. LỰC LENZ - LENZ EFFECT NGUYÊN NHÂN Sự dịch chuyển của các hạt điện tích trong cơ thể dưới ảnh hưởng của từ trường biến thiên (dB/dt) sẽ làm xuất hiện một từ trường xung quanh các hạt điện tích chống lại từ trường biến thiên đó theo định luật Lentz. DẤU HIỆU Ảnh hưởng đến thời gian đóng mở của Van tim nhân tạo. ĐỘ AN TOÀN An toàn ở máy từ 1,5 đến 3T, nhưng thận trọng từ 3T trở lên. PHÒNG NGỪA Kiểm tra kỹ thông tin van nhân tạo được ấy ghép. Sử dụng máy có cường độ từ trường thấp để khảo sát.
CHÚ Ý: LỰC LENZ XUẤT HIỆN Ở KIM LOẠI DẪN ĐIỆN, KỂ CẢ KHÔNG PHẢI LÀ SẮT TỪ
B. TỪ TRƯỜNG BIẾN THIÊN Time-varying magnetic ﬁeld gradients (dB/dt) 1. KÍCH THÍCH THẦN KINH NGOẠI VI/THẦN KINH CƠ PERIPHERAL NERVE/MUSCLE STIMULATION 2. TIẾNG ỒN - ACOUSTIC NOISE TỪ TRƯỜNG BIẾN THIÊN LÀ TỪ TRƯỜNG CÓ CƯỜNG ĐỘ THAY ĐỔI THEO THỜI GIAN SLEW RATE: T/m/s
1. KÍCH THÍCH THẦN KINH NGOẠI VI/THẦN KINH CƠ - PERIPHERAL NERVE/MUSCLE STIMULATION NGUYÊN NHÂN Sự biến thiên liên tục của các GRADIENT từ mã hóa KHÔNG GIAN + THỜI GIAN sẽ sinh ra dòng điện trong cơ thể theo định luật Faraday. DẤU HIỆU Ảnh hưởng đến quá trình khử cực tế bào cơ và thần kinh. Đau, ngứa, cảm giác có gì chạm vào. ĐỘ AN TOÀN An toàn, chỉ gây cảm giác khó chịu. Ngưỡng gây KÍCH THÍCH THẦN KINH CƠ (2,2 V/m) nhỏ hơn rất nhiều ngưỡng có thể gây KHỬ CỰC TẾ BÀO CƠ TIM (100 V/m). PHÒNG NGỪA ● Tối thiểu số xung cần chụp nhưng đủ để chẩn đoán. ● Tạo thời gian nghĩ giữa các xung (10 - 15 giây) nếu có thể. ● Hạn chế sử dụng các xung nhóm EPI, Single Shot, Turbo Spin Echo. ● Luôn để ý đến cảnh báo của máy MRI khi có nguy cơ xảy ra PNS. hinhanhykhoa.com
CẢNH BÁO PERIPHERAL NERVE/MUSCLE STIMULATION - SIEMENS RHEOBASE - NGƯỠNG ĐIỆN ÁP (V/m) - 2,2 V/m CHRONAXIE - THỜI GIAN ÁP DỤNG (ms) - 0,36 ms
2. TIẾNG ỒN - ACOUSTIC NOISE NGUYÊN NHÂN ● Theo định luật Lenz, sự biến thiên liên tục của dòng điện chạy trong các cuộn dây GRADIENT từ sẽ làm sinh ra một từ trường chống lại từ trường tĩnh của máy, từ đó làm các cuộn dây dao động (rung lên) và tạo ra âm thanh. ● Cường độ âm thanh sẽ tỷ lệ thuận với điện áp và tần số dòng điện. ĐỘ AN TOÀN An toàn, chỉ gây cảm giác khó chịu, ù tai hoặc đau tai nếu nằm lâu. Một số đối tượng nhạy cảm sẽ có cảm giác sợ, lo lắng khi có tiếng ồn như trẻ em, người già, người có bệnh thần kinh… PHÒNG NGỪA Sử dụng tai nghe chống ồn chuyên dụng. Giải thích trước cho người bệnh tạo cảm giác an tâm.
● ECHO PLANAR IMAGING: 120 đến 130 dB ● MÁY 3T SẼ ỒN HƠN MÁY 1,5 T. ● TIẾNG ỒN KHÔNG NÊN VƯỢT NGƯỠNG 140 dB HOẶC 115 dB QUÁ 15 PHÚT ● SỬ DỤNG TAI NGHE SẼ GIẢM TIẾNG ỒN DƯỚI 99 dB
C. TRƯỜNG SÓNG ĐIỆN TỪ Radiofrequency magnetic ﬁelds - RF 1. TĂNG NHIỆT LƯỢNG HẤP THU - HEAT STRESS 2. GÂY BỎNG - BURN - ANTENA EFFECT
1. TĂNG NHIỆT LƯỢNG CƠ THỂ NGUYÊN NHÂN a. Sóng RF được phát đến để kích thích Proton, sau khi tắt sóng RF, các Proton sẽ trả lại năng lượng vào môi trường xung quanh dưới dạng nhiệt. b. Từ trường thay đổi liên tục bởi các GRADIENT từ dẫn đến biến thiên dòng điện dòng cơ thể, cơ thể người cũng có điện trở nên tăng sinh nhiệt. - Các vùng cơ thể khác nhau sẽ sinh nhiệt khác nhau. ĐỘ AN TOÀN - Với người bình thường, việc gia tăng nhiệt độ cơ thể < 10C là được chấp nhận. - Với người có bệnh lý về tim mạch như cao huyết áp, suy tim…và trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai KHÔNG được tăng quá 0,50C. The International Electrotechnical Commission đã đưa ra 3 mức cảnh báo về việc tăng hấp nhu nhiệt trong MRI, gọi là chỉ số SAR - SPECIFIC ABSORPTION RATE (W/kg): ●NORMAL MODE: nhiệt độ cơ thể gia tăng < 0,5OC; nhiệt độ tại vùng khảo sát < 39OC. ●FIRST LEVEL : nhiệt độ cơ thể gia tăng < 10C ; nhiệt độ tại vùng khảo sát < 40OC. ●SECOND LEVEL : nhiệt độ cơ thể gia tăng > 1OC ; nhiệt độ tại vùng khảo sát > 40OC hinhanhykhoa.com