Bài giảng - Chương VIII: Tính năng dẫn hướng của ô tô máy kéo

Chia sẻ: Hai Nam Hai | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

228
lượt xem 54
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để thực hiện quay vòng ô tô và máy kéo bánh xe,người ta có thể sử dụng một trong các biện pháp sau: Biện pháp thứ nhất : quay vòng các bánh xe dẫn hướng phía trước hoặc quay vòng đồng thời cả các bánh dẫn hướng phía trước và phía sau. Biện pháp thứ hai :truyền những mômen quay có các trị số khác nhau tới các bánh xe dẫn hướng chủ động bên phải và bên trái,đồng thời sử dụng thêm phanh để hãm các bánh xe phía trong so với tâm quay vòng khi cần quay vòng ngoặt.Biện pháp này thường được sử...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng - Chương VIII: Tính năng dẫn hướng của ô tô máy kéo

Chöông IV TÍNH TOAÙN SÖÙC KEÙO CUÛA OÂ TOÂ I. SÖÏ CAÂ N BAÈ N G Â N G A Á T Û A Â CO SU CU OÂ TO 1. phöông trình caân baèng coâng suaát cuaû oâ toâ Coâng suaát cuûa ñoäng phaùt sau cô ra khi ñaõ tieâu toán ñi moät phaàn cho ma saùt trong heä thoáng truyeàn löïc,phaàn coøn laïiduøng ñeå khaéc phuïc löïccaûn laên, löïccaûn khoâng khí,löïccaûn doác, löïccaûn quaùn tính.Bieåu thöùc caân baèng giöõa coâng suaát phaùt cuûa ra ñoäng vaø cô caùc daïng coâng suaát caûn keå treân ñöôïc goïilaø “phöông trình caân baèng coâng suaát cuûa toâ” oâ khi chuùng chuyeån ñoäng. Phöông trình caân baèng coâng suaát toång quaùt bieåu thò nhö sau : N e = N t + N f + N ω ± N i ± N j; Ôû ñaây : N e − coâng suaát phaùt cuûa ra ñoäng cô N t − coâng suaát tieâu hao cho ma saùt trong heä thoáng truyeàn löïc N f − coâng suaát tieâu hao ñeå thaéng löïccaûn laên N ω − coâng suaát tieâu hao ñeå thaéng löïccaûn khoâng khí N i − coâng suaát tieâu hao ñeà thaéng löïccaûn doác N j − coâng suaát tieâu hao ñeà thaéng löïccaûn quaùn tính Trong phöông trình (IV coâng 1) suaát tieâu hao cho ma saùt trong heä thoáng truyeàn vaø löïc N t suaát coâng tieâu hao cho löïccaûn laên luoân luoân coù N f trò “döông” giaù , vaø ngöôïc laïi toâ khi oâ chuyeån ñoäng xuoáng doác thìcoù giaù trò “aâm”. Coâng suaát tieâu hao cho löïccaûn quaùn tính j coù N giaù trò “döông” khi oâ toâ chuyeån ñoäng taêng toác vaø ngöôïc laïi chuùng coù giaù trò “aâm” khi chuyeån ñoäng giaûm toác . Coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn khoâng khí Nw coù giaù trò “döông” khi oâ toâ chuyeån ñoäng khoâng coù gioù vaø coù gioù ngöôïc chieàu hoaëc cuùng chieàu gioù nhöng vaän toác cuûa oâ toâ lôùn hôn vaän toác cuûa gioù .
Phöông t rì nh (I V-1) cuõng coù t heå bi eåu t hò söï caân baèng coâng suaát t aï i baùnh xe chuû ñoäng cuûa oâ t oâ nhö sau: Nk= Ne – Nt =Nf + Nw + Ni + Nj ; (IV) ÔÛ ñaây: Nt - Coâng suaát cuûa ñoäng cô phaùt ra taïi baùnh xe chuû ñoäng N =(N –N )=N .ηt k e t e Ô Û ñaây: η H eäu t − i suaát cuûa heä hoáng ruyeàn öï t t l c Phöông rì ( V t nh I 1) ñöôï bi c eåu hò t döôùidaï khait eån ng ri nhö sau : G N e = Ne(1-ηt) + f cosα G v ± Gv sinα + Wv 3 ± δ g i vj ; (IV-4) ÔÛ ñaây: Coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn laên Nf laø: Nf = Gfcos α Trong ñoù : G-Troïng löôïng cuûa oâ toâ f-Heä soá caûn laên ; v-Vaän toác cuûa oâ toâ; ∝ -Goùc doác cuûa maët ñöôøng Coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn khoâng khí Nw laø: N w =wv 3 Trong ñoù : W-Nhaân toá caûn cuûa khoâng khí Coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn doác Ni laø: N i =Gvsin α ; Toång coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn vaø löïc caûn doác ñöôïc goïi laø coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn cuûa maët ñöôøng: Nψ = N f ± Ni : Coâng suaát tieâu hao cho löïc caûn quaùn tính Nj laø: G N j= δ i vj g Trong ñoù: G = Khoáil ng m – öôï cuûa t oâ oâ; g g G i t a oác roï t t ng röôøng; j i t G a oác cuûa t oâ oâ
δ i Heä soá tính ñeán aûnh höôûng cuûa caùc khoái löôïng quay cuûa caùc chi tieáttrong ñoäng , heâï cô thoáng truyeàn löïcvaø caùc baùnh vaø xe goïilaø heä soá khoái löôïng quay. Trong tröôøng hôïp toâ oâ chuyeån ñoäng treân ñöôøng baèng α = 0 ), khoâng coù gi a t oác (j = t hì phöông t rì nh ( 0) caân baèng coâng suaát (I V-1) coù daï ng sau: 1 Ne= N t + N f + N w = ( N f + N w ) ηt Phöông trình (IV-5) coù daïng khai trieãn nhö sau: 1 Ne= ( f v+ W v ) 3 G ηt 2. ñoà thò caân baèng coâng suaát cuûa oâ toâ Phöông trình caân baèng coâng suaát cuûa toâ oâ coù theå bieåu dieãn baèng ñoà thò. Chuùng ñöôïc xaây döïng theo quan heä giöõa coâng suaát phaùt cuûa ra ñoäng vaø cô coâng suaát caûn coâng suaát caûn trong quaù trình oâ toâ chuyeån ñoäng, phuï thuoäc vaøo vaän toác chuyeån ñoäng cuûa toâ, nghiaõ oâ laø N=f(v).Chuùng ñaõ ta bieát giöõa soá voøng quay cuûa truïc khuyûu ñoäng n vaø cô vaän toác chuyeån ñoäng cuûa toâ oâ v coù quan heä phuï ethuoäc baäc nhaát vaø ñöôïc bieåu thò baèng bieåu thöùc. π V= 2 n r ; e b m 60it s Ôû ñaây : n e - soá voøng quay cuûa t r uï c khuyûu ñoäng cô ; v/ ph r b - baùn kí nh cuûa baùnh xe ; m i t -t yû soá t r uyeàn cuûa heä t hoáng t r uyeàn l öï c; Vì vaäy chuùng t a coù t heå bi eåu t hò quan heä gi öõa coâng suaát t heo soá voøng quay cuûa t r uï c khuyûu ñoäng cô, nghóa l aø N = F( n e). Ñoà t hò bi eåu t hò quan heä gi öõa coâng suaát phaùt r a cuûa ñoäng cô vaø caùc coâng suaát caûn t r ong quaù t rì nh oâ t oâ chuyeån ñoäng phuï t huoäc vôùi vaän t oác chuyeån ñoäng cuûa oâ t oâ hoaëc soá voøng quay khuyûu ñoäng cô ñöôï c goï i l aø ñoà t hò caân baèng coâng suaát cuûa oâ t oâ. ( hì nh I V-1)
Tr eân t r uï c hoaønh cuûa ñoà t hò, t a ñaët caùc gi aù t r ò cuûa vaän t oác chuyeån ñoäng v hoaëc caùc soá voøng quay cuûa t r uï c Hình IV-1 Ñoà thò caân baèng khuyûu ñoäng cô coâng suaát , coøn t r eân t r uï c t ung ñaët caùc gi aù t r ò coâng suaát phaùt r a cuûa ñoäng cô N , coâng suaát phaùt r a t aï ei cuûa oâ toâ baùnh xe chuû ñoäng N ôû caùc t yû soá t r uyeàn khaùck nhau cuûa hoäp soá ( gi aû söû t a xaây döï ng ñoà t hò coù 3 soá t r uyeàn cuûa hoäp soá). Sau ñoù l aäp caùc ñöôøng cong cuûa caùc coâng suaát caûn khi oâ t oâ chuyeån ñoäng N vaø N . ψ w Neáu heä soá caûn l aên cuûa m aët ñöôøng l aø khoâng ñoåi khi ≤ / oâ t oâ chuyeån ñoäng vôùi vaän t oác v 16, 7 22 m s vaø goùc doác cuûa m aët ñöôøng α cuõng khoâng t hay ñoåi t hì coâng suaát caûn N l aø m oät ñöôøng phuï t huoäc baäc nhaát vaøo ψ vaän t oác v, coøn neáu heä soá caûn l aên t hay ñoåi phuï t huoäc vaøo vaän t oác chuyeån ñoäng cuûa oâ t oâ t hì ñöôøng N l aø moät ñöôøng cong ψN = ( v). Ñöôøng coâng suaát caûn cuûa f ψ khoâng khí N l aø m oät döông cong baäc ba t heo vaän t oác v w vaø t öông öùng vôùi m oãi m oät oâ t oâ t hì nhaân t oá caûn cuûa khoâng khí W l aø khoâng ñoåi . Neáu ñaët caùc gi aù t r ò cuûa ñöôøng cong N = f w v) l eân t r eân ( ñöôøng cong N = f ( v), t a ñöôï c ñöôøng cong t oång coï âng suaát ψ caûn khi oâ t oâ chuyeån ñoäng ( N + N ). ψ w
Nhö vaäy öùng vôùi caùc vaän t oác khaùc nhau t hì caùc t ung ñoä naèm gi öõa caùc ñöôøng cong t oång coï âng suaát caûn vaø t r uï c hoaønh seõ t öông öùng vôùi coâng suaát ti eâu hao ñeå khaéc phuï c söùc caûn cuûa m aët ñöôøng vaø söùc caûn cuûa khoâng khí . caùc t ung ñoä naèm gi öõa ñöôøng cong t oång coâng suaát caûn N +N vaø ñöôøng cong coâng suaát cuûa ñoäng cô ψ w phaùt r a t aï i baùnh xe chuû ñoäng N l aø coâng suaát dö ï t r öõ cuûa oâ t oâ khoâng coøn , nghóa l aø oâ t oâ khoâng coøn khaû k naêng t aêng t oác nöõa. Caàn chuù yù r aèng vaän t oác l ôùn nhaát cuûa oâ t oâ chæ ñaï t ñöôï c khi oâ t oâ chuyeån ñoäng ñeàu t r eân ñöôøng baèng ( α =0) vaø böôùm ga ñaõ m ôû heát hoaëc t hanh r aêng cuûa bôm cao aùp ñaõ keùo heát vaø ôû soá t r uyeàn cao nhaát cuûa hoäp soá. Neáu oâ t oâ m uoán chuyeån ñoäng ñeàu ( oån ñònh) , cuõng t r eân l oaï i ñöôøng ñoù Hình IV 2 Ñoà thò caân baêng coâng vôùi vaän t oác nhoû hôn suaát cuûa oâ toâ vaän t oác l ôùn nhaát v max t hì ngöôøi l aùi caàn ñoùng bôùt böôùm ga hoaëc t r aû t hanh keùo nhi eân l i eäu veà cho t öô6ng öùng, m aët khaùc coù t heå chuyeån soá t haáp hôn cuûa hoäp soá. Ví duï , ñeå oât oâ chuyeån ñoäng vôùi vaän t oác v1 thì ngöôøi laùi phaûi giaûm ga hoaëc traû bôùt thanh raêng veà, nhaèm cho ñöôøng cong N k giaûm xuoáng vaø caét ñöôøng cong, toång coâng suaát caûn taïi A ' , khi chieáu xuoáng truïc hoaønh, ta ñöôïc vaän toác v 1 (hình IV-2), ñöôøng
chaám chaám treân ñoà thò laø ñöôøng cong 'k N khi giaûm bôùm hoaëc ga traû bôùt thanh raêng veà. 3.möùc ñoä söû duïng coâng suaát trong ñoäng cô Nhaè m naâng cao möùc ñoä söû duïng oâ toâ vaø giaûm tieâu hao nhieân lieäu,ta caàn löu ñeán yù vieäc söû duïng coâng suaát ñoäng trong cô töøng ñieàu kieän chuyeån ñoäng khaùc nhau cuûa toâ. Veà oâ phöông dieän naøy, ngöôøi ñöa ta ra khaùi nieäm “möùc ñoä söû duïng coâng suaát ñoäng cô” vaø kí hieäu baèng chöõ Y .Möùc ñoä söû duïng coâng suaát ñoäng N cô laø tyû soá coâng suaát caàn thieát ñeå toâ oâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) vôùi coâng suaát ñoäng phaùt taïicaùc cô ra baùnh chuû xe ñoäng N khi môû hoaøn toaøn böôùm hoaëc ga keùo heát thanh raêng k nhieân lieäu coù .ta : N = Y = Nψ + N w Nψ + N w Nk N eη t Qua bi eåu t höùc t r eân , t a coù nhaän xeùt r aèng: Chaát l öôï ng cuûa m aët ñöôøng caøng t oát ( heä soá caûn t oäng coäng cuûa ψ v ñöôøng gi aûm vaø vaän t oác cuûa oâ t oâ caøng nhoû t hì ) coâng suaát ñoäng cô ñöôï c söû duï ng caøng nhoû khi t yû soá t r uyeàn caøng l ôùn, do ñoù l aøm cho heä soá söû duï ng coâng suaát ñoäng cô Y caøng nhoû. N Ví duï : oâ t oâ chuyeån ñoäng ñeàu vôùi vaän t oác v ( hì nh I V-1) ' t oång coâng suaát caûn cuûa m aët ñöôøng vaø coâng suaát caûn cuûa khoâng khí l aø N coøn coâng suaát phaùt r a t aï i 1 baùnh xe chuû ñoäng khi m ôû hoaøn t oaøn böôùm ga hoaëc , keùo t hanh r aêng nhi eân l i eäu l aø N soá ôû truyeàn thaúng KI I I ' vaø N ûsoá ô hai. Möùc KIIsöû ñoä duïng coâng suaát ñoäng cô ôû soá N truyeàn thaúng laø Y = vaø ôû soá hai l aøY N = 1 1 NIII ' NII ' ' KII ≥ N KIII ' N KIII N KII nhöng Y ≤N ; do ñoùY . NII NIII Möùc ñoä söû duï ng coâng suaát ñoäng cô caøng gi aûm xuoáng seõ caøng gaây r a ti eâu hao nhi eân l i eäu cuûa oâ t oâ . II.CAÂ N BAÈ N G LÖÏC KEÙ O Û A CU OÂ TOÂ
1. Phương trình cân bằng lực kéo Löïc keùo tieáp tuyeán ôû baùnh xe chuû ñoäng cuûa oâ toâ ñöôïc söû duïng ñeå khaéc phuïc caùc löïc caûn chuyeån ñoäng sau ñaây :löïc caûn laên, löïc caûn doác, löïc khoâng khí, löïc quaùn tính. Bieåu thöùc caân baèng giöõa löïc keùo tieáp tuyeán ôû caùc baùnh xe chuû ñoäng vaø taát caû caùc löïc caûn rieâng bieät ñöôïc goïi laø phöông trình caân baèng löïc keùo cuûa oâ toâ. Trong tröôøng hôïp toång quaùt, ta bieåu thò nhö sau: Pk = Pf ± Pi + Pw ± Pj ; (IV- 9) Ở đây: Pk -löïc keùo tieáp tuyeán phaùt ra ôû caùc baùnh xe chuû ñoäng; Pf -löïc caûn laên; Pi -löïc caûn doác; Pw -löïc caûn khoâng khí; Pj-löïc caûn quaùn tính; Trong phöông trình (IV- 9) , löïc caûn laên luoân luoân coù giaù trò “döông”.Löïc caûn doác coù giaù trò “döông” khi oâ toâ chuyeån ñoäng leân doác vaø coù giaù trò “aâm” khi oâ toâ chuyeån ñoäng xuoáng doác. Löïc caûn khoâng khí coù giaù trò “döông” khi oâtoâ chuyeån ñoäng khoâng coù gioù hoaëc coù gioù ngöôïc chieàu hoaëc coù gioù cuøng chieàu chuyeån ñoäng v ới oâtoâ nhöng vaän toác cuûa noù nhoû hôn vaän toác cuûa baûn thaân oâtoâ. Löïc caûn quaùn tính coù giaù trò “döông”. Khi oâ toâ chuyeån ñoäng taêng toác vaø coù giaù trò “aâm”. Khi oâ toâ chuyeån ñoäng giaûm toác. Phöông trình(IV- 9) ñöôïc bieåu thò döôùi daïng khai trieån nhö sau: M e .it .η t G = fG cos α ± G sin α + Wv 2 ± δ i j; (IV- 10) rb g Ở đây: M e -Moâmen xoaén cuûa ñoäng cô; rb -Baùn kính cuûa baùnh xe chuû ñoäng. Theo phöông trình (IV- 9), neáu ta toång hôïp hai löïc caûn laên P vaø löïc caûn f doác P , ta seõ ñöôïc löïc icaûn toång coäng cuûa ñöôøng vaø ñöôïc bieåu thò nhö sau : P = Pf ± Pi ; ψ
Hay : P = fG cos α ± G sin α = G ( f cos α ± sin α ) ; ψ P = ψG ; ψ (IV-11) Ở đây: P -Löïc caûn toång coäng cuûa ñöôøng ; ψ ψ -Heä soá caûn toång coäng cuûa ñöôøng. Trong ñoù : ψ = f ±i (IV-12) Ở ñaây : i -Ñoä doác cuûa maët ñöôøng ; i ≈ tgα . Trong bieåu thöùc (IV-12), ñoä doác coùi giaù trò “döông” khi oâ toâ chuyeån ñoäng leân doác vaø coù giaù trò “aâm” khi oâ toâ chuyeån ñoäng xuoáng doác. Vì vaäy giaù trò caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng coù giaù trò “döông”ψ neáu oâ toâ chuyeån ñoäng treân maët ñöôøng naèm ngang( hoaëc leân α = 0) doác nhöng giaù trò cuûa heä soá caûn laên doác hoaëc xuoáng vaãn lôùn hôn giaù tri cuûa ñoä doác vaø heä soá caûn coù ψ giaù trò “aâm” khi oâ toâ chuyeån ñoäng xuoáng doác maø giaù i trò cuûa ñoä doác lôùn hôn giaù trò cuûa heä soá caûn laên , nghóa laø i . f i>f Ta xem xeùt tröôøng hôïp oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh), treân maët ñöôøng naèm ngang, nghóa laø j = 0, thì α =0 phöông trình caân baèng löïc keùo ñöôïc bieåu thò nhö sau : Pk = Pf + Pω ; (IV-13) Hay : M e itη t = fG + Wv 2 ; rb 2.Ñoà thò caân baèng cuûa löïc keùo Phöông tr ì nh caân baèng lö ï c keùo cuûa oâ toâ coù theå bieåu dieãn baèng ñoà thò. Chuùng ta coù theå xaây döïng quan heä giöõa lö ï c keùo phaùt ra ta ï i caùc baùnh xe chuû ñoäng phuï thuoäc vaøo vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ nghóa laø v, : Pd = f (v)
Treân truïc tung ta ñaët caùc giaù trò cuûa löïc, treân truïc hoaønh ta ñaët caùc giaù trò cuûa vaän toác. Ñoà thò bieåu dieãn quan heä giöõa caùc löïc noùi treân vaø vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ, ñöôïc goïi laø ñoà thò caân baèng löïc keùo cuûa oâ toâ (hình IV- 3). Treân truïc hoaønh cuûa ñoà thò, ta ñaët caùc giaù trò vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ v.Treân truïc tung ta ñaët caùc giaù trò cuûa löïc keùo tieáp tuyeán öùng vôùi caùc soá truyeàn khaùc nhau cuûa oâ toâkII soáPkIII caân baèng löïc PkI Hình IV-3 Ñoà thò keùo cuûa hôïp P , , …(giaû söû ta xaây döïng ñoà thò vôùi hoäp soá coù 3 soá truyeàn laø soá truyeàn thaúng : i h3=1).Hình daïng ñöôøng cong löïc keùo tieáp tuyeán Pk Ñoà thò nhö daïng löïc keùo cuûa Hình IV- 3 gioáng caân baèng ñöôøng cong moâ men xoaén cuøa oâ toâ cô Me bôûi vì : ñoäng M e itnη t Pkn = rb Ôû ñaây :Pkn-löïc keùo tieáp tuyeán phaùt ra ôû baùnh xe chuû ñoäng ôû soá thöù n cuûa hoäp soá . itn-tyû soá truyeàn cuûa heä thoáng truyeàn löïc thöù n. Sau ñoù ta xaây döïng ñöôøng löïc caûn cuûa maët ñöôøng Pϕ = f (v ) .neáu heä soá caûn vaø ñoä doác cuûa maët ñöôøng khoâng ñoåi thì ñöôøng löïc caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng laø moät ñöôøng naèm ngang vì chuùng khoâng phuï thuoäc vaøo vaän toác chueån ñoäng cuûa oâtoâ (ñöôøng song song vôùi truïc hoaønh ). Neáu heä soá caûn laên thay ñoåi thì oâtoâ chuyeän ñoäng vôùi vaân toác lôùn hôn 16,7-22 m/s thì ñöôøng cong löïc caûn toång coäng cuûa maët ñöôøngPϕ = f (v) phuï thuoäc vaøo vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ , do ñoù khi v>16,7-22 m/s .Thì phaàn naøy seõ laø moät ñöôøng cong .Tieáp sau ñoù ta xaây döïng ñöôøng cong löïc caûn khoâng khí ,ñaây laø ñöôøng cong baäc 2 phuï thuoäc vaøo vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ.Caùc giaù
trò cuûa ñöôøng cong löïc caûn khoâng khí ñöôïc ñaët treân ñöôøng cong löïc caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng Pϕ . Nhö vaäy ,ta ñöôïc ñöôøng cong toång hôïp laø toång soá löïc caûn cuûa maët ñöôøng vaø löïc caûn khoâng khí ,nghóa laø Pω P + Pω .Ñöôøng cong löïc keùo tieáp tuyeán ψ vaø ñöôøng Pk = f cong (v) caét nhau Pψ + Pω = f (v)A, khi chieáu ñieåm A taïi ñieåm xuoáng truïc hoaønh ,ta ñöôïc vaän toác lôùn nhaát cuûa oâtoâ vmax trong ñieàu kieän chuyeån ñoäng ñaõ cho .Töông öùng vôùi caùc vaän toác khaùc nhau cuûa oâtoâ ,thì caùc tung ñoä naèm giöõa caùc ñöôøng cong löïc keùo tieáp tuyeán Pk vaø ñöôøng cong löïc caûn toång hôïp naèm veà beân traùi cuûa ñieåmP + Pω ψ A laø löïc keùo dö cuûa oâtoâ ,kyù hieäu Pd ,löïc keùo dö nhaèm ñeå taêng toác oâtoâ hoaëc oâtoâ chuyeån ñoäng leân doác vôùi ñoä doác taêng leân . Caàn chuù yù raèng giao dñeåm A laø giao ñeåm giöõa ñöôøng cong löïc keùo tieáp tuyeán Pk ôû soá truyeàn cao nhaát cuûa hoäp soá vaø ñöôøng cong löïc caûn toång hôïp Pψ + Pω ôû loaïi ñöôøng ñaõ cho ,taïi ñaây oâtoâ khoâng coù khaû naêng taêng toác vaø khaû naêng khaéc phuïc ñoä doác cao hôn . Neáu oâtoâ chuyeån ñoäng treân ñöôøng baèng α = 0 nghóa laø ñöôøng löïc caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng chæ laø löïc caûn laên Pψ = Pf thì ñöôøng cong löïc caûn toång hôïp seõ laø Pf + Pω Giao ñieåm A chieáu xuoáng truïc hoaønh seõ ñöôïc vaän toác lôùn nhaát cuûa oâtoâ khi chuyeån ñoäng treân ñöôøng baèng α = 0 vaø ôû soá truyeàn cao nhaát cuûa hoäp soá ,luùc ñoù löïc keùo dö baèng khoâng (Pd=0). Söû duïng ñoà thò caân baèng löïc keùo cuûa oâtoâ (hìnhIV-3) coù theå xaùc ñònh ñöôïc chæ tieâu ñoäng löïc hoïc cuûa oâtoâ khi chuyeån ñoäng oån ñònh .Ví duï nhö vaän toác chuyeån ñoäng chuyeån ñoäng lôùn nhaát cuûa oâtoâ vmax caùc löïc caûn thaønh phaàn ôû moät vaän toác naøo ñoù , ví duï taïi vaän toác v1 thì tung ñoä bc laø löïc caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng Pϕ , tung ñoä ab laø löïc caûn cuûa khoâng khí Pω , coøn tung ñoä ad laø löïc keùo dö Pd vaø tung ñoä cd laø löïc keùo tieáp tuyeán Pk. Ñeå xem xeùt ñeán khaø naêng coù theå xaûy ra söï tröôït quay cuûa caùc baùnh xe chuû ñoäng, treân ñoà thò ta cuõng xaây döïng ñöôøng löïc baùm phuï thuoäc vaøo vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ Pϕ nghóa laø: Pϕ = f (v) Löïc baùm ñöôïc tính theo coâng thöùc : Pϕ = mGϕ ϕ Ôû ñaây : Gϕ Troïng löôïng cuûa oâ toâ phaân boá treân caàu chuû ñoäng
ϕ Heä soá baùm cuûa caùc baùnh xe chuû ñoäng vôùi maët ñöôøng. m - Heä soá phaân boá taûi trong ñoäng. Löïc baùm Pϕ bieåu dieãn treân ñoà thò laø moät ñöôøng naèm ngang song song vôùi truïc hoaønh. Khu vöïc caùc ñöôøng cong löïc keùo tieáp tuyeán Pk naèm döôùi ñöôøng löïc baùm Pϕ (hình IV-3) thoaû maõn ñeàu kieän Pk < Pϕ nghóa laø khu vöïc oâ toâ chuyeån ñoäng khoâng bò tröôït quay cuûa caùc baùnh xe chuû ñoäng coøn neáu coøn ñöôøng cong naøo cuûa löïc tieáp tuyeán Pk naèm phía treân ñöôøng löïc baùm thì oâ toâ Pϕ khoâng theå, khôûi haønh ñöôïc vaø neáu oâ toâ chuyeån ñoäng vaøo loaïi ñöôøng ñoù thì baùnh xe chuû ñoäng bò tröôït quay. Nhö vaäy ñieàu kieän thoaû maõn cho oâ toâ chuyeån ñoäng oån ñònh khoâng bò tröôït quay seõ laø Pϕ > Pk > Pc Trong ñoù : Pc = Pψ + Pω III. N H A Â N TOÁ O Ä N G Ñ LÖÏC OÏC Û A H CU OÂ TOÂ 1. Nhaân toá ñoäng löïc hoïc Khi so saùnh tính chaát ñoäng hoïc cuûa caùc loaïi oâ toâ khaùc nhau vaø öùng vôùi caùc ñieàu kieän laøm vieäc cuûa oâ toâ treân cacaù loaïi ñöôøng khaùc nhau, ngöôøi ta mong muoán coù ñöôïc moät thoâng soá maø noù theå hieän ñöôïc ngay tính chaát ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ. Trong phöông trình caân baèng löïc keùo (IV-10) ñaõ ñöa vaøo caùc nhaân toá ñaëc tröng cho tính chaát ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ nhö : heä soá caûn cuûa maët ñöôøngψ (ψ = f ± i ), toác ñoä chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ v vaø gia toác cuûa oâ toâ j , nhöng trong bieåu thöùc naøy laïi coù moät loaït caùc thoâng soá keát caáu cuûa oâ toâ nhö moâmen xoaén cuûa ñoäng cô M e , troïng löôïng cuûa oâ toâ G , nhaâ toá caûn cuûa khoâng khí W … Do vaäy phöông trình (IV-10)khoâng thuaän lôïi ñeå ñaùnh giaù caùc loaïi oâ toâ khaùc nhau. Bôûi vaäy caàn coù thoâng soá ñaëc tröng tính chaát ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ maø caùc chæ soá veà keát caáu khoâng coù maët trong thoâng soá ñoù. Thoâng soá ñoù laø nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ. Nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ laø tyû soá giöõa löïc keùo tieáp tuyeán cuûa Pk tröø ñi löïc caûn cuûa khoâng khí Pw vaø chia cho troïng löôïng toaøn boä cuûa oâ toâ. Tyû soá naøy kyù hieäu baèng chöõ “D”. P − Pw  M eitηt 1 D= k = − Wv 2  ; (IV-15) G  rb G
Qua bieåu thöùc (IV-15), ta nhaän thaáy raèng trò soá cuûa nhaân toá ñoäng löïc hoïc D chæ phuï thuoäc vaøo caùc thoâng soá keát caáu cuûa oâ toâ. Vì vaäy noù coù theå xaùc ñònh cho moãi oâ toâ cuï theå. Khi oâ toâ chuyeån ñoäng ôû soá thaáp (tyû soá truyeàncuûa hoäp soá lôøn) thì nhaân toá ñoäng hoïc seõ lôùn hôn so vôùi khi oâ toâ chuyeån ñoäng ôû soá cao (tyû soá truyeàn cuûa hoäp soá nhoû hôn) vì löïc keùo tieáp tuyeán ôû soá thaáp seõ lôùn hôn vaø löïc caûn khoâng khí seõ nhoû hôn so vôùi soá cao. Ñeå xem xeùt moái lieânheä giöõa nhaân toá ñoäng löïc hoïc D vôùi ñieàu kieän chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ, neáu tröø veá phaûi cuûa phöông trình (IV-10), ta chuyeån löïc caûn khoâng khí sang veá beân traùi vaø chia caû hai veá cuûa phöông trình cho troïng löôïng toaøn boä cuûa oâ toâ, ta nhaän ñöôïc bieåu thöùc sau ñaây : η M ei t t − W v2 G ( fcosα ± sinα ) ± G δi r g j D = b = ; G G Keát hôïp vôùi bieåu thöùc (IV-11)ta ñöôïc : M eitηt − Wv 2 rb δ (IV-16) D= =ψ ± i ; G g Qua bieåu thöùc (IV-16), ta coù nhaän xeùt sau ñaây : nhaân toá ñoäng löïc hoïc D cuûa oâ toâ theå hieän khaû naêng oâ toâ thaéng löïc caûn toång coäng vaø khaû naêng taêng toác. Khi oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh), nghóa laø gia toác cuûa noù j = 0 thì giaù trò cuûa nhaân toá ñoäng löïc hoïc baèng heä soá caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng,nghóa laø D = ψ . Cuõng nhö vaäy khi oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu j = 0 vaø treân ñöôøng baèng i = 0 thì giaù trò nhaân toá ñoäng löïc hoïc baèng heä soá caûn laên, nghóa laø D = f , giaù trò naøy coù ñöôïc khi oâ toâ chuyeån ñoäng ôû soá truyeàn cao nhaát cuûa hoäp soá vaø ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä toaøn taûi, taïi ñoù ta nhaän ñöôïc vaän toác lôùn nhaát cuûa oâ toâ vmax Giaù trò nhaân toá ñoäng löïc hoïc lôùn nhaát Dmax töông öùng vôùi söùc caûn cuûa maët ñöôøng ñöôïc ñaëc tröng baèng heä soá caûn toång coäng lôùn nhaát ôû soá truyeàn thaáp nhaát cuûa hoäp soá ψ max . Caùc trò soá nhaân toá ñoäng löïc hoïc D = ψ .D max vaø vaän toâc lôùn nhaát cuûa oâ toâ vmax laø caùc chæ tieâu ñaëc tröng cho tính chaát ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ khi chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh).
Ñuùng nhö bieåu thöùc (IV-16), ñeå duy trì cho oâ toâ chuyeån ñoäng moät thôøi gian daøi thì caàn thoaû maûn ñieàu kieän sau : D ≥ψ (IV-17) Neáu tính ñeán khaû naêng bò tröôït quay cuûa caùc baùnh xe chuû ñoäng trong quaù trình laøm vieäc thì nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuõng bò giôùi haïn theo ñieàu kieän baùm cuûa caùc baùnh xe chuû ñoäng vôùi maët ñöôøng. Ta coù löïc keùo tieáp tuyeán lôùn nhaát cuûa caùac baùnh xe chuû ñoäng Pkmax bò giôùi haïn theo ñieàu kieän baùm nhö sau : P = Pkmax ; ψ Hay : m .ϕ .G ϕ ≥ Pkmax ; Vaø nhaân toá ñoäng löïc hoïc tính toaùn theo ñieàu kieän baùm nhö sau : Pϕ − Pw m ϕ G ϕ − W v2 Dϕ = = (IV-18) G G Ôû ñaây : D ϕ − nhaân toá ñoäng löïc hoïc theo ñieàu kieän baùm. Ñeå cho oâ toâ chuyeån ñoäng khoâng bò tröôït quay cuûa baùnh xe chuû ñoäng trong moät thôøi gian daøi thì nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ phaûi thoaû maõn ñieàu kieän sau ñaây : Dϕ ≥ D ; (IV-19) Keát hôïp ñieàu kieän (IV-17) vaø (IV-19) ñeå duy trì cho oâ toâ chuyeån ñoäng, chuùng phaøi thoaû maõn ñieàu kieän sau ñaây : Dϕ ≥ D ≥ ϕ (IV-20) 2. Ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc Nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ D coù theå bieåu dieãn baèng ñoà thò. Ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc D bieåu thò moái quan heä phuï thuoäc giöõa nhaân toá ñoäng löïc hoïc vaø vaän toâc chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ, nghóa laø D = f(v) , khi oâ toâ coù taûi troïng ñaày vaø ñoäng cô laøm vieäc vôùi cheá ñoä toaøn taûi ñöôïc theå hieän treân hình (IV-4), (ñoà thò coù 4 soá truyeàn cuûa hoäp soá) vaø ñöôïc goïi laø ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ
Treân truïc tung, ta ñaët caùc giaù trò cuûa nhaân toá ñoäng löïc hoïc D , treân trîc hoaønh, ta ñaët caùc giaù trò vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ v. 3. Giôùi haïn ñoà thò Treân ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc D ta cuõng xaây döïng caùc ñöôøng cong D ϕ = f(v) vaø ψ = f(v) ñeå xeùt moái quan heä giöõa nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ theo ñieàu kieän baùm cuûa baùnh xe chuû ñoäng vôùi maët ñöôøng vaø ñieàu kieän löïc caûn cuûa maët ñöôøng. Nhö vaäy töông öùng vôùi ñieàu kieän oâ toâ chuyeån ñoäng, treân moät loaïi ñöôøng xaùc ñònh, töùc laø chuùng ta ñaõ bieát ñöôïc caùc heä soá baùm ϕ vaø heä soá caûn toång coäng ψ thì vieäc söû duïng nhaân toá ñoäng löïc hoïc cuûa oâ toâ phaûi thoaû maõn ñieàu kieän nhö bieåu thöùc (IV-20). Treân ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc thì khu vöïc söû duïng töông öùng vôùi ñieàu kieän ôû bieåu thöùc (IV-20) laø phaàn nhöõng ñöôøng cong D ϕ = f(v) vaø naèm treân ñöôøng ψ = f(v) (hình IV-5).
4. Söû duïng ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc a. Xaùc ñònh vaän toác lôùn nhaát cöûa oâ toâ Ta bieát raèng khi oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) nghóa laø j= 0 thì tung ñoä moãi ñieåm cuûa ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc D ôû caùc soá truyeàn khaùc nhau chieáu xuoáng truïc hoaønh seõ xaùc ñònh vaän toác lôùn nhaát vmax cuûa oâ toâ ôû loaïi ñöôøng vôùi heä soá caûn toång coäng ñaõ cho. Ví duï : Ñeå xaùc ñònh vaän toác lôùn nhaát cuûa oâ toâ treân loaïi ñöôøng coù heä soá caûn ψ , (hình IV-5) ta theo truïc tung cuûa ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc vaïch moät ñöôøng ψ = f(v) , ñöôøng naøy caét ñöôøng nhaân toá ñoäng löïc hoïc D 2 taïi ñieåm A ; chieáu ñieåm A xuoáng truïc hoaønh ta xaùc ñònh vaän toác lôùn nhaát cuûa oâ toâ vmax , ôû vaän toác naøy hoaøn toaøn thoaû maõn ñieàu kieän D = ψ . Neáu ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc hoaøn toaøn naèm phía treân ñöôøng heä soá caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng ψ 1 (ñöôøng 1-1) thì oâ toâ khoâng coù khaû naêng chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) khi ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä toaøn taûi. Ñeå thoaû maõn ñieàu kieän naøy thì chuùng ta coù theå giaûi quyeát baèng hai caùch sau ñaây : Caùch thöù nhaát laø ngöôøi laùi coù theå chuyeån sang soá cao hôn cuûa hoäp soá ñeå cho ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc ôû soá cao hôn. Caét ñöôøng heä soá caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng ψ ôû phaàn laøm vieäc oån ñònh treân ñöôøng nhaân toá ñoäng löïc hoïc. Caùch thöù hai laø ngöôøi laùi caàn giaûm ga hoaëc traû veà bôùt thanh raêng cuûa bôm cao aùp ñeå giaûm bôùt coâng suaát
cuûa ñoäng cô. Neáu khoâng giaûi quyeát baèng moät trong hai caùch treân thì seõ xaûy ra hieän töôïng taêng toác cuûa oâ toâ. Trong tröôøng hôïp oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) töùc laø j= 0 vaø treân loaïi ñöôøng toát, naèm ngang α = 0, heä soá caûn toång coäng cuûa maät ñöôøng seõ chính baèng heä soá caûn laên : ψ = f . Giao ñieåm A cuûa ñöôøng heä soá caûn laên f vaø ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc D 3 chieáu xuoán truïc hoaønh xaùc ñònh ñöôïc vaän toác lôùn nhaát cuûa oâ toâ vmax ôû soá truyeàn cao nhaát vaø ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä toaøn taûi (hình IV-6). b. Xaùc ñònh ñoä doác lôùn nhaát cuûa oâ toâ Ñuùng nhö ñaõ trình baøy ôû treân, trong tröôøng hôïp oâ toâ chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) thì ta coù D = ψ , neáu bieát heä soá caûn laên cuûa loaïi ñöôøng thì ta coù theå tìm ñöôïc ñoä doác lôùn nhaát cuûa ñöôøng maø oâ toâ coù theå khaéc phuïc ñöôïc ôû moät vaän toác cho tröôùc. Ta coù : i = D − f=ψ − f max (IV-21) Giaû söû oâ toâ chuyeån ñoäng vôùi toác ñoä v (hình IV-6) thì 1 ñoä doác lôùn nhaát maø oâ toâ coù theå khaéc phuïc ñöôïc ôû caùc soá truyeàn khaùc nhau cuûa hoäp soá ñöôïc theå hieän baèng caùc ñoaïn tung ñoä ad (ôû soá I), ac (ôû soá II) vaø ab (ôû soá III). Coøn ñoä doác lôùn nhaát maø oâ toâ coù theå khaéc phuïc ñöôïc ôû moãi tyû soá truyeàn khaùc nhau cuûa hoäp soá, khi ñoäng cô laøm vieäc ôû cheá ñoä toaøn taûi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùc ñoaïn tung ñoä D max − f, nhö vaäy : i = D max − f; max (IV-22)
Cuõng caàn chuù yù raèng taïi ñieåm coù nhaân toá ñoäng löïc hoïc lôùn nhaát D max ôû moãi moät soá truyeàn thì ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc chia laøm hai khu vöïc beân traùi vaø beân phaûi moãi ñöôøng cong (hình IV-7) Caùc vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ öùng vôùi ñieåm cöïa ñaïi cuûa moãi ñöôøng cong nhaân toá ñoäng löïc hoïc ñöôïc goïi vaän toác tôùi haïn cuûa oâ toâ ôû moãi soá truyeàn cuûa hoäp soá vth . giaû thuyeát raèng oâ toâ ñang chuyeån ñoäng ñeàu (oån ñònh) ôû vaän toác lôùn hôn vaän toác tôùi haïn. Ôû vaän toác naøy khi löïc caûn cuûa maët ñöôøng taêng leân, vaän toác chyeån ñoäng cuûa oâ toâ seõ giaûm xuoáng, luùc ñoù nhaân toá ñoäng löïc hoïc seõ taêng leân (hình IV-7), do ñoù noù coù theå thaéng ñöôïc löïc caûn taêng leân vaø giuõ cho oâ toâ chuyeån ñoäng oån ñònh. Vì vaäy vuøng beân phaûi cuûa vaän toác tôùi haïn v > vth goïi laø vuøng oån ñònh. Ngöôïc laïi khi oâ toâ chuyeån ñoäng ôû vaän toác nhoû hôn vaän toác tôùi haïn thì khi löïc caûn chuyeån ñoäng taêng leân,vaän toác chuyeån ñoäng cuûa oâ toâ seõ giaûm xuoáng, luùc ñoù nhaân toá ñoäng löïc hoïc giaûm xuoáng (hình IV-7), do ñoù noù khoâng coù khaû naêng thaéng löïc caûn taêng leân, laøm cho oâ toâ chuyeån ñoäng chaäm daàn vaø daãn ñeán döøng haún. Vì vaäy vuøng beân traùi cuûa vaän toác tôùi haïn v < vth goïi laø vuøng maát oån ñònh. c. Xaùc ñònh söï taêng toác cuûa oâ toâ Nhôø ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc D = f(v) ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc söï taêng toác cuûa oâ toâ khi heä soá caûn cuûa maët ñöôøng ñaõ bieát vaø khi chuyeån ñoäng vôùi moät soá baát kyø vôùi moät vaän toác cho tröôùc. Töø bieåu thöùc (IV-16) ñaõ cho trò soá cuûa heä soá caûn maët ñöôøng ψ , nhaân toá ñoäng löïc hoïc D , ta xaùc ñònh khaû naêng taêng toác cuûa oâ toâ nhö sau : δ D =ψ + i j ; g dv g Töø ñoù ruùt ra : j= = (D −ψ ) (IV-23) dt δi Treân ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc (hình IV-8), ta keû ñöôøng heä soá caûn cuûa maët ñöôøng ψ = f(v) . Giaû söû ñoà thò nhaân toá ñoäng löïc hoïc ñöôïc xaây döïng coù 3 soá truyeàn cuûa hoäp soá vaø oâ toâ chuyeån ñoäng treân loaïi ñöôøng coù heä soá caûn ψ 1 , ñöôøng ψ 1 seõ caét ñöôøng nhaân toá ñoäng löïc hoïc ôû soá 3 laø D III taïi ñieåm A, chieáu A xuoáng truïc
hoaønh, ta nhaän ñöôïc vaän toác chuyeån ñoäng lôùn nhaát v 1 cuûa oâ toâ treân loaïi ñöôøng ñoù. Cuõng treân loaïi ñöôøng naøy, neáu oâ toâ chuyeån ñoäng vôùi vaän toác vn , thì khaû naêng taêng toác cuûa oâ toâ ôû vaän toác naøy seõ ñöôïc bieåu thò baèng caùc ñoaïn tung ñoä ab (ôû soá 3), ad (ôû soá 2) vaø ae(ôû soá 1). Nhöõng ñoaïn tung ñoä naøy chính laø hieäu soá D −ψ 1 ôû töøng soá truyeàn cuûa hoäp soá. Duøng bieåu thöùc (IV-23) ñeå tính toaùn, chuùng ta nhaän ñöôïc gia toác j= dv/ dt cuûa oâ toâ öùng vôùi caùc soá truyeàn khaùc nhau ôû vaän toác vn . Heä soá δ i ñöôïc tính theo coâng thöùc (I- 51, I-53). Nhö vaäy chuùng ta coù theå tìm ñöôïc gia toác j= dv/ dt cuûa oâ toâ öùng vôùi moät vaän toác naøo ñoù treân moät loaïi ñöôøng baát kyø ôû caùc tay soá khaùc nhau moät caùch deã daøng. Ví duï : oâ toâ cuøng chuyeån ñoäng vôùi vaän toác vn treân loaïi ñöôøng coù heä soá caûn ψ 2 , roõ raøng laø oâ toâ khoâng theå chuyeån ñoäng ôû tay soá 3 ñöôïc, coøn caùc ñoaïn tung ñoä cd,ce chính laø hieäu soá D −ψ ôû caùc tay soá 2 vaø tay soá duøng ñeå taêng toác oâ toâ. Caàn chuù yù raèng :
Tröôøng hôïp oâ toâ chuyeån ñoäng xuoáng doác maø giaù trò ñoä doác i lôùn hôn heä soá caûn laên cuûa maët ñöôøng thì heä soá caûn toång coäng cuûa maët ñöôøng coù giaù trò “aâm”, nghóa laø ψ = f + i< 0 hay ψ < 0. Trong trong tröôøng hôïp naøy ñöôøng bieåu dieãn heä soá caûn toång coäng naèm phía döôùi truïc hoaønh. Theo phöông phaùp trình baøy ôû treân, ta cho caùc giaù trò khaùc nhau cuûa vaän toác thì seõ tìm ñöôïc caùc giaù trò D −ψ ôû töøng soá truyeàn khaùc nhau vaø htay chuùng vaøo bieåu thöùc (IV-23) seõ tính ñöôïc caùc giaù trò khaùc nhau cuûa gia toác ôû töøng soá truyeàn theo vaän toác cuûa oâ toâ, nghóa laø j= f(v) vaø bieåu dieãn chuùng trong heä toaï ñoä j− v vôùi tung ñoä laø caùc giaù trò cuûa gia toác j ôû töøng soá truyeàn vaø truïc hoaønh laø vaän toác v. Caùc ñöôøng cong gia toác j ñöôøng minh hoaï treân ñoà thò hình(IV-9). Ñoái vôùi moät soá oâ toâ, nhaát laø oâ toâ vaän taûi, ta bieát raèng ôû soá truyeàn caøng thaáp (tyû soá truyeàn caønng lôùn) thì naêng löôïng tieâu hao duøng ñeå taêng toác caùc khoái löôïng vaän ñoäng quay caøng lôùn, nghóa laø trò soá δ i caøng lôùn, do ñoù laøm cho gia toác j caøng giaûm ñi roõ reät. Vì vaäy ôû ñoà thò gia toác j cuûa moät soá oâ toâ vaäb taûi ta thöôøng thaáy ñöôøng cong gia toác ôû soá 1 ( j) thaáp hôn 1 ñöôøng cong gia toác ôû soá 2 ( j ) (hình IV-10). 2 Baûng (IV-1) döôùi ñaây cho ta trò soá gia toác lôùn nhaát cuûa oâ toâ j ôû caùc soá truyeàn khaùc nhau vôùi truyeàn löc cô max khí.
Ôû oâ toâ coù truyeàn ñoäng thuyû cô, gia toác coù theå ñaït ñöôïc töø 6 ÷ 8 m/ s2 . Trong khi tính toaùn vaø xaây döïng ñoà thò taêng toác cuûa oâ toâ, ta caàn chuù yù moät soá ñieåm sau ñaây: - Giaù trò cuûa vaän toác nhoû nhaát vmin treân ñoà thò gia toác (Hình IV-11) seõ töông öùng vôùi soá voøng quay oån ñònh nhoû nhaát cuûa truïc khuyûu ñoäng cô nemin . Trong khoaûng vaän toác töø giaù trò 0 ñeán vmin thì oâ toâ baét ñaàu giai ñoaïn khôûi haønh luùc ñoù ly hôïp bò tröôït vaø böôùm ga hay thanh raêng cuûa bôm cao aùp môû daàn daàn. Thôøi gian khôûi haønh naøy keùo daøi khoâng laâu laém, do ñoù khi tính toaùn lyù thuyeát veà gia toác thì quaù trình tröôït cuûa ly hôïp ta coù theå boû qua. Vì vaäy, khi tính toaùn vaø xaây döïng ñoà thò, ta baét ñaàu tieán haønh töø vaän toác vmin .