Bài giảng Đại cương Tài chính: Chương 5 - PGS.TS. Sử Đình Thành

CUNG - CAÀU TIEÀN TEÄ

PGS.TS Söû Ñình Thaønh

1 9/7/2009

NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU

(cid:131) Lyù thuyeát caàu tieàn teä

(cid:131) Caùc khoái tieàn trong löu thoâng

(cid:131) Caùc chuû theå cung tieàn

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ

(cid:131) Taïi sao caùc chuû theå caàn tieàn ? (cid:131) Thaønh phaàn caàu tieàn teä goàm:

(cid:131) Caàu ñaàu tö (mua saém taøi saûn…)

(cid:131)Chính phuû (cid:131)Doanh nghieäp (cid:131)Caù nhaân vaø hoä gia ñình

(cid:131) Caàu tieâu duøng (cid:131)Chính phuû (cid:131)Doanh nghieäp (cid:131)Caù nhaân vaø hoä gia ñình

2 9/7/2009

3 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ

(cid:131) Nhaân toá aûnh höôûng caàu tieàn teä:

(cid:131) Thu nhaäp (cid:131) Giaù caû vaø laïm phaùt (cid:131) Laõi suaát (cid:131) Cô caáu daân soá, Vaên hoùa

Haõy ñöa ra nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù söï taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá treân ñeán caàu tieàn teä?

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (K.Mark)

(cid:131) Quy luaät löu thoâng tieàn teä K.Marx:

(cid:131) Kc = G/V

(cid:131) Kc: Khoái löôïng tieàn caàn thieát trong löu thoâng (cid:131) G: Toång giaù caû haøng hoùa (cid:131) V: Toác ñoä voøng quay ñoàng tieàn (cid:131) KT: Löôïng tieàn thöïc coù trong löu thoâng

(cid:131) KT > Kc: Thöøa tieàn (cid:131) KT < Kc: Thieáu tieàn

4 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Thuyeát soá löôïng tieàn tieàn teä Fisher 1887-1947)

(cid:131) M.V = P.Y

(cid:131) M: Khoái löôïng tieàn löu haønh (cid:131) P: Giaù caû haøng hoùa (cid:131) Y: Khoái löôïng haøng hoùa (cid:131)Suy ra M.V = GDP

(cid:131) V: Toác ñoä voøng quay ñoàng tieàn (velocity of

money)

5 9/7/2009

(cid:131) Phöông trình treân goïi laø phöông trình trao ñoåi (Equation of exchange) nghóa laø soá löôïng tieàn teä nhaân vôùi soá laàn maø löôïng tieàn chi tieâu trong moät naêm baèng soá thu nhaäp danh nghóa (P.Y)

6 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Fisher 1887-1947)

(cid:131) PY laø thu nhaäp danh nghóa, ñöôïc quyeát ñònh bôûi M.

(cid:131) Nghóa laø giaù caû haøng hoùa bieán ñoäng tuøy thuoäc vaøo löôïng

cung tieàn M

(cid:131) Fisher cho raèng V trong ngaén laø coá ñònh.

(cid:131) Töø ñoù coù theå chuyeån ñoåi phöông trình trao ñoåi thaønh lyù thuyeát soá löôïng tieàn teä. PY ñöôïc quyeát bôûi soá löôïng tieàn .

(cid:131) Ví duï: V = 5; PY laø 5 tyû ñoàng thì M = 1 tyû ñoàng

(cid:131) Lyù thuyeát soá löôïng tieàn teä cho raèng:

(cid:131) Neáu gaáp ñoâi M thì P cuõng gaáp ñoâi trong ngaén haïn vì V vaø

Y coá ñònh.

(cid:131) Nhöõng thay ñoåi möùc giaù keát quaû duy nhaát laø töø thay ñoåi

soá löôïng tieàn teä

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Fisher 1887-1947)

(cid:131) Coù theå vieát laïi phöông trình trao ñoåi : M = PY/V (cid:131) Khi thò tröôøng tieàn teä caân baèng thì soá löôïng tieàn teä maø coâng chuùng naém giöõ baèng vôùi soá löôïng caàu tieàn teä Md . Goïi k= 1/V, khi ñoù phöông trình treân ñöôïc vieát laïi:

(cid:131) Md = k x PY

(cid:131) Do k laø coá ñònh, caàu tieàn laø haøm soá cuûa thu nhaäp danh nghóa PY. Laõi suaát khoâng coù aûnh höôûng ñeán caàu tieàn teä. (cid:131) Theo Fisher, coâng chuùng naém giöõ tieàn laø ñeå giao dòch vaø

caàu tieàn teä phuï thuoäc vaøo: (cid:131) Nhu caàu giao dòch PY. (cid:131) Caùch thöùc ñieàu haønh cuûa caùc ñònh cheá taùc ñoäng đến

giao dòch, töø ñoù quyeát ñònh ñeán V vaø k.

7 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Cambridge –Marsall &Pigou)

(cid:131) Khaùc vôùi Fisher, Cambridge cho raèng coâng chuùng raát linh hoaït trong vieäc naém giöõ tieàn vaø khoâng phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo caùc ñònh cheá.

(cid:131) Coâng chuùng caàn tieàn ñeå trao ñoåi vaø caát tröõ giaù trò. Tieàn laø

moät taøi saûn vaø caàu tieàn teä phuï thuoäc vaøo: (cid:131) Möùc ñoä giao dòch cuûa coâng chuùng (cid:131) Möùc ñoä giaøu coù cuûa coâng chuùng .

(cid:131) k coù theå thay ñoåi trong ngaén haïn. Söï caát tröõ tieàn phuï thuoäc vaøo lôïi töùc kyø voïng cuûa caùc taøi saûn coù chöùc naêng caát tröõ giaù trò

8 9/7/2009

9 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Keynes 1884 -1946)

(cid:131) Thuyeát öu thích thanh khoaûn cuûa Keynes (cid:131) Söï öu thích tieàn maët xuaát phaùt töø:

(cid:131) Ñoäng cô giao dòch ( Transaction motive)

(cid:131)Tieàn laø phöông tieän trao ñoåi (tính loûng cao)

(cid:131) Ñoäng cô döï phoøng (Precautionary motive)

(cid:131)Tieàn laø phöông tieän ñaùp öùng caùc nhu caàu khoâng

mong ñôïi ( tính loûng cao)

(cid:131) Ñoäng cô ñaàu cô (Speculative motive)

(cid:131)Tieàn vaø traùi phieáu. Coâng chuùng choïn tieàn hay

traùi phieáu?

(cid:131)Cầu tiền quan hệ nghịch với laõi suất

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Keynes 1884 -1946)

10 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Keynes 1884 -1946)

(cid:131) Keynes phaân bieät soá löôïng tieàn danh nghiaõ (nominal) vaø soá

löôïng tieàn thöïc (real).

(cid:131) Coâng chuùng muoán naém giöõ khoái löôïng tieàn thöïc. Ba ñoäng cô

giöõ tieàn coù quan heä ñeán Y vaø laõi suaát.

(cid:131) Caàu tieàn teä ñöôïc bieát ñeán nhö laø haøm soá “sôû thích tính loûng”.

Caàu tieàn thöïc (M/p) coù lieân quan ñeán Y vaø i:

11 9/7/2009

f

=

dM p

i y ( , ) + -

12 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Keynes 1884 -1946)

(cid:131) Nghòch ñaûo coâng thöùc treân

)

f

P dM

v =

=

1 = ( , i y (cid:131) Chia 2 veá cho Y ta coù PY M

Y f i y ( , )

(cid:131) Keynes cho raèng v bieán ñoåi. Khi i taêng thì f(i,Y) giaûm vì

theá => v gia taêng.

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ (Keynes 1884 -1946)

r

Cung tiền

Cầu tiền L (r)

M/P

M/P

13 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman (1950s)

(cid:131) Nhu caàu tieàn maët laø haøm soá vôùi nhieàu bieán soá, trong ñoù coù thu nhaäp, giaù caû, laõi suaát, cô caáu taøi saûn vaø söï öa thích caù nhaân

d

)

=

r r , m e

r m

M P

( f Y r , − p h + -

− -

e rπ , − m -

Trong ñoù: dM (cid:131) caàu tieàn thöïc P (cid:131) Yp: cuûa caûi (taøi saûn) (cid:131) rm: tieàn lôøi kyø voïng cuûa tieàn teä (cid:131) rh: tieàn lôøi kyø voïng cuûa traùi phieáu (cid:131) re tieàn lôøi kyø voïng cuûa coå phieáu (cid:131) eπ tyû leä laïm phaùt kyø voïng

14 9/7/2009

15 9/7/2009

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman (1950s)

(cid:131) Söï khaùc nhau giöõa Keyness vaø Friedman

(cid:131) Friedman cho raèng:

(cid:131) Coù nhieàu taøi saûn coù theå thay theá tieàn, taùch traùi phieáu ra

khoûi coå phieáu. Chuùng coù möùc tieàn lôøi khaùc nhau

(cid:131) Tieàn vaø haøng hoùa coù theå thay theá nhau tuøy theo tyû suaát

tieàn lôøi cuûa chuùng.

(cid:131) Tieàn lôøi cuûa tieàn teä khoâng coá ñònh. Söï thay ñoåi tieàn lôøi cuûa tieàn teä keùo theo söï thay ñoåi tieàn cuûa traùi phieáu vaø coå phieáu.

(cid:131) Neáu nhö Keynes cho raèng laõi suaát aûnh höôûng quan troïng ñeán caàu tieàn teä thì Friedman cho raèng caàu tieàn teä ít bò aûnh höôûng bôûi laõi suaát vaø coù tính oån ñònh

LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ Milton_Friedman (1950s)

(cid:131) Töø ñoù haøm caàu tieàn teä cuûa Friedman coù theå vieát

thaønh:

16 9/7/2009

)

f Y= ( p

dM P

v =

Y f Y (

)p

(cid:131) => Khaùc vôùi keynes, Friedman cho raèng caàu tieàn teä

chuû yeáu phuï thuoäc vaøo thu nhaäp.

CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THOÂNG

(cid:131) Trong neàn kinh teá hieän ñaïi caàn phaân bieät 2 loaïi

tieàn: (cid:131) Tieàn tính loûng cao (Tieàn phaùp ñònh vaø caùc loaïi

tieàn gôûi thanh toaùn)

(cid:131) Tieàn taøi saûn (Duøng trong ñaàu tö)

(cid:131) Khoái tieàn: Laø toång caùc phöông tieän chuyeån taûi giaù trò coù ñöôïc treân moät thò tröôøng cuûa moät quoác gia. Khoái tieàn ñöôïc chia thaønh: M1, M2, M3…

17 9/7/2009

18 9/7/2009

CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THOÂNG

Ño löôøng tieàn teä

(cid:131)

(cid:131) M1: Khoái tieàn coù tính loûng cao

Tieàn phaùp ñònh. Tieàn gôûi khoâng kyø haïn . Seùc du lòch……

(cid:131) (cid:131) (cid:131) (cid:131) M2: (cid:131) M1. (cid:131) Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi nhoû. (cid:131) Tieàn gôûi tieát kieäm. (cid:131) Caùc chöùng töø nôï ngaén haïn. (cid:131) Tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä ngaén haïn…

CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THOÂNG

(cid:131) M3, goàm:

(cid:131) Khoái M2 (cid:131) Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi lôùn. (cid:131) Caùc chöùng töø nôï, tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä

daøi haïn…

(cid:131)

Ngoaøi ra, pheùp ño cuoái cuøng veà toång löôïng tieàn maø ôû Anh goïi laø khoái M4 coøn ôû Myõ vaø nhieàu nöôùc phaùt trieån khaùc goïi laø khoái L bao goàm: (cid:131) M3. (cid:131) Caùc loaïi chöùng khoaùn.

19 9/7/2009

CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THOÂNG

Khoái tieàn

Tæ USD

1125,5

20 9/7/2009

M1: - Tieàn maët (1)

375,7

- Tieàn gôûi khoâng kyø haïn (2)

407,2

- Caùc loaïi tieàn gôûi khaùc ôû daïng coù theå phaùt haønh seùc (3)

333,7

- Seùc du lòch

8,9

3731,3

1125,5

M2: - M1 - Hôïp ñoàng mua laïi qua ñeâm ñöôïc ngaân haøng thöông maïi phaùt haønh coäng vôùi tieàn

115,0

gôûi Eurodollar qua ñeâm

- Coå phaàn quyõ töông trôï thò tröôøng tieàn teä

487,9

- Tieàn gôûi tieát kieäm taïi taát caû nhöõng toå chöùc tín thaùc vaø nhöõng taøi khoaûn tieàn gôûi

1078,7

treân thò tröôøng tieàn teä (MMDAs) (4)

- Tieàn gôûi kyø haïn ngaén taïi taát caû nhöõng toå chöùc tín thaùc (5)

924,2

4690,1

3731,3

M3: - M2 - Tieàn gôûi kyø haïn daøi taïi taát caû nhöõng toå chöùc tín thaùc (6)

433,5

- Hôïp ñoàng mua laïi coù kyø haïn vaø tieàn gôûi EURO Dollar coù kyø haïn.

279,9

- Coå phaàn quyõ töông trôï thò tröôøng tieàn teä

245,4

(Nguoàn: “Money _ Banking and Financial Markets”_ L.Loyd, B.Thomas_McGraw Hill Companies, 1997, p.32)

21 9/7/2009

CUNG TIEÀN TEÄ

(cid:131) Toång quan:

(cid:131) Cung tieàn teä lieân quan ñeán caùc khoái tieàn. (cid:131) Cung tieàn teä coù aûnh höôûng ñeán laõi suaát, tyû giaù, giaù caû haøng hoùa, tình hình taêng tröôûng kinh teá. (cid:131) Coù theå khaùi quaùt quaù trình cung öùng tieàn theo

tieán trình: (cid:131) Söï taïo laäp cô soá tieàn teä ( MB = R + C). (cid:131) Söï môû roäng cuûa cô soá tieàn teä ( M = m x MB). (cid:131) Cung tiền taùc ñoäng ñeán caàu tieàn teä vaø laøm

thay ñoåi laõi suaát vaø saûn löôïng.

CUNG TIEÀN TEÄ

r

Cung '

Cung

Cầu , L (r,Y)

M/P

M/P

22 9/7/2009

CUNG TIEÀN TEÄ

r

Cung

r2

r1

L (r,Y)'

L (r,Y)

M/P

M/P

23 9/7/2009

9/7/2009

CUNG TIEÀN TEÄ

r

Cung '

Cung

r2 r1

L (r,Y)

M/P

M´/P

M/P

CUNG TIEÀN TEÄ (Chuû theå cung tieàn)

(cid:131) Ngaân haøng Trung öông

(cid:131) Chức năng thieát laäp chính saùch tieàn teä ñeå kieåm

soaùt cung tieàn teä.

(cid:131) Caùc coâng cuï cuûa chính saùch tieàn teä :

(cid:131) Taùi chieát khaáu (cid:131) Thò tröôøng môû (cid:131) Mua baùn ngoaïi hoái vaø vaøng (cid:131) Cung tieàn cho kho baïc nhaø nöôùc

25 9/7/2009

CUNG TIEÀN TEÄ (Chuû theå cung tieàn)

(cid:131) Ngaân haøng thöông mai

(cid:131) Hoaït ñoäng NHTM: vay vaø cho vay, töø ñoù hình

thaønh cô cheá “taïo tieàn”. (cid:131) M = m x MB

26 9/7/2009

27 9/7/2009

CUNG TIEÀN TEÄ (Chuû theå cung tieàn)

(cid:132) Cô cheá taïo tieàn cuûa ngaân haøng thöông mai

Teân ngaân

Soá tieàn gôûi

Soá tieàn coù theå

haøng

nhaän ñöôïc

Soá tieàn döï tröõ baét buoäc

cho vay ra toái ña

A

1.000

100

900

B

900

90

810

C

810

81

729

…

…

…

…

Toång coäng

10.000

1.000

9.000

BAØI TAÄP

1. Haõy tính GDP danh nghóa neáu nhö v = 5 vaø cung tieàn

teä gia taêng töø 200 tyû USD ñeán 300 tyû USD.

2. Ñoái vôùi caùc loaïi taøi saûn döôùi ñaây, cho bieát loaïi naøo

thuoäc M1, M2, M3…: (cid:132) Tieàn (cid:132) Quyõ hoã töông thò tröôøng tieàn teä (cid:132) Eurodollars (cid:132) Tieàn gôûi coù kyø haïn ngaén (cid:132) Hôïp ñoàng mua baùn laïi coù meänh giaù lôùn (cid:132) Tieàn gôûi coù theå phaùt haønh seùc

28 9/7/2009

BAØI TAÄP

3. Cung tieàn M taêng leân 10%/naêm vaø PY danh nghóa taêng

leân 20%/naêm. Döõ lieäu nhö sau:

2001 2002 2003

? ?

M 100 PY 1000 ? ? Haõy tính V moãi naêm.

4. Ñieàu gì xaûy ra ñoái vôùi GDP neáu nhö cung tieàn taêng

leân 20% nhöng V giaûm xuoáng 30%.

29 9/7/2009

5. Taïi sao quan ñieåm cuûa Friedman veà caàu tieàn teä cho raèng V coù theå tieân ñoaùn ñöôïc, trong khi ñoù quan ñieåm cuûa Keyness cho raèng V khoâng tieân ñoaùn ñöôïc.

30 9/7/2009