27/08/2021
1
BỘ MÔN KINH TẾ HỌC
DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN
(Population and Development)
Danh mục tài liệu tham khảo
TT Tên tác giả Năm XB Tên sách, giáo trình,
tên bài báo, văn bản
NXB, tên tạp chí/
nơi ban hành VB
Xác nhận thư
viện
Giáo trình chính
1. Nguyễn Nam Phương 2016 Giáo trình Dân số và Phát
triển với quản lý
NXB Đại học
Kinh tế Quốc dân
PD.0051082 -
PD.0051091
Sách giáo trình, sách tham khảo
2. Giáo trình dân số và phát
triển
2007 Giáo trình Dân số và Phát
triển
NXB Đại học
Kinh tế Quốc dân
PD.0038375 -
PM.0034058
3. Gubry, Patrick 2004 Dân số và phát triển ở Việt
Nam
Nhà xuất bản Thế
Giới
CH.0004197;
PM.0019246
4. Viện Thông tin Khoa học
xã hội
2006 Tài liệu mới về vấn đề con
người, dân số, giáo dục và
đào tạo
Viện Thông tin
Khoa học xã hội,
2006
PM.0029217 -
PM.0029219
Trang web các dữ liệu về Dân số và Phát triển: http://hdr.undp.org/en/global-reports
1
2
27/08/2021
2
Đề cương học phần
Chương 1: Khái quát về dân số và phát triển
Chương 2: Dân số và kinh tế
Chương 3: Dân số và các vấn đề xã hội
Chương 4: Dân số, tài nguyên và môi trường
Chương 5: Lồng ghép dân số vào kế hoạch phát triển
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT VỀ DÂN SỐ VÀ
PHÁT TRIỂN
3
4
27/08/2021
3
NỘI DUNG CHƯƠNG 1
Các khái niệm về Dân số và Phát triển
Đối tượng nghiên cứu
Nội dung và Phương pháp nghiên cứu
1.1
1.2
1.3
Mục đích nghiên cứu dân số
Dân số học là một môn khoa học xã hội, nghiên cứu đến hành vi của con người.
Di cư cũng có thể chịu ảnh hưởng của các yếu tố như: Chiến tranh, biến đổi khí
hậu hoặc những biến cố không nằm trong các quyết định của cá nhân.
Tuổi và giới tính là những tiêu thức quan trọng trong nghiên cứu dân số
Hôn nhân và gia đình: sinh đẻ, nuôi dưỡng, giáo dục con cái, chăm sóc và tái tạo
sức lao động cho mọi thành viên, ngoài ra, gia đình còn là một đơn vị kinh tế.
Mục tiêu nghiên cứu của dân số học là tìm ra quy luật trong các hiện tượng: Sinh,
chết, kết hôn, ly hôn và di dân; Các yếu tố ảnh hưởng tới các hiện tượng đó và mối
quan hệ giữa các hiện tượng trên đối với tăng trưởng dân số.
5
6
27/08/2021
4
Mục đích nghiên cứu dân số và phát triển
Phát triển là một khái niệm tổng hợp bao hàm nhiều mặt: kinh tế, xã hội, chính
trị, môi trường.
“Dân số và Phát triển” còn là cơ sở cho các chính sách phát triển. Mục tiêu cao
nhất của xã hội loài người là phát triển. Để phát triển nhanh, cần có các điều kiện
như khoa học - kỹ thuật, tài nguyên, nguồn nhân lực chất lượng cao... Đồng thời,
từ những tác động to lớn của dân số đến phát triển, không thể phát triển nhanh và
bền vững nếu không giải quyết các vấn đề dân số.
1.1. Các khái niệm về Dân số và Phát triển
Dân cư
vDân cư của một vùng là tập hợp những con
người cùng cư trú trên một lãnh thổ nhất định
(xã, huyện, tỉnh, quốc gia, châu lục hay toàn bộ
trái đất).
Nội hàm của khái niệm dân cư không chỉ bao gồm
số người, cơ cấu theo độ tuổi, giới tính mà nó còn
bao gồm cả các vấn đề kinh tế, văn hoá, sức khoẻ,
ngôn ngữ…
Dân số
vDân số là dân cư được xem xét, nghiên cứu ở góc
độ: Quy mô, cơ cấu và chất lượng.
Quy mô, cơ cấu dân số trên một lãnh thổ không
ngừng biến động do có người được sinh ra, có người
bị chết, có người di cư đến và có người di cư đi,
hoặc đơn giản chỉ là theo năm tháng, bất cứ ai cũng
chuyển từ nhóm tuổi này sang nhóm tuổi khác.
7
8
27/08/2021
5
1.2. Phát triển: Khái niệm và Thước đo
Khái niệm: Phát triển là quá trình một xã hội đạt đến mức thoả mãn các nhu cầu
mà xã hội ấy coi là thiết yếu.
Các nhu cầu thiết yếu bao gồm:
üDinh dưỡng: Lượng calo, chất đạm được cung cấp bình quân đầu người, tỷ lệ đạt được so với yêu
cầu.
üGiáo dục: Tỷ lệ biết chữ, tỷ lệ học sinh bậc Tiểu học (tính trên số dân từ 5 đến 14 tuổi).
üSức khoẻ: Tuổi thọ bình quân.
üVệ sinh: Tỷ lệ chết trẻ em, tỷ lệ dân số được sử dụng các phương tiện vệ
üNước sạch: Tỷ lệ dân số được cung cấp nước sạch.
üNhà ở: Thường đo bằng m2/người.
Các nhóm mục tiêu phát triển bền vững
Sự tăng trưởng và phát triển lành mạnh nền kinh tế phải đáp ứng được yêu cầu của
cuộc sống, nâng cao đời sống người dân, tránh được sự suy thoái hoặc đình trệ
trong tương lai, nhất là tình trạng nợ nần, biến nó thành di chứng cho thế hệ sau.
Nền kinh tế bền vững phải đạt những yêu cầu sau: Tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội
(GDP) và Tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người cao (Từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX,
người ta thường dùng GDP thay cho GNP). Nếu có tăng trưởng GDP cao nhưng GDP bình
quân đầu người thấp thì vẫn chưa đạt tới mức bền vững.
Cơ cấu GDP hợp lý, đảm bảo cho tăng trưởng GDP ổn định.
Mục tiêu kinh tế
9
10