27/08/2021
42
3.3.3. Giải pháp giảm bớt bất bình đẳng giới trong
chăm sóc sức khỏe sinh sản
Tăng cường công tác truyền thông có lồng ghép nội dung về bình đẳng giới, như: "Công ước về
xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với phụ nữ", "Luật phòng chống bạo lực gia đình",
“Luật Bình đẳng giới” làm thay đổi nhận thức về vai trò, vị trí của nam giới và phụ nữ, tạo
điều kiện cho họ có thể phát huy năng lực của mình để công hiến cho xã hội.
Trong xây dựng các chính sách, chương trình, dự án về DS -SKSS, cần lồng ghép giới vào quá
trình phân tích thực trạng, xác định vấn đề, xây dựng mục tiêu, chỉ tiêu, thực hiện kế hoạch,
giám sát và đánh giá để đảm bảo bình đẳng giới.
Thực hiện bình đẳng giới phải có nội dung cụ thể, phù hợp với từng địa phương, từng thời kỳ.
Khi thu thập số liệu đánh giá, hoặc xây dựng chỉ tiêu bao giờ cũng phải phân tách rõ ràng cho
từng giới và đánh giá mức độ ảnh hưởng đến từng giới là như thế nào.
Cần có sự quan tâm, tham gia tích cực từ trung ương đến địa phương, từ các cấp lãnh đạo cao
cấp đến lãnh đạo các địa phương, các tổ chức xã hội, đoàn thể.
CHƯƠNG 4
DÂN SỐ, TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
83
84
27/08/2021
43
Nội dung chương 4
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
4.1.2. Dân số tăng lên và sự cạn kiệt của loại tài nguyên hữu hạn, không tái tạo được
4.1.3. Dân số tăng lên và sự cạn kiệt của loại tài nguyên hữu hạn, tái tạo được
4.2. Dân số và môi trường
4.2.1. Tác động của dân số đến môi trường
4.2.2. Ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe con người
4.2.3. Giải pháp giải quyết mối quan hệ giữa dân số và môi trường
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
Tài nguyên bao gồm tất cả các nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng, thông tin có
trên trái đất và vũ trụ có liên quan, mà con người có thể sử dụng để phục vụ cho
cuộc sống và sự phát triển của mình.
Tài nguyên thiên nhiên là các loại tài nguyên do thiên nhiên tạo ra “ban tặng” cho con
người, tồn tại ngoài ý muốn của con người.
- Tài nguyên thiên nhiên vô hạn là tài nguyên dựa vào nguồn năng lượng được cung cấp
liên tục, vô tận từ vũ trụ vào trái đất, con người không thể chế ngự được.
- Tài nguyên thiên nhiên hữu hạn là các loại tài nguyên sẽ bị hết dần trong quá trình sử
dụng. Tài nguyên hữu hạn có 2 loại: Tài nguyên tái tạo được và tài nguyên không tái tạo
được .
85
86
27/08/2021
44
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
Tài nguyên thiên nhiên hữu hạn bao gồm:
üTài nguyên tái tạo được là các loại tài nguyên có thể tự duy trì, hoặc tự bổ sung một
cách liên tục nếu được quản l ý một cách hợp lý, hiệu quả.
üTài nguyên thiên nhiên không tái tạo được là các tài nguyên tồn tại một cách hữu
hạn, nó sẽ bị mất dần đi do con người sử dụng, hoặc hoàn toàn bị biến đổi không
còn giữ nguyên được các tính chất ban đầu sau quá trình sử dụng.
Tài nguyên nhân văn: là các loại sản phẩm xã hội do con người tạo ra như
chế độ chính trị, văn hóa. nghệ thuật, khoa học kỹ thuật…
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
Cạn kiệt tài nguyên: một loại tài nguyên nào đó được coi là cạn kiệt nếu nó
rơi vào một trongcác tình trạng sau:
üTài nguyên đó đã bị kết tinh hoàn toàn trong sản phẩm xã hội, nó không còn có thể khai
thác được từ môi trường tự nhiên. Nguồn duy nhất có thể khai thác được là sử dụng lại từ
phế phẩm, phế liệu hiện có.
üTài nguyên ấy còn trong tự nhiên, nhưng việc chi phí để khai thác chứng còn lớn hơn chi
phí thu gom từ các sản phẩm xã hội.
üNhiên liệu không tham gia vào sản phẩm, nó bị đốt cháy, biến thành nhiệt năng, tan vào
khoảng không vũ trụ không thể thu hồi được, trữ lượng của nó giảm nhanh.
üNhững tài nguyên mà bình quân trên đầu người bị giảm đi theo thời gian như đất, rừng,
thủy sản… được coi là bị cạn kiệt.
87
88
27/08/2021
45
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
Môi trường bao gồm các yêú tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo bao quanh
con người, có quan hệ mật thiết với nhau và với con người, ảnh hưởng đến đời
sống, sự tồn tại và phát triển của con người và tự nhiên.
üMôi trường tự nhiên:là các điều kiện tự nhiên bao quanh sinh vật và con người , có
ảnh hưởng trực tiếp, hoặc gián tiếp đến sự tồn tại và phát triển của sinh vật và con người.
Các yếu tố cấu thành môi trường tự nhiên: Địa h ình, thổ nhưỡng, động vật, thực vật,
thủy văn, khí hậu, không khí.
üMôi trường sinh thái: là môi trường tự nhiên khi có tác động của con người
4.1. Dân số và tài nguyên
4.1.1. Các khái niệm cơ bản
Theo Luật Bảo vệ Môi trường (2005) của Việt Nam: "Ô nhiễm môi trường là
sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi
trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật".
Trên thế giới, ô nhiễm môi trường được hiểu là việc chuyển các chất thải hoặc năng lượng vào
môi trường đến mức có khả năng gây hại đến sức khoẻ con người, đến sự phát triển sinh vật
hoặc làm suy giảm chất lượng môi trường. Các tác nhân ô nhiễm bao gồm các chất thải ở dạng
khí (khí thải), lỏng (nước thải), rắn (chất thải rắn) chứa hoá chất hoặc tác nhân vật lý, sinh học
và các dạng năng lượng như nhiệt độ, bức xạ.
89
90
27/08/2021
46
4.1.2. Dân số tăng lên và sự cạn kiệt của loại tài nguyên hữu
hạn, không tái tạo được
a = Q/P
Trong đó: Q là trữ lượng loại tài nguyên hữu hạn, không tái tạo được; P là số dân
của quốc gia; a là bình quân đầu người về tài nguyên nói trên.
Giá trị của a giảm nhanh tới 0, do 2 nguyên nhân: Dân số P tăng lên và trữ lượng
loại tài nguyên Q liên tục giảm, do bị khai thác, tiêu dùng hàng năm dẫn tới kết tinh
hết trong sản phẩm hoặc bị đốt cháy, biến thành nhiệt năng.
4.1.2. Dân số tăng lên và sự cạn kiệt của loại tài nguyên hữu
hạn, không tái tạo được
Khoáng sản thuộc loại tài nguyên không thể khôi phục được và được dùng trong sản xuất
công nghiệp. Trữ lượng khoáng sản phản ảnh tiềm năng kinh tế của quốc gia. Do hàng tỷ
người khai thác và sử dụng khoáng sản trong SX hàng trăm năm qua nên nguồn tài
nguyên khoáng sản suy giảm một cách nhanh chóng.
Tài nguyên than đá: được coi là “ vàng đen”, sự khai thác với sản lượng lớn và không ngừng tăng lên sẽ làm
cho loại tài nguyên này cạn kiệt theo nhiều nghĩa.
Tài nguyên dầu mỏ: Việc tăng nhanh sản lượng khai thác, chuyên chở, lưu trữ và sử dụng dầu khí làm cho kinh
tế phát triển nhưng mặt khác cũng gây ô nhiễm môi trường và cạn kiệt loại tài nguyên này.
Dân số và đất đai: Cạn kiệt tài nguyên đất được hiểu theo nghĩa diện tích đất bình quân đầu người ngày càng
giảm, do dân số tăng lên. Khác với các tài nguyên khác, đất đai là tài nguyên không thể nhập khẩu được
91
92