Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ - Chương 3: Thị trường tài chính

Chương 33 Chương

THTHỊỊ TRƯ TRƯỜỜNG TNG TÀÀI CHI CHÍÍNHNH

I. Chức năng của thị trường tài chính

(cid:1) Dòng vốn từ người tiết kiệm tới người đi vay qua 2

con đường:

- Tài chính trực tiếp - Tài chính gián tiếp

(cid:1) Thị trường tài chính đóng vai trò chủ đạo đối với tài

chính trực tiếp

Tài chính gián tiếp

Vốn

Trung gian tài chính

Thị trường tài chính

Người cho vay (người tiết kiệm) 1. Hộ gia đình 2. Hãng kinh doanh 3. Chính phủ 4. Nước ngoài

Người đi vay (người sử dụng) 1. Hộ gia đình 2. Hãng kinh doanh 3. Chính phủ 4. Nước ngoài

Tài chính trực tiếp

1.1 Chức năng của thị trường tài chính

(cid:1) TTTC thúc đẩy việc tích luỹ và tập trung vốn để xây

dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế

(cid:1) TTTC giúp việc sử dụng vốn có hiệu quả hơn

(cid:1) Hoạt động của TTTC tạo điều kiện thuận lợi cho việc

thực hiện chính sách mở cửa, cải cách kinh tế

(cid:1) Tạo điều kiện để ngân hàng Trung ương thực hiện

hoạt động thị trường mở

II. Chủ thể của thị trường tài chính 2.1 Chủ thể đi vay

(cid:1)Chính phủ

(cid:1)Các công ty

(cid:1) Các hộ gia đình

II. Chủ thể của thị trường tài chính (tiếp) 2.2. ChChủủ ththểể chocho vayvay 2.2.

(cid:1)(cid:1)CCáácc hhộộ giagia đđììnhnh

(cid:1)(cid:1) CCáácc công công tyty

(cid:1)(cid:1) ChChíínhnh phphủủ

III. CCấấuu trtrúúcc ccủủaa ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh III. 3.1 3.1 ThThịị trưtrườờngng nnợợ vvàà ththịị trưtrườờngng vvốốnn ccổổ phphầầnn

(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng nnợợ

công ccụụ nnợợ nhưnhư trtrááii khokhoáánn hay hay

LLàà nơinơi muamua bbáánn ccáácc công khokhoảảnn vayvay ccóó ththếế chchấấpp

(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng vvốốnn ccổổ phphầầnn

LLàà nơinơi didiễễnn rara ccáácc hohoạạtt đđộộngng muamua vvàà bbáánn ccổổ phiphiếếuu

3.2 3.2 ThThịị trưtrườờngng ccấấpp mmộộtt vvàà ththịị trưtrườờngng ccấấpp haihai

(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)ThThịị trưtrườờngng ccấấpp mmộộtt

LLàà nơinơi didiễễnn rara viviệệcc muamua bbáánn chchứứngng khokhoáánn đangđang phpháátt hhàànhnh hay hay chchứứngng khokhoáánn mmớớii

(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng ccấấpp haihai

LLàà ththịị trưtrườờngng muamua bbáánn llạạii nhnhữữngng chchứứngng khokhoáánn đãđã phpháátt hhàànhnh

ThThịị trưtrườờngng ccấấpp haihai ((titiếếpp))

* * ChChứứcc năngnăng ccủủaa ththịị trưtrườờngng ccấấpp haihai

-- LLààmm chocho ccáácc công công ccụụ ttààii chchíínhnh ccóó ttíínhnh thanh thanh khokhoảảnn

caocao hơnhơn

-- XXáácc đđịịnhnh gigiáá ccủủaa chchứứngng khokhoáánn mmàà công công tyty phpháátt

hhàànhnh bbáánn ởở ththịị trưtrườờngng ccấấpp 11

* * CCáácc ccááchch ttổổ chchứứcc ththịị trưtrườờngng ccấấpp 22 -- TTổổ chchứứcc ccáácc ssởở giaogiao dichdich -- ThThịị trưtrườờngng OTCOTC

3.3 3.3 ThThịị trưtrườờngng titiềềnn ttệệ vvàà ththịị trưtrườờngng vvốốnn (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng titiềềnn ttệệ

trong đđóó chchỉỉ muamua bbáánn nhnhữữngng thanh totoáánn dưdướớii 1 1 nămnăm) )

LLàà ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh trong công ccụụ ngngắắnn hhạạnn ((kkỳỳ hhạạnn thanh công nhưnhư: : trtrááii phiphiếếuu, , ttíínn phiphiếếuu, , chchứứngng chchỉỉ titiềềnn ggửửii……..

(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng vvốốnn

trong đđóó chchỉỉ muamua bbáánn ccáácc công công ccụụ vayvay

1010

LLàà ththịị trưtrườờngng trong nnợợ ddààii hhạạnn nhưnhư: : ccổổ phiphiếếuu, , trtrááii phiphiếếuu……

công ccụụ ccủủaa ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh

3.4 3.4 CCáácc công (cid:1)(cid:1) CôngCông ccụụ ccủủaa ththịị trưtrườờngng titiềềnn ttệệ

CôngCông ccụụ vayvay nnợợ ccủủaa chchíínhnh phphủủ công ccụụ ccóó ttíínhnh llỏỏngng nhnhấấtt LLàà công 3, 6, 12 ththáángng

a.a. TTíínn phiphiếếuu khokho bbạạcc -- -- -- KKỳỳ hhạạnn 3, 6, 12 --

1111

LãiLãi susuấấtt ccốố đđịịnhnh ((trtrảả đđịịnhnh kkỳỳ hohoặặcc dưdướớii hhììnhnh ththứứcc bbáánn ththấấpp hơnhơn mmệệnhnh gigiáá)) -- HoHoàànn trtrảả ggốốcc vvààoo cucuốốii kkỳỳ

CôngCông ccụụ ccủủaa ththịị trưtrườờngng titiềềnn ttệệ ((titiếếpp))

(CD) b.b. GiGiấấyy chchứứngng nhnhậậnn titiềềnn ggửửii ccủủaa ngânngân hhààngng (CD) công ccụụ vayvay nnợợ do do ngânngân hhààngng thương -- thương mmạạii bbáánn chocho

LLàà công ngưngườờii ggửửii titiềềnn LãiLãi susuấấtt ccốố đđịịnhnh

không ththểể bbáánn llạạii vvàà phphảảii chchịịuu phphạạtt

1212

-- -- HoHoàànn trtrảả ggốốcc vvààoo cucuốốii kkỳỳ TrưTrướớcc 1961 CD 1961 CD llàà không -- đđểể hohoàànn trtrảả trưtrướớcc kkỳỳ hhạạnn

CôngCông ccụụ ccủủaa ththịị trưtrườờngng titiềềnn ttệệ ((titiếếpp))

Thương phiphiếếuu c. c. Thương

LLàà công ccáácc công công ccụụ vayvay nnợợ ngngắắnn hhạạnn do do ccáácc ngânngân hhààngng llớớnn vvàà công tyty nnổổii titiếếngng phpháátt hhàànhnh

d. d. HHốốii phiphiếếuu đưđượợcc ngânngân hhààngng chchấấpp nhnhậậnn

thanh totoáánn do 1 công tyty phpháátt hhàànhnh do 1 công

1313

LLàà vănvăn bbảảnn hhứứaa hhẹẹnn thanh vvàà đưđượợcc ngânngân hhààngng đđóóngng ddấấuu ““đãđã chchấấpp nhnhậậnn”” lênlên đđóó

công ccụụ trêntrên thithi trưtrườờngng vvốốnn

(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) CCáácc công aa. . CCổổ phiphiếếuu -- ròng vvàà ttààii ssảảnn

công tyty

LLàà trtrááii quyquyềềnn vvềề vvốốnn đđốốii vvớớii thuthu nhnhậậpp ròng ccủủaa mmộộtt công CCóó 2 2 loloạạii ccổổ phiphiếếuu:: --

+ + CCổổ phiphiếếuu thưthườờngng

không ccốố đđịịnhnh

-- Thu Thu nhnhậậpp không -- ThThịị gigiáá ccổổ phiphiếếuu rrấấtt ddễễ bibiếếnn đđộộngng

+ + CCổổ phiphiếếuu ưuưu đãiđãi

1414

-- Thu Thu nhnhậậpp ccốố đđịịnhnh -- ThThịị gigiáá ccổổ phiphiếếuu phphụụ thuthuộộcc vvààoo ssựự thaythay đđổổii ccủủaa lãilãi susuấấtt trtrááii phiphiếếuu khokho bbạạcc vvàà ttììnhnh hhììnhnh ttààii chchíínhnh ccủủaa công công tyty

công ccụụ trêntrên thithi trưtrườờngng vvốốnn ((titiếếpp))

CCáácc công bb. . VayVay ththếế chchấấpp

công tyty

doanh vayvay đđểể đđầầuu tưtư vvààoo công công trtrììnhnh kikiếếnn trtrúúcc, , nhnhàà, ,

LLàà ccáácc khokhoảảnn titiềềnn chocho ccáácc ccáá nhânnhân hohoặặcc ccáácc công kinhkinh doanh đđấấtt đaiđai đưđượợcc ddùùngng llààmm vvậậtt ththếế chchấấpp chocho ccáácc mmóónn vayvay..

c. c. TrTrááii khokhoáánn công

, do ccáácc công công tyty phpháátt hhàànhnh

trong ththờờii

công tyty LLàà loloạạii trtrááii khokhoáánn ddààii hhạạnn, do vvớớii lãilãi susuấấtt caocao đđểể huyhuy đđộộngng llưượợngng vvốốnn llớớnn trong giangian ngngắắnn

d. d. ChChứứngng khokhoáánn chchíínhnh phphủủ

công ccụụ vayvay nnợợ do do chchíínhnh phphủủ phpháátt hhàànhnh nhưnhư: :

1515

LLàà ccáácc công trtrááii phiphiếếuu khokho bbạạcc, , công công trtrááii……

(cid:1) Công cụ tài chính phái sinh

- Hợp đồng kỳ hạn (Forward contract)

- Hợp đồng tương lai (Future contract)

- Quyền chọn (Options)

1616

- Hoán đổi (Swap)

*Hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn

- Giống nhau: Đều là hợp đồng mua (bán) một số lượng nhất định tài sản cơ sở ở một thời điểm xác định trong tương lai theo một mức giá xác định tại thời điểm lập hợp đồng.

1717

VD: ngày 21/01/1996 A ký một hợp đồng kỳ hạn mua của B ba tấn gạo với thời điểm giao hàng là 21/04/1996 với mức giá tính theo thời điểm hiện tại (21/01/1996) là $600/tấn.

- Khác nhau:

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng tương lai

-Không được chuẩn hoá, các điều khoản do hai bên thoả thuận

-Mua, bán trực tiếp

-Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hoá về: Loại, số lượng tài sản cơ sở mua, bán; thể thức thanh toán; kỳ hạn giao dịch -Được mua, bán thông qua môi giới

-Mua, bán trên thị trường tập trung

-Mua, bán trên thị trường phi tập trung

-Thanh toán vào ngày đáo hạn của hợp đồng

- Được tính hàng ngày theo giá thị trường

1818

*Quyền chọn:

Là hợp đồng cho phép người mua nó có quyền (right) nhưng không bắt buộc (obligation) thực hiện mua (bán):

+ Một số lượng xác định các đơn vị tài sản cơ sở. + Tại hay trước một thời điểm xác định trong tương lai. + Với một mức giá xác định ngay tại thời điểm thoả thuận

1919

hợp đồng. Nếu người mua quyền thực hiện quyền, người bán quyền bắt buộc phải thưc hiện nghĩa vụ

Các loại quyền chọn:

- a. Quyền chọn mua (call options)

Trao cho người mua (người nắm giữ) quyền nhưng không phải nghĩa vụ được mua 1 tài sản cơ sở vào một thời điểm hay trước một thời điểm trong tương lai với một mức giá xác định. b. Quyền chọn bán (call options)

Trao cho người mua (người nắm giữ) quyền nhưng không phải nghĩa vụ được bán 1 tài sản cơ sở vào một thời điểm hay trước một thời điểm trong tương lai với một mức giá xác định.

( Đối với mỗi loại quyền chọn có 2 kiểu: quyền chọn kiểu

2020

Châu Âu và quyền chọn kiểu Mỹ).

3.5. ĐiĐiềềuu hhàànhnh ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh 3.5. (cid:1)(cid:1) Ban Ban hhàànhnh qui qui đđịịnhnh bubuộộcc ccáácc công công tyty phphảảii cung cung ccấấpp

tin chocho ccáácc nhnhàà đđầầuu tưtư công tyty phpháátt hhàànhnh chchứứngng khokhoáánn phphảảii cung

tin ttààii chchíínhnh, , ttììnhnh hhììnhnh ssảảnn xuxuấấtt kinhkinh doanh cung ccấấpp doanh……

thông tin thông CCáácc công thông tin thông chocho ccáácc nhnhàà đđầầuu tưtư

trung giangian ttààii chchíínhnh

2121

(cid:1)(cid:1) ĐĐảảmm bbảảoo ssựự llàànhnh mmạạnhnh ccủủaa ccáácc trung -- ĐưaĐưa rara điđiềềuu kikiệệnn ththàànhnh llậậpp trung -- KiKiểểmm tratra, , gigiáámm ssáátt hohoạạtt đđộộngng ccủủaa trung -- HHạạnn chchếế hohoạạtt đđộộngng chchứứaa rrủủii roro ccủủaa trung -- Qui Qui đđịịnhnh vvềề ththựựcc hihiệệnn bbảảoo hihiểểmm chocho ngưngườờii ggửửii titiềềnn

3.6. QuQuốốcc ttếế hohoáá ccáácc ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh 3.6. (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) ThThịị trưtrườờngng trtrááii khokhoáánn ququốốcc ttếế vvàà ChâuChâu ÂuÂu

-- công tyty ((chchíínhnh phphủủ) )

nhưng llạạii đưđượợcc đđịịnhnh gigiáá theotheo

TrTrááii khokhoáánn ququốốcc ttếế llàà trtrááii khokhoáánn do do công ccủủaa 1 1 nưnướớcc phpháátt hhàànhnh nhưng đđồồngng titiềềnn nưnướớcc ngongoààii

2222

TrTrááii khokhoáánn ChâuChâu ÂuÂu llàà trtrááii khokhoáánn đưđượợcc đđịịnhnh gigiáá theotheo đơnđơn vvịị titiềềnn ttệệ khkháácc vvớớii đơnđơn vvịị titiềềnn ttệệ ởở nưnướớcc mmàà nnóó đưđượợcc bbáánn

nghiên ccứứuu vvàà pt pt ththịị trưtrườờngng vvốốnn ban CK nhnhàà nưnướớcc

3.7. ThThịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh ViViệệtt NamNam 3.7. (cid:1)(cid:1) SSựự hhììnhnh ththàànhnh ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh ViViệệtt NamNam -- -- --

trương TT TT giaogiao ddịịchch tptp HCM (nay -- HCM (nay llàà SSởở giaogiao

ban CK nhnhàà nưnướớcc trtrựựcc thuthuộộcc bbộộ TTààii chchíínhnh

2323

1993 ththàànhnh llậậpp ban ban nghiên 1993 1996 ththàànhnh llậậpp uuỷỷ ban CK 1996 1998 rara quyquyếếtt đđịịnhnh ththàànhnh llậậpp trung trung tâmtâm giaogiao ddịịchch 1998 chchứứngng khokhoáánn ththàànhnh phphốố HHồồ ChChíí MinhMinh vvàà HHàà nnộộii 2000 khaikhai trương 2000 ddịịchch chchứứngng khokhoáánn tptp HCM) HCM) 2004 đưađưa uuỷỷ ban CK 2004 2005 khaikhai trương 2005 trương TT TT giaogiao ddịịchch CK CK HHàà NNộộii -- --

(cid:1)(cid:1) CCáácc công công ccụụ ccủủaa ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh ViViệệtt NamNam

công tyty

Thương phiphiếếuu ngânngân hhààngng

2424

a.a. TrTrááii phiphiếếuu chchíínhnh phphủủ b.b. TrTrááii phiphiếếuu khokho bbạạcc ((ttíínn phiphiếếuu khokho bbạạcc)) c.c. TrTrááii phiphiếếuu công d.d. Thương e.e. CCổổ phiphiếếuu f.f. CCáácc công công ccụụ ttààii chchíínhnh khkháácc

(cid:1)(cid:1) ĐiĐiềềuu kikiệệnn đđểể phpháátt tritriểểnn ththịị trưtrườờngng ttààii chchíínhnh ViViệệtt NamNam

a.a. PhPhảảii ccóó mmộộtt cơcơ chchếế lãilãi susuấấtt linhlinh hohoạạtt vvàà chchịịuu ssựự điđiềềuu titiếếtt

ccủủaa ththịị trưtrườờngng

b.b. SSốố lưlượợngng vvàà hhììnhnh ththứứcc ccủủaa ccáácc công công ccụụ ttààii chchíínhnh phphảảii

phong phphúú, , đađa ddạạngng phong

c.c. XâyXây ddựựngng vvàà đađa ddạạngng hohoáá ccáácc ttổổ chchứứcc ttààii chchíínhnh, , ngânngân

hhààngng, , công công tyty ttààii chchíínhnh……

thông tintin

d.d. XâyXây ddựựngng vvàà phpháátt tritriểểnn mmạạngng lưlướớii thông e.e. MôiMôi trưtrườờngng kinhkinh ttếế xãxã hhộộii ổổnn đđịịnhnh, , luluậậtt phpháápp nghiêm nghiêm

2525

minhminh..