Bài giảng Tiểu nhiều - Tiểu ít - Vô niệu - ThS.BS Nguyễn Thy Anh

Chia sẻ: Manh Manh | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

146
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Tiểu nhiều - Tiểu ít - Vô niệu có nội dung trình bày sơ lược về sinh lý sự kiểm soát thăng bằng nước và natri, sự điều hòa bài tiết natri của thận, sự điều hoà bài tiết H2O của thận, khả năng cô đặc và pha lõang nước tiểu của thận,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tiểu nhiều - Tiểu ít - Vô niệu - ThS.BS Nguyễn Thy Anh

TIỂU NHIỀU - TIỂU ÍT - VÔ NIỆU ThS BS NGUYỄN THY ANH 1
SƠ LƯỢC VỀ SINH LÝ SỰ KIỂM SOÁT THĂNG BẰNG NƯỚC VÀ NATRI • Độ lọc cầu thận 125ml/ph 150lít 180 LÍT nước tiểu mỗi ngày ! ! ! • Thực tế chỉ có # 1500ml -> 2000ml bài tiết mỗi ngày  99% được tái hấp thu ở ống thận. 1,5 LÍT 2
SỰ ĐIỀU HÒA BÀI TIẾT NATRI CỦA THẬN • SỰ CÂN BẰNG GIỮA CẦU THẬN – ỐNG THẬN • Khi cầu thận tăng lọc - ống thận sẽ tăng tái hấp thu và ngược lại. • SỰ KIỂM SOÁT NGƯỢC ỐNG THẬN – CẦU THẬN • MACULA DENSA/ ốngthận xa hệ thống renine angiotensine  angiotensine II  co tiểu động mạch đi cuả cầu thận  thay đổi độ lọc cầu thận của cùng Nephron. • HỆ THỐNG RENINE-ANGIOTENSINE – ALDOSTERONE (RAA) • HỆ RAA bị kích hoạt khi thiếu Natri và bị ức chế khi thừa Natri.  Angiotensine làm ↑ tái hấp thu Natri bằng : • Gây co tiểu động mạch đi của cầu thận  ↑ phân xuất lọc của cầu thận  ↑ tái hấp thu Natri và H2O của ống thận gần.   tăng tiết Aldosterone của tuyến thượng thận  ↑ tái hấp thu Natri ở ống xa. • CÁC YẾU TỐ LỢI TIỂU NATRI (NATRIURETIC – FACTORS) • Bị kích hoạt bởi tình trạng ứ nước và Na hoặc bởi sự ↑ thể tích máu. • Làm ↑ lọc cầu thận, ức chế trực tiếp sự tái hấp thu H2O và Na hoặc gián tiếp bằng cách thay đổi huyết động học tại thận. 3
HỆ RAA Tiểu động mạch đến Tế bào hạt Angiotensinogen bộ maý kề vi cầu thận GAN RENIN Angiotensin I Men chuyển ↓Huyết ↓Na+ Angiotensin áp MAO MẠCH PHỔI Angiotensin II MACUL DENSA ỐNG THẬN XA CO MẠCH + tăng tiếtAldosterone Tiểu động mạch đi VỎ THƯỢNG THẬN 4
SỰ ĐIỀU HOÀ BÀI TIẾT H2O CỦA THẬN • ỐNG THẬN GẦN: • tái hấp thu H2O liên hệ mật thiết với Natri • HỆ RAA & NATRIURETIC FACTOR • ỐNG XA VÀ ỐNG GÓP: • Natri ở ống xa do ALDOSTERONE và tùy vào lượng Natri ( HỆ RAA ) • Sự tái hấp thu H2O ở ống góp do ADH (AntiDiuretic Hormon)và tùy vào áp lựcä thẩm thấu của dịch ngoại bào + huyết áp 5
KHẢ NĂNG CÔ ĐẶC VÀ PHA LÕANG NƯỚC TIỂU CỦA THẬN • Ở NGƯỜI BÌNH THƯỜNG, • bài tiết qua thận # 600 mosm/24G • Để nước tiểu có ĐTT bằng huyết tương (#300 mosm/kg H2O)   thể tích nước tiểu/24 giờ : • 600 / 300 = 2lít. • KHI ĐƯỢC CUNG CẤP NƯỚC NHIỀU : • thận cần thải nước tự do dư vào nước tiểupha loãng nước tiểu ĐTT nước tiểu còn 50 mosm/ kg H2O, thể tích/ 24giờ: • 600 : 50 = 12 lít • KHI BỊ THIẾU NƯỚC : • thận cần giữ nước lại cho cơ thể  cô đặc nước tiểu • ĐTT nước tiểu 1200 mosm/ kg H2O,  thể tích nước tiểu 24giờ. • 600 : 1200 = 0,5 lít 6
CƠ CHẾ CỦA SỰ PHA LOÃNG VÀ CÔ ĐẶC NƯỚC TIỂU ↓↓ H O NHẬP H2O NHẬP 2 ↑↑ H O NHẬP H2O NHẬP 2 ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT ↓ ĐTT HUYẾT ↑ ADH KHÁT ↓ ĐTT HUYẾT ↑ ADH TƯƠNG TƯƠNG ↑ H2O NHẬP ↑ H2O NHẬP ↑ TÁI HẤP THU H2O TỰ ỨC CHẾ ATTQ CỦA ↑ TÁI HẤP THU H2O TỰ ỨC CHẾ ATTQ CỦA DO/ ỐNG THẬN HYPOTHALAMUS DO/ ỐNG THẬN HYPOTHALAMUS ↓ ADH ↓ ADH ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG THẬN THẬN BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG 7
TIỂU NHIỀU • TIỂU NHIỀU V > 3000ML/24G • Do đáp ứng sinh lý cuả thận • Quá tải thẩm thấu • Quá tải muối BÌNH THƯỜNG V = 700 – 2000ML/ 24G • Bệnh cuồng uống THỈNH THOẢNG TIỂU ĐÊM 1 LẦN • Do đáp ứng trong bệnh lý • Đái tháo nhạt do thận • Đái tháo nhạt trung ương 8
TIỂU NHIỀU DO ĐÁP ỨNG SINH LÝ • 1- QUÁ TẢI CHẤT THẨM THẤU • tăng đường huyết …  ↑ lọc cầu thận  ↑ nồng độ trong lòng ống thận  ↓ tái hấp thu NaCl tại ống gần và quai Henlé  lợi tiểu thẩm thấu • Bệnh đái tháo đường. • Truyền dịch Mamitol, urê. • Nuôi ăn qua đường tĩnh mạch ( acid amin, glucose) • 2- QUÁ TẢI MUỐI • Thừa muối  uống nhiều nước  tiểu Natri  tiểu nhiều. • Ăn mặn • Tái hấp thu dịch trong PHÙ. 9
QUÁ TẢI THẨM THẤU TĂNG ĐTT HUYẾT TƯƠNG GLUCOSE MANNITOL A. AMIN - UREA TĂNG TIẾT ADH TĂNG ĐTT TRONG LÒNG ỐNG THẬN H2O X 10
ĂN MẶN ĂN MẶN ỨC CHẾ RAA ỨC CHẾ RAA ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT ↓ ĐTT HUYẾT ↑ ADH KHÁT ↓ ĐTT HUYẾT ↑ ADH TƯƠNG TƯƠNG ↑ H2O NHẬP ↑ H2O NHẬP ↑ TÁI HẤP THU H2O TỰ ỨC CHẾ ATTQ CỦA ↑ TÁI HẤP THU H2O TỰ ỨC CHẾ ATTQ CỦA DO/ ỐNG THẬN HYPOTHALAMUS DO/ ỐNG THẬN HYPOTHALAMUS ↑BÀI TIẾT Na+ ↓ ADH ↑BÀI TIẾT Na+ ↓ ADH ↑↑ BÀI TIẾẾT NƯỚC/ỐNG THẬN BÀI TI T NƯỚC/ỐNG THẬN BILAN H2O và NATRI ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O và NATRI ĐƯỢC CÂN BẰNG 11
• 3- POTOMANIA:bệnh cuồng uống • uống H2O quá mức  tiểu nhiều +ø Độ thẩm thấu huyết tương giảm  độ thẩm thấu nước tiểu giảm + không đáp ứng với vasopressine  Test nhịn nước + (Nghiệm pháp cô đặc nước tiểu + ) • NGHIỆM PHÁP KẾT QUẢ BÌNH THƯỜNG • TRONG 24GIỜ • (TEST NHỊN NƯỚC) • H2O hấp thu < 500ml Thể tích nước tiểu < 750ml • Chỉ ăn thức ăn khô Tỉ trọng nước tiểu >1,027 • TRONG 4GIỜ • (TEST VASOPRESSINE ) • Trên TM. arginine-vasopressine Lấy nước tiểu mỗi giờ • hoặc xịt mũi MINIRIN Độ thẩm thấu nước tiểu > 700 mosm/Kg 12
TIỂU NHIỀU DO ĐÁP ỨNG BẤT THƯỜNG TRONG CÁC BỆNH LÝ 1- ĐÁI THÁO NHẠT DO THẬN : •  tiểu nhiều, vì ống thận tổn thương giảm hoặc không đáp ứng với ADH. Bệnh thận : suy thận mãn, suy thận cấp giai đoạn phục hồi, viêm thận kẽ mãn, các bệnh ống thận bẩm sinh (toan máu ống thận). Tăng Caici máu. Hạ Kali máu. Thuốc : gây mê với METHOXYFLURANE. Lithium carbonate Demeclocycline CHẨN ĐOÁN : - Nước tiểu loãng, độ thẩm thấu huyết tương bình thường hoặc tăng. Đáp ứng kém với test nhịn nước và không đáp ứng với vasopressine. 13
↑ BÀI TIẾT H2O / ỐNG THẬN ↑ BÀI TIẾT H2O / ỐNG THẬN ĐÁI THÁO NHẠT DO THẬN ĐÁI THÁO NHẠT DO THẬN TIỂU NHIỀU TIỂU NHIỀU ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ỐNG THẬN KHÔNG ĐÁP ỨNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ỐNG THẬN KHÔNG ĐÁP ỨNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA ↑↑ TIẾT ADH TIẾT ADH KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT KHÁT UỐNG NHIỀU  H2O NHẬP UỐNG NHIỀU  H2O NHẬP ↓ ĐTT HUYẾT ↓ ĐTT HUYẾT TƯƠNG TƯƠNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG 14
↑ BÀI TIẾT H2O / ỐNG THẬN ↑ BÀI TIẾT H2O / ỐNG THẬN ĐÁI THÁO NHẠT DO THẬN ĐÁI THÁO NHẠT DO THẬN TIỂU NHIỀU TIỂU NHIỀU ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ỐNG THẬN KHÔNG ĐÁP ỨNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ỐNG THẬN KHÔNG ĐÁP ỨNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA ↑↑ TIẾT ADH TIẾT ADH KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT KHÁT TEST NHỊỊNNƯỚC + TEST NH N NƯỚC + TEST VASOPRESSINE TEST VASOPRESSINE KHÔNG ĐÁP ỨNG KHÔNG ĐÁP ỨNG BILAN H2O KHÔNG ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O KHÔNG ĐƯỢC CÂN BẰNG 15
2- ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG : • Tuyến yên giảm hoặc ngưng tiết ADH -> thận mất khả năng cô đặc nước tiểu -> tiểu nhiều. – Nếu uống đủ nước  không triệu chứng – 1giờ tiểu 1 lần > 6 – 10 lít/24g – Rất khát, thèm nước đá • CHẨN ĐOÁN : – nước tiểu loãng, – độ thẩm thấu huyết tương tăng nhẹ – đáp ứng với vasopressine. 16
↓ HOACË KHÔNG ↓ HOACË KHÔNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG TIẾT ADH TIẾT ADH ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG THẬN TIỂU NHIỀU TIỂU NHIỀU THẬN ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT KHÁT UỐNG NHIỀU  ↑ H2O NHẬP UỐNG NHIỀU  ↑ H2O NHẬP ↓ ĐTT HUYẾT ↓ ĐTT HUYẾT TƯƠNG TƯƠNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG 17
↓ HOACË KHÔNG ↓ HOACË KHÔNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG TIẾT ADH TIẾT ADH ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG THẬN TIỂU NHIỀU TIỂU NHIỀU THẬN ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT KHÁT TEST NHỊỊNNƯỚC: TEST NH N NƯỚC: KHÔNG ĐÁP ỨNG KHÔNG ĐÁP ỨNG ↑↑ ↑ ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG BILAN H2O KHÔNG ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O KHÔNG ĐƯỢC CÂN BẰNG 18
↓ HOACË KHÔNG ↓ HOACË KHÔNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG ĐÁI THÁO NHẠT TRUNG ƯƠNG TIẾT ADH TIẾT ADH ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG ↑ BÀI TIẾT H2O TỰ DO/ ỐNG TIỂU NHIỀU TIỂU NHIỀU THẬN THẬN ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ↑ ĐTT HUYẾT TƯƠNG KÍCH HOẠT ATTQ CỦA KÍCH HOẠT ATTQ CỦA HYPOTHALAMUS HYPOTHALAMUS KHÁT KHÁT TEST VASOPRESSINE ĐÁP TEST VASOPRESSINE ĐÁP ỨNG ỨNG TIỂU ÍT TIỂU ÍT ↓↓ ĐTT HUYẾT TƯƠNG ĐTT HUYẾT TƯƠNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG BILAN H2O ĐƯỢC CÂN BẰNG 19
@ TIỂU ÍT VÔ NIỆU • TIỂU ÍT < 500ML/24G • VÔ NIỆU < 100ML/24G SUY THẬN – ≠ BÍ TIỂU CẤP ? SUY THẬN TRƯỚC THẬN GIẢM V TUẦN HOÀN TỤT HUYẾT ÁP NGHẼN TẮC MẠCH MÁU THẬN TĂNG KHÁNG LỰC MẠCH MÁU SUY THẬN TẠI THẬN HOẠI TỬ ỐNG THẬN CẤP VIÊM CẦU THẬN CẤP VIÊM ỐNG THẬN MÔ KẼ CẤP VIÊM MẠCH MÁU-XƠ CỨNG BÌ ĐA U TỦY SUY THẬN SAU THẬN NGHẼN TẮC 2 NIỆU QUẢN CỔ BÀNG QUANG / NIỆU ĐẠO 20 DO SỎI / U / CỤC MÁU / MẢNH CHỦ MÔ