Bài giảng "Vệ sinh thú y 2 (Veterinary Hygiene): Chương 5 Vệ sinh phòng chống dịch bệnh" có nội dung trình bày về mục đích - ý nghĩa; Nguyên lý chung; Các bệnh phải tiêm phòng bắt buộc. Mời các bạn cùng tham khảo!
1
Ø Trang bị kiến thức chuyên môn về lĩnh vực phòng chống bệnh dịch cho vật nuôi
Ø Rèn luyện kỹ năng thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh. Ø Bảo vệ đàn gia súc gia cầm, bảo vệ
sức khỏe cộng đồng.
2
Ø Mục đích: phòng ngừa, khoanh vùng
và tiêu diệt dịch bệnh
Ø Cơ sở: các điều lệ phòng chống dịch
bệnh, pháp lệnh thú y
3
M
ầ
m
b
ệ
n
h
M ầ m b ệ n h
Mầm bệnh
4
5
§ Là khâu đầu tiên và chủ yếu của
quá trình sinh dịch
§ Là nơi tạo điều kiện cho mầm bệnh
tồn tại mãi mãi
6
§ ĐV đang mắc bệnh + ĐV mang trùng
§ ĐV đang mắc bệnh: con ốm ở thời
kỳ nung bệnh, mắc bệnh nhẹ
§ ĐV mang trùng: những con lành bệnh mang trùng, hoặc chưa hề mắc bệnh nhưng mang mầm bệnh
7
• ĐV mới mua hoặc chuyển về cần
nhốt riêng ít nhất 7 ngày
• ĐV ốm phải nuôi cách ly theo dõi chặt chẽ để tránh mầm bệnh lây ra ngoài
8
• Súc vật chết cần xác định đúng mầm
bệnh:
üSúc vật chết vì bệnh truyền nhiễm không được mổ thịt, chỉ được mổ xét nghiệm
üChôn xác ĐV chết vì bệnh truyền nhiễm ở những nơi nhất định và tuân thủ việc sát trùng theo quy định
9
üPhế thải của ĐV mắc bệnh phải
chôn hoặc đốt
üDụng cụ, chuồng nuôi cần sát trùng
triệt để.
10
nguồn bệnh tới ĐV cảm thụ
§ Mầm bệnh không sinh sản ptriển ở
đây
§ Bệnh truyền từ con vật ốm sang con
vật khỏe bằng nhiều đường
11
§ Thức ăn, nước uống § Môi trường đất, nước, không khí § Côn trùng § Các ĐV không cảm thụ hoặc ít
cảm thụ § Con người § Dụng cụ, đồ vật, sản phẩm ĐV
12
trại đúng
• Xây dựng chuồng
tiêu chuẩn kỹ thuật VSTY và thực hiện đầy đủ các biện pháp vệ sinh và khử trùng định kỳ
• Định kỳ diệt ruồi, muỗi, côn trùng, chuột hoặc ngăn cản chúng tiếp xúc với ĐV
13
• Thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh thức ăn, nước uống, vệ sinh dụng cụ chăn nuôi
• Vận chuyển ĐV đúng các quy định
kiểm dịch
• Quản lý tốt các chợ, nơi chế biến, giết
mổ ĐV.
14
• Các cơ sở chế biến thú sản phải kiểm soát tốt nguồn thu mua, phương pháp bảo quản nguyên liệu và cách tiêu thụ SP
• Ở lò mổ phải khám sống ĐV trước khi mổ, sau khi mổ phải khám thịt và phủ tạng
15
• Xây dựng khu an toàn dịch bệnh
• Xây dựng mạng lưới thú y từ tỉnh cho tới đơn vị sản xuất bao gồm: chi cục thú y cấp tỉnh, cửa hàng dược phẩm và dụng cụ thú y tỉnh, trạm thú y huyện, ban chăn nuôi thú y xã, cán bộ thú y xã
16
• ĐV có thể bị mắc bệnh đó
• Mức độ mẫn cảm của ĐV đối với bệnh phụ thuộc vào sức đề kháng đặc hiệu (tiêm phòng) và không đặc hiệu (nuôi dưỡng, chăm sóc, vệ sinh phòng bệnh)
17
• Tăng sức đề kháng đặc hiệu: thực hiện đầy đủ lịch tiêm phòng theo quy định.
18
19
20
tiện
• Thường xuyên vệ sinh chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi, bãi chăn, vận phương chuyển, diệt côn trùng, gặm nhấm
• Định kỳ vệ sinh tiêu độc khử trùng chuồng nuôi
21
§ Khỏe mạnh § Có nguồn gốc rõ ràng § Đã được tiêm phòng các bệnh theo
quy định
§ Nuôi cách ly trước khi nhập đàn (thời gian cách ly phụ thuộc từng bệnh, ví dụ: LMLM 21 ngày, dại 14 ngày…
22
• Đủ tiêu chuẩn vệ sinh theo quy định • Thức ăn tự sản xuất phải được nấu
chín
• Nước sử dụng trong chăn nuôi, chế biến phải đảm bảo tiêu chuẩn VSTY.
23
• xút 2%
•
formol 2% • crezin 5% • nước vôi 20% • vôi bột • các
theo loại hóa chất khác khuyến cáo của cơ quan chuyên môn.
24
• Người chăn nuôi, nhân viên thú y, khách tham quan khi ra vào khu vực chăn nuôi phải được vệ sinh, khử trùng và sử dụng bảo hộ lao động
• Người không có trách nhiệm không được phép ra vào khu vực chăn nuôi; hạn chế tối đa tham quan.
25
26
• Gsúc, gcầm
• Tiêm phòng định kỳ: là tiêm phòng vào thời gian nhất định được quy định trong năm tùy theo từng bệnh.
27
§ Tiêm phòng bổ sung: là tiêm phòng ngoài thời gian tiêm định kỳ đối với GS, GC mới sinh đến độ tuổi tiêm phòng, mới nhập đàn, chưa được tiêm trong lần tiêm định kỳ
§ Tiêm phòng khẩn cấp: tiêm phòng
khi xảy ra dịch bệnh
28
Tỷ lệ tiêm phòng phải đạt 100%
29
Tiêm phòng để khống chế, thanh toán dịch bệnh theo đề nghị của Cục Thú y
30
•
•
Đối tượng: trâu, bò, dê, cừu, lợn nái, lợn đực giống. Phạm vi: – Tiêm phòng định kỳ: huyện, quận, thị xã có biên giới với các nước láng giềng và xã, phường đã có dịch 2 năm trước đó. Tiêm 2 lần trong năm (tháng 3-4 và 9-10).
– Tiêm phòng khẩn cấp: thôn, xã xung quanh nơi
xảy ra dịch, tiêm từ ngoài vào trong.
31
• Thời gian và vùng tiêm phòng
– Vùng biên giới tiêm phòng 5 năm (có thể kéo dài thời gian hoặc thu hẹp vùng tùy thuộc vào tình hình dịch nước láng giềng) – Vùng có ổ dịch cũ tiêm 2 năm liên tục,
dừng tiêm nếu không có dịch
– Tỉnh nằm trong vùng dự kiến thanh toán
bệnh không phải tiêm phòng.
32
• Đối tượng tiêm phòng: tất cả lợn thuộc
diện tiêm phòng
• Phạm vi: các cơ sở chăn nuôi tập trung, hộ
gia đình trong cả nước.
• Tiêm phòng định kỳ năm 2 lần • Tiêm phòng bổ sung • Tiêm phòng khẩn cấp: tiêm thẳng vào ổ
dịch trong phạm vi xã có dịch.
33
• Đối tượng tiêm phòng: trâu, bò, ngựa • Phạm vi: các tỉnh có dịch trong phạm vi 10
năm tính từ ổ dịch cuối cùng. • Tiêm phòng định kỳ năm 2 lần • Tiêm phòng bổ sung • Tiêm phòng khẩn cấp: tiêm thẳng vào ổ
dịch trong phạm vi xã có dịch
34
• Đối tượng tiêm phòng: trâu, bò, lợn • Phạm vi: các cơ sở chăn nuôi tập trung,
hộ gia đình trong cả nước. • Tiêm phòng định kỳ năm 2 lần • Tiêm phòng bổ sung
35
• Đối tượng tiêm phòng: chó, mèo nuôi • Phạm vi: cá nhân, tổ chức trong cả
nước
• Tiêm phòng định kỳ năm 1 lần • Tiêm phòng bổ sung cho chó mèo mới
sinh
36
• Đối tượng tiêm phòng: gà mọi lứa tuổi • Phạm vi: các cơ sở chăn nuôi tập trung,
hộ gia đình trong cả nước.
• Tiêm phòng định kỳ năm 2 lần. Đối với cở sở chăn nuôi tập trung tiêm phòng theo lịch
37
• Đối tượng tiêm phòng: vịt, ngan các lứa
tuổi
• Phạm vi: các cơ sở chăn nuôi tập trung,
hộ gia đình trong cả nước. • Tiêm phòng định kỳ năm 2 lần
38
năng kiểm dịch của các trạm kiểm dịch động vật nội địa
39
• Khi các tỉnh liền kề có dịch, chủ tịch UBND tỉnh ra quyết định thành lập các trạm, chốt kiểm dịch tại các đầu mối giao thông theo đề nghị của Sở NN & PTNT
• Thu giữ, tiêu hủy:
– GS, GC mắc bệnh dịch đang công bố – GS, GC không có giấy chứng nhận kiểm dịch
hợp lệ
40
• Chủ tịch UBND các tỉnh biên giới chỉ đạo các cấp, ngành kiểm tra, ngăn chặn ĐV cảm nhiễm, SPĐV nhập lậu vào trong nước
• Thành lập các chốt kiểm dịch tại các xã
biên giới (UBND tỉnh)
• Sát trùng mọi phương tiện vchuyển qua
cửa khẩu
41
42
43
44
• Hướng dẫn xử lý thịt, phủ tạng và phế phụ phẩm giết mổ không đảm bảo tiêu chuẩn VSTY.
45
5.1. Cục Thú y xây dựng nội dung tuyên truyền phòng chống dịch bệnh, các Chi cục Thú y triển khai 5.2. UBND các cấp chỉ đạo thực hiện 5.3. Các cơ quan thông tin đại chúng thực hiện tác nghiệp
46
§ Không giấu dịch § Không mua ĐV ốm/chết § Không bán ĐV ốm/chết § Không vận chuyển, thả
rông
§ Không vứt xác chết bừa
bãi
47
48
• Động vật cảm nhiễm: là những động vật có nguy cơ mắc bệnh dịch đã công bố
49
• Vùng dịch: là một hay nhiều thôn,
xã, huyện có dịch
• Vùng khống chế (vùng bị dịch uy hiếp): các xã tiếp giáp với xã có dịch, xã tiếp giáp đường biên giới Việt Nam, các thôn chưa có dịch thuộc xã có dịch.
50
• Vùng đệm: là vùng tiếp giáp bên ngoài vùng khống chế trong phạm vi 5 km tính từ chu vi vùng khống chế.
51
A: Ổ dịch (làng, xã…)
C: Vùng đệm D: Vùng an toàn
B: Vùng bị dịch uy hiếp (vùng khống chế; vùng cấm)
52
Vùng giám sát
Vùng bảo vệ
Ổ dịch
53
54
• Vùng nguy cơ cao: Các thôn xung quanh chợ buôn bán gsúc, gcầm điểm giết mổ; Các xã có điểm trung chuyển, tập kết gsúc, gcầm; Thị trấn, thị tứ có đường quốc lộ đi qua.
55
56
3.1.1. Bệnh thuộc bảng A của OIE:
Và các bệnh khác thuộc bảng A khi xuất
hiện ở Việt Nam
57
3.1.2. Bệnh thuộc bảng B của OIE:
58
bố dịch
• Có báo cáo bằng văn bản của chủ tịch UBND cấp huyện về diễn biến tình hình dịch bệnh
59
• Có kết luận xác định là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm của động vật thuộc danh mục các bệnh phải công bố dịch
• Có văn bản đề nghị công bố dịch của cơ quan quản lý nhà nước về thú y cấp tỉnh, hoặc Bộ NN & PTNT
60
§ Chủ tịch UBND tỉnh quyết định công bố dịch khi có các điều kiện công bố dịch
61
• Danh mục các bệnh phải công bố
dịch
• Dịch xảy ra tại 02 tỉnh trở lên, quy mô mở rộng, tính chất nguy hiểm
§ Bộ Trưởng NN & PTNT
62
§ Bệnh dịch nguy hiểm của động vật
có nguy cơ lây lan sang người
§ Đề nghị công bố dịch của Bộ
trưởng NN & PTNT
§ Thủ tướng Chính phủ
63
phát hiện dịch bệnh
• Báo cáo tình hình dịch bệnh với nhân
viên thú y và trưởng thôn.
64
• Trưởng thôn, nhân viên thú y giám sát cách ly, thống kê số lượng ĐV mắc bệnh, tổng đàn ĐV mẫn cảm với bệnh dịch đó.
65
66
•
67
• Vệ sinh cơ giới: thu gom thải, phân, độn chất chuồng, đốt hoặc chôn, rửa nền chuồng, dụng cụ chăn nuôi.
• Khử trùng bằng hóa chất
68
• Vệ sinh chuồng trại, dụng cụ chăn
nuôi, tránh tiếp xúc vùng có dịch.
• Khử trùng khu vực chăn nuôi, chuồng trại, rắc vôi bột khu vực đường làng, ngõ xóm.
69
§ Vùng xung quanh ổ dịch:
• Đối tượng tiêm phòng: ĐV nuôi mẫn cảm bệnh dịch đã công bố
70
Cục Thú y, Bộ NN & PTNT.
VD: LMLM – tiêm phòng cho gia súc mẫn cảm ở vùng khống chế, sau 14 ngày tiêm cho ĐV mẫn cảm ở vùng dịch nhưng không mắc bệnh.
71
• Vùng tiêm: theo hướng dẫn của
4.8. Không buôn bán gsúc gcầm mẫn cảm bệnh; không tổ chức triển lãm, tham quan, vui chơi trong vùng có dịch.
72
• Ngăn cấm v/chuyển gsúc gcầm mẫn cảm với bệnh dịch đã công bố và sphẩm của chúng ra khỏi vùng có dịch và vùng đệm.
73
• Tại các chốt kiểm dịch tạm thời: kiểm soát chặt chẽ, ngăn cấm v/chuyển gsúc gcầm và sphẩm của chúng ra khỏi vùng có dịch.
74
• Gsúc, gcầm khỏe mạnh, không mang mầm bệnh, trong vùng đệm được phép lưu thông trong tỉnh.
75
76
• Trong thời gian quy định đối với từng bệnh, kể từ ngày con vật mắc bệnh hay đàn thủy sản nuôi nhiễm bệnh bị chết, xử lý bắt buộc hoặc lành bệnh mà không có con vật hay đàn thủy sản nuôi nào bị mắc bệnh hoặc chết vì bệnh dịch đã công bố.
77
• Đã thực hiện các biện pháp vệ sinh, khử trùng tiêu độc, đảm bảo yêu cầu vệ sinh thú y đối với vùng có dịch, vùng khống chế.
78
79
80
