Báo cáo khoa học: "cách diễn đạt bằng thể bị động trong văn bản chuyên ngành xây dựng cầu đ-ờng áp dụng trong dịch thuật"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Nguyễn Phương Hà Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

167
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước tiên bài báo nhấn mạnh về tần số xuất hiện của cách diễn đạt bằng thể bị động và trình bày kết cấu bị động điển hình trong văn bản tiếng Anh và tiếng Việt chuyên ngành xây đựng cầu đ-ờng (CNXDCĐ). Tiếp đó tác giả sẽ đ-a ra một số cách dịch lối nói bị động từ tiếng Anh sang tiếng Việt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "cách diễn đạt bằng thể bị động trong văn bản chuyên ngành xây dựng cầu đ-ờng áp dụng trong dịch thuật"

c¸ch diÔn ®¹t b»ng thÓ bÞ ®éng trong v¨n b¶n chuyªn ngμnh x©y dùng cÇu ®−êng ¸p dông trong dÞch thuËt ThS. NguyÔn thÞ hång tuyÕn Bé m«n Anh v¨n Khoa Khoa häc c¬ b¶n - Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: Tr−íc tiªn bμi b¸o nhÊn m¹nh vÒ tÇn sè xuÊt hiÖn cña c¸ch diÔn ®¹t b»ng thÓ bÞ ®éng vμ tr×nh bμy kÕt cÊu bÞ ®éng ®iÓn h×nh trong v¨n b¶n tiÕng Anh vμ tiÕng ViÖt chuyªn ngμnh x©y ®ùng cÇu ®−êng (CNXDC§). TiÕp ®ã t¸c gi¶ sÏ ®−a ra mét sè c¸ch dÞch lèi nãi bÞ ®éng tõ tiÕng Anh sang tiÕng ViÖt. Vμ cuèi cïng lμ c¸ch sö dông lèi nãi bÞ ®éng ®Ó dÞch v¨n b¶n XDC§ tõ tiÕng ViÖt sang tiÕng Anh. Summary: The article firstly highlights the frequency of passive expressions and presents some typical passive constructions in both English and Vietnamese texts in Road and Bridge engineering. Secondly, some techniques for translating English passive expressions into Vietnamese are recommended. Finally, we suggest the ways to translate Vietnamese Road and Bridge documents into English employing passive expressions. dÞch, t¸c gi¶ sÏ bµn b¹c vÒ lèi nãi bÞ ®éng Cã thÓ nãi lèi nãi bÞ ®éng lµ mét ®Æc ®iÓm trong v¨n b¶n chuyªn ngµnh x©y dùng cÇu ®iÓn h×nh cña v¨n b¶n KHKT khi viÕt b»ng ®−êng vµ ®−a ra mét sè thñ thuËt ®Ó dÞch lèi tiÕng Anh. Nã tån t¹i ë nh÷ng h×nh thøc kh¸c nãi bÞ ®éng tõ tiÕng Anh sang tiÕng ViÖt ®ång nhau vÝ dô nh− c©u, có bÞ ®éng vµ c¸c côm tõ thêi sö dông lèi nãi bÞ ®éng ®Ó dÞch tõ tiÕng mang nghÜa bÞ ®éng… Theo sè liÖu thèng kª ViÖt sang tiÕng Anh. th× trong v¨n b¶n KHKT chØ riªng c©u bÞ ®éng ®· chiÕm tíi 50% ch−a kÓ c¸c có vµ côm tõ bÞ i. C¸ch diÔn ®¹t b»ng thÓ bÞ ®éng ®éng. VËy khi dÞch v¨n b¶n KHKT tõ tiÕng ViÖt trong v¨n b¶n tiÕng anh chuyªn sang tiÕng Anh c¸c dÞch gi¶ chuyªn nghiÖp ngμnh x©y dùng cÇu ®−êng (xdc®) th−êng sö dông lèi nãi bÞ ®éng nÕu cã thÓ ®Ó ®¶m b¶o ®óng v¨n phong. Tuy nhiªn, trong Nh− chóng ta ®· biÕt trong tiÕng Anh, thÓ thùc tÕ th× c¸c dÞch gi¶ kh«ng chuyªn th−êng bÞ ®éng ®−îc t¹o bëi ®éng tõ to be + ph©n tõ chØ sö dông c©u bÞ ®éng tiÕng Anh khi c©u qu¸ khø. VÝ dô: tiÕng ViÖt còng lµ c©u bÞ ®éng vµ rÊt Ýt khi dÞch Chñ ®éng BÞ ®éng To construct (x©y To be constructed (®−îc c¸c c©u tiÕng ViÖt kh«ng ph¶i lµ bÞ ®éng sang dùng, thi c«ng) x©y dùng, thi c«ng) c©u bÞ ®éng trong tiÕng Anh. Do ®ã b¶n dÞch To pre - stress (dù To be pre-stressed (®−îc sÏ lµ mét v¨n b¶n tiÕng Anh kh«ng ®óng v¨n øng lùc) dù øng lùc) To drill (khoan) To be drilled (®−îc phong khoa häc kü thuËt, t¹o c¶m gi¸c khã khoan) chÞu cho ng−êi ®äc, ®Æc biÖt lµ ng−êi ®· quen To fabricate (chÕ To be fabricated (®−îc víi thÓ lo¹i v¨n b¶n nµy. Nh»m gióp c¸c dÞch t¹o) chÕ t¹o) To tension (kÐo) To be tensioned (®−îc gi¶ kh«ng chuyªn n©ng cao chÊt l−îng b¶n kÐo)
should, ought to, have to… HÇu nh− tÊt c¶ NÕu nh− thÓ bÞ ®éng thuéc ph¹m trï ng÷ c¸c ®éng tõ khuyÕt thiÕu nµy ®Òu ®−îc sö ph¸p th× lèi nã bÞ ®éng cã nghÜa réng h¬n dông víi tÇn sè rÊt cao, mµ chñ yÕu lµ ë c©u dïng ®Ó chØ tÊt c¶ c¸c tõ, côm tõ, mÖnh ®Ò vµ bÞ ®éng chø kh«ng ph¶i lµ c©u chñ ®éng: c©u cã nghÜa bÞ ®éng. ThËm chÝ mét c©u kh«ng hÒ cã to be + qu¸ khø ph©n tõ còng VÝ dô: thuéc lèi nãi bÞ ®éng. Road surfaces on a bridge shall be given anti - skid characteristics, crown, VÝ dô: drainage, and super - elevation in accordance The waterproofing/surfacing system with the Road Design specification. (MÆt needs rehabilitating. (CÇn ph¶i n©ng cÊp hÖ ®−êng trªn cÇu ph¶i ®¶m b¶o ®Æc tÝnh chèng thèng chèng thÊm vμ gi¶i mÆt cÇu.) tr−ît, cã sèng ®−êng, tho¸t n−íc vμ siªu cao phï hîp víi tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®−êng.) Hay: 1.3. MÖnh ®Ò bÞ ®éng (th−êng lµ mÖnh All the engineers and workers made ®Ò quan hÖ) c¾t gi¶m great efforts to achieve the desirable Trong v¨n b¶n XDC§ th−êng xuÊt hiÖn qualities. (TÊt c¶ c«ng nh©n vμ kü s− ®· cè rÊt nhiÒu c©u kiÓu nh− sau: g¾ng nç lùc ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng quy ®Þnh) The friction caused by the deviation of Tuy nhiªn môc ®Ých cña bµi viÕt nµy tendon duct or seethe from its specified profile kh«ng ph¶i lµ nghiªn cøu vÒ lèi nãi bÞ ®éng is called wobble friction. (Ma s¸t g©y ra bëi sù cña hai ng«n ng÷ lµ tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt lÖch h−íng cña èng bäc hoÆc vá bäc bã thÐp mµ nh»m ®−a ra mét sè c¸ch dÞch lèi nãi bÞ ra khái biÕn d¹ng qui ®Þnh cña nã ®−îc gäi lμ ®éng trong v¨n b¶n chuyªn ngµnh XDC§ nªn ma s¸t l¾c.) chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn c¸c kÕt cÊu bÞ ®éng Hay: th−êng xuÊt hiÖn trong thÓ lo¹i v¨n b¶n ®Æc Economically constructed, the road biÖt nµy. Qua kh¶o s¸t cho thÊy nh÷ng kÕt deteriorated very fast. (§−îc x©y dùng mét cÊu bÞ ®éng sau th−êng xuÊt hiÖn trong v¨n c¸ch kinh tÕ nªn con ®−êng ®ã xuèng cÊp rÊt b¶n tiÕng Anh XDC§: nhanh.) 1.1. C©u (mÖnh ®Ò) bÞ ®éng b×nh Thùc tÕ tõ Caused lµ mét qu¸ khø ph©n th−êng (tøc lµ c©u cã ®éng tõ to be + Qu¸ tõ viÕt t¾t cña mÖnh ®Ò quan hÖ which is khø ph©n tõ ®−îc chia ë mét th× nµo ®ã caused. Cßn côm tõ Economically constructed cña tiÕng Anh) lµ viÕt t¾t cña because the road had been VÝ dô: economically constructed. The cable - stayed bridge was 1.4. Côm tõ bÞ ®éng constructed at the beginning of the twentieth Còng nh− c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n KHKT century. (ChiÕc cÇu d©y v¨ng Êy ®−îc x©y kh¸c th× v¨n b¶n XDC§ cã mét hÖ thèng thuËt dùng vμo ®Çu thÕ kû 20) ng÷ riªng, trong ®ã cã rÊt nhiÒu c¸c côm tõ cè 1.2. C©u bÞ ®éng cã ®éng tõ khuyÕt ®Þnh cã cÊu t¹o b»ng ph©n tõ qu¸ khø bæ thiÕu nghÜa cho mét danh tõ, vÝ dô nh−: §©y lµ lo¹i c©u bÞ ®éng xuÊt hiÖn nhiÒu Devided artirial road (®−êng trôc) nhÊt trong v¨n b¶n chuyªn ngµnh XDC§, Reinforced concrete (bª t«ng cèt thÐp) chiÕm tû lÖ 65 % trong lèi nãi bÞ ®éng. Trong tiÕng Anh cã c¸c ®éng tõ khuyÕt thiÕu nh−: Pre - stressed concrete (bª t«ng dù øng lùc) can, could, may, might, will, would, shall,
Undevided highway (®−êng kh«ng cã gi¶i ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng. ph©n c¸ch) 2.3. C©u chøa bÞ hoÆc ®−îc vµ vÞ ng÷ lµ mét kÕt cÊu chñ vÞ. §éng tõ ngo¹i ®éng Prefabricated concrete beams (dÇm bª ë vÞ ng÷ t¸c ®éng lªn chñ ng÷ cña mÖnh t«ng ®óc s½n) ®Ò chÝnh NÕu kh«ng cã tho¸t n−íc träng lùc th× II. lèi nãi bÞ ®éng trong v¨n b¶n n−íc ®äng sÏ ®−îc m¸y b¬m hót ra khi cÇn xdc® tiÕng viÖt thiÕt. Thùc ra trong tiÕng ViÖt cã lèi nãi bÞ ®éng 2.4. ThuËt ng÷ cã cÊu t¹o b»ng mét hay kh«ng cßn ®ang lµ mét vÊn ®Ò g©y nhiÒu côm ®éng tõ bÞ ®éng bæ nghÜa cho mét tranh c·i gi÷a c¸c nhµ ng«n ng÷. Mét sè nhµ danh tõ, vÝ dô ng«n ng÷ cho r»ng TiÕng ViÖt lµ ng«n ng÷ Gç d¸n hay thÐp dù øng lùc. ph©n tÝch tÝnh, kh«ng biÕn h×nh nªn kh«ng cã thÓ bÞ ®éng. Mét sè nhµ ng«n ng÷ häc cã uy tÝn kh¸c nh− DiÖp Quang Ban vµ NguyÔn ThÞ iii. So s¸nh tÇn sè xuÊt hiÖn cña lèi ThuËn th× cho r»ng thÓ bÞ ®éng lµ mét ph¹m nãi bÞ ®éng trong v¨n b¶n XDC§ trï ng÷ ph¸p phæ qu¸t, tån t¹i ë mäi ng«n ng÷ tiÕng Anh vμ v¨n b¶n tiÕng ViÖt nh−ng mçi ng«n ng÷ l¹i cã c¸ch diÔn ®¹t kh¸c t−¬ng ®−¬ng nhau. Trong bµi b¸o nµy chóng t«i kh«ng nh»m tr¶ lêi c©u hái lµ tiÕng ViÖt cã thÓ bÞ Chóng t«i chän hai v¨n b¶n XDC§ viÕt ®éng hay kh«ng mµ tr¶ lêi c©u hái lµm thÕ nµo b»ng tiÕng Anh råi ®−a cho nhiÒu dÞch gi¶ dÞch ®Ó dÞch lèi nãi bÞ ®éng trong v¨n b¶n chuyªn vµ chän lÊy nh÷ng bµi cã chÊt l−îng cao ®Ó ngµnh XDC§ cho hay, cho ®óng. VËy dï kh¶o s¸t th× thÊy r»ng sè l−îng lèi nãi bÞ ®éng trong tiÕng viÖt cã thÓ bÞ ®éng hay kh«ng ®i trong v¨n b¶n tiÕng Anh cao h¬n v¨n b¶n n÷a th× lèi nãi bÞ ®éng vÉn chiÕm tû lÖ rÊt cao tiÕng ViÖt gÊp 5 lÇn. RÊt nhiÒu c©u bÞ ®éng trong thÓ lo¹i v¨n b¶n nµy khi viÕt b»ng tiÕng trong tiÕng Anh cã thÓ chuyÓn sang c©u chñ Anh vµ nhu cÇu dÞch ViÖt - Anh, Anh - ViÖt víi ®éng hoÆc c©u trung tÝnh (kh«ng ph¶i lµ c©u chÊt l−îng cao ngµy cµng trë nªn cÊp b¸ch chñ ®éng hoÆc lµ c©u bÞ ®éng) trong tiÕng trong lÜnh vùc XDC§. V× chóng t«i sÏ ®−a ra ViÖt. H¬n n÷a, trong v¨n b¶n tiÕng ViÖt cµng hai ph−¬ng ph¸p dÞch, ®ã lµ dÞch giao tiÕp vµ chøa nhiÒu c©u bÞ ®éng bao nhiªu th× chÊt dÞch theo nghÜa ®en nªn chóng t«i t¹m ®øng l−îng b¶n dÞch cµng kÐm bÊy nhiªu. C¸c sè vÒ phÝa c¸c nhµ ng«n ng÷ cho r»ng trong liÖu ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau: tiÕng ViÖt cã thÓ bÞ ®éng. Qua kh¶o s¸t cho Sè l−îng lèi Sè l−îng lèi thÊy cã c¸c lo¹i kÕt cÊu bÞ ®éng sau ®©y nãi bÞ ®éng nãi bÞ ®éng Tªn v¨n b¶n trong v¨n b¶n trong v¨n th−êng xuÊt hiÖn trong v¨n b¶n XDC§: nguån b¶n ®Ých 2.1. C©u kh«ng chøa bÞ vµ ®−îc nh−ng C¸c biÖn ph¸p an toµn vµ cã thÓ dÔ dµng ®−a bÞ hoÆc ®−îc vµo, vÝ dô ®iÒu khiÓn 28 3 VËt liÖu dïng ®Ó chÕ t¹o lo¹i phô gia nμy giao th«ng khi duy tu b¶o lμ c¸c lo¹i axit Ligno sulphonic vμ c¸c muèi d−ìng ®−êng. cña nã. C¸c thiÕt bÞ vµ vËn hµnh cña 17 6 2.2. C©u chøa bÞ hoÆc ®−îc vµ vÞ ng÷ ®−êng ngÇm. ®−îc cÊu t¹o bëi mét ®éng tõ ngo¹i ®éng 45 9 Tæng t¸c ®éng lªn chñ ng÷ cña c©u, vÝ dô Sè l−îng 22,5 4,5 trung b×nh Lo¹i bª t«ng nμy ®−îc b¶o d−ìng b»ng
nghÜa cña b¶n gèc. D−íi ®©y chóng t«i sÏ ®−a IV. ¸p dông lèi nãi bÞ ®éng trong ra mét sè thñ thuËt ®Ó dÞch lèi nãi bÞ ®éng tõ dÞch v¨n b¶n chuyªn ngμnh XDC§ tiÕng Anh sang tiÕng ViÖt. 4.1. ¸p dông cho dÞch Anh - ViÖt 4.1.1. Mét sè ph−¬ng ph¸p dÞch ng÷ Trong v¨n b¶n tiÕng Anh, lèi nãi bÞ ®éng nghÜa (b¸m s¸t cÊu tróc ng÷ ph¸p vμ nghÜa ®−îc sö dông rÊt nhiÒu. Cã nh÷ng c©u ng¾n cña b¶n gèc) nh−ng chøa ®Õn 3, 4 kÕt cÊu bÞ ®éng, vÝ dô: 4.1.1.1. Gi÷ nguyªn lèi nãi bÞ ®éng vμ sö Decision sight distance shall be used at dông bÞ hoÆc ®−îc, vÝ dô: all channelized signal intersections where Force effects due to downdrag on piles or right turned lanes are used to and from the drilled shafts resulting from settlement of the main highway. ground adjacent to the pile or shaft shall be Th«ng th−êng th× c¸c dÞch gi¶ lµ chuyªn determined in accordance with the provisions gia vÒ x©y dùng cÇu ®−êng sÏ sö dông lèi nãi of section 10. bÞ ®éng trong tiÕng ViÖt ®Ó dÞch nÕu cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. C©u tiÕng ViÖt t−¬ng ®−¬ng øng lùc do t¸c ®éng kÐo xuèng ®èi víi sÏ lµ: cäc hay cäc khoan do lón cña khèi ®Êt tiÕp gi¸p víi cäc hay cäc khoan ph¶i ®−îc x¸c TÇm nh×n quyÕt ®Þnh ph¶i ®−îc sö dông ®Þnh theo c¸c quy ®Þnh cña phÇn 10. cho tÊt c¶ c¸c giao c¾t ®−îc ph©n luång cã ®Ìn ®iÒu khiÓn ë n¬i cã lμn ®−êng rÏ ph¶i Gi÷ nguyªn lèi nãi bÞ ®éng nh−ng bá ®−îc sö dông ®Ó vμo hay ra ®−êng chÝnh. bÞ hoÆc ®−îc, vÝ dô: ChÝnh v× qu¸ phô thuéc vµo cÊu tróc ng÷ Various types of structures are ph¸p cña v¨n b¶n nguån, hay theo c¸c employed to separate the grades of two chuyªn gia dÞch thuËt th× dÞch gi¶ ®· sö dông intersecting roadways or highway and ph−¬ng ph¸p dÞch nghÜa nªn trong c©u tiÕng railroad. ViÖt t−¬ng ®−¬ng vÉn chøa nhiÒu kÕt cÊu bÞ ®éng, c©u v¨n nghe kh«ng tr«i ch¶y, t¹o c¶m Cã rÊt nhiÒu lo¹i kÕt cÊu dïng ®Ó ph©n gi¸c khã hiÓu cho ng−êi ®äc. Ta cã thÓ dÞch t¸ch c¸c møc gi÷a hai tuyÕn ®−êng c¾t nhau c©u trªn theo ph−¬ng ph¸p dÞch giao tiÕp, hoÆc gi÷a ®−êng bé vμ ®−êng s¾t. gi¶m bít lèi nãi bÞ ®éng ®Ó c©u v¨n nghe xu«i Sö dông ®−îc + ®éng tõ ngo¹i ®éng + tai vµ dÔ hiÓu h¬n: bëi, vÝ dô: TÇm nh×n quyÕt ®Þnh ph¶i ®−îc sö dông The friction caused by the deviation of cho tÊt c¶ c¸c nót giao c¾t cã ph©n luång vμ tendon duct or seethe from its specified profile ®Ìn ®iÒu khiÓn n¬i sö dông lμn ®−êng rÏ ph¶i is called wobble friction. ®Ó ra vμo ®−êng chÝnh. Ma s¸t g©y ra bëi sù lÖch h−íng cña èng Nãi nh− vËy kh«ng cã nghÜa lµ ta kh«ng bäc hoÆc vá bäc bã thÐp ra khái biÕn d¹ng qui nªn sö dông lèi nãi bÞ ®éng trong tiÕng ViÖt ®Ó ®Þnh cña nã ®−îc gäi lμ ma s¸t l¾c. dÞch lèi nãi bÞ ®éng tiÕng Anh. ®iÒu chóng t«i muèn nhÊn m¹nh ë ®©y lµ tõ mét c©u bÞ ®éng 4.1.2. Mét sè ph−¬ng ph¸p dÞch giao tiÕp tiÕng Anh ta cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu kÕt cÊu (sö dông ng«n ng÷ mét c¸ch linh ho¹t h¬n, t−¬ng ®−¬ng kh¸c trong tiÕng ViÖt ®Ó dÞch mµ kh«ng bÞ phô thuéc vμo cÊu tróc ng÷ ph¸p vμ kh«ng hÒ ¶nh h−ëng ®Õn v¨n phong còng nh− ng÷ nghÜa cña b¶n gèc)
4.1.2.1. ChuyÓn sang c©u chñ ®éng trong of the highway as a whole. tiÕng ViÖt, vÝ dô: Th«ng th−êng, viÖc lùa chän mét ®−êng The concepts of safety through chui t¹i mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh kh«ng phô thuéc redundancy and ductility and of protection vµo ®iÒu kiÖn t¹i vÞ trÝ ®ã mμ phô thuéc vμo against scour and collision are emphasized. thiÕt kÕ cña toμn bé tuyÕn ®−êng. Bé tiªu chuÈn nμy lu«n l−u ý nhÊn 4.1.2.6. Dïng thuËt ng÷ , vÝ dô: m¹nh vÊn ®Ò an toμn th«ng qua tÝnh dÎo, tÝnh Devided artirial road ®−êng trôc d−, vμ viÖc b¶o vÖ chèng sãi lë, va ch¹m. Reinforced concrete bª t«ng cèt thÐp 4.1.2.2. Sö dông ta, ng−êi ta, chóng ta Post-tensioned tendon bã thÐp kÐo sau lμm chñ ng÷ cña c©u tiÕng ViÖt Pre-stressed concrete bª t«ng dù øng lùc The common accepted practice for theseismic design of foundations is to utilize a Pre-tensioned steel thÐp kÐo tr−íc pseudo-static approach. Segmentally cÇu l¾p ghÐp Th«ng th−êng trong thùc tÕ ng−êi ta constructed bridge chÊp nhËn viÖc thiÕt kÕ mãng chèng ®éng ®Êt Precast box - girder dÇm hép ®óc s½n b»ng c¸ch tiÕp cËn tÜnh häc h×nh thøc. Undevided highway ®−êng kh«ng cã 4.1.2.3. Sö dông c¸c ®éng tõ khuyÕt gi¶i ph©n c¸ch thiÕu nh−: cÇn, nªn, ph¶i, cã thÓ, kh«ng ®−îc, Devided highway ®−êng cã gi¶i ph©n kh«ng nªn, kh«ng cÇn ph¶i, … ë ®Çu c©u c¸ch Bridges should be designed in a Prefabricated concrete DÇm bª t«ng ®óc manner such that fabrication and erection can beams s½n be performed without undue difficulty. 4.1.2.7. Dïng mÉu c©u do + chñ ng÷ + CÇn thiÕt kÕ cÇu sao cho cã thÓ chÕ ®éng tõ ngo¹i ®éng, vÝ dô: t¹o vµ l¾p r¸p c¸c bé phËn kh«ng gÆp nhiÒu Permits for construction of a bridge over khã kh¨n. a navigable waterway shall be obtained from 4.1.2.4. Sö dông ®éng tõ ngo¹i ®éng sau the Vietnam Inland Waterway Bureau or the c¸c liªn tõ nh−: nÕu, v×, bëi v×, khi, trong khi, Vietnam Marine administration as appropriate. trõ khi, trong tr−êng hîp, gi¶ sö… GiÊy phÐp ®Ó x©y dùng cÇu qua ®−êng thuû cã th«ng thuyÒn ph¶i do Côc §−êng If dynamic analysis is used, it shall s«ng hoÆc Côc Hμng h¶i ViÖt nam cÊp. comply with the principles and requirements of Article 4.7. 4.1.3. Mét sè c¸ch dÞch tõ ‘by’ trong c©u bÞ ®éng NÕu dïng: ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®éng Khi thÊy cã tõ by xuÊt hiÖn trong c©u bÞ th× ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c vμ yªu cÇu ®éng tiÕng Anh, nhiÒu ng−êi th−êng cho r»ng ®· nªu ra ë phÇn 4.7. ®ã lµ giíi tõ ®øng truíc chñ thÓ cña hµnh 4.1.2.5. Sö dông mét côm tõ hoμn toμn ®éng, hay nãi c¸ch kh¸c lµ chñ ng÷ cña c©u kh¸c trong tiÕng ViÖt chñ ®éng vµ dÞch sang tiÕng ViÖt lµ bëi. Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr−êng hîp tõ by kh«ng Frequently, the choice of an underpass at ph¶i dïng ®Ó ®−a ra chñ thÓ mµ ®Ó nãi ®Õn a particular location is determined not by c¸ch thøc. VËy ngoµi dÞch thµnh bëi, tõ by cã conditions at that location, but by the design
mechanism. thÓ ®−îc dÞch thµnh nhiÒu tõ tiÕng ViÖt t−¬ng ®−¬ng, ch¼ng h¹n thµnh b»ng, b»ng c¸ch Gi¶ sö b¸nh tr−íc phÝa ngoμi bªn tr¸i cña hoÆc lµ, do, theo… H¬n n÷a nÕu ta kh«ng xe ®i theo ®−êng cong trßn x¸c ®Þnh b¸n kÝnh dïng c©u bÞ ®éng tiÕng ViÖt ®Ó dÞch th× tõ by rÏ tèi thiÓu nh− ®· ®−îc x¸c ®Þnh theo c¬ cÊu sÏ kh«ng cßn n÷a. vËn hμnh xe. 4.1.3.1. NÕu ta dïng c©u chñ ®éng hoÆc 4.1.3.5. By ®−îc dÞch thμnh “do” lμ c©u trung tÝnh th× by sÏ biÕn mÊt trong c©u Furthermore, for situations where tiÕng ViÖt, vÝ dô: additional stresses are imposed by Minimum opposing sight distance is the construction operations, care is needed in least distance required by a driver in order to interpreting the correlation. make the avoidance maneuver safely. H¬n thÕ, trong nh÷ng t×nh huèng cã øng TÇm nh×n ng−îc chiÒu tèi thiÓu lμ kho¶ng suÊt phô xuÊt hiÖn do c¸c ho¹t ®éng x©y c¸ch tèi thiÓu mμ ng−êi l¸i xe cÇn cã ®Ó hai xe dùng th× cÇn cÈn thËn khi xem xÐt sù t−¬ng ch¹y ng−îc chiÒu tr¸nh nhau an toμn. quan nμy. 4.1.3.2. By ®−îc dÞch thμnh “bëi” 4.2. ¸p dông cho dÞch ViÖt - Anh Where the deck is interrupted by a DÞch ViÖt - Anh v¨n b¶n KHKT nãi chung sealed deck joint, all top surfaces of piers and vµ v¨n b¶n chuyªn ngµnh XDC§ nãi riªng abutments, other than bearing seats, shall ®ang lµ mét nhu cÇu rÊt cÇn thiÕt. Tuy nhiªn have a minimum slope of 5 percent towards ®Ó dÞch ®−îc thÓ lo¹i v¨n b¶n nµy kh«ng chØ their edges. cÇn ph¶i cã vèn kiÕn thøc chuyªn ngµnh, tr×nh N¬i mÆt cÇu bÞ gi¸n ®o¹n bëi khe co gi·n ®é tiÕng Anh tèt mµ cßn cÇn ph¶i cã kinh bÞt kÝn th× mÆt ®Ønh mè trô, trõ bÖ gèi, cÇn lμm nghiÖm dÞch thuËt. DÞch gi¶ ph¶i biÕt Ýt nhiÒu dèc Ýt nhÊt lμ 5% ra phÝa mÐp. vÒ ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n XDC§ viÕt b»ng tiÕng Anh, ®Æc biÖt lµ lèi nãi bÞ ®éng ®−îc sö 4.1.3.3. By ®−îc dÞch thμnh “b»ng”, “b»ng dông bÊt kú khi nµo cã thÓ. c¸ch” Th«ng th−êng th× c¸c dÞch gi¶ kh«ng Prestressed concrete is concrete chuyªn chØ dïng c©u bÞ ®éng tiÕng Anh khi components in which stresses and c©u tiÕng ViÖt còng râ rµng lµ c©u bÞ ®éng vµ deformations are introduced by application of rÊt Ýt khi sö dông lèi nãi bÞ ®éng tiÕng Anh ®Ó prestressing forces. dÞch nh÷ng c©u tiÕng ViÖt kh«ng ph¶i lµ c©u bÞ Bª t«ng dù øng lùc lμ cÊu kiÖn bª t«ng ë ®éng, vÝ dô: ®ã c¸c øng xuÊt vμ biÕn d¹ng ®−îc t¹o ra Ta cã thÓ sö dông sái cuéi thay cho ®¸ b»ng c¸c t¸c ®éng cña dù øng lùc. d¨m th−êng ®ù¬c dÞch lµ: We can use gravel The live load shear for interior beams instead of stone aggregates chø rÊt Ýt khi dÞch may be determined by applying the lane lµ: Gravel can be used instead of stone fractions specified in table a-1. aggregates. Cã thÓ x¸c ®Þnh lùc c¾t do ho¹t t¶i ®èi víi §iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ nÕu trong c¶ mét c¸c dÇm gi÷a b»ng c¸ch ¸p dông c¸c ph©n v¨n b¶n dµi mµ lu«n cã xu h−íng dÞch nh− sè lμn chØ ra trong b¶ng a-1. vËy th× dÞch gi¶ sÏ v« h×nh chung bãp mÐo v¨n 4.1.3.4. By ®−îc dÞch thμnh “theo” phong cña v¨n b¶n, g©y c¶m gi¸c rÊt khã chÞu cho ng−êi ®äc, mÆc dï b¶n dÞch sö dông ®óng It is assumed that the left outer front ng÷ ph¸p. VËy sau ®©y t¸c gi¶ sÏ ®−a ra mét wheel of the vehicle follows a circular curve sè thñ thuËt sö dông c©u bÞ ®éng tiÕng Anh defining the maximum turning radius as khi dÞch ViÖt - Anh v¨n b¶n XDC§. determined by the vehicle steering
4.2.1. Khi c©u tiÕng ViÖt lμ c©u bÞ ®éng cã xe ch¹y trªn líp gi¶i mÆt thø nhÊt Ýt nhÊt lμ 2 tõ “bÞ” hoÆc “®−îc”, vÝ dô: ®Õn 3 tuÇn. KÕt cÊu ¸o ®−êng ®−îc x©y trªn nÒn ®Êt The traffic should be allowed to run on the first dressing for a minimum period of 2-3 ®· ®−îc gia cè. weeks before the second dressing is The pavement structure was placed on applied. stabilized sub-grade. 4.2.7. H·y dïng qu¸ khø ph©n tõ ®Ó thay 4.2.2. Khi c©u tiÕng ViÖt lμ c©u bÞ ®éng cho mét mÖnh ®Ò quan hÖ bÞ ®éng nÕu cã thÓ nh−ng kh«ng chøa “bÞ” hoÆc “®−îc”, vÝ dô Nªn tr¸nh dïng mét cÆp ®−êng cong DÇm nμy lµm t¹i nhμ m¸y VËt liÖu x©y cïng chiÒu ®−îc ph©n c¸ch b»ng mét ®o¹n dùng sè I. th¼ng ng¾n v× sÏ t¹o mét ®−êng cong bÞ gÉy These pre-fabricated beams are made at gi÷a vμ kh«ng ®¹t yªu cÇu vÒ thÈm mü. the Construction Material Factory NO 1. A pair of curves curving in the same 4.2.3. Khi chñ ng÷ lμ mét ®¹i tõ v« nh©n direction separated by a short length of x−ng nh− “ta”, “ng−êi ta”, “chóng ta” tangent is referred to as a broken back curve Ng−êi ta th−êng sö dông cÊp phèi ®¸ and they shall be avoided because of their héc cho líp mãng b¶o vÖ. unsatisfactory appearance. Rocks are usually used for the capping Thùc ra separated trong c©u tªn lµ viÕt layer. t¾t cña mÖnh ®Ò quan hÖ: which are 4.2.4. Khi c©u kh«ng cã chñ ng÷ vμ b¾t separated nh−ng dïng ph©n tõ qu¸ khø th× ®Çu b»ng mét ngo¹i ®éng tõ c©u sÏ ng¾n gän vµ dÔ hiÓu h¬n. §o c−êng ®é chÞu lùc cña líp ®Êt d−íi 4.2.8. Dïng qu¸ khø ph©n tõ ®Ó bæ nghÜa mãng b»ng thÝ nghiÖm CBR. cho danh tõ The strength of the sub-grade is DÇm nèi: connected beam measured by CBR (California Bearing Ratio) ThÐp kÐo tr−íc: pretensioned steel tests. ®−êng cã d¶i ph©n c¸ch: divided road 4.2.5. Khi c©u b¾t ®Çu b»ng mét ®éng tõ 4.2.9. Kh«ng ph¶i trong c©u tiÕng ViÖt cø khuyÕt thiÕu vÝ dô nh−: nªn, cÇn, ph¶i, kh«ng chøa tõ “bÞ” hoÆc “®−îc” lμ cã thÓ dÞch sang nªn, kh«ng ®−îc… + ®éng tõ ngo¹i ®éng c©u bÞ ®éng tiÕng Anh Trong v¨n b¶n XDC§ cã rÊt nhiÒu c©u bÞ V× kh«ng hiÓu râ vÒ lý thuyÕt bÞ ®éng ®éng chøa ®éng tõ khuyÕt thiÕu vµ ®ã chÝnh lµ trong c¶ tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh nªn mét sè c¸c c©u t−¬ng ®−¬ng cña c¸c c©u tiÕng ViÖt ng−êi, ®Æc biÖt lµ c¸c sinh viªn th−êng nhÇm nh− trªn, vÝ dô: t−ëng lµ c©u tiÕng ViÖt chøa bÞ hoÆc ®−îc lµ CÇn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn lý trªn cã thÓ dÞch sang c©u bÞ ®éng tiÕng Anh. Thùc ®©y khi chän vμ ®Æt c¸c biÓn b¸o t¹m thêi. tÕ, hai tõ nµy nhiÒu khi ®−îc sö dông ®Ó thÓ In selecting and positioning temporary hiÖn sù rñi ro hoÆc lµ may m¾n chø kh«ng road signs, the above principles should be ph¶i lµ mét h− tõ t¹o nªn d¹ng thøc bÞ ®éng applied. trong tiÕng ViÖt, vÝ dô: 4.2.6. Khi c©u b¾t ®Çu b»ng c¸c liªn tõ Vμo ngμy 7-11-1940 chiÕc cÇu Tacoma “khi”, “v×”, “do”, “bëi v×”, “trong khi”, “tr−íc khi”, Narrow Bridge ®· bÞ sËp tr−íc søc giã chØ lμ “sau khi”… vμ theo sau lμ c¸c ®éng tõ ngo¹i 42 dÆm mét giê. ®éng V× trong c©u tiÕng ViÖt chøa côm tõ bÞ Tr−íc khi gi¶i líp thø hai th× ph¶i cho
sËp nªn c¸c dÞch gi¶ kh«ng chuyªn sÏ dÞch lµ was collapsed. Thùc ra collapse lµ mét néi ®éng tõ trong tiÕng Anh nªn kh«ng thÓ dïng ë thÓ bÞ ®éng, vËy c©u dÞch ®óng sÏ lµ: On November 7, 1940, the Tacoma Narrow Bridge collapsed in a wind of just 42 mph. V. KÕt luËn Cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn bµn b¹c vÒ lèi nãi bÞ ®éng vµ ¸p dông cho dÞch v¨n b¶n CNXDC§ nh−ng do ph¹m vÞ h¹n hÑp cña mét bµi b¸o nªn chóng t«i sÏ bµn b¹c kü h¬n trong mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc kh¸c. VËy qua ®©y chóng ta thÊy r»ng khi bµn vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ vÒ thùc hµnh dÞch mét thÓ lo¹i v¨n b¶n nhÊt ®Þnh gi÷a hai ng«n ng÷ nhÊt ®Þnh th× chóng ta cÇn ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh÷ng chi tiÕt nhá nhÊt ®Ó tr¸nh m¾c nh÷ng lçi t−ëng nh− kh«ng quan träng nh−ng nã l¹i lé râ vµ rÊt nghiªm träng khi ®−îc viÕt thµnh v¨n b¶n. Mét dÞch gi¶ XDC§ kh«ng nh÷ng cÇn ph¶i giái tiÕng Anh, tiÕng ViÖt, vµ cã kiÕn thøc chuyªn ngµnh mµ cßn ph¶i hiÓu râ vÒ thÓ lo¹i v¨n b¶n nµy ®Ó tr¸nh lµm thay ®æi v¨n phong cña b¶n gèc ®ång thêi ph¶i cã hµng lo¹t c¸c thñ thuËt mµ chØ qua kinh nghiÖm thùc tÕ míi cã thÓ ®óc kÕt ®−îc. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Bell, R.T (1991). Translation and Translating. New York: Longman. [2]. Bell, R (1991). Translation and Translating Theory and Practice, London and [1] New York: Longman. [3]. DiÖp Quang Ban (1995). TiÕng ViÖt líp 8. Hµ néi. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. [4]. Specification for Transport Public Works (2001). Hanoi Transport Publisher. [5]. T¹p ChÝ Kh¶o s¸t thiÕt kÕ (sè 3/2002). Tæng C«ngTy t− vÊn thiÕt kÕ GTVT♦