Báo cáo khoa học: "Cần thực hiện kiểm toán nội bộ ở các doanh nghiệp vận tải"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Nguyễn Phương Hà Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kiểm toán nội bộ là công cụ quản lý kinh tế, quản trị kinh doanh hữu hiệu và cần thiết đ-ợc sử dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới, tuy nhiên vẫn là lĩnh vực hết sức mới mẻ ở Việt Nam. Bài báo phân tích thực trạng, qua đó chỉ ra yêu cầu cấp thiết phải thực hiện kiểm toán nội bộ tại các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành GTVT nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Cần thực hiện kiểm toán nội bộ ở các doanh nghiệp vận tải"

CÇn thùc hiÖn kiÓm to¸n néi bé ë c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i ThS. NCS. Lª Thu h»ng Tr−êng §μo t¹o, båi d−ìng CBCC - GTVT Tãm t¾t: KiÓm to¸n néi bé là c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n trÞ kinh doanh h÷u hiÖu và cÇn thiÕt ®−îc sö dông t¹i nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, tuy nhiªn vÉn là lÜnh vùc hÕt søc míi mÎ ë ViÖt Nam. Bài b¸o ph©n tÝch thùc tr¹ng, qua ®ã chØ ra yªu cÇu cÊp thiÕt ph¶i thùc hiÖn kiÓm to¸n néi bé t¹i c¸c doanh nghiÖp nãi chung và doanh nghiÖp ngành GTVT nãi riªng. Summary: Internal audit is a powerful management tool in economic and business management in many countries. However, it is a new concept in Vietnam. This paper provides an inside view of the current situation of the internal control in Vietnamese enterprises, in particular enterprises in the transport sector, and the needs of a good internal audit system. ty dÇu khÝ (tõ nh÷ng n¨m 1977 - 1978), Tæng C«ng ty than ViÖt Nam... Tuy nhiªn, chØ sau i. thùc tr¹ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n sù ra ®êi cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý nãi néi bé ë c¸c doanh nghiÖp viÖt nam trªn, KTNB míi ®−îc nh×n nhËn chÝnh thøc víi t− c¸ch lµ mét ho¹t ®éng ®éc lËp, mét c«ng cô ThuËt ng÷ kiÓm to¸n néi bé (KTNB) chÝnh qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Còng tõ thêi ®iÓm ®ã, thøc ®−îc ®−a ra tõ n¨m 1996 víi nghÞ ®Þnh ho¹t ®éng KTNB ®· ®−îc triÓn khai ë nhiÒu 59/CP (3/10/1996) ban hµnh “Quy chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp nhµ n−íc. HÇu hÕt c¸c tæng tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi c«ng ty cã quy m« lín ®Òu x©y dùng bé m¸y doanh nghiÖp nhµ n−íc”. Thùc hiÖn chñ KTNB, nh−: Tæng C«ng ty x¨ng dÇu, Tæng tr−¬ng ®ã, Bé tµi chÝnh ®· x©y dùng hÖ thèng C«ng ty ®iÖn lùc, Tæng C«ng ty b−u chÝnh viÔn v¨n b¶n ph¸p lý vÒ KTNB, bao gåm: th«ng, Tæng C«ng ty x©y dùng s«ng §µ, Tæng - QuyÕt ®Þnh 832/TC/Q§/C§KT C«ng ty vËt liÖu x©y dùng... HiÖn nay, ®· cã (28/10/1997) ban hµnh “Quy chÕ KTNB ¸p kho¶ng 100 doanh nghiÖp nhµ n−íc trung dông cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc”. −¬ng vµ mét sè doanh nghiÖp ®Þa ph−¬ng tæ - Th«ng t− 52/1998-TT-BTC (16/4/1998) chøc bé m¸y KTNB. §ång thêi, viÖc ®µo t¹o h−íng dÉn thùc hiÖn KTNB trong c¸c doanh kiÓm to¸n viªn néi bé ®−îc tæ chøc réng r·i nghiÖp. trªn ®Þa bµn c¶ n−íc. Qua ®ã, kiÕn thøc vÒ qu¶n lý cña mét bé phËn c¸n bé ®−îc n©ng - C«ng v¨n 287/TC/TCDN (3/8/1998) vÒ cao h¬n, mét sè c¸n bé qua ®µo t¹o ®· ®−îc bæ nhiÖm kiÓm to¸n viªn néi bé. cÊp chøng chØ båi d−ìng kiÓm to¸n viªn néi - Th«ng t− 171/1998-TT-BTC (22/12/1998) bé. thay thÕ th«ng t− 52/1998-TT-BTC. MÆc dï ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu vÒ Tr−íc ®©y, ViÖt nam ®· cã nh÷ng doanh viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTNB trªn ph¹m vi c¶ nghiÖp tù tæ chøc bé phËn KTNB: Tæng C«ng
n−íc, nh−ng ho¹t ®éng nµy vÉn ch−a ph¸t Râ rµng lµ víi mét ho¹t ®éng ®éc lËp, huy ®Çy ®ñ t¸c dông vµ ch−a thùc sù th©m mét c«ng cô qu¶n lý quan träng th× thiÕt chÕ nhËp vµo “cuéc sèng” cña c¸c doanh nghiÖp. vÒ KTNB hiÖn t¹i lµ qu¸ nghÌo nµn. Cho ®Õn Cïng víi nh÷ng bÊt cËp vÒ néi dung, viÖc tæ nay, Bé Tµi chÝnh míi chØ cè g¾ng x©y dùng chøc KTNB t¹i c¸c doanh nghiÖp còng cã ®−îc mét sè chuÈn mùc kiÓm to¸n ®éc lËp. nhiÒu v−íng m¾c, lóng tóng. LÜnh vùc KTNB hoµn toµn ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ néi dung, quy tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p ë nh÷ng doanh nghiÖp ®· thµnh lËp bé kü thuËt nghiÖp vô..., ®iÒu nµy ®· t¹o ra h¹n phËn KTNB, do kh«ng ®i ®óng h−íng néi chÕ ®¸ng kÓ cho ho¹t ®éng KTNB. MÆt kh¸c, dung l¹i thùc hiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n kh«ng sù thµnh lËp bé phËn KTNB t¹i nhiÒu doanh ®Çy ®ñ, nªn c«ng viÖc trïng l¾p víi kiÓm tra nghiÖp cã nguån gèc do quy ®Þnh khi th× b¾t kÕ to¸n, lµm gi¶m ®¸ng kÓ vai trß cña KTNB. buéc qu¸ cøng nh¾c chø kh«ng xuÊt ph¸t tõ Bªn c¹nh ®ã, víi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh, nhu cÇu ®ßi hái cña chÝnh b¶n th©n doanh viÖc bè trÝ nh©n lùc cho ®éi ngò kiÓm to¸n viªn nghiÖp (QuyÕt ®Þnh 832/TC/Q§/C§KT vµ th«ng néi bé võa khã l¹i g©y x¸o trén cho c«ng t¸c t− 52/1998-TT-BTC), lóc l¹i cã xu h−íng qu¸ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ, nh÷ng “mÒm” (Th«ng t− 171/1998-TT-BTC) khiÕn cho vÊn ®Ò nµy ®· t¹o ra rµo c¶n cho sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp thùc sù lóng tóng. Thùc KTNB, thËm chÝ mét sè doanh nghiÖp cßn r¬i tr¹ng nµy ®· t¹o ra sù lÖch l¹c, mÐo mã trong vµo t×nh tr¹ng kh«ng biÕt cã nªn tiÕp tôc duy nhËn thøc cña nhiÒu ®èi t−îng vÒ b¶n chÊt, tr× ho¹t ®éng nµy hay kh«ng. vai trß cña KTNB. Cã hai th¸i cùc ë c¸c doanh nghiÖp ch−a - Hai lµ: NhËn thøc cña c¸c nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn KTNB: Mét sè doanh nghiÖp ph©n doanh nghiÖp. v©n víi nh÷ng c©u hái: Cã thËt sù cÇn KTNB Mét khã kh¨n næi bËt trong qu¸ tr×nh tæ hay kh«ng? Khi nµo nªn thµnh lËp bé phËn chøc thùc hiÖn KTNB t¹i nhiÒu doanh nghiÖp KTNB vµ bé phËn ®ã sÏ ho¹t ®éng nh− thÕ n−íc ta thêi gian qua lµ nhËn thøc kh«ng ®Çy nµo, hiÖu qu¶ ra sao?... Mét sè doanh nghiÖp ®ñ cña c¸c nhµ qu¶n lý ®èi víi ho¹t ®éng kh¸c hoµn toµn kh«ng cã ý niÖm g× vÒ KTNB. kiÓm to¸n. Cã t×nh tr¹ng nµy mét phÇn lµ do Trong sè ®ã, c¸c doanh nghiÖp ngμnh vËn t¶i sù hiÓu biÕt vÒ KTNB cßn Ýt ái bëi tÝnh míi mÎ nãi chung, vËn t¶i « t« nãi riªng ®Òu ch−a hÒ cña nã. Tuy nhiªn, cßn mét nguyªn nh©n chñ tæ chøc c«ng t¸c nμy. Ngµnh GTVT míi chØ cã yÕu n÷a lµ tiÕn tr×nh ®æi míi ë c¸c doanh mét vµi Tæng C«ng ty nh−: Tæng C«ng ty x©y nghiÖp ViÖt Nam - trong ®ã cã phÇn quan dùng c«ng tr×nh giao th«ng 1, Tæng C«ng ty träng lµ sù ®æi míi vÒ c¸ch nghÜ, vÒ ph−¬ng x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 4... ®· thµnh thøc vµ phong c¸ch qu¶n lý cña c¸c nhµ qu¶n lËp bé phËn KTNB, tuy nhiªn thùc tr¹ng KTNB trÞ doanh nghiÖp - lµ qu¸ chËm ch¹p. TÊt c¶ t¹i c¸c Tæng C«ng ty nµy còng kh«ng n»m nh÷ng ®iÒu ®ã ®· khiÕn hä kh«ng ®¸nh gi¸ ngoµi t×nh tr¹ng chung ®· nªu trªn ®©y. Ho¹t ®Çy ®ñ ®−îc tÇm quan träng cña KTNB, cµng ®éng KTNB ë n−íc ta b¾t ®Çu triÓn khai cã vÎ kh«ng thÓ khai th¸c hÕt lîi Ých cña c«ng cô rÇm ré, nh−ng nhanh chãng dõng l¹i vµ thêi qu¶n lý h÷u Ých nµy. ThËm chÝ, cã n¬i cßn cho ®iÓm nµy ®· cã chiÒu h−íng r¬i dÇn vµo im r»ng KTNB lµ mét “bé m¸y thõa” trong khi xu lÆng. Thùc tr¹ng ®¸ng buån nµy cã 2 nguyªn h−íng hiÖn t¹i lµ tinh gi¶n biªn chÕ. Cã kh«ng nh©n chñ yÕu: Ýt ng−êi nghÜ r»ng KTNB lµ bé phËn chuyªn - Mét lµ: Sù thiÕu thèn vµ kh«ng ®ång bé “nhßm ngã” mäi ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn cña c¸c v¨n b¶n ph¸p lý. kh¸c... TÊt c¶ nh÷ng nhËn thøc nµy lµm cho
®éng cña doanh nghiÖp. Nh− vËy, KTNB ®· c¸c nhµ qu¶n lý kh«ng thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn thµnh mét nghÒ, mét c«ng cô qu¶n cã KTNB ®Ó soi xÐt ho¹t ®éng cña chÝnh m×nh lý ®éc lËp cã ®èi t−îng, cã ph−¬ng ph¸p, cã vµ doanh nghiÖp m×nh. Ngay t¹i c¸c ®¬n vÞ ®· kü thuËt nghiÖp vô riªng biÖt. Nhê ®ã, nã ph¸t tæ chøc KTNB cã t×nh tr¹ng c¸c bé phËn trong huy ®−îc ®Çy ®ñ thÕ m¹nh vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã con m¾t nh×n thiÖn nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp mét c¸ch nhiÒu c¶m, kh«ng cã tinh thÇn hîp t¸c khiÕn hiÖu nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt. qu¶ ho¹t ®éng KTNB kh«ng cao. Thùc tÕ ®ã l¹i cµng gãp phÇn lµm gi¶m vai trß, t¸c dông ë n−íc ta, do tr¶i qua thêi kú dµi ho¹t cña KTNB vèn ®· bÞ ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng ®¾n ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c KTNB nh− hiÖn nay ë t¹o ra hËu qu¶ tÝnh quan liªu bao cÊp nÆng phÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp còng lµ ®iÒu dÔ nÒ, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng mang tÝnh hiÓu. thô ®éng, û l¹i vµ tr«ng chê vµo cÊp trªn, hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp, ph©n phèi thu nhËp ii. cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn KTNB mang nÆng tÝnh b×nh qu©n..., sù ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp vµ c¶ nÒn kinh tÕ quèc gia trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung, bÞ k×m h·m. Trong bèi c¶nh ®ã, c«ng t¸c kiÓm doanh nghiÖp vËn t¶i nãi riªng tra, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi cho tr−íc ®©y bÞ lÇm t−ëng lµ viÖc cña nhµ n−íc thÊy: KTNB lµ chøc n¨ng kh«ng thÓ thiÕu, lµ vµ còng chØ mang nÆng tÝnh h×nh thøc. C¸c nhiÖm vô buéc ph¶i lµm trong ho¹t ®éng cña quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan bÞ xa rêi tÊt yÕu doanh nghiÖp. Thùc chÊt, b¶n chÊt nguyªn dÉn ®Õn hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ t¹i thuû cña KTNB kh«ng hÒ xa l¹, kh«ng ph¶i doanh nghiÖp còng kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa vµ hoµn toµn míi mÎ ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Ýt ®−îc quan t©m. §iÒu nµy lµ hoµn toµn ViÖc tù so¸t xÐt, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu kh«ng thÝch øng khi n−íc ta chuyÓn ®æi c¬ chÕ lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh lµ chøc qu¶n lý kinh tÕ. n¨ng, lµ yªu cÇu kh¸ch quan tån t¹i trong mçi Tõng b−íc dÞch chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tæ chøc dï ë h×nh thøc gi¶n ®¬n nhÊt. Khi quy tÕ thÞ tr−êng, mçi doanh nghiÖp buéc ph¶i tù m« cña doanh nghiÖp cßn nhá, ho¹t ®éng cßn ®æi míi, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi ®¬n gi¶n vµ cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm ho¹t ®éng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. so¸t trùc tiÕp th× c«ng viÖc nµy do c¸c nhµ Héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ kh«ng qu¶n lý doanh nghiÖp trùc tiÕp thùc hiÖn. Tuy chØ lµ ph−¬ng h−íng mµ ®ang lµ thùc tÕ ®ßi nhiªn, ®iÒu ®ã còng th−êng chiÕm mÊt nhiÒu hái nh÷ng b−íc ®i cô thÓ cña c¶ quèc gia, cña thêi gian cña c¸c nhµ qu¶n lý, ¶nh h−ëng tíi tõng doanh nghiÖp ViÖt nam. Mçi ngµy, chóng nh÷ng viÖc ®iÒu hµnh kh¸c vµ khi ph¸t hiÖn ra ta l¹i ph¶i ®èi mÆt gÇn h¬n, trùc tiÕp h¬n víi c¸c sai sãt th× th−êng lµ kh¸ muén. Do vËy, nh÷ng yªu cÇu cao h¬n vµ sù c¹nh tranh mçi khi quy m« cña doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®Õn lóc thªm gay g¾t vÒ mäi lÜnh vùc: th«ng tin, mét møc nµo ®ã, vµ (hoÆc) ho¹t ®éng cña c«ng nghÖ, chÊt l−îng, gi¸ c¶ s¶n phÈm, dÞch doanh nghiÖp vµ m«i tr−êng kinh doanh trë vô, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ qu¶n lý... Thùc tÕ ®ã nªn phøc t¹p, nhµ qu¶n lý kh«ng ®ñ søc tù khiÕn c¸c doanh nghiÖp kh«ng cßn cã thÓ tiÕp m×nh ®¶m ®−¬ng c«ng viÖc nµy th× ph¶i giao tôc h« khÈu hiÖu ®æi míi mµ vÉn “¸n binh bÊt ®éng’’, hoÆc “giËt gÊu v¸ vai” hay “®¸nh bïn cho nh÷ng c¸ nh©n chuyªn nghiÖp thùc hiÖn sang ao”, duy tr× sù tån t¹i yÕu ít b»ng c¸ch víi vai trß trî gióp h÷u hiÖu. §ã chÝnh lµ c¸c nµy hay c¸ch kh¸c ®−îc n÷a. kiÓm to¸n viªn néi bé ®−îc chuyªn m«n ho¸ trong viÖc thÈm ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ mäi ho¹t Giê ®©y, nh÷ng doanh nghiÖp yÕu kÐm
ph¶i nhanh chãng gi¶i thÓ ®Ó nh−êng chç cho doanh nghiÖp cã chÝ h−íng vµ cã søc v−¬n lªn trong c¬ chÕ thÞ tr−êng thùc sù. §èi víi bé phËn c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng trô l¹i, c©u tr¶ lêi duy nhÊt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chÝnh doanh nghiÖp. §Ó lµm ®−îc ®iÒu ®ã, tr−íc hÕt c¸c doanh nh©n ph¶i cã tr×nh ®é, cã ®Çu ãc thËt sù, biÕt nh×n xa tr«ng réng, biÕt vµ cã kh¶ n¨ng sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý mét c¸ch h÷u hiÖu. Víi lý do ®ã, KTNB - chøc n¨ng ®Ó ®o l−êng vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, hiÖu lùc mäi ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp - nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc sö dông víi t− c¸ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý, mét ho¹t ®éng ®éc lËp víi hÖ thèng ph−¬ng ph¸p, kü thuËt nghiÖp vô riªng do c¸c kiÓm to¸n viªn néi bé ®¶m nhiÖm. Kh¼ng ®Þnh nµy kh«ng chØ lµ suy lý logic mµ cßn ®−îc cñng cè m¹nh mÏ bëi hai luËn ®iÓm sau: Thø nhÊt: §©y kh«ng ph¶i lµ sù ph¸t triÓn cña riªng ViÖt Nam mµ chØ lµ b−íc ®i tu©n theo con ®−êng ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ vµ hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý mµ thÕ giíi ®· tr¶i qua. Thø hai: ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ còng ph¶i héi nhËp vÒ c¸ch thøc qu¶n lý (c¸c chuÈn mùc, c¸c c«ng cô qu¶n lý...) mµ c¸c doanh nghiÖp khu vùc vµ quèc tÕ ®ang sö dông. Nh− thÕ, c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lÜnh vùc cña ViÖt Nam còng nh− trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i nãi riªng ®Òu kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt vµ ®ßi hái nµy. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Alvin A. Rens, James K. Loebbecke. KiÓm to¸n, NXB Thèng kª, 1995. [2]. Bé GTVT - GTVT ViÖt Nam b−íc vµo thÕ kû 21, 1999. [3]. §Æng V¨n Thanh, Lª ThÞ Hoμ. KiÓm to¸n néi bé, NXB Tµi chÝnh, 1998. [4]. Victor Z. Brink and Herbert Witt. KiÓm to¸n néi bé hiÖn ®¹i, NXB Tµi chÝnh, 2000♦