Báo cáo khoa học: "thành phần thiên địch (côn trùng ký sinh, côn trùng bắt mồi) của bọ trĩ"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập báo cáo nghiên cứu khoa học của trường đại học nông nghiệp 1 đề tài: thành phần thiên địch (côn trùng ký sinh, côn trùng bắt mồi) của bọ trĩ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "thành phần thiên địch (côn trùng ký sinh, côn trùng bắt mồi) của bọ trĩ"

T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 1, sè 3/2003 thµnh phÇn thiªn ®Þch (c«n trïng ký sinh, c«n trïng b¾t måi) cña bä trÜ Thrips palmi Karny h¹i ®Ëu rau Composition of natural enemies (parasitoids, predators) of Thrips palmi Karny attacking on Soybean Yorn Try1, Hµ Quang Hïng2 Summary Thrips palmi Karny are the most important pests on vegetable crops, it is a serious pests during hot season low rainfall. However, research about this insect pest was scarce. To solve control pest problem and reconize the indigenuos natural enemies of this pest, this research was carried out to survey indigenous natural enemies of Thrips palmi in Gia Lam Hanoi ( Institute for research fruit and vegetables).The study was found 14 scecies of indigenous natural enemies of Thrips palmi, belong to 4 orders (Hemiptera, Thysanoptera, Coleoptera and Hymenoptera). Among 14 species, 13 species are predator and only one species is parasitoid. The relationship of population dynamics between Thrips palmi and Orius sauteri are close relatively, but between Thrips palmi and Orthotylus sp. are stronger. Keywords: Natural enemies, predator, parasitoid, Thrips palmi Karny, vegetable. 1. §Æt vÊn ®Ò1 l−îng quÇn thÓ bä trÜ Thrips palmi Karny. §Ó Rau lµ c©y thùc phÈm kh«ng thÓ thiÕu ®−îc phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu phßng trõ sinh häc bä trÜ T. palmi Karny vµ nhËn biÕt trong b÷a ¨n hµng ngµy cña con ng−êi (NguyÔn V¨n Th¾ng & cs, 2000). §Ëu rau lµ c¸c loµi thiªn ®Þch cña chóng, bµi b¸o nµy c©y trång cã vai trß quan träng trong hÖ thèng chóng t«i ®Ò cËp ®Õn “Thµnh phÇn thiªn ®Þch lu©n canh lµm t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng (c«n trïng ký sinh, c«n trïng b¾t måi) cña bä trÜ Thrips palmi Karny h¹i ®Ëu rau vô xu©n d©n ®ång thêi cung cÊp c¸c lo¹i chÊt kho¸ng vµ vitamin cho con ng−êi. §Ëu rau th−êng bÞ 2003 t¹i Gia L©m Hµ Néi”. mét sè s©u g©y h¹i lµm gi¶m n¨ng suÊt vµ 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu phÈm chÊt nh−: s©u ®ôc qu¶, rÇy xanh, bä trÜ, 2.1. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp x¸c rÖp, s©u xanh, s©u keo da l¸ng, s©u cuèn ®Þnh c«n trïng ký sinh vµ c«n trïng b¾t l¸...Trong ®ã bä trÜ ®−îc coi lµ s©u h¹i chÝnh måi cña T.palmi. trong giai ®o¹n hiÖn nay (ViÖn BVTV, 2000). T¹i mçi ruéng ®iÒu tra, chóng t«i tiÕn hµnh §Ó phßng trõ chóng, ng−êi n«ng d©n míi chØ thu thËp ngÉu nhiªn tõ 10 ®Õn 80 l¸ cã trøng sö dông mét biÖn ph¸p duy nhÊt lµ biÖn ph¸p T. palmi vµ 10 ®Õn 50 l¸ cã s©u non hoÆc tiÒn ho¸ häc. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy mét nhéng T. palmi ®Æt vµo tõng tói nylon gi÷ c¸ch liªn tôc ®· dÉn ®Õn hiÖn t−îng bä trÜ mÉu, ®em vÒ phßng thÝ nghiÖm tiÕp tôc theo quen thuèc ®ång thêi tiªu diÖt hÇu hÕt c¸c loµi dâi ®Ó t×m c«n trïng ký sinh pha trøng, s©u thiªn ®Þch cña chóng dÉn tíi sù bïng ph¸t sè non hay tiÒn nhéng cña bä trÜ. Nh÷ng l¸ ®Ëu rau thu thËp trªn ruéng ®−îc ®Æt vµo hép gi÷ 1 Nghiªn cøu sinh Khoa N«ng häc Èm. Mçi l¸ cã nhiÒu trøng ®−îc c¾t ra thµnh 2 Bé m«n C«n trïng, Khoa N«ng häc
Thµnh phÇn thiªn ®Þch (c«n trïng ký sinh, c«n trïng b¾t måi)... nhiÒu miÕng l¸ råi ®Æt vµo trong tõng èng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o nghiÖm (10 x1,7cm), cã ®¸nh dÊu. C¾t miÕng luËn 3.1. Thµnh phÇn thiªn ®Þch (c«n trïng l¸ ®Ëu rau (1x1cm) cã 1 hoÆc 2 s©u non råi ®Æt b¾t måi, c«n trïng ký sinh) cña bä trÜ T. vµo hép petri. ë ®¸y hép cã giÊy thÊm n−íc ®Ó palmi t¹i Gia L©m-Hµ Néi gi÷ Èm. TiÕn hµnh theo dâi hµng ngµy. C«n trïng b¾t måi ®−îc gi÷ trong ®Üa petri Chóng t«i ®· thu thËp vµ x¸c ®Þnh ®−îc 14 (kh«ng cã l¸ ®Ëu tr¹ch vµ T. palmi) trong loµi thiªn ®Þch cña bä trÜ T. palmi h¹i ®Ëu rau kho¶ng Ýt nhÊt 24 giê, sau ®ã chóng ®−îc ®Æt t¹i vïng nghiªn cøu (b¶ng 1) vµo trong ®Üa petri kh¸c cã l¸ ®Ëu tr¹ch vµ s©u Thiªn ®Þch cña Bä trÜ T. palmi ®· ®−îc ph¸t non T. palmi. (nÕu lµ thiªn ®Þch cña bä trÜ T. hiÖn thuéc 4 bé c«n trïng (Hemiptera, palmi, khi th¶ vµo ®Üa nã sÏ b¾t måi ngay) vµ Thysanoptera, Coleoptera vµ Hymenoptera). tiÕn hµnh theo dâi hµng ngµy. Trong ®ã, bé c¸nh nöa Hemiptera cã hai hä, 2.2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra diÔn biÕn mËt ®é Anthocoridae vµ Miridae. Hä Anthocoridae cã T. palmi Karny vµ thiªn ®Þch cña chóng 4 loµi : Orius sauteri, Xylocoris sp., Lyctocoris §iÒu tra ®Þnh kú 7 ngµy mét lÇn trong vô beneficus vµ Amphiareus obscuriceps. Hä xu©n 2003 t¹i Gia L©m, Hµ néi. Trªn mçi Miridae cã hai loµi, Isometopus japonicus vµ ruéng ®Ëu rau cÇn ®iÒu tra, chän 3 ruéng, mçi Orthotylus sp. Bé c¸nh t¬ Thysanoptera cã 3 ruéng thu thËp ngÉu nhiªn 30 l¸ b¸nh tÎ vµ 30 hä: Phlaeothripidae, Aeolothripidae vµ chåi, theo ®−êng chÐo ruéng, sau ®ã cho tÊt c¶ Thripidae. Trong ®ã: hä Phlaeothripidae cã c¸c l¸ vµ chåi vµo tói nylon ®ùng mÉu. VÒ mét loµi lµ Haplothrips. sp, hä Aeolothripidae phßng thÝ nghiÖm ®æ mét Ýt cån 700 vµo tói cã 2 loµi lµ Franklinothrips vespiformis vµ nylon vµ ®Ó 10 phót cho bä trÜ chÕt råi ®Õm sè Aeolothrips sp., hä Thripidae cã mét loµi lµ l−îng s©u non vµ tr−ëng thµnh bä trÜ T. palmi Scolothrips sexmaculatus. Bé c¸nh cøng Karny còng nh− s©u non, tr−ëng thµnh cña bä Menochilus Coleoptera cã 3 loµi: xÝt b¾t måi nh− ph−¬ng ph¸p trªn theo tõng sexmaculatus, Micrapis discolor vµ Oenopia lÇn ®iÒu tra (Yoshimi &cs, 1993; 1999). sauzati ®Òu thuéc hä Coccinellidae. Ong ký B¶ng 1. Thµnh phÇn thiªn ®Þch (c«n trïng b¾t måi, c«n trïng ký sinh) cña bä trÜ T. palmi Karny h¹i ®Ëu rau vïng Gia L©m, Hµ Néi Tªn khoa häc Bé Hä Pha vËt chñ bÞ ks,bm Orius sauteri (Poppius) Hemiptera Anthocoridae s©u non, tr−ëng thµnh Xylocoris sp. Hemiptera Anthocoridae s©u non, tr−ëng thµnh Lyctocoris beneficus (Reuter) Hemiptera Anthocoridae s©u non Amphiareus obscuriceps Hiura Hemiptera Anthocoridae s©u non, nhéng Isometopus japonicus Hasegana Hemiptera Miridae s©u non, tr−ëng thµnh Orthotylus sp. Hemiptera Miridae s©u non Haplothrips. sp Thysanoptera Phlaeothripidae s©u non, nhéng Franklinothrips vespiformis (Crawford) Thysanoptera Aeolothripidae s©u non, tr−ëng thµnh Aeolothrips sp. Thysanoptera Aeolothripidae s©u non Scolothrips sexmaculatus (Pergrande) Thysanoptera Thripidae s©u non Menochilus sexmaculatus Fabricius Coleoptera Coccinellidae s©u non, nhéng, tr−ëng thµnh Micrapis discolor Fabricius Coleoptera Coccinellidae s©u non, tr−ëng thµnh Oenopia sauzati Mulsant Coleoptera Coccinellidae s©u non, tr−ëng thµnh Ceranisus sp. Hymenoptera Eulophidae s©u non tuæi1, tuæi2
Yorn Try, Hµ Quang Hïng B¶ng 2. KÝch th−íc c¬ thÓ cña bä xÝt b¾t måi Orius sauteri Poppius KÝch th−íc G§ ph¸t dôc ChØ tiªu Trung b×nh±Se Ng¾n nhÊt Dµi nhÊt 0,402±0,14 Dµi 0,250 0,470 Trøng 0,125±0,009 Réng 0,085 0,180 0,544±0,025 Dµi 0,400 0,685 S©u non T1 0,138±0,005 Réng 0,100 0,170 0,880±0,013 Dµi 0,823 0,960 S©u non T2 0,296±0,008 Réng 0,250 0,352 1,186±0,011 Dµi 1,121 1,230 S©u non T3 0,491±0,006 Réng 0,453 0,532 1,415±0,009 Dµi 1,371 1,472 S©u non T4 0,629±0,009 Réng 0,500 0,670 1,697±0,012 Dµi 1,600 1,763 S©u non T5 0,699±0,009 Réng 0,650 0,750 1,677±0,014 Dµi 1,500 1,730 TT ®ùc 0,745±0,021 Réng 0,600 0,861 1,948±0,028 Dµi 1,700 2,120 TT c¸i 0,850±0,017 Réng 0,751 0,950 sinh s©u non Ceranisus sp. thuéc hä mµu xanh l¸ c©y, m¾t kÐp cã mµu h¬i tÝm, Eulophidae bé c¸nh mµng Hymenoptera. mÇm c¸nh xuÊt hiÖn râ. S©u non tuæi 5 cã mµu 3.2. §Æc ®iÓm h×nh th¸i cña mét sè loµi xanh l¸ c©y, m¾t kÐp cã mµu tÝm (nh×n trªn thiªn ®Þch cña bä trÜ T. palmi kÝnh hiÓn vi), mÇm c¸nh xuÊt hiÖn vµ kÐo dµi ®Õn mét nöa l−ng bông. Bä xÝt b¾t måi Orius sauteri Poppius. Bä xÝt b¾t måi thuéc hä Anthocoridae, bé Bä trÜ b¾t måi Franklinothrips vespiformis c¸nh nöa Hemiptera. Tr−ëng thµnh rÊt dÔ nhËn (Crawford) biÕt bëi trªn c¸nh tr−íc cã v©n næi d¹ng ch÷ F. vespiformis thuéc hä Aeolothripidae. “M”. Ngùc cã mµu ®en, c¸nh tr−íc ë phÇn Tr−ëng thµnh cã chiÒu dµi kho¶ng 2mm cã mÇu cøng cã mµu ®en, phÇn mµng cã mµu tr¾ng. ®en, ®Çu cã mµu ®en tèi vµ cã eo thon, h×nh d¹ng nh− con kiÕn vµ ch©n cã v¹ch mµu tr¾ng, Bä xÝt b¾t måi Orthotylus sp. hä Miridae ®èt cuèi cña r©u ®Çu cã mÇu ®en vµ c¸c ®èt cßn Tr−ëng thµnh cã mµu xanh ®Õn xanh n©u, l¹i cã mµu n©u. C¸nh cã 2 v©n mµu tr¾ng (cã thÓ chiÒu dµi c¬ thÓ kho¶ng tõ 2-2,5mm réng nhËn biÕt mét c¸ch dÔ dµng). Ngùc cã mµu n©u kho¶ng 1,4mm. Trøng cã mµu tr¾ng, dµi 0,42 ®en, bông cã mµu ®en trõ ®èt cuèi cã mµu n©u mm, réng 0,21mm. S©u non tuæi mét lóc míi ®á, bông ph×nh to vµ cuèi bông cã mét chïm në cã mµu tr¾ng vµ dÇn dÇn chuyÓn thµnh mµu l«ng cøng mäc ë ®èt cuèi cña bông. S©u non cã xanh h¬i tr¾ng, ch−a xuÊt hiÖn mÇm c¸nh. S©u mµu vµng kem ®Õn mµu tr¾ng, chóng lµ b¾t måi non tuæi 2 cã mµu xanh nh¹t, khi s¾p lét x¸c ¨n thÞt trªn nhiÒu loµi c«n trïng mµ cã kÝch cã mµu xanh h¬i tr¾ng, ch−a xuÊt hiÖn mÇm th−íc c¬ thÓ nhá vµ mÒm. c¸nh. S©u non tuæi 3 cã mµu xanh, khi s¾p lét x¸c cã mµu tèi, vµ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn mÇm Bä trÜ b¾t måi Scolothrips sexmaculatus c¸nh nh−ng nh×n ch−a râ. S©u non tuæi 4 cã (Pergande)
Thµnh phÇn thiªn ®Þch (c«n trïng ký sinh, c«n trïng b¾t måi)... S. sexmaculatus cã thÓ nhËn biÕt bëi trªn ngµy cuèi th¸ng 2 cã vµi trËn m−a lµm gi¶m mËt ®é bä trÜ T. palmi xuèng ®Õn 1,70 con/l¸. c¸nh tr−íc cã 6 chÊm mµu n©u xÕp thµnh 2 Tõ ngµy 19/03/2003, mËt ®é bä trÜ T. palmi hµng, mçi hµng cã 3 chÊm ®en. Toµn bé c¬ thÓ cã mµu vµng nh¹t. M¶nh l−ng ngùc tr−íc b¾t ®Çu t¨ng mét c¸ch ®ét ngét 16,48 con/l¸ cã 12 l«ng cøng. C¸c l«ng ng¾n nhÊt cã chiÒu vµo ngµy 02/04/2003 (®Çu mïa hÌ), v× trong dµi b»ng hoÆc dµi h¬n mét nöa chiÒu dµi cña nh÷ng ngµy cuèi vô xu©n vµ ®Çu mïa hÌ nhiÖt ngùc tr−íc. C¸nh tr−íc cã mµu xanh nh¹t cã 2 ®é t¨ng cao vµ Èm ®é trong ruéng t¨ng lªn. Cho ®Õn ngµy 23/04/2003 mËt ®é bä trÜ T. v¹ch ngang hÑp mµu tèi v¾t chÐo nhau. Nh÷ng palmi, gi¶m tõ 14,27 xuèng 0,52 con/l¸, lµ do l«ng mµ ë trªn v©n c¸nh cã chiÒu dµi b»ng 2 lÇn chiÒu réng cña c¸nh. 23/04/2003 cã trËn m−a lín vµ sau ®ã cã m−a 3.3. DiÔn biÕn mËt ®é T. palmi vµ 2 loµi bä liªn tôc tõ cuèi th¸ng 04 ®ång thêi mËt ®é bä xÝt b¾t måi t¹i ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶ xÝt b¾t måi còng t¨ng cao. (Gia L©m, Hµ Néi ) Bä xÝt b¾t måi bä trÜ T. palmi ®−îc t×m thÊy víi mËt ®é kh¸ cao c¶ loµi Orius sauter vµ KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3 vµ h×nh Orthotylus sp. So víi bä trÜ T. palmi bä xÝt b¾t 1a, h×nh 1b måi xuÊt hiÖn muén h¬n. Bä trÜ T. palmi b¾t Theo b¶ng 3 cho thÊy: T¹i ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶, T. palmi b¾t ®Çu cã mÆt trªn ruéng ®Çu xuÊt hiÖn tõ 01/01/2003 (®Çu vô xu©n) ®Ëu tr¹ch tõ ®Çu th¸ng 1 (®Çu vô xu©n) víi mËt nh−ng cho ®Õn 22/01/2003 (cuèi th¸ng 1) míi xuÊt hiÖn bä xÝt b¾t måi Orthotylus sp víi mËt ®é 0,37 con/l¸ vµ sau ®ã mËt ®é b¾t ®Çu t¨ng ®é thÊp 0,02 con/l¸. Orius sauteri xuÊt hiÖn dÇn cho tíi ngµy 19/02/2003 (gi÷a vô xu©n) ®¹t ®Ønh cao mËt ®é víi 8,25 con/l¸. Do nh÷ng muén h¬n, vµo ®Çu th¸ng 2 víi mËt ®é 0,02 B¶ng 3. DiÔn biÕn mËt ®é T. palmi vµ bä xÝt b¾t måi t¹i ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶ vô xu©n 2003 NhiÖt ®é T.palmi Orius sauteri Orthotylus sp. Ngµy Èm (0C) ®iÒu tra (con/l¸) (con/l¸) (con/l¸) ®é(%) 5/2/03 3,30 0,02 0,03 16,8 55 12/2/03 0,45 0,00 0,03 19,7 92 19/02/03 8,25 0,02 0,05 23,3 86 26/2/03 3,82 0,02 0,03 23,9 84 5/3/03 5,35 0,03 0,03 29,8 43 12/3/03 1,70 0,03 0,05 20 93 19/03/03 5,68 0,05 0,03 17,3 89 26/03/03 3,35 0,07 0,03 23,5 80 2/4/03 16,48 0,08 0,07 28,7 76 9/4/03 14,73 0,10 0,08 22,9 96 16/04/03 14,27 0,08 0,12 24,2 82 23/04/03 0,52 0,12 0,15 27,2 80 30/04/03 0,27 0,10 0,17 26 65 7/5/03 0,27 0,13 0,18 32,7 70 14/05/03 0,73 0,12 0,15 29,9 78 21/05/03 1,10 0,10 0,13 29,8 77 28/05/03 1,30 0,08 0,10 28,8 78 4/6/03 0,75 0,10 0,08 27,5 77 11/6/03 0,92 0,08 0,10 28,6 76 3,83±2,03 0 , 0 6± 0 . 0 2 0 , 0 7± 0,02 23,3±2,4 78± 5 Trung b×nh
Yorn Try, Hµ Quang Hïng 4.50 4.5 4.00 4 3.50 y = 29.933x + 1.2647 3.5 R = 0.71 MËt ®é T. palmi (con/l¸) MËt ®é T. palmi (con/l¸) 3.00 3 2.50 2.5 2.00 2 y = 20.507x + 1.8566 1.5 1.50 R = 0.658407 1 1.00 0.5 0.50 0 0.00 0.00 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09 0.00 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10 0.12 MËt ®é Ortho.sp (con/l¸) Orius sauteri (con/l¸) H×nh1a. T−¬ng quan sè l−îng gi−a mËt ®é H×nh1b. T−¬ng quan sè l−îng gi−a mËt ®é bä xÝt b¾t måi Orthotylus sp. vµ bä trÜ T. palmi bä xÝt b¾t måi Orius sauteri.vµ bä trÜ T. palmi gi÷a T. palmi vµ Orthotylus sp. cã quan hÖ con/l¸ vµ sau ®ã mËt ®é cña c¶ hai loµi t¨ng dÇn cho ®Õn 07/05/2003 ®¹t cao nhÊt lµ 0,18 chÆt h¬n. con/l¸ Orthotylus sp. vµ 0,13 con/l¸ Orius Tµi liÖu tham kh¶o sauteri. NguyÔn V¨n Th¾ng, TrÇn Kh¾c Thi (2000). “Sæ tay Theo h×nh (1a) cho thÊy: Gi÷a mËt ®é T. ng−êi trång rau” - Nxb N«ng nghiÖp. palmi vµ bä xÝt b¾t måi Orius sauteri cã mèi ViÖn B¶o vÖ Thùc vËt (2000), “Ph−¬ng ph¸p nghiªn quan hÖ d−¬ng. T−¬ng quan gi÷a hai loµi bä trÜ cøu b¶o vÖ thùc vËt - tËp III - Ph−¬ng ph¸p T. palmi vµ bä xÝt b¾t måi Orius sauteri ®−îc ®iÒu tra, ®¸nh gi¸, s©u, bÖnh, cá d¹i, chuét h¹i c©y trång c¹n ” - Nxb N«ng nghiÖp. biÓu diÔn bêi R= 0,6585407, lµ quan hÖ chÆt. Yoshimi Hirose, Hiroshi Kajita, Masami Takagi, Qua h×nh 1b cho thÊy: Mèi quan hÖ gi÷a Shuji Okajima, Banpot, Napompeth (1993) mËt ®é bä trÜ T. palmi vµ bä xÝt b¾t måi “Natural Enemies of Thrips palmi and Their Orthotylus sp. cã t−¬ng quan R = 0,71, lµ Effectiveness in the Native Habitat, Thailand” quan hÖ chÆt h¬n. Biological control 3, 1-5 (1993). 4. KÕt luËn Yoshimi Hirose, Yoshitaka Nakashima, Masami Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña bä trÜ T. palmi Takagi, Kazuya Nagai, Katsuya Shima, Keiji Karny t¹i Gia L©m Hµ Néi cã 14 loµi. Trong Yasuda and Katsuyuki Kohno (1999) “Survey of indigenous natural enemies of the adventive ®ã 13 loµi lµ b¾t måi ¨n thÞt vµ chØ cã loµi duy pest Thrips palmi (Thysanoptera: Thripidae) nhÊt lµ c«n trïng ký sinh (Ceranisus sp.) on the Ryukyu Isands, Japan”. Appl. Entomol. T−¬ng quan mËt ®é gi−· bä xÝt T. palmi vµ Zool.34 (4): 489-496 (1999). bä xÝt b¾t måi Orius sauteri cã quan hÖ chÆt,