Báo cáo y học: "Nghiên cứu độc tính và tác dụng hạ huyết áp của cao lỏng HHA trên thực nghiệm "

Chia sẻ: Nguyễn Phương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thuốc có tác dụng hạ huyết áp (HHA) dạng cao lỏng đ-ợc bào chế từ 15 vị thuốc thảo mộc gồm: Thiên ma (Rhizoma Gastrodiae), Câu đằng (Ramulus Cum uncis Uncariae), Bạch th-ợc (Radix Paeoniae albae), Đ-ơng quy (Radix Angelica sinensis Olive Diels), Xuyên khung (Rhizoma Ligusticum Wallichii Frach), Đan sâm (Radix Salvia miltiorrhizae Bge), Ng-u tất (Radix Achyranthis bidentatae), Đại hoàng (Rhizoma Rheum tanguticum), Trạch tả (Rhizoma Alismatis), Chỉ xác (Fructus Citri aurantii), ích mẫu thảo (Herba Leonuri), củ Bình vôi (Radix Stephaniae rotunda), Đỗ trọng (Cortex Eucommiae), Tang ký sinh (Ramulus Loranthus parasiticus), Thạch quyết minh (Haliotidiversicolor Reeve)....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo y học: "Nghiên cứu độc tính và tác dụng hạ huyết áp của cao lỏng HHA trên thực nghiệm "

t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 Nghiên cứu độc tính và tác dụng hạ huyết áp của cao lỏng HHA trên thực nghiệm Bùi Thanh Hà*; Trần Quốc Bảo* TãM T¾T Thuèc cã t¸c dông h¹ huyÕt ¸p (HHA) d¹ng cao láng ®−îc bµo chÕ tõ 15 vÞ thuèc th¶o méc gåm: Thiªn ma (Rhizoma Gastrodiae), C©u ®»ng (Ramulus Cum uncis Uncariae), B¹ch th−îc (Radix Paeoniae albae), §−¬ng quy (Radix Angelica sinensis Olive Diels), Xuyªn khung (Rhizoma Ligusticum Wallichii Frach), §an s©m (Radix Salvia miltiorrhizae Bge), Ng−u tÊt (Radix Achyranthis bidentatae), §¹i hoµng (Rhizoma Rheum tanguticum), Tr¹ch t¶ (Rhizoma Alismatis), ChØ x¸c (Fructus Citri aurantii), Ých mÉu th¶o (Herba Leonuri), cñ B×nh v«i (Radix Stephaniae rotunda), §ç träng (Cortex Eucommiae), Tang ký sinh (Ramulus Loranthus parasiticus), Th¹ch quyÕt minh (Haliotidiversicolor Reeve). Cao láng HHA Ýt ®éc, cã t¸c dông h¹ huyÕt ¸p trªn ®éng vËt thùc nghiÖm do gi·n m¹ch ngo¹i vi vµ trung t©m. * Tõ kho¸: Y häc cæ truyÒn; Thuèc th¶o méc; BÖnh t¨ng huyÕt ¸p. Study of the toxicity and antihypertensive effects of herbal medicines on experiment Summary HHA drugs were prepared from 15 medicinal herbs east: Rhizoma Gastrodiae, Ramulus Cum uncis Uncariae, Radix Paeoniae albae, Radix Angelica sinensis, Rhizoma Ligusticum Wallichii Frach, Radix Salvia miltiorrhizae Bge, Radix Achyranthis bidentatae, Rhizoma Rheum tanguticum, Rhizoma Alismatis, fructus Citri aurantii, Herba Leonuri, Radix Stephaniae rotunda, Cortex Eucommiae, Ramulus Loranthus parasiticus, Haliotidiversicolor Reeve. HHA is less toxic drugs, can reduce blood pressure in experimental animals by the peripheral circuit and center. * Key words: Traditional medicine; Herbal medicine; Hypertension. sè > 50 tuæi cã THA. ë ViÖt Nam, theo ®iÒu §Æt vÊn ®Ò tra cña Gi¸o s− TrÇn §ç Trinh (1992) lµ T¨ng huyÕt ¸p (THA) lµ bÖnh th−êng gÆp 11,7%. §Õn n¨m 1999, theo kÕt qu¶ ®iÒu vµ hiÖn ®· trë thµnh vÊn ®Ò x· héi. ë c¸c tra cña Gi¸o s− Ph¹m Gia Kh¶i, tû lÖ THA ë n−íc ph¸t triÓn, bÖnh chiÕm kho¶ng 30% ë ng−êi tr−ëng thµnh vµ cã trªn mét nöa d©n Hµ Néi ®· lªn tíi 16,09%. * BÖnh viÖn 103 Ph¶n biÖn khoa häc: PGS. TS. NguyÔn V¨n Minh cao, ®Ó l¹i nh÷ng di chøng nÆng nÒ vµ ¶nh THA lµ bÖnh nguy hiÓm do tû lÖ tö vong 9
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 h−ëng ®Õn chÊt l−îng cuéc sèng cña bÖnh c¸c vÞ d−îc liÖu sau: Th¹ch quyÕt minh 20g, Thiªn ma 12g, C©u ®»ng 12g, B¹ch th−îc nh©n (BN), lµ g¸nh nÆng cho gia ®×nh vµ x· 15g, §−¬ng quy 15g, Xuyªn khung 10g, héi. §an s©m 20g, Ng−u tÊt 15g, §¹i hoµng 06g, Ngµy nay, ®· cã kh¸ nhiÒu thay ®æi trong Tr¹ch t¶ 12g, ChØ x¸c 12g, Ých mÉu th¶o quan niÖm vÒ THA. Ph−¬ng thøc ®iÒu trÞ 15g, Ng¶i t−îng 08g, §ç träng 12g vµ Tang còng nh− viÖc gi¸o dôc BN ®· t¸c ®éng ®Õn ký sinh 12g. tiªn l−îng cña THA. Thùc hiÖn ph−¬ng ch©m ®«ng t©y y kÕt hîp chóng t«i nghiªn - Thuèc ®−îc bµo chÕ d−íi d¹ng cao cøu cao láng ®iÒu trÞ bÖnh THA gäi t¾t lµ láng tû lÖ 1/1 t¹i Khoa Y häc Cæ truyÒn, BÖnh viÖn 103, Häc viÖn Qu©n y. “HHA” gåm 15 vÞ thuèc th¶o d−îc. §Ó cã c¬ së khoa häc ®¸nh gi¸ ®éc tÝnh vµ t¸c dông 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. cña cao láng HHA, nghiªn cøu nµy ®−îc * X¸c ®Þnh ®éc tÝnh: thùc hiÖn víi môc tiªu: §¸nh gi¸ ®éc tÝnh - X¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp (LD50): theo cÊp vµ b¸n tr−êng diÔn cña cao láng HHA ph−¬ng ph¸p cña Abraham vµ Turner (1972): vµ ¶nh h−ëng cña cao láng HHA lªn hÖ tim chia 60 chuét thÝ nghiÖm lµm 5 l«, mçi l« 12 m¹ch cña ®éng vËt thùc nghiÖm. con. Cho chuét uèng thuèc víi liÒu t¨ng dÇn tõ 15 - 75g/kg thÓ träng, møc t¨ng 15g trong ChÊt liÖu, §èi t−îng vµ ph−¬ng 72 giê. Quan s¸t t×nh tr¹ng ho¹t ®éng vµ sè ph¸p nghiªn cøu chuét thÝ nghiÖm bÞ chÕt ë tõng l« trong 72 1. §èi t−îng nghiªn cøu. giê kÓ tõ thêi ®iÓm sau uèng thuèc. - Chuét nh¾t tr¾ng: 60 con dßng Swiss, - X¸c ®Þnh ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn: chia träng l−îng 20 ± 2g/con. ®éng vËt thùc nghiÖm thµnh 2 l«: l« uèng - Thá tr−ëng thµnh: 24 con träng l−îng tõ thuèc vµ l« chøng. l« uèng thuèc víi liÒu 1,8 - 2,3 kg/con. 10g/kg thÓ träng. L« chøng uèng NaCl - Õch tr−ëng thµnh: 30 con cã träng 0,9%. X¸c ®Þnh ®éc tÝnh b¸n tr−êng diÔn l−îng 100 - 120g/con. dùa trªn sù thay ®æi c¸c chØ sè huyÕt häc, §éng vËt ®−îc nu«i trong ®iÒu kiÖn sinh ho¸ m¸u vµ träng l−îng thá tr−íc vµ phßng thÝ nghiÖm t¹i Bé m«n Sinh lý häc, Häc viÖn Qu©n y. sau 21 ngµy uèng thuèc. 10 2. ChÊt liÖu nghiªn cøu. - C«ng thøc bµo chÕ cao láng HHA gåm 10
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 * §¸nh gi¸ t¸c dông cña cao láng HHA KÕt qu¶ nghiªn cøu lªn hÖ tim m¹ch cña thá vµ Õch thùc Vµ BµN LUËN nghiÖm: 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh cÊp Chia ®éng vËt thùc nghiÖm thµnh 2 l«: l« (LD50) cña cao láng HHA. uèng thuèc vµ l« chøng. L« uèng thuèc víi B¶ng 1: KÕt qu¶ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ LD50 cña liÒu 10g/kg thÓ träng, l« chøng uèng NaCl cao láng HHA. 0,9%. L« tiÕp l−u b»ng dung dÞch thuèc LiÒu Sè chuét chÕt/sèng n L« 0,25%, l« chøng tiÕp l−u b»ng dung dÞch (g/kg) sau 72 giê ringer. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ gåm: 1 12 15 0/12 - Ghi ®iÖn tim (ECG) thá: ë c¸c thêi ®iÓm 2 12 30 0/12 tr−íc khi uèng thuèc vµ sau 21 ngµy uèng 3 12 45 0/12 thuèc b»ng m¸y ghi ®iÖn tim mét cÇn Nihon 4 12 60 0/12 Kohden víi tèc ®é giÊy ch¹y 50 mm/s. Ghi 5 12 75 0/12 ECG ë c¸c ®¹o tr×nh c¬ b¶n D1, D2, D3. Ch−a x¸c ®Þnh ®−îc liÒu chÕt 50 (LD50) §¸nh gi¸ sù thay ®æi cña ®iÖn tim thá sau cña cao láng HHA b»ng ®−êng uèng. T×nh thÝ nghiÖm. tr¹ng cña chuét thÝ nghiÖm hÇu nh− kh«ng - §o huyÕt ¸p thá theo ph−¬ng ph¸p ghi thay ®æi sau uèng thuèc 72 giê, chøng tá trùc tiÕp cña Ludwig. cao láng HHA rÊt Ýt ®éc. Theo dâi huyÕt ¸p thá liªn tôc trong 4 giê 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®éc tÝnh b¸n ë c¸c thêi ®iÓm: tr−íc uèng thuèc, sau uèng tr−êng diÔn cña cao láng HHA. thuèc 30, 60, 90, 120, 150 vµ 180 phót. B¶ng 2: Träng l−îng thá (kg) ë c¸c l« - TiÕp l−u trªn tai thá c« lËp theo ph−¬ng nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn (n = 6). ph¸p cña Kracop: Träng l−îng (kg) Theo dâi sè giät dÞch ch¶y ra tõ tÜnh p L« ®éng vËt Tr−íc uèng Sau uèng m¹ch tai thá trong 3 phót t¹i c¸c thêi ®iÓm: thuèc thuèc xuÊt ph¸t, sau 5, 15, 30, 60 vµ 90 phót. Uèng thuèc 1,95 ± 0,16 2,15 ± 0,14 < 0,05 - Thùc hiÖn tiÕp l−u trªn Õch theo ph−¬ng HHA ph¸p cña Trendlenbourg... ®Õm sè giät dÞch Uèng NaCl 1,95 ± 0,10 2,08 ± 0,17 > 0,05 ch¶y ra tõ tÜnh m¹ch trong thêi gian 3 phót ë 0,9% c¸c thêi ®iÓm: xuÊt ph¸t, sau 5 ,15, 30, 60 Träng l−îng cña thá ë 2 nhãm nghiªn vµ 90 phót. cøu t¨ng t−¬ng ®−¬ng nhau. T×nh tr¹ng ¨n Xö lý kÕt qu¶ theo ph−¬ng ph¸p thèng uèng, ®i l¹i cña thá diÔn ra b×nh th−êng, kª y häc trªn m¸y vi tÝnh b»ng ch−¬ng tr×nh chøng tá cao láng HHA kh«ng g©y ¶nh h−ëng tíi t¨ng träng cña thá thÝ nghiÖm. SPSS 13.0. 11
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 B¶ng 3: ChØ sè tÕ bµo m¸u cña thá ë c¸c l« thÝ nghiÖm b¸n tr−êng diÔn (n = 6). L« uèng NaCl 0,9% L« uèng HHA ChØ sè p nghiªn cøu Tr−íc (1) Sau (2) Tr−íc (3) Sau (4) Hång cÇu p1-3 > 0,05 4,43 ± 0,71 5,07 ± 0,44 4,65 ± 0,59 4,93 ± 0,43 (T/l) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 95,17 ± 10,53 108,83 ± 11,51 101,00 ± 8,81 104,67 ± 10,54 Hb (g/l) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 B¹ch cÇu 6,03 ± 2,07 8,17 ± 2,39 6,32 ± 2,06 7,48 ± 2,00 (G/l) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 22,68 ± 13,08 18,37 ± 4,91 17,33 ± 3,45 18,08 ± 3,91 N (%) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 62,67 ± 11,04 54,57 ± 9,48 67,00 ± 4,77 53,47 ± 7,71 L (%) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 14,65 ± 3,93 25,40 ± 4,52 15,67 ± 2,59 28,48 ± 4,18 M (%) p2-4 > 0,05 p1-3 > 0,05 TiÓu cÇu 325,00 ± 147,62 437,50 ± 204,78 403,83 ± 167,25 419,33 ± 160,93 (G/l) p2-4 > 0,05 B¶ng 4: Mét sè chØ sè ho¸ sinh m¸u cña thá ë c¸c l« nghiªn cøu b¸n tr−êng diÔn (n = 6). L« uèng thuèc L« chøng ChØ sè nghiªn cøu Tr−íc Sau Tr−íc Sau 6,22 ± 1,62 6,19 ± 1,69 6,02 ± 1,40 6,14 ± 1,76 Ure (mmol/l) p > 0,05 p > 0,05 89,76 ± 8,91 79,83 ± 17,56 82,12 ± 7,24 84,04 ± 11,12 Creatinin (µmol/l) p > 0,05 p > 0,05 77,12 ± 17,79 66,71 ± 16,82 68,54 ± 12,42 74,14 ± 15,36 AST (U/l) p > 0,05 p > 0,05 85,42 ± 34,09 73,10 ± 20,11 78,40 ± 26,04 82,16 ± 18,34 ALT (U/l) p > 0,05 p > 0,05 Sau 21 ngµy uèng cao láng HHA, sè l−îng hång cÇu, hemoglobin cña thá ë c¸c l« nghiªn cøu ®Òu t¨ng. C¸c chØ sè sinh ho¸ m¸u: hµm l−îng ure, creatinin, SGOT, SGPT cã xu h−íng gi¶m, nh−ng sù kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa so víi tr−íc uèng thuèc. C¸c chØ sè sinh ho¸ ®Òu trong giíi h¹n b×nh th−êng. Nh− vËy, cao láng HHA ch−a cã ¶nh h−ëng râ rÖt lªn chøc n¨ng gan, thËn cña thá thÝ nghiÖm, chøng tá thuèc HHA rÊt Ýt ®éc. 12
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 3. ¶nh h−ëng cña thuèc HHA lªn mét sè chØ sè tim m¹ch. * ¶nh h−ëng cña thuèc HHA lªn ®iÖn tim: Sau 21 ngµy uèng cao láng HHA, tÇn sè tim, thêi gian sãng P, kho¶ng PQ, phøc bé QRS vµ ®o¹n QT cña ®iÖn tim thá kh«ng cã sù kh¸c biÖt so víi tr−íc thö nghiÖm (p > 0,05). Cao láng HHA kh«ng g©y ¶nh h−ëng tíi ®iÖn tim thá. * ¶nh h−ëng cña thuèc lªn huyÕt ¸p thá thÝ nghiÖm: B¶ng 5: Sù biÕn ®æi cña huyÕt ¸p thá t¹i c¸c thêi ®iÓm sau khi uèng cao láng HHA (n = 6). NaCl 0,9% L« uèng L« uèng thuèc HHA Thêi ®iÓm p x¸c ®Þnh %gi¶m %gi¶m X ± SD (mmHg) X ± SD (mmHg) 116,67 ± 16,33 0,00 117,67 ± 18,99 0,00 > 0,05 XuÊt ph¸t ®iÓm 106,67 ± 14,02 8,57 113,67 ± 16,81 3,40 > 0,05 Sau 30 phót 103,67 ± 16,02 11,14 111,1 7 ± 18,22 5,53 < 0,05 Sau 60 phót 100,67 ± 14,29 15,00 107,00 ± 16,67 9,07 < 0,05 Sau 90 phót 99,17 ± 12,81 16,43 100,83 ± 20,59 14,31 < 0,05 Sau 120 phót 97,50 ± 11,72 17,78* 99,33 ± 18,46 15,59 0,05 19,00 ± 3,16 16,20 ± 4,32 Sau 5 phót > 0,05 19,10 ± 3,96 15,67 ± 5,50 Sau 15 phót < 0,05 20,20 ± 4,03 15,70 ± 4,95 Sau 30 phót < 0,001 21,40 ± 4,22 15,40 ± 4,32 Sau 60 phót < 0,001 22,10 ± 3,25 15,70 ± 4,42 Sau 90 phót < 0,001 18,10 ± 3,4 3 Sau röa 5 phót 17,50 ± 2,50 Sau röa 10 phót 17,50 ± 2,55 Sau röa 15 phót 13
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 ThÝ nghiÖm tiÕp l−u trªn tai thá c« lËp khái c¬ thÓ nh»m lµm mÊt sù ®iÒu hßa vËn m¹ch cña yÕu tè thÇn kinh vµ thÓ dÞch. L−îng dÞch ch¶y ra tõ tai thá t¨ng trong suèt thêi gian nghiªn cøu, chøng tá thuèc cã t¸c dông trùc tiÕp lµm gi·n c¬ tr¬n thµnh m¹ch. B¶ng 7: So s¸nh sè l−îng dÞch ch¶y qua hÖ m¹ch c¬ thÓ Õch (n =15). Nhãm thuèc Nhãm chøng Thêi ®iÓm p (Giät/phót) (Giät/phót) 21,20 ± 2,10 21,20 ± 2,10 > 0,05 XuÊt ph¸t 22,13 ± 4,37 18,07 ± 4,99 Sau 5 phót < 0,05 24,07 ± 5,27 18,43 ± 3,61 Sau 15 phót < 0,001 25,20 ± 5,62 17,47± 4,12 Sau 30 phót < 0,001 25,13 ± 4,70 17,20 ± 3,61 < 0,001 Sau 60 phót 24,73 ± 4,19 16,67 ± 3,34 Sau 90 phót < 0,001 20,13 ± 4,08 Sau röa 5 phót 20,53 ± 2,53 Sau röa 10 phót 20,47 ± 2,38 Sau röa 15 phót 14
t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2010 ThÝ nghiÖm tiÕp l−u trªn Õch lµ tiÕp l−u dÞch ch¶y qua ®¹i tuÇn hoµn cña Õch. ThÝ nghiÖm nµy nh»m ®¸nh gi¸ ph¶n øng cña hÖ thèng m¹ch m¸u ®èi víi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè thÓ dÞch kh¸c nhau. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy khi truyÒn thuèc, l−îng dÞch ch¶y ra tõ hÖ m¹ch cña Õch t¨ng râ rÖt so víi xuÊt ph¸t ®iÓm. Nh− vËy, t¸c dông h¹ huyÕt ¸p cña thuèc HHA chñ yÕu lµ t¸c ®éng trùc tiÕp lªn c¬ tr¬n thµnh m¹ch ngo¹i vi. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy: cao láng HHA cã t¸c dông lµm gi¶m huyÕt ¸p trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. T¸c dông nµy chñ yÕu do g©y gi·n c¬ tr¬n thµnh m¹ch ngo¹i vi vµ trung t©m. KÕt luËn - Cao láng HHA rÊt Ýt ®éc: thö ®éc cÊp tÝnh, kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc liÒu chÕt 50 (LD50) trªn chuét. Chuét thÝ nghiÖm ®Òu kháe m¹nh vµ t¨ng c©n. - Thö ®éc b¸n tr−êng diÔn: kh«ng nhËn thÊy sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ chØ sè sinh hãa, huyÕt häc cña thá gi÷a nhãm chøng vµ nhãm thö nghiÖm. 14 - Thuèc cã t¸c dông lµm gi¶m huyÕt ¸p trªn thá thö nghiÖm cÊp diÔn do t¸c dông gi·n m¹ch ngo¹i vi vµ trung t©m. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Vâ V¨n chi. Tõ ®iÓn c©y thuèc ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. Hµ Néi. 1999. 2. Ph¹m Tö D−¬ng. Nh÷ng hiÓu biÕt hiÖn nay vÒ bÖnh t¨ng huyÕt ¸p. T¹p chÝ Y häc Qu©n sù. 1993. 3. Ph¹m Tö D−¬ng. Thuèc tim m¹ch. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 2001, tr.339-397. 4. NguyÔn Phó Kh¸ng. L©m sµng tim m¹ch. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. 2000, tr.449-513. 5. §ç TÊt Lîi. Nh÷ng c©y thuèc vµ vÞ thuèc ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Y häc. Hµ Néi.1999. 15