282
BỆNH THẬN MẠN (N18)
1. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN ĐỘ: theo KDIGO 2012
1.1. Định nghĩa
Bệnh thận mạn được định nghĩa khi có những bất thường
về cấu trúc hoặc chức năng thận, kéo dài trên 3 tháng, ảnh
hưởng đến sức khỏe bệnh nhi.
Tiêu chuẩn bệnh thận mạn (hiện diện bất kỳ dấu hiệu nào
dưới đây trên 3 tháng).
Dấu hiệu tổn thương
thận (ít nhất là một)
Albumin niệu ≥ 30 mg/24 g, hoặc
Albumin/creatinin niệu ≥ 30 mg/g (≥ 3
mg/mmol)
Cặn lắng nước tiểu bất thường
Rối loạn điện giải hoặc bất thường khác
liên quan bệnh lý ống thận
Bất thường phát hiện trên mô học
Bất thường cấu trúc hình ảnh học
Tiền căn ghép thận
Giảm độ lọc cầu thận
Độ lọc cầu thận < 60 ml/ph/1,73 m2 (phân
độ G3a-G5)
1.2. Phân độ bệnh thận mạn
Phân độ bệnh thận mạn dựa trên nguyên nhân, độ lọc cầu
thận, và mức độ albumin niệu (chứng cứ 1B).
283
Phân độ theo độ lọc cầu thận:
Phân độ
Độ lọc cầu thận
(ml/ph/1,73 m2)
Ý nghĩa
G1
≥ 90
Bình thường
G2
60-89
Giảm nhẹ
G3a
45-59
Giảm nhẹ tới trung bình
G3b
30-44
Giảm trung bình tới nặng
G4
15-29
Giảm nặng
G5
< 15
Suy thận giai đoạn cuối
Phân độ theo mức độ tiểu đạm albumin niệu:
Phân
độ
Albumin
niệu 24 g
(mg/24 g)
Albumin/creatinin niệu
mg/mmol
mg/g
A1
< 30
< 3
< 30
A2
30-300
3-30
30-300
A3
> 300
> 30
> 300
284
1.3. Tiên lượng bệnh thận mạn
Tiên lượng bệnh thận
mạn theo GFR và
mức độ đạm niệu:
KDIGO 2012
Phân độ theo mức độ tiểu
albumin
A1
A2
A3
Bình thường
hoặc tăng
nhẹ
Tăng
trung bình
Tăng
nặng
< 30 mg/g
< 3
mg/mmol
30-300
mg/g
3-30
mg/mmol
> 300
mg/g
> 30
mg/mmol
Phân độ
theo độ
lọc cầu
thận
(ml/ph/1,73
m2)
G1
Bình
thường
≥ 90
G2
Giảm
nhẹ
60-89
G3a
Giảm
nhẹ tới
trung
bình
45-59
G3b
Giảm
trung
bình
tới
nặng
30-44
G4
Giảm
nặng
15-29
G5
Suy
thận
giai
đoạn
cuối
< 15
Hình 1. Tiên lượng bệnh thận mạn dựa trên GFR và mức độ tiểu
đạm. Hình lấy từ KDIGO 2012.
Màu xanh: nguy cơ thấp. Màu vàng: nguy cơ trung bình.
Màu cam: nguy cơ cao. Màu đỏ: nguy cơ rất cao.
285
2. CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP
Nguyên nhân thường gặp ở trẻ em: dị dạng đường tiết
niệu, bệnh cầu thận, nhiễm trùng tiểu tái phát nhiều lần…
3. CÁCH TIẾP CẬN
Hỏi bệnh, khám lâm sàng và xét nghiệm.
3.1. Hỏi bệnh
- Triệu chứng gợi ý bệnh thận mạn: chán ăn, buồn nôn,
ói, mệt mỏi, xanh xao, chậm tăng trưởng.
- Có tiền căn dị tật đường tiết niệu (thận đôi, trào ngược
bàng quang niệu quản…), bệnh lý cầu thận (hội chứng thận
hư, lupus…), nhiễm trùng tiểu tái phát nhiều lần…
3.2. Khám
Phù, thiếu máu, suy dinh dưỡng, cao huyết áp, suy tim,
còi xương.
3.3. Xét nghiệm
3.3.1. Tại phòng khám (lần đầu)
- Máu: Huyết đồ, urê, creatinin, đạm, albumin máu, ion
đồ, canxi-photpho, PTH, PAL, HCO3-.
- Nước tiểu: TPTNT.
- Siêu âm bụng: hệ thận niệu, lưu ý đo kích thước
2 thận.
3.3.2. Nhập viện (nội trú): xét nghiệm tìm nguyên nhân:
- Máu: ANA, anti-dsDNA, bộ 8 kháng thể Lupus đỏ,
C3, C4…
286
- Nước tiểu: cặn lắng, tinh thể, trụ, hình dạng hồng cầu
niệu, đạm niệu 24 g…
- CT scan thận niệu có dựng hình mạch máu thận.
- Xạ hình thận: DMSA, DTPA + test Lasix.
- Siêu âm mạch máu thận.
- Chụp bàng quang niệu đạo ngược dòng.
- Sinh thiết thận.
4. XỬ TRÍ
4.1. Chỉ định nhập cấp cứu
Khi có biến chứng co giật, khó thở (OAP), đau đầu, ói
nhiều (cao huyết áp), triệu chứng thần kinh định vị, tri giác
lơ mơ…
4.2. Chỉ định nhập viện
- Khám lần đầu: cần nhập viện để tìm nguyên nhân
bệnh thận mạn, xử trí và làm hồ sơ tái khám ngoại trú khi
xuất viện.
- Các lần khám sau: nhập viện khi
+ Lâm sàng hoặc xét nghiệm xấu hơn, không thể điều
chỉnh ngoài phòng khám và khi đã ổn định hoặc
không có vấn đề cấp cứu.
+ Chuẩn bị tiến hành điều trị thay thế thận mạn tính:
mổ đặt catheter TPPM bằng tay hay bằng máy, mổ
FAV để CTNT, đặt catheter TM cảnh hoặc TM đùi
để CTNT cấp cứu.
!