Bộ môn triết học cơ bản 7

Chia sẻ: Con Ruoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'bộ môn triết học cơ bản 7', khoa học xã hội, lịch sử đảng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bộ môn triết học cơ bản 7

tieâu bieåu ñoù laø moät quan heä saûn xuaát ñaõ truùy tieâu bieåu cho noù hình thaønh moät neàn kinh teá döïa treân löïc löôïng saûn xuaát hieän coù qua ñoù hình thaønh thöôïng taàng chính trò, phaùp lyù. * YÙ nghóa: Khaùi nieäm naøy cuûa Maùc ñaõ giuùp cho ngöôøi ta coù xaùc ñònh ñöôïc caùi chaát cuûa baát kyø xaõ hoäi cuï theå naøo. (xaõ hoäi vieät nam: laø xaõ hoäi quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi. Ñoù laø neàn kinh teá khoâng thuaàn nhaát, nhieàu hình thöùc söûa chöõa chuùng ta ñang xaây döïng neàn kinh teá noâng nghieäp ñoùng vai troø chuû ñaïo keå caû thöông taàng). - Khi ñöa ra khaùi nieäm naøy Maùc cho raèng lòch söû loaøi ngöôøi chính laø söï phaùt trieån cuûa hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, maø lòch söû phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi chính laø moät quaù trình phaùt trieån töï nhieän. a) YÙ 1: Maùc laø ñaây khoâng phaûi laø söï phaùt trieån giôùi töï nhieân söï phaùt trieån lòch söû nhaân loaïi (hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi) thoâng qua caùc hoaït ñoäng coù muïc ñích cuûa con ngöôøi). b) YÙ 2: Noùi leân tính phaùt trieån töï nhieân töùc laø khoâng thuoäc vaøo yù chí cuûa con ngöôøi (khoâng thuoäc hoaït ñoäng chuû quan cuûa con ngöôøi) noù chæ thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Þ Noù seõ tuaân theo caùc quy luaät khaùch quan goàm hai quy luaät cô baûn. Þ YÙ nghóa: Tö töôûng naøy chính laø cô sôû lyù luaän khoa hoïccho vieäc hoaïch ñònh ñöùng leân phaùt trieån cuûa caùc ñaûng coäng saûn caàm quyeàn ôû moät quoác gia cuï theå naøo ñoù. Maùc noùi raèng trong lòch söû phaùt trieån cuûa hình thaùi kinh teá, xaõ hoäi noù bao haøm hai khaû naêng phaùt trieån raát khaùch quan phaùt trieån tuaàn töï: laø moät xaõ hoäi ñi töø tuaàn töï qua nhieàu hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi ñeå tieán leân hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi, chuû nghóa xaõ hoäi. Phaùt trieån boû qua: töùc laø daân toäc ñoù coù theå boû qua moät vaøi hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi ñeå tieán leân thaúng hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi cao hôn haún. Theo Leânin cho raèng moät xaõ hoäi tö baûn kieåu cuõ coù theå boû qua giai ñoaïn phaùt trieån tö baûn chuû nghóa ñeå tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. (Ñoù laø khaùch quan khoâng phaûi laø haønh ñoäng tuøy tieän). - Tröôùc ñoåi môùi chuùng ta hieåu "boû qua" laø boû qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi (töùc laø xoùa boû kinh teá tö nhaân). - Sau khi baét ñaàu caûi caùch chuùng ta hieåu "boû qua" laø boû qua nhöõng caùi gì lòch söû cho pheùp NN tö baûn + quan heä saûn xuaát tö baûn vaø giöõ laïi nhöõng caùi gì tích cöïc maø lòch söû ñeå laïi (ñoù laø kinh teá tö nhaân). IV LYÙ LUAÄN VEÀ NHAØ NÖÔÙC * Nguoàn goác, cô sôû toân taïi cuûa nhaø nöôùc. Theo Maùc: Nhaø nöôùc laø moät hieän töôïng mang tính lòch söû chöù khoâng phaûi laø moät hieän töôïng vónh vieãn, noù xuaát phaùt töø moät ñieàu kieän naøo ñoù thì ñieàu kieän ñoù thì nhaø nöôùc d0où cuõng maát theo. Theo maùc ôû thôøi kyø coäng saûn nguyeâ thuûy chöa coù nhaø nöôùc maø chæ coù toå chöùc xaõ hoäi ñieàu haønh coù tính töï nguyeän, khoâng aùp ñaët. Vaø thaønh vieân laø nhöõng ngöôøi coù uy tín tröôùc coäng ñoàng vaø coù taøi naêng nhaát ñònh. Veà quyeàn löïc thì toå chöùc naøy khoâng coù quyeàn löïc. Coøn ôû nhöõng toå chöùc nhaø nöôùc khaùc ( nhaø nöôùc tö baûn, nhaø nöôùc phong kieán...) coù quyeàn löïc ñaëc bieät ñöùng treân xaõ hoäi.
Söï ra ñôøi nhaø nöôùc trong lòch söû xuaát phaùt töø nhu caàu taát yeáu khaùch quan "nhaèm duy trì traät töï xaõ hoäi", nhaèm giaûi quyeát nhöõng maâu thuaãn giai caáp khaùc nhau naèm giöõ cho söï xung ñoät ñoù naèm trong voøng traät töï ñeå khoâng ñeå choã tieâu dieät laãn nhau vaø tieâu dieät luoân xaõ hoäi. Töø khi cheá ñoä chieám höõu noâ leä ra ñôøi. Leânin vieát: nhaø nöôùc laø saûn phaåmvaø bieåu hieän cuûa nhöõng maâu thuaãn giai caáp khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc. Baát cöù ôû ñaâu, vaøo luùc naøo vaø chöøng naøo maø veà maët khaùch quan nhöõng moi tröôøng khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc thì nhaø nöôùc xuaát hieän. - Ñeán khi naøo khoâng coøn toàn taïi MT giai caáp ñoái khaùng thì nhaø nöôùc khoâng coøn cô sôû toàn taïi nöõa. (Nhaø nöôùc ñöôïc ví nhö "troïng taøi" ñeå phaân söû nhöõng maâu thuaãn giai caáp ñoái khaùnghuùnh trong t.teá, nhaø nöôùc luoân luoân phaân söû coù lôïi cho giai caáp thoáng trò). * Baûn chaát: Þ Theo Leânin laø coâng cuï cuûa giai caáp boùc loät nhaèm duy trì traät töï xaõ hoäi theo yù thöùc vaø yù chí cuûa keû thoáng trò boùc loät, trong quaù trình phaân xöû nhöõng tranh chaáp trong xaõ hoäi giöõa thoáng trò vaø bò trò (boùc loät vaø bò boùc loät) thì nhaø nöôùc thöôøng phaân xöû theo höôùng coù lôïi theo keû thoáng trò. Treân thöïc teá giai caáp bò trò trong lòch söû khoâng coù ñuû ñieàu kieän caàn thieát ñeå tham gia vaøo quaù trình xaây döïng nhaø nöôùc vaø caøng kgoâng theå coù ñieàu kieän xaây döïng nhaø nöôùc rieâng cuûa mình. - Quan ñieåm cô baûn cuûa ñaûng ta: phaûi laøm sao taïo ñieàu kieän ñeå cho quaàn chuùng nhaân daân lao ñoäng coù ñuû ñieàu kieän tham gia moät caùch ñaàu ñuû vaøo quaù trình xaây döïng nhaø nöôùc. * Quan ñieåm nhaø nöôùc: xaây döïng nhaø nöôùc ® taïo ñieàu kieän (kinh teá, chính trò, nhaän thöùc). * Nhaø nöôùc kieåu môùi: - Ba nhaø nöôùc kieåu cuõ (tö baûn, phong kieán, chuû noâ) do thieåu soá naém chính quyeàn ñaøn aùp ña soá. Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa laø nhaø nöôùc cuûa ña soá. Ñaây laø nhaø nöôùc cuûa cuûa toaøn theå nhöõng ngöôøi lao ñoäng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa giai caùp coâng nhaân döïa vaøo söï lieân minh cuûa coâng noâng (theo Leânin) noù ñaõ coù söï thay ñoåi veà chaát so vôùi nhaø nöôùc kieåu cuõ, ñaáy laø nhaø nöôùc khoâng coøn nguyeân nghóa, nhaø nöôùc 1/2 nhaø nöôùc (töùc laø moät phaàn hai baûn chaát laø coâng cuï baïo löïc cuûa giai caáp caàm quyeàn nhöng mang tính giai caáp coâng nhaân nhöng coøn nöûa kia laø nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa naøy noù laø nhaø nöôùc cuûa toaøn theå nhöõng ngöôøi lao ñoäng vaø ñaây cuõng khoâng coøn laø coâng cuï baïo löïc ñeå cho quaàn chuùng linh ñoäng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa giai caáp coâng nhaân maø tieân phong laø ñaûng coäng saûn ñeå caûi taïo vaø daàn daàn xaây döïng moät traät töï xaõ hoäi môùi toát hôn. (noù theå hieän söùc maïnh cuûa quaàn chuùng, lôïi ích cuûa quaàn chuùng laø nhaát chí cao nhaát) Þ Ngaøy nay trong nhaø nöôùc tö saûn ñaõ coù söï thay ñoåi ñoù laø nhaø nöôùc nhaân daân, phuùc lôïi chung. Vaán ñeà: * Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi vieät nam hieän nay. - Xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa do daân vaø vì daân trong thôøi kyø ñoåi môùi. + Nhaø nöôùc phaùp quyeàn: tröôùc heát ñaây laø moät hình thöùc nhaø nöôùc maø ôû trong ñoù taát yeáu phaùp luaät ñöôïc coi troïng duy trì traät töï xaõ hoäi, giaûi quyeát caùc tranh chaáp trong xaõ hoäi baèng phaùp luaät. Phaùp luaät laø yeáu toá toái thöôïng ® nhaø nöôùc phaùp quyeàn laø moät phöông thöùc thöïc hieän neàn daân chuû (nhöng taäp trung) laø söï thay ñoåi caùch thöùc cai trò cuûa giôùi caàm
quyeàn bieåu hieän ôû trong nhaø nöôùc phaùp quyeàn giôùi caàm quyeàn ñaõ bieát tính tôùi nhöõng quyeàn cô baûn nhaát cuûa nhöõng ngöôøi bò trò, vieäc toân troïng quyeàn ñoù laø moät trong nhöõng ñaûm baûo caàn thieát ñeå cho giai caáp caàm quyeàn coù theå caàm quyeân ñöôïc. - Nhaø nöôùc phaùp quyeàn laø moät hieän töôïng ra ñôøi gaén lieàn vôùi vai troø cuûa giai caáp tö saûnnoù sôï toång keát nhöõng baøi hoïc veà quan heä giöõa thoáng trò vaø bò trò cuûa giai caáp tö baûn. ® Caùc chöùc naêng cuûa nhaø nöôùc ñoïc saùch. - Vieäc xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta haûi xuaát phaùt töø nhu caàu khaùch quan ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc hieän nay. Quaù trình xaây döïng ta moät maët tieáp thu kinh nghieäm cuûa tö baûn nhöng khaùc veà baûn chaát so vôùi nhaø nöôùc phaùp quyeàn tö saûn (heä thoáng phaùp luaät cuûa nöôùc ta phaûi quaùn trieät baûo veä nhöõng lôïi ích caên baûn cuûa quaàn chuùng lao ñoäng) muoán vaäy vieäc xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn phaûi ñöôïc ñaët döôùi söï laõnh ñaïo cuûa ñaûng coäng saûn vieät nam. Ñeå traùnh tình traïng phaân xöû caùc tranh chaáp trong xaõ hoäi trong quaù trình phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa maø döïa vaøo yù chí chuû quan cuûa boä maùy quyeàn luïc nhaø nöôùc hay cuûa moät vaøi caùn boä nhaø nöôùc naøo ñoù. Chöông VI YÙ THÖÙC XAÕ HOÄI I KHAÙI NIEÄM YÙ thöùc xaõ hoäi laø khaùi nieäm duy vaät lòch söû noùi veå toaøn boä tinh thaàn xaõ hoäi cuûa moät coäng ñoàng trong moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh. - Phaân bieät yù thöùc xaõ hoäi khaùc yù thöùc caù nhaân. YÙ thöùc xaõ hoäi moät maët noù phaûi toàn taïi thoâng qua yù thöùc caù nhaân nhöng maët khaùc noù laïi hoaøn toaøn ñoäc laäp khoâng leä thuoäc vaøo yù thöùc caù nhaân thaäm chí noù coøn chi phoái yù thöùc caù nhaân. Keát caáu cuûa yù thöùc xaõ hoäi
® Coù caû phaàn trí thöùc (ngaàm ñaùnh giaù) coøn coù caû phaàn tình caûm ® Trong taân lyù xaõ hoäi noù cuõng coù caû phaàn tri thöùc nhöng phaàn taâm lyù tình caûm naëng hôn. Cho neân taâm lyù xaõ hoäi laø moät bieåu hieän cuï theå cuûa yù thöùc ñôøi thöôøng theå hieän ôû taâm traïng nguyeän voïng ôû thoùi quen taäp quaùn truyeàn thoáng cuûa moät coäng ñoàng trong moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh. - Caáp ñoä lyù luaän: yù thöùc naøy phaûn aùnh ñôøi soáng xaõ hoäi moät caùch heä thoáng vaø saâu saéc. Ví duï: lyù thuyeát – kinh teá – chính trò, lyù thuyeát Maùc-Leânin. - Heä tö töôûng laø bieåu hieän ñaëc bieät cuûa yù thöùc lyù luaän. Trong heä tö töôûng khoâng chæ coù tri thöùc maø coøn coù caû phaàn tình
caûm. Ví duï trong lyù thuyeát Maùc-Leâ nin coù caû phaàn tình caûm. Maùc noùi giai caáp tö baûn ñaõ boùc loät ñeán taän xöông cuûa giai caáp coâng nhaân. Nhöng trong lyù thuyeát cuûa Ñacwin thì khoâng phaûi tình caûm. II MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA YÙ THÖÙC XAÕ HOÄI VAØ TOÀN TAÏI XAÕ HOÄI, YÙ NGHÓA PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN CUÛA VIEÄC GIAÛI QUYEÁT ÑUÙNG ÑAÉN MOÁI QUAN HEÄ TREÂN. - Toàn taïi xaõ hoäi laø moät khaùi nieäm duy vaät lòch söû ñöôïc noùi veà toaøn boä ñieàu kieän saûn xuaát vaät chaát cuõng nhö ñieàu kieän sinh hoaït vaät chaát cuûa moät coäng ñoàng xaõ hoäi trong moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh. + Ñieàu kieän saûn xuaát vaät chaát: · Töï nhieân · Daân soá · Phöông thöùc saûn xuaát (nhaân toá) + Ñieàu kieän sinh hoaït vaät chaát + Caùc nhaø lyù luaän Maùc-Leânin cho raèng yù thöùc xaõ hoäi coù moät aûnh höôûng qua laïi laãn nhau. Söï ra ñôøi vaø bieán ñoåi cuûa yù thöùc xaõ hoäi noù chóu aûnh höôûng cuûa toàn taïi xaõ hoäi noù phaûn aùnh caùi toàn taïi xaõ hoäi cuûa noù, nhöng ñoàng thôøi caùi toàn taïi xaõ hoäi cuõng chòu söï taùc ñoäng cuûa yù thöùc xaõ hoäi. Tuy nhieân toàn taïi xaõ hoäi laø yeáu toá ñoùng vai troø quyeát ñònh xeùt ñeán cuøng. Chöông VII VAÁN ÑEÀ CON NGÖÔØI I CON NGÖÔØI LAØ GÌ? BAÛN CHAÁT CON NGÖÔØI NHÖ THEÁ NAØO? Caâu hoûi "con ngöôøi laø gì" laø moät trong nhöõng cô sôû ñeå chuùng ta xaùc ñònh moät caùch soáng ñuùng ñaén nhaát, suy cho cuøng ra taát caû nhöõng sai laàm cuûa moãi con ngöôøi trong xaõ hoäi laø do chuùng ta khoâng hieåu chuùng ta laø gì vaø nhöõng ngöôøi khaùc laø gì? Caâu hoûi con ngöôøi laø gì? YÙ nghóa cuoäc soáng? HP laø gì? - Socrato noùi "con ngöôøi haõy töï nhaän bieát mình" - M-Enghen cho raèng moãi con ngöôøi laø moät caù nhaân ñoäc laäp vaø coù moät theá giôùi rieâng , laø moät theå thoáng nhaát hoaøn chænh giöõa taát caû caùc phaåm chaát voán coù ôû con ngöôøi (phaåm chaát sinh hoïc, xaõ hoäi, taâm lyù). + Phaåm chaát sinh hoïc laø söï toàn taïi cuûa theå xaùc ôû nhöõng yeâu caàu vaø nhöõng haønh vi baûn naêng ñöôïc naåy sinh töø caùi theå
xaùc ñoù. Xaõ hoäi: ñöôïc bieåu hieän veà chính trò, ñaïo ñöùc, toân giaùo,... caùi phaåm chaát naøy ñoäng vaät khoâng coù. - Phaåm chaát taâm lyù: ñaây laø caùi theå hieän söï giao thoa giöõa phaåm chaát xaõ hoäi vaø phaåm chaát sinh hoïc ôû moãi con ngöôøi chuùng ta. Caùi ñoù noù theå hieän caùi chieàu saâu cuûa theá giôùi taâm hoàn cuûa chuùng ta. Phaûi noùi raèng trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi chòu ñoàng thôøi caû ba quy luaät (sinh hoïc, xaõ hoäi vaø taâm lyù). Nhieäm vuï cuûa caùc moân khoa hoïc nghieân cöùu veà con ngöôøi laø phaûi phaùt hieän ñöôïc nhöõng quy luaät taùc ñoäng ñeán con ngöôøi tuy nhieân Maùc cho raèng phaåm chaát quan troïng nhaát noù laø ñaëc tröng rieâng cuûa con ngöôøi, noù chi phoái taát caû caùc phaåm chaát coøn laïi vaø noù taïo neân phaåm chaát cuûa con ngöôøi chính laø phaåm chaát xaõ hoäi. Maùc noùi "trong tính hieän thöïc cuûa noù baûn chaát con ngöôøi laø söï toång hoøa caùc quan heä xaõ hoäi" 1- Thöù nhaát: Maùc khaúng ñònh baûn chaát thöïc cuûa con ngöôøi mang baûn chaát xaõ hoäi. 2- Thöù hai: caùi baûn chaát xaõ hoäi cuûa con ngöôøi laø saûn phaåm laø keát quaû cuûa söï taùc ñoäng giöõa con ngöôøi ñoù vôùi caùi xaõ hoäi, caùi coäng ñoàng cuûa mình thoâng qua nhöõng quan heä xaõ hoäi cuï theå maø ngöôøi ñoù thöïc hieän (ví duï: quan heä, chính trò, kinh teá, PL, toân giaùo, NT...) Þ Con ngöôøi taïo neân lòch söû cuûa chính mình hay soá phaän do chính mình taïo neân. Moät yeâu caàu chung laø moãi con ngöôøi trong cuoäc soáng vôùi suy nghó rieâng, quan nieäm rieâng, suy nghó haïnh phuùc rieâng chuùng ta caàn coù thaùi ñoä toân troïng cuoäc soáng rieâng, caùc quan nieäm rieâng cuûa ngöôøi khaùc. Ñoàng thôøi coù moät ñieàu khoâng theå queân ñöôïc laø chuùng ta phaûi giöõ gìn ñöôïc caùi baûn chaát xaõ hoäi vaø phaûi khoâng ngöøng naâng cao, phaùt trieån phaåm chaát xaõ hoäi. II CON NGÖÔØI, CAÙ NHAÂN VAØ COÄNG ÑOÀNG Khi baøn veà con ngöôøi hieän thöïc vôùi tö caùch caù nhaân vôùi cuoäc soáng rieâng cuûa mình Maùc cho raèng ñoù laø nhöõng con ngöôøi soáng trong coäng ñoàng vaø taát yeáu seõ naåy sinh moái quan heä taát yeáu giöõa caùc nhaân vôùi coäng ñoàng. - Thöïc chaát laø moái quan heä veà maët lôïi ích theå hieän ôû choå caùc caù nhaân coù lôïi ích rieâng vaø mong muoán thoûa maõn caùi lôïi ích rieâng cuûa mình vaø baûn thaân coäng ñoàng cuõng coù lôïi ích cuûa noù. Vì theá xöû lyù quan heä caù nhaân - xaõ hoäi laø phaûi toân troïng lôïi ích caû hai beân. 1- Nhöng nhöõng tröôøng hôïp cuï theå phaûi bieát hy sinh lôïi ích caù nhaân vì lôïi ích coäng ñoàng.
2- Xaõ hoäi caàn phaûi bieát quan taâm thoûa maõn caùc nhu caàu lôïi ích ngaøy caøng cao cuûa caùc caù nhaân, taïo ñieàu kieän ñeå moãi caù nhaân trong coäng ñoàng cuûa mình coù cuoäc soáng töï do thöïc söï. - Lyù töôûng cuûa chuû nghóa Maùc-Leânin khoâng phaûi chæ laø giaûi phoùng giai caáp coâng nhaân ra khoûi aùp böùc cuûa giai caáp tö baûn maø ñaây laø giaûi phoùng caû loaøi ngöôøi treân cô sôû tieâu dieät cheá ñoä tö höõu baèng cuoäc caùch maïng voâ saûn, giai caáp coâng nhaân vaø quaàn chuùng caùch maïng ñaõ xoùa boû cô sôû kinh teá cuûa tình traïng phaân hoùa giai caáp (tình traïng ngöôøi boùc loät ngöôøi trong xaõ hoäi) ñeå taïo neân moät xaõ hoäi moïi ngöôøi ñieàu bình ñaúng veà maët chính trò vaø daàn coù ñieàu kieän phaùt trieån toaøn dieän baûn thaân mình ñeå trôû thaønh nhöõng con ngöôøi thöïc söï töï do, söï töï do cuûa moãi ngöôøi laø ñieàu kieän cho söï töï do cuûa taát caû moïi ngöôøi. Ñaûng coäng saûn vieät nam döôùi söï laõnh ñaïo cuûa chuû tòch Hoà Chí Minh laø cuoäc caùch maïng giaûi phoùng daân toäc vaø ñöa daân toäc leân CNXH. Giöõa quan heä caù nhaân vaø xaõ hoäi coù moät moái quan heä ñaëc bieät giöõa quaàn chuùng nhaân daân - laõnh tuï noù xuaát hieän. Phaûi laøm roõ quan ñieåm quaàn chuùng moùi laø nhöõng ngöôøi quyeát ñònh lòch söû.