Bước đầu nghiên cứu đa dạng thực vật khu Bảo tồn thiên nhiên Thần sa - Phượng Hoàng, tỉnh Thái Nguyên

Ngô Xuân Hải và cs<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 62(13): 30 - 34<br /> <br /> BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU ĐA DẠNG THỰC VẬT KHU BẢO TỒN<br /> THIÊN NHIÊN THẦN SA - PHƯỢNG HOÀNG, TỈNH THÁI NGUYÊN<br /> Ngô Xuân Hải1*, Đặng Kim Vui2<br /> 1<br /> <br /> Chi cục kiểm lâm Thái Nguyên, 2Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bƣớc đầu nghiên cứu đa dạng thực vật khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phƣợng Hoàng, chúng<br /> tôi thu đƣợc kết quả nhƣ: Có 5 kiểu thảm thực vật rừng theo nhƣ phân loại thảm thực vật Việt Nam<br /> của Thái Văn Trừng. Thành phần thực vật lên tới 1.096 loài, 645 chi và 160 họ ở 5 ngành thực vật<br /> khác nhau. Các loài cây điển hình trong khu vực là: Nghiến (Excentrodendron tonkinense), Trai lý<br /> (Garcinia fagraeoides), Trai đại bao (Garcinia bracteata), Đẻn (Vitex trifolia), Thị đá (Diospyras)...<br /> Có 44 loài có tên trong sách đỏ Việt nam và có 22 loài có tên trong Nghị định số 32/2006/NĐ-CP.<br /> Tính đa dạng về công dụng của thực vật là giá trị to lớn của nguồn tài nguyên thực vật rừng ở đây,<br /> đặc biệt số loài cây làm thuốc là 574 loài, chiếm 52,8%; số loài cây cho gỗ là 319 loài, chiếm<br /> 29,3% tổng số các loài khu bảo tồn, còn lại có công dụng nhƣ: ăn đƣợc, làm cảnh. Số loài thực vật<br /> rừng trong khu hệ thực vật diễn biến theo chiều hƣớng giảm về số lƣợng và chất lƣợng, đặc biệt<br /> một số cá thể quy hiếm đang đứng trƣớc nguy cơ tuyệt chủng nhƣ: Nghiến, Song mật, Táu...Nhƣ<br /> vậy, khu bảo tồn có tính đa dạng thực vật cao, phong phú cần đƣợc quản lý và bảo tồn.<br /> Từ khóa: Bảo tồn thiên nhiên; Đa dạng thực vật; Tuyệt chủng; Sách đỏ.<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Khu bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Thần Sa Phƣợng Hoàng nằm trên địa bàn các xã Thần<br /> Sa, Phú Thƣợng và thị trấn Đình Cả thuộc<br /> huyện võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên đƣợc thành<br /> lập ngày 01 tháng 12 năm 1999 với diện tích<br /> là 11.280 ha theo Quyết định số 3841/QĐ-UB<br /> của Uỷ ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên.<br /> Khu vực này có hệ sinh thái rừng núi đá độc<br /> đáo, có tính đa dạng sinh học phong phú với<br /> nhiều nguồn gen động thực vật quý hiếm và<br /> nhiều hệ sinh thái chuẩn của vùng núi đá. Nơi<br /> đây còn lƣu giữ các di chỉ khảo cổ học cũng<br /> nhƣ các di tích lịch sử, danh lam có giá trị.<br /> Với tính đa dạng sinh học cao có thể khẳng<br /> định đây là một mẫu rừng đặc trƣng cho hệ<br /> sinh thái rừng trên núi đá vôi tỉnh Thái<br /> Nguyên.<br /> Hiện tại, những tác động tiêu cực của một số<br /> ngƣời dân địa phƣơng và các vùng lân cận đã<br /> và đang tàn phá khu rừng, những mối đe dọa<br /> không ngừng gia tăng làm cho nguy cơ mất đi<br /> một trong những hệ sinh thái rừng đặc thù.<br /> Trong khi đó, khả năng phục hồi rừng trên núi<br /> đá là rất khó khăn, nếu để mất rừng núi đá sẽ<br /> <br /> <br /> làm mất đi nguồn tài nguyên khó khôi phục<br /> và sẽ gây nên những hậu quả khó lƣờng.<br /> Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn<br /> đề tài: “Bƣớc đầu nghiên cứu đa dạng thực<br /> vật khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phƣơng<br /> Hoàng, tỉnh Thái Nguyên” làm cơ sở đề xuất<br /> những biện pháp bảo tồn tính đa dạng thực<br /> vật, giá trị nguồn gen của khu rừng, giá trị<br /> phòng hộ môi trƣờng, an ninh quốc phòng và<br /> các giá trị về kinh tế du lịch của khu bảo tồn<br /> Thần Sa - Phƣợng Hoàng là hết sức cần thiết.<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> - Đánh giá đƣợc hiện trạng đa dạng thực vật,<br /> những thông tin về sự đa dạng loài, mức độ<br /> đồng đều, mức độ phong phú của thực vật<br /> rừng, làm cơ sở cho việc theo dõi bảo tồn đa<br /> dạng sinh học theo không gian và thời gian,<br /> từ đó đề xuất giải pháp bảo tồn đa dạng thực<br /> vật của khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa Phƣợng Hoàng.<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> - Đánh giá về đa dạng hệ thực vật trong khu<br /> bảo tồn thiên nhiên<br /> <br /> Tel: 0982256604, Email: Ngohaikl@yahoo.com.vn<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 30<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Xuân Hải và cs<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu bảo tồn đa<br /> dạng thực vật của khu bảo tồn thiên nhiên<br /> Thần Sa - Phƣợng Hoàng.<br /> PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu tiến hành điều tra thực địa theo<br /> tuyến kết hợp với lập ô đo đếm điển hình;<br /> dùng các chỉ số đa dạng sinh học (chỉ số<br /> phong phú Margalef - d; chỉ số đồng đều<br /> Piejoue- J’; chỉ số ƣu thế Simpson - D; chỉ số<br /> đa dạng Shannon - H’) và chỉ số Caswell (V)<br /> làm các chỉ tiêu đo đếm cho từng tiểu khu<br /> nghiên cứu; dùng máy định vị toàn cầu (GPS)<br /> để xác định vị trí các ô điều tra, các quần xã<br /> đặc biệt có chỉ số đa dạng sinh học cao… Sử<br /> dụng phƣơng pháp chuyên gia kết hợp phỏng<br /> vấn ngƣời dân địa phƣơng để điều tra diễn<br /> biến khu hệ thực vật.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đa dạng thảm thực vật<br /> Theo quan điểm sinh thái phát sinh quần thể<br /> và hệ thống phân loại thảm thực vật Việt Nam<br /> của Tiến sỹ Thái Văn Trừng (1999), thảm<br /> thực vật trong khu bảo tồn thiên nhiên Thần<br /> Sa - Phƣơng Hoàng đƣợc thống kê nhƣ sau:<br /> - Kiểu rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm nhiệt<br /> đới sống ở vùng núi thấp (độ cao dƣới 700m<br /> so với mặt biển). Kiểu rừng này phân bố rộng<br /> khắp và chiếm phần lớn diện tích của khu bảo<br /> tồn (88,9%), gồm có các kiểu phụ sau:<br /> + Rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm nhiệt đới<br /> trên đất xƣơng xẩu núi đá vôi: Đây chính là<br /> kiểu rừng đặc trƣng và điển hình của khu vực<br /> nghiên cứu. Diện tích 15.530,5 ha; chiếm<br /> 82,3% tổng diện tích khu bảo tồn. Thành phần<br /> chính ở tầng cây gỗ là: Nghiến gân ba<br /> (Excentrodendron tonkinense), Trai lý<br /> (Garcinia fagraeoides), Trai đại bao (Garcinia<br /> bracteata), Đẻn (Vitex trifolia), Thị đá<br /> (Diospyras),...Các loài cây bụi có: Ngọc anh<br /> phổ thông (Tabernaemontana bovina), Quỳnh<br /> lãm (Gonocaryum labbianum)... Các loài cây<br /> chính ở tầng thảm tƣơi là: Quyết thực vật<br /> (Fern), Gai bắc bộ (Boehmeria tonkinensis<br /> gagnep.), Lãnh thuỷ hoa chúc (Pilea<br /> hookeriana wedd.), Han voi (Dendrocnide<br /> urentissima), Han kích thích (Dendrocnide<br /> stimulans)...<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 62(13): 30 - 34<br /> <br /> + Rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm nhiệt đới<br /> trên núi đất: Kiểu phụ này chiếm diện tích là<br /> 1.041,3 ha chiếm 5,5% diện tích khu bảo tồn.<br /> Các trạng thái rừng chủ yếu là rừng thứ sinh<br /> phục hồi sau nƣơng rẫy (IIA) và sau khai thác<br /> (IIB). Rừng nghèo (IIIA1) chiếm tỷ lệ nhỏ,<br /> rừng có cấu trúc một tầng cây gỗ, đó là tầng<br /> tán chính, mật độ cây 750 - 1200 cây/Ha.<br /> Thành phần thực vật chính là: Bồ đề (Styrax<br /> tonkinensis), Ba bét (Mallotus paniculatus),<br /> Chẹo (Engelhardtia roxburghiana), Xoan nhừ<br /> (Chocrospondias axillaris), Ràng ràng mít<br /> (Ormosia balansae)...<br /> + Kiểu phụ rừng nhân tác: Đây là diện tích<br /> rừng trồng, chiếm 1% diện tích khu bảo tồn.<br /> Do đƣợc gây trồng nên thành phần thực vật<br /> đơn giản, chỉ có một số loài nhƣ: Bạch đàn,<br /> Keo lá tràm, Keo lai...Cần tách ra để quy<br /> hoạch rừng sản xuất.<br /> - Kiểu rừng thƣa cây lá rộng nhiệt đới có kiểu<br /> phụ là rừng thƣa cây lá rộng nhiệt đới trên đất<br /> xƣơng xẩu núi đá vôi. Kiểu rừng này chiếm tỷ<br /> lệ nhỏ: 1,6% diện tích khu bảo tồn, phân bố<br /> chủ yếu ở sƣờn hoặc đỉnh núi đá có độ dốc<br /> lớn, độ cao dƣới 700m, nền địa chất gần nhƣ<br /> toàn bộ là đá. Thành phần thực vật tƣơng tự<br /> nhƣ ở kiểu phụ rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm<br /> nhiệt đới trên đất xƣơng xẩu núi đá vôi, với<br /> các loài cây chính là Nghiến gân ba<br /> (Excentrodendron tonkinense), Trai lý<br /> (Garcinia fagraeoides), Trai đại bao (Garcinia<br /> bracteata)...<br /> - Kiểu trảng cỏ cây bụi nhiệt đới có diện tích<br /> là 1.025,3 ha chiếm 5,4% diện tích khu bảo<br /> tồn, bao gồm hai kiểu phụ là: trảng cây bụi<br /> nhiệt đới trên đất xƣơng xẩu núi đá vôi và<br /> trảng cỏ cây bụi nhiệt đới trên núi đất.<br /> + Kiểu phụ trảng cỏ cây bụi nhiệt đới trên núi<br /> đất: Kiểu phụ này phân bố chủ yếu ở các<br /> thung lũng giữa các dãy núi đá nối tiếp nhau.<br /> Có một số ít hình thành sau nƣơng rẫy từ<br /> ngang sƣờn lên đỉnh dông, phân bố thành<br /> từng đám hoặc dải hẹp. Thực vật là các loài<br /> cây bụi sống hỗn giao với cỏ cao. Cây bụi<br /> chính có: Bớp bớp (Eupatorium odoratum),<br /> Thẩu tấu phổ thông (Aporosa dioica), Ngân<br /> điệp khai liệt (Mussaenda dehiscens), Vông<br /> vang (Abelmoschus moschatus)... Các loài cỏ<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 31<br /> <br /> Ngô Xuân Hải và cs<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> cao có Đót (Thysanolaena maxima), Lau<br /> (Saccharum arundinaceum)...<br /> + Kiểu phụ trảng cây bụi nhiệt đới trên đất<br /> xƣơng xẩu núi đá vôi: Kiểu phụ này tồn tại rải<br /> rác trên các dãy núi đá trong khu vực và<br /> chiếm diện tích nhỏ. Do sống trên đất xƣơng<br /> xẩu núi đá vôi nên khả năng cây gỗ tái sinh và<br /> phát triển thành rừng ở những diện tích này là<br /> rất thấp. Một số loài chính nhƣ: Trác trác ngũ<br /> giác (Ardisia quinguegona), Quỳnh lãm<br /> (Gonocaryum labbianum)...<br /> - Kiểu rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm á nhiệt<br /> đới núi thấp: Kiểu rừng này có kiểu phụ là<br /> rừng kín thƣờng xanh mƣa ẩm á nhiệt đới trên<br /> đất xƣơng xẩu núi đá vôi, diện tích có 595,4<br /> ha chiếm 3,4% diện tích khu bảo tồn. Nhiều<br /> loài có mặt ở đai rừng nhiệt đới (độ cao dƣới<br /> 700m) đã không còn xuất hiện, thay vào đó là<br /> sự gia tăng của các loài thực vật á nhiệt đới<br /> nhƣ Re (Cinnamomum albiflorum), Dẻ<br /> (Fagaceae), Chè (Camellia sinensis (L)<br /> O.Ktze)....<br /> Đa dạng loài thực vật<br /> Sơ bộ điều tra trên tuyến điển hình đã phát<br /> hiện, giám định và phân loại theo hệ thống<br /> phân loại của Mabberley (1997) đã lập đƣợc<br /> danh lục cho các ngành thực vật nhƣ sau:<br /> Bảng 1. Thành phần thực vật trong KBTTN Thần<br /> Sa - Phƣợng Hoàng<br /> Số<br /> họ<br /> <br /> Số<br /> chi<br /> <br /> Số<br /> loài<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 160<br /> <br /> 645<br /> <br /> 1.096<br /> <br /> Ngành Thạch Tùng<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9<br /> <br /> Ngành Mộc Tặc<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> Ngành Thuỷ Long Cốt<br /> <br /> 15<br /> <br /> 31<br /> <br /> 65<br /> <br /> Ngành Hạt trần<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> Ngành Hạt kín<br /> <br /> 140<br /> <br /> 607<br /> <br /> 1.008<br /> <br /> Lớp hai lá mầm<br /> <br /> 121<br /> <br /> 511<br /> <br /> 854<br /> <br /> Lớp một lá mầm<br /> <br /> 19<br /> <br /> 96<br /> <br /> 164<br /> <br /> Ngành<br /> <br /> Theo số liệu thống kê chƣa đầy đủ đƣợc tổng<br /> hợp ở Bảng 01, thành phần thực vật ở khu bảo<br /> tồn lên tới 1.096 loài, 645 chi, 160 họ ở 5<br /> ngành thực vật khác nhau. Các loài cây điển<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 32<br /> <br /> 62(13): 30 - 34<br /> <br /> hình trong khu vực là: Nghiến gân ba, Trai lý,<br /> Trai đại bao,...<br /> Trong tổng số 160 họ thực vật thống kê đƣợc<br /> có các đặc điểm chính sau:<br /> - Ngành có 1 họ: ngành Mộc tặc; Ngành có 2<br /> họ: Ngành Thạch tùng và ngành Hạt trần.<br /> - Ngành có nhiều họ nhất: 140 họ, đó là<br /> ngành Hạt kín; Trung bình mỗi họ có 7 loài.<br /> Đặc biệt, số họ có 1 loài lên tới 33 họ.<br /> Khu hệ thực vật có 10 họ có số loài nhiều<br /> nhất chiếm tỷ lệ < 50% tổng số loài đƣợc<br /> đánh giá là đa dạng về họ, còn trên 50% là<br /> không đa dạng về họ. Sử dụng cách đánh giá<br /> này, ta chọn ra 10 họ thực vật có số loài lớn<br /> nhất ở khu bảo tồn, kết quả tính đƣợc nhƣ ở<br /> Bảng 2.<br /> Bảng 2. Mƣời họ thực vật có số loài lớn nhất ở<br /> KBTTN Thần Sa - Phƣợng Hoàng<br /> TT<br /> <br /> Họ thực vật<br /> <br /> Loài<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 10<br /> <br /> 390<br /> <br /> 1<br /> <br /> Họ Nhũ Kích (Euphorbiaceae)<br /> <br /> 63<br /> <br /> 2<br /> <br /> Họ Cúc (Compositae)<br /> <br /> 61<br /> <br /> 3<br /> <br /> Họ Đậu (Fabaceae)*<br /> <br /> 54<br /> <br /> 4<br /> <br /> Họ Cỏ (Graminceae)<br /> <br /> 43<br /> <br /> 5<br /> <br /> Họ Sa thảo (Cyperaceae)<br /> <br /> 42<br /> <br /> 6<br /> <br /> Họ xuyến thảo (Rubiaceae)<br /> <br /> 40<br /> <br /> 7<br /> <br /> Họ Lan (Orchidaceae)<br /> <br /> 25<br /> <br /> 8<br /> <br /> Họ Na (Annonaceae)<br /> <br /> 23<br /> <br /> 9<br /> <br /> Họ Trúc đào (Apocynaceae)<br /> <br /> 20<br /> <br /> 10<br /> <br /> Họ Dâu (Moraceae)<br /> <br /> 19<br /> <br /> Qua Bảng 02 cho thấy: Tổng số loài của 10<br /> họ thực vật lớn nhất trong khu bảo tồn có 390<br /> loài, chiếm tỷ lệ 35,8% tổng số loài của khu<br /> bảo tồn (thấp hơn 50%). Nhƣ vậy, 10 họ này<br /> chƣa phải là đại diện cho các họ trong khu bảo<br /> tồn, điều đó khẳng định tính đa dạng về họ<br /> thực vật của hệ sinh thái rừng ở khu bảo tồn.<br /> Các loài thực vật quí hiếm<br /> Qua điều tra đƣợc ở KBTTN Thần Sa Phƣợng Hoàng, kết quả là:<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Ngô Xuân Hải và cs<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Số loài có tên trong sách đỏ Việt nam (2007)<br /> là 44 loài. Trong đó, mức độ nguy hại đe dọa<br /> sự diệt vong của các loài thực vật ở các cấp<br /> bậc nhƣ sau:<br /> + Cấp EW (Extinct in the wild) - Tuyệt chủng<br /> ngoài thiên nhiên: 1 loài là loài Lan hài Việt<br /> Nam (Paphiopedilum Vietnamense Gruss et<br /> Perner).<br /> + Cấp CR (Critically Endangered) - Đang trong<br /> tình trạng rất nguy cấp: 1 loài là loài Re hƣơng<br /> (Cinamomum parthenoxiflon (Jack) Meisn).<br /> + Cấp EN (Dangered) - Đang trong tình trạng<br /> nguy cấp: 11 loài gồm: Ngũ gia, Xích dƣơng<br /> diệp ô-béc-bác, Khoả dƣơng hoa thƣa, Thự dự<br /> xoa nhuỵ, Nghiến gân ba, Sến mật (Madhuca<br /> pasquieri), Thanh thiên quỳ (Nervilia<br /> aragoana Gaudich), Lan hài Trần Ngô Liên<br /> (Paphiopedilum tran ngo lien), Táu nƣớc.<br /> + Cấp VU (Vulnerable) - Cấp sẽ nguy cấp: 31<br /> loài gồm: Dƣơng đồng đại diệp, Gội nếp<br /> (Aglaia gigantea), Khôi (Ardisia silvestris<br /> Pit), Song mật, Trám đen (Cinarium<br /> tramdenum), Lát hoa (Chukrasia tabularis),<br /> Vù hƣơng (Cinnamomum balansae), Đảng<br /> sâm (Codonopsis javanica), Chò nâu<br /> (Dipterocarpus retusus)...<br /> - Số loài có tên trong Nghị định số<br /> 32/2006/NĐ - CP là 22 loài. Trong đó:<br /> + Có 4 loài thuộc nhóm IA (nhóm các loài<br /> thực vật nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì<br /> mục đích thƣơng mại) bao gồm: Lan khai<br /> thần phi châm hình, Lan hài héc-man, Lan hài<br /> trần ngô liên, Lan hài Việt Nam.<br /> + Có 18 loài thuộc nhóm IIA (nhóm các loài<br /> thực vật hạn chế khai thác, sử dụng vì mục<br /> đích thƣơng mại) bao gồm: Tế tân nhẵn, Tế<br /> tân pê-tơ-lô, Vù hƣơng, Re hƣơng, Đảng sâm,<br /> Tuế gai ít, Lim (Erythrophleum fordii),<br /> Nghiến gân ba, Hoàng đằng (Fibraurea<br /> recisa), Trai lý (Garcinia fagraeoides), Đinh<br /> mật (Spathodeopsis collignonii), Thanh thiên<br /> quỳ, Thiên kim đằng, Bình vôi (Stephania<br /> rotunda).<br /> Đa dạng về công dụng<br /> Kết quả điều tra cho thấy, thực vật trong khu<br /> bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phƣợng Hoàng<br /> có rất nhiều công dụng đối với đời sống của<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 62(13): 30 - 34<br /> <br /> con ngƣời. Tổng hợp theo 4 công dụng chính<br /> cho các loài ở các ngành đƣợc thể hiện ở<br /> Bảng 03 nhƣ sau.<br /> Bảng 3. Công dụng của thực vật ở KBTTN Thần<br /> Sa - Phƣợng Hoàng<br /> Số loài phân theo công dụng chính<br /> Ngành<br /> <br /> Lấy<br /> gỗ<br /> (Loài)<br /> <br /> Làm<br /> thuốc<br /> (Loài)<br /> <br /> Ăn<br /> được<br /> (Loài)<br /> <br /> Làm<br /> cảnh<br /> (Loài)<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 319<br /> <br /> 574<br /> <br /> 162<br /> <br /> 84<br /> <br /> 1.Ngành<br /> Thạch Tùng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2.<br /> Thuỷ<br /> Cốt<br /> <br /> 8<br /> <br /> Ngành<br /> Long<br /> <br /> 3. Ngành hạt<br /> trần<br /> <br /> 2<br /> 4<br /> <br /> 6<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4. Ngành hạt<br /> kín<br /> <br /> 319<br /> <br /> 565<br /> <br /> 156<br /> <br /> 76<br /> <br /> - Lớp hai lá<br /> mầm<br /> <br /> 311<br /> <br /> 510<br /> <br /> 144<br /> <br /> 55<br /> <br /> - Lớp một lá<br /> mầm<br /> <br /> 8<br /> <br /> 55<br /> <br /> 12<br /> <br /> 21<br /> <br /> Kết quả tổng hợp trên đây đã khẳng định tính<br /> đa dạng về công dụng của thực vật trong khu<br /> bảo tồn, là giá trị to lớn của nguồn tài nguyên<br /> thực vật rừng ở đây.<br /> Diễn biến khu hệ thực vật rừng<br /> Theo kết quả điều tra của các chuyên gia thực<br /> vật rừng ở các thời điểm khác nhau, kết hợp<br /> phỏng vấn ngƣời dân địa phƣơng, một số loài<br /> thực vật rừng quý hiếm trong khu vực đang bị<br /> suy giảm về số lƣợng cá thể nghiêm trọng và<br /> đang đứng trƣớc nguy cơ bị tiêu diệt. Đó là<br /> các loài Nghiến gân ba, Song mật, Táu mật...<br /> Đặc biệt loài Lan hài Việt Nam coi nhƣ đã bị<br /> tuyệt chủng ngoài thiên nhiên. Qua đó thấy<br /> rằng, do có giá trị sử dụng cao nên rất nhiều<br /> loài thực vật trong khu bảo tồn đã bị khai thác<br /> mạnh dẫn đến nguy cơ bị tuyệt chủng. Tài<br /> nguyên thực vật rừng trong khu bảo tồn vì thế<br /> ngày càng nghèo cả về số lƣợng và chất<br /> lƣợng.<br /> KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> Kết luận<br /> Sau một thời gian nghiên cứu, đề tài hoàn<br /> thành chúng tôi rút ra một số kết luận sau:<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 33<br /> <br /> Ngô Xuân Hải và cs<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Khu BTTN thần Sa - Phƣợng Hoàng có 5<br /> kiểu thàm thực vật rừng và các kiểu phụ bổ<br /> sung làm rõ hơn kiểu rừng.<br /> - Thành phần thực vật lên tới 1.096 loài, 645<br /> chi và 160 họ ở 5 ngành thực vật khác nhau.<br /> - Có 44 loài có tên trong sách đỏ Việt nam, có<br /> 22 loài có tên trong Nghị định số<br /> 32/2006/NĐ-CP.<br /> - Tính đa dạng về công dụng của thực vật là<br /> giá trị to lớn của nguồn tài nguyên thực vật<br /> rừng ở đây, đặc biệt số loài cây làm thuốc là<br /> 574 loài, chiếm 52,8%; số loài cây cho gỗ là<br /> 319 loài, chiếm 29,3% tổng số các loài khu<br /> bảo tồn, còn lại có công dụng nhƣ: ăn đƣợc,<br /> làm cảnh.<br /> - Số loài thực vật rừng trong khu hệ thực vật<br /> diễn biến theo chiều hƣớng giảm về số lƣợng<br /> và chất lƣợng, đặc biệt một số cá thể quy<br /> hiếm đang đứng trƣớc nguy cơ tuyệt chủng<br /> nhƣ: Nghiến, song mật, táu...<br /> Kiến nghị một số giải pháp<br /> - Xây dựng các ô định vị để theo dõi đa<br /> dạng thực vật theo không gian và định kỳ từ<br /> 3-5 năm.<br /> <br /> 62(13): 30 - 34<br /> <br /> - Kiểm tra đa dạng thực vật thông qua các chỉ<br /> số đa dạng; nghiên cứu và nhân giống các loài<br /> cây có trong danh sách đỏ của Việt Nam nhƣ<br /> Re hƣơng, Nghiến gân ba, Sến mật...và chú ý<br /> phát triển những tiểu khu đã có loài này.<br /> - Ở khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phƣợng<br /> Hoàng cần tập trung biện pháp bảo tồn nội vi,<br /> cạnh đó cần xây dựng Vƣờn sƣu tập thực vật<br /> rừng núi đá vôi có tầm cỡ để tuyên truyền,<br /> giáo dục về bảo tồn…<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Chi cục Kiểm lâm Thái Nguyên (2008), Báo<br /> cáo Dự án xác lập KBTTN Thần Sa - Phƣợng<br /> Hoàng.<br /> [2]. Phan Kế Lộc (1998), Tính đa dạng của hệ thực<br /> vật Việt Nam, kết quả kiểm kê thành phần loài, Tạp<br /> chí Di truyền học và ứng dụng, (2), tr 10 -15.<br /> [3]. Nguyễn Nghĩa Thìn (1997), Cẩm nang nghiên<br /> cứu đã dạng sinh vật, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội<br /> [4]. Thái Văn Trừng (1999), Các hệ sinh thái rừng<br /> nhiệt đới ở Việt Nam, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà<br /> Nội.<br /> [5]. Sách đỏ Việt Nam (2007), Phần 2 - Thực vật,<br /> Nxb Khoa học tự nhiên và công nghệ, Hà Nội.<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> INITIAL RESEARCH ON BIO-DIVERSITY IN NATURAL CONSERVATION<br /> ZONE- THAN SA, PHUONG HOANG, THAI NGUYEN.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Ngo Xuan Hai1 , Dang Kim Vui2<br /> Department of Forest Protection Thai Nguyen,<br /> <br /> College of Agriculture and Forestry – Thai Nguyen University<br /> <br /> Initially, studies of plant diversity of Than Sa - Phuong Hoang natural protected areas. There are<br /> five types of forest vegetation as vegetation classification Vietnam's Thai Van Trung. Component<br /> plants up to 1096 species, 645 genera, 160 plant them in 5 different sectors. Plants typical of the<br /> region are: Nghien (Excentrodendron tonkinense), Trai ly (Garcinia fagraeoides), Trai đai bao<br /> (Garcinia bracteata)... There are 44 species named in the Vietnam RedBook (2007) and with 22<br /> species named in the Decree No. 32/2006/ND-CP. Diversity of uses of plants is the huge resources<br /> of forest plants here, especially medicinal plant species are 574 species, accounting for 52.8%;<br /> number of timber species to 319 species, up 29.3% total number of species protected areas,<br /> remaining uses such as edible, as scenes. Number of plants in the forest flora evolutions with trend<br /> reduction in quantity and quality, especially some individual provisions are rare on the risk of<br /> extinction, such as: Nghien (Excentrodendron tonkinense), Song mat (Calamus<br /> platyacauthus),...Therefore, the natural protected area has high plant diversity, abundance and<br /> management needs to be preserved.<br /> Keywords: Natural conservation, biodiversity, extinction, red book.<br /> <br /> <br /> <br /> Tel: 0982256604, Email: Ngohaikl@yahoo.com.vn<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 34<br /> <br /> http://www.Lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />