Các yếu tố tác động đến quản lí phát triển năng lực sư phạm cho giáo viên ở các trường trung cấp trong bối cảnh hiện nay

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 10-14<br /> <br /> CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUẢN LÍ<br /> PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SƯ PHẠM CHO GIÁO VIÊN<br /> Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY<br /> Nguyễn Hồng Hải - Trường Trung cấp Bách Nghệ<br /> Ngày nhận bài: 06/12/2018; ngày sửa chữa: 16/12/2018; ngày duyệt đăng: 20/12/2018.<br /> Abstract: Developing pedagogical competency and managing the development of pedagogical<br /> competency for teachers are urgent issues and a top concern of educational institutions in general<br /> and of professional intermediate schools in particular. In order to overcome difficulties and<br /> obstacles and take advantage of opportunities, promoting advantages. In this article, we study the<br /> factors that influence management of pedagogical competency development for teachers at<br /> professional intermediate schools in order to comprehensively develop teachers, meeting the<br /> requirements of the basic and comprehensive renovation of education, serving the country's<br /> development in the context of international integration and cooperation today.<br /> Keywords: Development of pedagogical competency, management of pedagogical competency<br /> development, professional intermediate school.<br /> 1. Mở đầu<br /> Với vai trò quan trọng của giáo dục đối với sự phát<br /> triển kinh tế - văn hóa - xã hội, Nghị quyết Đại hội lần<br /> thứ XII của Đảng đã xác định “Phát triển đội ngũ nhà<br /> giáo và cán bộ quản lí, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục<br /> và đào tạo. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo<br /> từng cấp học và trình độ đào tạo” [1] là nhiệm vụ tất yếu<br /> trong bối cảnh hội nhập quốc tế như hiện nay. Do đó,<br /> phát triển năng lực sư phạm (NLSP) và quản lí phát triển<br /> NLSP của giáo viên đang là vấn đề cấp thiết và là mối<br /> quan tâm hàng đầu của các cơ sở giáo dục nghề nhằm<br /> phát triển toàn diện phẩm chất, nhân cách, năng lực<br /> chuyên môn cho giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn<br /> bản, toàn diện GD-ĐT, phục vụ cho sự nghiệp CNH,<br /> HĐH đất nước và hội nhập, hợp tác quốc tế.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Năng lực và năng lực sư phạm<br /> Theo cách hiểu chung nhất, năng lực là khả năng<br /> thực hiện các hoạt động dựa trên sự huy động tổng hợp<br /> kiến thức, kĩ năng, các giá trị bản thân để giải quyết vấn<br /> đề hiệu quả hay có cách hành xử phù hợp trong hoàn<br /> cảnh thực tế. Năng lực được đánh giá thông qua kết quả<br /> hoạt động.<br /> Nghiên cứu về NLSP, chúng tôi quan niệm: NLSP<br /> của giáo viên là tổng hợp những yếu tố như kiến thức và<br /> tầm hiểu biết, kĩ năng sư phạm, phẩm chất nhà giáo có<br /> mối quan hệ hữu cơ, đan xen tác động lẫn nhau hợp<br /> thành một hệ thống hoàn chỉnh trên nền tảng trình độ tri<br /> thức tổng thể, giúp cho giáo viên thực hiện có hiệu quả<br /> nhiệm vụ dạy học, giáo dục học sinh.<br /> <br /> 10<br /> <br /> Trong đó, kiến thức và tầm hiểu biết của giáo viên<br /> bao gồm các kiến thức: lí luận, chuyên ngành, khoa học<br /> giáo dục, nền văn hóa nhân loại...; kĩ năng sư phạm bao<br /> gồm các nhóm kĩ năng như: kĩ năng dạy học, kĩ năng xã<br /> hội và kĩ năng nghiên cứu khoa học; các phẩm chất của<br /> giáo viên như: đạo đức nhà giáo, lòng yêu nghề, ý chí<br /> quyết tâm...<br /> NLSP của giáo viên phải được thể hiện thông qua<br /> hoạt động giảng dạy, chỉ đạo, định hướng người học lĩnh<br /> hội tri thức, kĩ năng, hình thành thái độ cũng như các giá<br /> trị đúng đắn về nghề nghiệp. Sự trưởng thành của người<br /> học ở một phương diện nhất định cho biết trình độ NLSP<br /> của giáo viên. Một giáo viên có tài, có tâm, có đức nhưng<br /> không có NLSP để truyền tải đi những kiến thức của<br /> mình thì hiệu quả của giáo dục giảm đi rất nhiều. Cho<br /> nên NLSP là điều kiện tất yếu giáo viên phải có để đạt<br /> được mục tiêu giảng dạy.<br /> NLSP được biểu hiện cụ thể qua các yếu tố sau:<br /> 1) Có tư duy sư phạm phát triển cao, say mê sáng tạo<br /> trong nghề nghiệp; 2) Có trình độ tri thức toàn diện, có<br /> khả năng biên soạn tài liệu giảng dạy cho phù hợp với<br /> đối tượng học; 3) Có trình độ tri thức nghiệp vụ và hệ<br /> thống giá trị nghề nghiệp sư phạm; 4) Thành thạo kĩ xảo,<br /> kĩ năng dạy học; 5) Có khả năng nghiên cứu khoa học và<br /> khả năng ngôn ngữ phát triển cao [2], [3].<br /> 2.2. Phát triển năng lực sư phạm cho giáo viên ở các<br /> trường trung cấp<br /> Các trường trung cấp (TTC) là trường dạy nghề trực<br /> thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, có nhiệm<br /> vụ đào tạo đội ngũ người lao động có tay nghề, có chuyên<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 10-14<br /> <br /> môn kĩ thuật đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp phát triển<br /> CNH, HĐH đất nước. Giáo viên ở các TTC là những<br /> người trực tiếp làm nhiệm vụ dạy học, giáo dục theo mục<br /> tiêu, yêu cầu GD-ĐT của nhà trường, có đủ tiêu chuẩn về<br /> trình độ học vấn, chỉ huy và chuyên môn, nghiệp vụ theo<br /> quy định của Luật Giáo dục [4] và Luật Giáo dục nghề<br /> nghiệp [5].<br /> Chức năng, nhiệm vụ của giáo viên ở TTC là trang bị<br /> các kiến thức chuyên ngành cho học sinh, các thao tác<br /> thực hành nâng cao trình độ tay nghề, kết hợp giảng dạy<br /> lí thuyết và thực hành, hướng dẫn cho học sinh thực tập<br /> trên các phương tiện hiện có của nhà trường, qua đó hình<br /> thành kĩ xảo, kĩ năng cho người học. Ngoài ra, giáo viên<br /> còn phải thực hiện chức năng giáo dục nhằm hình thành<br /> các phẩm chất nhân cách cho học sinh; phát triển tư duy<br /> sáng tạo linh hoạt cho học sinh cũng như khả năng thích<br /> nghi với những điều kiện và tình huống khác nhau của<br /> hoạt động thực tiễn trong cuộc sống lao động...<br /> NLSP của giáo viên ở các TTC là tổng hợp những<br /> yếu tố như kiến thức và tầm hiểu biết, kĩ năng sư phạm,<br /> phẩm chất nhà giáo của giáo viên, phù hợp với những<br /> yêu cầu của hoạt động sư phạm ở TTC, nhằm đảm bảo<br /> cho hoạt động sư phạm nhanh chóng thành thạo và đạt<br /> hiệu quả cao, đáp ứng nhiệm vụ giáo dục đào tạo của<br /> TTC.<br /> Khái niệm phát triển NLSP được gắn với đối tượng<br /> cụ thể là giáo viên ở các TTC. Vì thế, trên cơ sở quan<br /> niệm của triết học về phát triển; phối hợp lí luận về NLSP<br /> của giáo viên TTC, tác giả quan niệm:<br /> Phát triển NLSP cho giáo viên các TTC là quá trình<br /> tác động thường xuyên, liên tục của chủ thể đào tạo, bồi<br /> dưỡng tới giáo viên, tạo cơ hội để giáo viên tham gia vào<br /> các quá trình dạy học, giáo dục, học tập trong và ngoài<br /> nhà trường để cập nhật, bổ sung tri thức, kĩ xảo, kĩ năng,<br /> phương pháp tư duy sư phạm, hệ giá trị và nâng cao<br /> phẩm chất nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên.<br /> Chủ thể phát triển NLSP cho giáo viên bao gồm các<br /> lực lượng sư phạm trong nhà trường, trong đó đội ngũ<br /> cán bộ quản lí giáo dục (QLGD) giữ vai trò chủ đạo, sự<br /> nỗ lực tự bồi dưỡng của giáo viên đóng vai trò trực tiếp<br /> quyết định trong sự phát triển NLSP của mình.<br /> Như vậy, phát triển NLSP cho giáo viên ở các TTC<br /> là một quá trình tác động của các chủ thể bồi dưỡng (nhà<br /> QLGD, cán bộ khoa, những giáo viên có kinh nghiệm)<br /> và quá trình tự bồi dưỡng của mỗi giáo viên trong nhà<br /> trường. Thực chất là quá trình bổ túc tri thức, kĩ năng để<br /> nâng cao trình độ trong hoạt động giảng dạy của giáo<br /> viên. Thông qua quá trình phát triển NLSP, giáo viên có<br /> cơ hội củng cố, mở mang, nâng cao phẩm chất, năng lực,<br /> hệ thống tri thức, kĩ năng, kĩ xảo dạy học. Trong quá trình<br /> <br /> 11<br /> <br /> phát triển NLSP cho giáo viên, vai trò của đối tượng phát<br /> triển về NLSP là yếu tố quyết định đến chất lượng, hiệu<br /> quả của quá trình nói trên thông qua con đường tự bồi<br /> dưỡng nhằm phát huy nội lực của mình.<br /> Qua chức năng nhiệm vụ của giáo viên ở các TTC<br /> cho thấy, NLSP là yếu tố quyết định hiệu quả học tập,<br /> rèn luyện của học sinh; là yếu tố quan trọng giúp nhà<br /> trường đạt được các mục tiêu giáo dục. Chính vì vậy, cần<br /> phải phát triển NLSP của giáo viên ngày càng tốt hơn.<br /> Để phát triển năng NLSP, giáo viên cần thực hiện những<br /> nội dung sau:<br /> - Phát triển năng lực dạy học. Năng lực dạy học của<br /> giáo viên được biểu hiện cụ thể qua 4 năng lực thành<br /> phần, đó là năng lực thiết kế dạy học; năng lực tiến hành<br /> dạy học, năng lực kiểm tra, đánh giá và năng lực quản lí<br /> dạy học.<br /> - Phát triển năng lực giáo dục. Năng lực giáo dục của<br /> giáo viên bao gồm: năng lực xây dựng dự án phát triển<br /> nhân cách học sinh; năng lực giao tiếp sư phạm; năng lực<br /> cảm hóa học sinh; năng lực đối xử khéo léo sư phạm.<br /> 2.3. Quản lí phát triển năng lực sư phạm cho giáo viên<br /> ở các trường trung cấp<br /> Trong phạm vi nghiên cứu, chúng tôi quan niệm:<br /> Quản lí là quá trình tác động của chủ thể quản lí thông<br /> qua hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo<br /> (lãnh đạo) và kiểm tra đến đối tượng quản lí nhằm đạt<br /> được mục tiêu quản lí đặt ra.<br /> Quản lí phát triển NLSP cho giáo viên ở các TTC là<br /> tổng thể những tác động có tổ chức, có kế hoạch của chủ<br /> thể quản lí đến quá trình phát triển NLSP để hoạt động<br /> đào tạo, bồi dưỡng NLSP cho giáo viên được tiến hành<br /> chặt chẽ, có chất lượng, hiệu quả cao, qua đó góp phần<br /> củng cố, phát triển nâng cao trình độ chuyên môn, tư duy<br /> lí luận và hoàn thiện NLSP của giáo viên ở các TTC<br /> trong bối cảnh đổi mới GD-ĐT.<br /> Chủ thể quản lí là những tổ chức, lực lượng, cá nhân<br /> lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra việc thực<br /> hiện hoạt động bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và việc<br /> thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng của các chủ thể phát triển<br /> NLSP cho giáo viên. Các chủ thể tiến hành quản lí trên<br /> những nội dung sau:<br /> 2.3.1. Xây dựng kế hoạch phát triển năng lực sư phạm<br /> cho giáo viên ở các trường trung cấp<br /> Đây là một nội dung cơ bản của nhà quản lí. Nó đảm<br /> bảo cho tiến trình quản lí được thực hiện một cách khoa<br /> học, logic, hệ thống và phù hợp với đòi hỏi của giáo viên<br /> ở các TTC hiện nay. Đồng thời, giúp cho quá trình phát<br /> triển NLSP của giáo viên ở các TTC đạt được hiệu quả<br /> tối ưu.<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 10-14<br /> <br /> Quá trình xây dựng kế hoạch cần có sự tính toán,<br /> nghiên cứu dựa trên những cơ sở, điều kiện thực tế của<br /> từng TTC, đội ngũ giáo viên hiện có, xu hướng phát triển<br /> trong tương lai, cũng như căn cứ vào đường lối, chủ<br /> trương phát triển GD-ĐT của Đảng và Nhà nước. Hơn<br /> thế, cần có sự khảo sát, nắm bắt nhu cầu được bồi dưỡng<br /> nâng cao trình độ của các giáo viên.<br /> 2.3.2. Quản lí mục tiêu, nội dung phát triển năng lực sư<br /> phạm cho giáo viên các trường trung cấp<br /> Quản lí mục tiêu là xác định hướng đi của quá trình<br /> phát triển NLSP cho giáo viên, không để nó đi chệch<br /> hướng mục tiêu đã xây dựng, phải kịp thời điều chỉnh khi<br /> cần thiết. Đồng thời, nhà quản lí phải thấy rõ mối quan<br /> hệ biện chứng giữa mục tiêu phát triển NLSP với các<br /> thành tố còn lại của quá trình đào tạo, bồi dưỡng giáo<br /> viên, để bảo đảm cho hoạt động giảng dạy của giáo viên<br /> bám sát với nội dung, chương trình phát triển NLSP.<br /> Quản lí nội dung là cụ thể hóa phát triển NLSP của<br /> giáo viên, được thể hiện ở tiêu chí: năng lực dạy học và<br /> năng lực giáo dục. Quản lí nội dung phải quán triệt mục<br /> đích cụ thể của các tiêu chí về NLSP của giáo viên ở<br /> TTC trên cơ sở nắm chắc nguyên tắc về chuẩn NLSP<br /> theo quy định.<br /> 2.3.3. Chỉ đạo các phương thức phát triển năng lực sư<br /> phạm cho giáo viên các trường trung cấp<br /> Phương thức phát triển NLSP cho giáo viên các TTC<br /> là cách thức mà các chủ thể quản lí và đối tượng quản lí<br /> sử dụng để tổ chức thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát<br /> triển NLSP đã được xác định.<br /> Các phương thức phát triển năng lực bao gồm:<br /> 1) Quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng giáo viên theo hướng<br /> phát triển NLSP của mỗi giáo viên; 2) Đào tạo, bồi<br /> dưỡng cho giáo viên theo hướng phát triển NLSP của cá<br /> nhân; 3) Bổ nhiệm, luân chuyển, sàng lọc giáo viên. Đây<br /> không chỉ là công việc thường xuyên mà còn là định<br /> hướng thúc đẩy việc phát triển đội ngũ giáo viên của nhà<br /> trường. Tổ chức hiệu quả công tác này sẽ nâng cao hiệu<br /> quả quản lí, đồng thời nâng cao NLSP của giáo viên ở<br /> các trường trung cấp hiện nay.<br /> 2.3.4. Quản lí hoạt động tự phát triển năng lực sư phạm<br /> của giáo viên các trường trung cấp<br /> Yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng GD-ĐT ở các<br /> TTC cần tạo ra cơ hội để giáo viên tích cực tự học, tự bồi<br /> dưỡng. Vai trò chủ thể của mỗi giáo viên trong việc tự<br /> phát triển NLSP có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm huy<br /> động sức mạnh nội lực của từng cá nhân. Đây là một hoạt<br /> động mang dấu ấn riêng biệt của mỗi giáo viên, việc tự<br /> tổ chức quá trình tự hoàn thiện là yếu tố quyết định đến<br /> kết quả phát triển NLSP của giáo viên.<br /> <br /> 12<br /> <br /> Cán bộ quản lí cần đưa ra những chỉ đạo, thực hiện tổ<br /> chức, khuyến khích, kiểm tra hoạt động tự nghiên cứu để<br /> hiệu quả hoàn thiện chuẩn chuyên môn nghiệp vụ của<br /> giáo viên ở các TTC là cao nhất.<br /> 2.3.5. Quản lí môi trường và điều kiện phát triển năng<br /> lực sư phạm cho giáo viên các trường trung cấp<br /> Môi trường sư phạm trong nhà trường là tập hợp các<br /> yếu tố về vật chất và tâm lí, xã hội có tác động trực tiếp<br /> và gián tiếp đến hiệu quả và chất lượng quản lí, ảnh<br /> hưởng đến quá trình quản lí dạy và học. Quản lí môi<br /> trường giáo dục và điều kiện phát triển NLSP của giáo<br /> viên cần xây dựng và sử dụng môi trường như một công<br /> cụ, một phương tiện để tác động đến sự phát triển, hoàn<br /> thiện những tố chất cá nhân của giáo viên.<br /> 2.3.6. Giám sát, kiểm tra kết quả phát triển năng lực sư<br /> phạm của giáo viên ở các trường trung cấp<br /> Giám sát, kiểm tra kết quả phát triển NLSP cho giáo<br /> viên ở các TTC là nội dung cốt lõi. Hoạt động này cần<br /> coi trọng chất lượng đầu ra, kết quả phát triển phải hướng<br /> đến chuẩn hoá chất lượng giáo viên trung cấp được quy<br /> định tại Thông tư số 08/2017/TT-BLĐTBXH [6].<br /> 2.4. Các yếu tố tác động đến quản lí phát triển năng lực<br /> sư phạm cho giáo viên ở các trường trung cấp trong<br /> bối cảnh hiện nay<br /> Trong bối cảnh hiện nay, bối cảnh của hội nhập quốc<br /> tế và Cách mạng công nghiệp 4.0, bối cảnh nước ta đang<br /> trong giai đoạn đẩy mạnh quá trình CNH, HĐH, Nghị<br /> quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương<br /> Đảng khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT,<br /> đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”<br /> [7] đã xác định phát triển GD-ĐT là quốc sách hàng đầu,<br /> là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân; đầu tư cho<br /> giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước<br /> trong các chương trình, kế hoạch phát triển KT-XH.<br /> Quan điểm chỉ đạo là đổi mới giáo dục phải căn bản<br /> và toàn diện; chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu<br /> trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và<br /> phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lí luận gắn với<br /> thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia<br /> đình và giáo dục xã hội; chuyển phát triển GD-ĐT từ chủ<br /> yếu theo số lượng sang chú trọng chất lượng và hiệu quả,<br /> đồng thời đáp ứng yêu cầu về số lượng; chuẩn hóa và<br /> hiện đại hóa GD-ĐT; chủ động phát huy mặt tích cực,<br /> hạn chế mặt tiêu cực của cơ chế thị trường, bảo đảm định<br /> hướng xã hội chủ nghĩa; chủ động và tích cực hội nhập<br /> quốc tế.<br /> Mục tiêu của đổi mới giáo dục là tạo chuyển biến căn<br /> bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả GD-ĐT; đáp ứng<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 10-14<br /> <br /> ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc<br /> và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người<br /> Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm<br /> năng, khả năng sáng tạo của cá nhân; yêu gia đình, yêu<br /> Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.<br /> Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình<br /> độ tiên tiến trong khu vực.<br /> Để đạt được các mục tiêu nêu trên đòi hỏi phải thực<br /> hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó phát triển đội ngũ<br /> nhà giáo và cán bộ QLGD được xem là giải pháp then<br /> chốt. Giáo dục được tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng<br /> bộ, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất,<br /> năng lực của người học và đổi mới căn bản hình thức và<br /> phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả, bảo đảm<br /> trung thực, khách quan.<br /> Đối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân<br /> lực có kiến thức, kĩ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình<br /> thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương<br /> thức và trình độ đào tạo kĩ năng theo hướng ứng dụng, thực<br /> hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kĩ thuật công<br /> nghệ của thị trường lao động trong nước và quốc tế.<br /> Góp phần thực hiện mục tiêu của ngành giáo dục, đội<br /> ngũ giáo viên TTC có trách nhiệm nâng cao phẩm chất<br /> nhân cách, đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn,<br /> nghiệp vụ và NLSP. Để hạn chế, khắc phục tối đa những<br /> cản trở khó khăn, đồng thời tận dụng được cơ hội, phát<br /> huy được những lợi thế nhằm phát triển giáo dục, tác giả<br /> nghiên cứu các yếu tố tác động đến quản lí phát triển<br /> NLSP cho giáo viên ở các TTC như sau:<br /> 2.4.1. Chủ trương đổi mới giáo dục, đào tạo của Đảng,<br /> Nhà nước<br /> Chủ trương đổi mới GD-ĐT đã được nêu rõ trong<br /> Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn<br /> diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều<br /> kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và<br /> hội nhập quốc tế” [8] là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp<br /> của Đảng, Nhà nước và toàn dân; đầu tư cho giáo dục là<br /> đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các<br /> chương trình, kế hoạch phát triển KT-XH.<br /> Chủ trương của Đảng và Nhà nước ta có tác động<br /> mạnh mẽ tới ngành giáo dục. Nhận thức về vai trò quyết<br /> định của giáo viên, các cơ quan quản lí giáo dục, hệ thống<br /> nhà trường và giáo viên cùng bắt tay thực hiện việc nâng<br /> cao NLSP cho giáo viên nhằm phát triển kiến thức, kĩ<br /> năng, thái độ, phẩm chất nhân cách, đạo đức nghề nghiệp<br /> của giáo viên.<br /> Chủ trương của Đảng, Nhà nước đòi hỏi giáo viên<br /> phải thay đổi tâm lí ngại đổi mới, bắt buộc phải học tập<br /> nâng cao kiến thức, phải áp dụng phương pháp dạy học<br /> hiện đại cho bắt kịp với yêu cầu mới. Khi toàn hệ thống<br /> <br /> 13<br /> <br /> giáo dục vào cuộc thì nhận thức của giáo viên được nâng<br /> cao, NLSP của giáo viên được tăng cường. Khi thực hiện<br /> đổi mới giáo dục, các chính sách cần đáp ứng được các<br /> yêu cầu về tiền lương, phụ cấp và các chế độ ưu đãi khác<br /> để tạo động lực làm việc cho giáo viên, khuyến khích<br /> giáo viên tự học, tự nghiên cứu để phát triển NLSP; sửa<br /> đổi phương thức tuyển dụng giáo viên để đảm bảo đội<br /> ngũ giáo viên có chất lượng cao...<br /> 2.4.2. Bối cảnh mới của hội nhập quốc tế<br /> Trước yêu cầu của CNH, HĐH đất nước và hội nhập<br /> quốc tế, dưới tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0,<br /> hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp buộc phải thay<br /> đổi để theo kịp với yêu cầu mới. Một trong những thay<br /> đổi cốt yếu là nâng cao NLSP của đội ngũ giáo viên, bởi<br /> chất lượng nguồn nhân lực cần phải được nâng cao để<br /> đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong nước và<br /> quốc tế.<br /> Bối cảnh mới và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ<br /> làm thay đổi sâu sắc môi trường giáo dục, tâm thế người<br /> học, vai trò người dạy và phương pháp dạy học... Người<br /> học không còn bị giới hạn trong phạm vi nhà trường mà<br /> sự học diễn ra mọi lúc mọi nơi, các hình thức học online,<br /> học trực tuyến, tự học trở nên phổ biến. Vì thế, đội ngũ<br /> giáo viên cần phải được bồi dưỡng, nâng cao NLSP bằng<br /> những biện pháp như tập huấn sử dụng công nghệ phục<br /> vụ dạy học, ứng dụng các hình thức tiên tiến, mô hình<br /> trực tuyến vào công tác bồi dưỡng giảng viên, đẩy mạnh<br /> công tác nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng theo hướng<br /> nghiên cứu và nâng cao trình độ ngoại ngữ...<br /> 2.4.3. Nhu cầu tự hoàn thiện của đội ngũ giáo viên<br /> Tự hoàn thiện mình là một yếu tố tác động quyết định<br /> trong phát triển NLSP của giáo viên. Đây là chìa khóa<br /> nâng cao giá trị của giáo viên và chất lượng GD-ĐT. Việc<br /> tự học, đọc tài liệu, học hỏi kinh nghiệm, phương pháp<br /> của đồng nghiệp để bổ sung kiến thức cho mình là tất yếu<br /> đối với giáo viên. Khi giáo viên có sự say mê, hứng thú<br /> với nghiên cứu khoa học, nghiền ngẫm tri thức... thì sẽ<br /> hoàn thành tốt vai trò của mình, NLSP của giáo viên đó<br /> cũng ngày càng tăng lên. Ngược lại, nếu giáo viên tự hài<br /> lòng với khả năng kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn<br /> của mình nên lơi lỏng và bỏ ngỏ việc tự học, tự hoàn thiện<br /> bản thân, thì NLSP của họ cũng ngày càng lạc hậu và<br /> không áp dụng được trong tình hình mới.<br /> Nhu cầu tự hoàn thiện mình sẽ giúp giáo viên không<br /> những không bị tụt hậu mà còn phát triển đáp ứng được<br /> những yêu cầu đổi mới. Giáo viên phải coi tự hoàn thiện<br /> mình là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục và tất yếu phải<br /> thực hiện. Họ cũng cần hiểu rằng, với những tri thức khoa<br /> học và phương pháp sư phạm được đào tạo trên ghế nhà<br /> trường thì không thể thỏa mãn và đáp ứng tốt yêu cầu đổi<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 447 (Kì 1 - 2/2019), tr 10-14<br /> <br /> mới thường xuyên trong giáo dục. Hơn thế, những yêu<br /> cầu của xã hội đặt ra cho GD-ĐT ngày càng lớn thì giáo<br /> viên không thể chỉ đào tạo một lần là đáp ứng được mà<br /> phải thường xuyên nâng cao, bồi dưỡng chuyên môn<br /> nghiệp vụ. Kiến thức tích lũy từng trong quá trình dạy<br /> học sẽ ngày càng nâng cao năng lực nói chung và NLSP<br /> nói riêng.<br /> 2.4.4. Đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục ở các trường trung cấp<br /> Đội ngũ cán bộ QLGD, Ban Giám hiệu nhà trường<br /> có ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển NLSP cho giáo viên<br /> theo Chuẩn nghề nghiệp đã quy định. Đội ngũ cán bộ<br /> QLGD chi phối tới tất cả các giai đoạn phát triển NLSP<br /> cho giáo viên, như: phân công bố trí đúng người đúng<br /> việc; khuyến khích, tạo động lực hoàn thiện bản thân cho<br /> giáo viên; lập kế hoạch phát triển NLSP, phân công lực<br /> lượng tham gia hoạt động phát triển NLSP cho giáo viên;<br /> chỉ đạo thực hiện và kiểm tra hoạt động phát triển NLSP<br /> cho giáo viên; giải quyết kịp thời những khó khăn giáo<br /> viên gặp phải trong quá trình làm việc... Đội ngũ cán bộ<br /> QLGD có chuyên môn, kĩ năng tốt thì sẽ tạo được điều<br /> kiện, môi trường phát triển cho giáo viên, giúp NLSP của<br /> giáo viên được nâng cao, từ đó họ cống hiến cho sự<br /> nghiệp giáo dục và phát triển đất nước.<br /> 2.4.5. Môi trường làm việc tại các trường trung cấp<br /> Môi trường sư phạm là tổng hoà những giá trị, những<br /> thói quen ứng xử, hoạt động theo đúng pháp luật, truyền<br /> thống đạo đức của dân tộc được diễn ra trong tập thể các<br /> trường học. Môi trường sư phạm có tác động rất lớn đến<br /> việc quản lí phát triển NLSP cho giáo viên, tác động đến<br /> tình cảm, lí trí và hành vi của các thành viên trong nhà<br /> trường. Bầu không khí làm việc trong nhà trường tốt sẽ<br /> gắn kết các thành viên, thúc đẩy mọi hoạt động trong nhà<br /> trường và hoàn thiện NLSP cho giáo viên.<br /> Nếu nhà trường không phát động được phong trào tự<br /> bồi dưỡng, phát triển NLSP của mỗi giáo viên thì ảnh<br /> hưởng tiêu cực đến việc quản lí phát triển NLSP cho giáo<br /> viên. Vì vậy, muốn phát triển NLSP cho giáo viên đòi<br /> hỏi môi trường sư phạm tại nhà trường lành mạnh và<br /> ngày càng hoàn thiện.<br /> 3. Kết luận<br /> Quản lí phát triển NLSP cho giáo viên ở các TTC<br /> trong bối cảnh hiện nay là nhiệm vụ hàng đầu của ngành<br /> Giáo dục. Thực hiện quản lí tốt là điều kiện quyết định<br /> chất lượng giáo dục, nhằm cung cấp cho đất nước nguồn<br /> lao động có kiến thức chuyên môn, có kĩ năng nghề<br /> nghiệp, có đạo đức... như vậy mới có thể đẩy nhanh quá<br /> trình CNH, HĐH phát triển đất nước.<br /> Quá trình quản lí phát triển NLSP cho giáo viên ở các<br /> TTC sử dụng nhiều mô hình và phương pháp. Vì thế,<br /> <br /> 14<br /> <br /> phân tích làm rõ nội dung của quản lí phát triển NLSP,<br /> xác định những yếu tố tác động đến quản lí phát triển<br /> NLSP cho giáo viên ở các TTC là cơ sở quan trọng để<br /> xây dựng những giải pháp nâng cao chất lượng quản lí<br /> nhằm phát huy được những thuận lợi, đồng thời giảm<br /> thiểu những khó khăn trong quá trình phát triển NLSP<br /> cho giáo viên, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo nghề<br /> nói riêng và chất lượng ngành giáo dục nói chung, hoàn<br /> thành xuất sắc nhiệm vụ giáo dục trong thời kì mới.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội<br /> đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Văn phòng Trung<br /> ương Đảng.<br /> [2] Nguyễn Thị Hải (2004). Về việc bồi dưỡng năng lực<br /> sư phạm cho giáo viên trung học chuyên nghiệp.<br /> Tạp chí Giáo dục, số 81, tr 12-14.<br /> [3] Phạm Hồng Quang (2009). Giải pháp đào tạo giáo<br /> viên theo định hướng năng lực. Tạp chí Giáo dục, số<br /> 216, tr 25-27.<br /> [4] Quốc hội (2013). Luật Giáo dục (sửa đổi và bổ sung<br /> năm 2009). NXB Lao động.<br /> [5] Quốc hội (2014). Luật Giáo dục nghề nghiệp. NXB<br /> Lao động.<br /> [6] Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (2017). Thông<br /> tư số 8/2017/TT-BLĐTB&XH ngày 10/03/2017 Quy<br /> định chuẩn về chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo<br /> giáo dục nghề nghiệp.<br /> [7] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội<br /> đại biểu toàn quốc lần thứ XI. NXB Chính trị Quốc<br /> gia - Sự thật.<br /> [8] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số<br /> 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản,<br /> toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công<br /> nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị<br /> trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập<br /> quốc tế.<br /> [9] Trần Khánh Đức (2014). Giáo dục và phát triển<br /> nguồn nhân lực trong thế kỉ XXI. NXB Giáo dục<br /> Việt Nam.<br /> [10] Phạm Hồng Quang (2013). Nghiên cứu môi trường<br /> giáo dục và động lực giảng dạy của giảng viên. Đề<br /> tài khoa học cấp Nhà nước (do quỹ NAFOSTED tài<br /> trợ), Thái Nguyên.<br /> [11] Raya Roysigh (1994). Nền giáo dục cho thế kỉ XXI,<br /> Những triển vọng của châu Á - Thái Bình Dương.<br /> NXB Hà Nội.<br /> <br />