Cách Phòng Chống Béo Phì
Và Thanh Nhiệt Bằng Cháo
Lá Sen
Mù hè, thời tiết nóng nực, cơ thể cần một lượng nước khá lớn để điều hoà thân nhiệt,
bởi vậy nhu cầu dùng các đồ giải khát, các món ăn nhiều nước và dễ tiêu là hoàn toàn
hợp lý, trong đó có việc chọn dùng các món cháo.
Tuy nhiên, theo quan niệm của dinh dưỡng học cổ truyền, không phải loại cháo nào
cũng thích hợp trong mùa hè; bởi lẽ, ngoài gạo ra, các thực phẩm hoặc dược liệu kèm
theo phải có tính thanh nhiệt và thanh đạm, nói nôm na là có thể làm mát cơ thể, dễ
hấp thu và dễ tiêu.
Ngoài các loại cháo thanh nhiệt hết sức dân dã và thông dụng như cháo đậu xanh,
cháo đậu đen, cháo hến, cháo trai..., có một loại cháo khá đặc biệt nhưng còn ít người
biết đến, đó là cháo lá sen. Món cháo này được nấu như thế nào? Công dụng của nó ra
sao? Xin giới thiệu cụ thể với các bà nội trợ như sau:
Nguyên liệu
Lá sen tươi 1 tàu, gạo tẻ 100g, đường trắng vừa đủ, cũng có thể gia thêm đậu xanh để
tăng sức thanh nhiệt giải độc. Nếu không có lá sen tươi có thể dùng lá sen khô cũng
được nhưng trước khi dùng phải ngâm nước cho mềm.
Cách chế biến
Lá sen rửa sạch, thái vụn, sắc kỹ lấy nước, bỏ bã rồi cho gạo vào nấu nhừ thành cháo,
chế thêm đường trắng, chia ăn vài lần trong ngày. Cũng có thể cho gạo vào nồi nấu
thành cháo trước, sau đó dùng lá sen đã cắt bỏ cuống và viền quanh đậy lên trên mặt
cháo, tiếp tục đun cho đến khi mùi thơm của lá sen thấm đượm vào cháo là được.
Hoặc đơn giản dùng lá sen rửa sạch chần qua nước sôi, lót dưới đáy nồi rồi đổ cháo
đang sôi lên trên, đậy kín vung trong 5 phút, sau đó bỏ lá sen ra, chế thêm đường là
được.
Nếu có thêm đậu xanh thì ninh đậu trước. Khi chín, cho gạo và lá sen vào nấu thành
cháo loãng, chế thêm đường, chia ăn vài lần trong ngày.
Công dụng
Cháo lá sen có công dụng thanh nhiệt giải thử, kiện não sinh tân dịch, hạ huyết áp và
hạ mỡ máu. Là món ăn mát bổ rất thích hợp trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Đặc
biệt tốt với những người béo phì, cao huyết áp, rối loạn lipid máu (tăng cholesterol,
triglycerid, lipoprotein có tỷ trọng thấp và apoprotein B; giảm lipoprotein có tỷ trọng
cao và apoprotein A), người bị viêm đường tiết niệu, rối loạn tiêu hoá do thấp nhiệt,
phù thũng, một số chứng xuất huyết như chảy máu cam, băng huyết, lậu huyết, hoa
mắt chóng mặt sau khi sinh con...
Phân tích ý nghĩa
Theo dược lý học hiện đại, lá sen có chứa các chất như Roemerine, Nuciferine,
Nornuciferine, D- N- Methylcoclaurine, Anonaine, Liriodenine, isoquercitrin,
Gluconic acid... Trên mô hình thực nghiệm chuột gây tăng cholesterol máu bằng chế
độ ăn, nước sắc lá sen có tác dụng làm giảm cholesterol rõ rệt. Nghiên cứu lâm sàng
cũng cho thấy dịch chiết lá sen có thể điều trị hội chứng rối loạn lipid máu khi dùng
liên tục 3 đợt, mỗi đợt 20 ngày, đạt hiệu quả 91,3 %. Với những người béo phì, mỗi
ngày hãm uống 9g lá sen thay trà liên tục trong 3 tháng có tác dụng giảm béo khá tốt.
Theo y học cổ truyền, lá sen vị đắng, tính bình, có công dụng thanh nhiệt lợi thấp, chỉ
khát sinh tân, thăng phát thanh dương và cầm máu; thường được dùng để chữa các
chứng đi lỏng do thử thấp, chóng mặt, phù thũng, nôn ra máu, cháy máu cam, băng
lậu huyết, đại tiện ra máu, chóng mặt sau khi sinh con...Kinh nghiệm dùng lá sen hãm
uống thay trà hoặc uông tro lá sen để phòng chống béo phì, làm cho thân hình thon
thả, gọn đẹp đã được người xưa biết đến từ rất lâu và ghi lại trong các y thư cổ
như Bản thảo bị yếu, Bản thảo cương mục, Trấn nam bản thảo, Nhật dụng bản thảo...
Như vậy có thể thấy, tuy rất đơn giản trong cấu trúc, giản dị trong cách chế, cách dùng
nhưng món cháo lá sen lại rất có ý nghĩa trong những ngày thời tiết nóng bức. Nó
cũng có vị trí khá đặc biệt đối với cuộc sống hiện đại khi người ta, do ăn quá nhiều đồ
bổ béo và lười vận động thể lực, đang lo sợ trước căn bệnh béo phì và tình trạng rối
loạn lipid máu, một hội chứng có tính nền tảng để tạo nên các căn bệnh tim mạch
đáng sợ như thiểu năng mach vành, nhồi máu cơ tim, rối loạn tuần hoàn não...
Nguyên nhân của bệnh béo phì ở trẻ em và cách phòng ngừa
Bệnh béo phì ngày càng gia tăng ở trẻ em, bệnh béo phì cũng là nguyên nhân gây ra
một số bệnh tim mạch, tiểu đường... ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống
của trẻ sau này.
Nguyên nhân của căn bệnh béo phì ở trẻ em là gì?
Bệnh béo phì ở trẻ em có nguyên nhân trước tiên là do yếu tố di truyền bẩm sinh,
nguy cơ mắc chứng béo phì ở trẻ em tăng gấp 4 lần nếu một trong hai cha mẹ của trẻ
bị béo phì và sẽ tăng gấp 8 lần nếu cả hai đều béo phì. Ban đầu căn bệnh này cũng có
thể có nguồn gốc tâm lý; một em bé lúc đầu “ốm yếu” có thể được hưởng một sự bù
đắp, bồi dưỡng bằng một sự ăn uống, tẩm bổ quá mức, kéo dài... coi như một sự tăng
cường thể chất... có thể dẫn trẻ đến béo phì. Một nguyên nhân rất quan trọng nữa là sự
thiếu hoặc ít hoạt động thể lực, gây ra sự tồn đọng các chất sinh nhiệt lượng các bu ran
(carburants) dư thừa, tích lại dưới dạng các khối mỡ. Vấn đề này thường thấy ở các trẻ
em suốt ngày gắn mình vào tivi, máy vi tính... Cuối cùng là thói quen ăn uống thiếu
khoa học của gia đình đóng một vai trò rất quan trọng: các bữa ăn quá thịnh soạn, quá
nhiều món thịt, cá, sơn hào, hải vị... Ngoài ra, nguyên nhân ít gặp là do các căn bệnh
về nội tiết như sự hoạt động không tốt của các tuyến thượng thận hoặc tuyến giáp, hội
chứng di truyền về nội tiết có tên là Prader-Willi.
Béo phì ảnh hưởng tâm lý và sức khỏe của trẻ như thế nào?
Các nguy cơ do bệnh béo phì gây ra ở trẻ em tùy mức độ có thể dẫn tới những bất lợi
ít nhiều nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tương lai của trẻ.
Điều bất lợi đầu tiên thuộc về lĩnh vực tâm lý – xã hội. Trẻ quá béo sẽ chịu đựng
những “cái nhìn” thiếu thiện cảm của mọi người, điều có thể đưa tới một sự khó chịu,
khổ tâm sâu sắc.
Khi đến tuổi trưởng thành, các vấn đề liên quan đến sự rối loạn lipid (mỡ) sẽ xuất hiện
bên cạnh những triệu chứng khác như: tăng cholesterol, mỡ máu cao
(hypercholestérolémie) hoặc một sự tiết dư thừa quá mức chất insulin có thể dẫn đến
tiểu đường sau này. Như vậy chứng béo phì ở trẻ em là nguồn gốc phát sinh các biến
chứng nghiêm trọng ở tuổi trưởng thành: hội chứng tim mạch, bệnh tiểu đường, tăng
huyết áp, rối loạn tuần hoàn não..., hô hấp, biến chứng chỉnh hình các chi dưới
(complications orthpédiques)..., từ đó nhất thiết phải giảm một cách tuyệt đối, càng
sớm càng tốt sự thừa cân của trẻ em.
Cách phát hiện, chữa trị và đề phòng béo phì ở trẻ em
Từ tuổi lên 2 hoặc 3 đã có thể phát hiện ra một sự tăng cân ở trẻ rồi. Tuy nhiên ở
những trẻ hơi mập quá, cũng chưa đáng phải lo ngại. Cách phát hiện chính là nhờ sự
theo dõi, giám sát đường cong đồ thị biểu diễn các chỉ số cơ thể (indice corporelle)
của cơ thể. Chỉ số cơ thể (c.s.c.t) được đo bằng tỷ số:
C.s.c.t = cân nặng (tính bằng kg/chiều cao (tính bằng M)2.
Đồ thị ghi sự biến đổi của các chỉ số cơ thể của trẻ phải được ghi lại theo thời gian
thường là 1 tháng 1 lần và có được sự theo dõi, giám sát của thầy thuốc nhi khoa hằng
năm. Hơn 50% trẻ em béo phì ở tuổi lên 6, sẽ vẫn béo phì ở tuổi trưởng thành; nếu trẻ
vẫn bị béo phì ở tuổi lên 10 thì có đến 70-80% số cháu sẽ vẫn rơi vào tình trạng đó khi
lớn lên.
Biện pháp ngăn ngừa bệnh béo phì ở trẻ em là gì?
Để ngăn chặn chứng béo phì ở trẻ em, cần tác động lên 2 lĩnh vực: lĩnh vực ăn và
uống và lĩnh vực tiêu hao vật chất (dépeuse physique).