Cha mẹ với việc học tập của con cái - ThS. Thân Trung Dũng

CHA MẸ VỚI VIỆC HỌC HÀNH CỦA CON CÁI<br /> <br /> Thời gian gần đây, hiện tượng trẻ em vi thành niên hư hỏng dẫn đến phạm pháp ngày một <br /> gia tăng ảnh hưởng không nhỏ đến an ninh quốc gia và sự tiến bộ phát triển của xã hội. Vấn <br /> đề này không chỉ là mối quan tâm, lo lắng hàng đầu của các bậc cha mẹ, đặc biệt là các gia <br /> đình đô thị mà còn là mối lo chung của toàn xã hội. Phải chăng hiện tượng đó là hậu quả <br /> của việc “khoán trắng” sự giáo dục, học tập của con trẻ cho nhà trường. Nhiều phụ huynh <br /> đã biến nhà trường thành “nhà giữ trẻ lớn” mà không biết rằng chẳng gì có thể thay thế <br /> được giáo dục gia đình. Bởi lẽ, gia đình, cha mẹ là trường học đầu tiên đối với cuộc đời mỗi <br /> con người, là môi trường xã hội hoá gần gũi nhất về không gian và lâu dài về thời gian có <br /> ảnh hưởng lớn tới sự hình thành, phát triển nhân cách con trẻ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ngoài công sức của mình ra, các bậc cha mẹ còn phải dành nhiều thời gian và tiền bạc để đầu tư <br /> cho con cái. Song không phải ai cũng có điều kiện đầu tư cho con cái như mong muốn. Hơn thế nữa, <br /> không phải cách đầu tư nào cũng phù hợp và hiệu quả đối với con cái. Không ít các bậc cha mẹ vì <br /> mải lo kiếm tiền nên đã bỏ bê việc học hành của con cái, họ chạy theo những lợi ích, những tài sản <br /> trước mắt mà quên đi “tài sản vô giá” của họ là đứa con, phó mặc việc dạy dỗ, giáo dục chúng cho <br /> nhà trường và xã hội. Sự quan tâm của họ là những món tiền lớn, những thứ vật chất tầm thường <br /> cho con cái. Họ không biết rằng chính những thứ đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự hư <br /> hỏng, tạo điều kiện cho con trẻ xa vào các tệ nạn xã hội. Có thể nói, hơn lúc nào hết hiện nay giáo <br /> dục gia đình là một trong những vấn đề cần được trú trọng quan tâm hơn nữa. Đặc biệt là phải xắc <br /> định rõ và phát huy vai trò tích cực của cha mẹ đối với giáo dục nói chung và việc học tập của con <br /> cái nói riêng. Với khuôn khổ hạn hẹp của trang báo, bài viết dưới đây sẽ chỉ tập trung vào việc phân <br /> tích một số quan niệm, kỳ vọng của các bậc cha mẹ đối với vấn đề học tập và một số yếu tố tác <br /> động đến kết quả học tập của con trẻ.<br /> 1. Kỳ vọng và quan niệm của cha mẹ với việc học hành của con cái<br /> <br /> Là cha mẹ ai cũng mong muốn con cái mình có một tương lai tốt đẹp, sáng lạn. Mong muốn con <br /> mình học giỏi, ngoan ngoãn, lễ phép… là tâm lý chung của các bậc cha mẹ. Tuy nhiên, ngày nay, <br /> một số phụ huynh vì quá kỳ vọng vào khả năng của con mình mà có những cách thức dậy con <br /> không phù hợp gây ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập của con trẻ. Họ không hiểu được rằng <br /> con mình vẫn chỉ là những đứa trẻ. Mà đứa trẻ cần sự uốn ắn mềm dẻo chứ không phải sự áp đặt, <br /> bắt con phải như thế này, thế kia, phải theo những kỳ vọng hoang tưởng của cha mẹ.<br /> Trong nghiên cứu khảo sát 150 hộ gia đình thuộc phường Kim Liên – Hà Nội gần đây của Viện xã <br /> hội học – Viện khoa học xã hội Việt Nam đã khái quát một số quan niệm và kỳ vọng của cha mẹ đối <br /> với việc học hành của con cái như sau:<br /> Hầu hết các bậc cha mẹ mong con cái sẽ học tốt để sau này có nghề nghiệp ổn định. Tuy nhiên, <br /> phương pháp giáo dục con của các bậc cha mẹ hướng đến các mục tiêu đó lại khác nhau, tuỳ thuộc <br /> vào đặc điểm kinh tế, học vấn và nghề nghiệp… của mỗi gia đình. Có tới 94,3 % (tỷ lệ cao nhất) số <br /> người được hỏi có kỳ vọng con thứ nhất học hết đại học, cao đẳng. Tiếp đó là kỳ vọng con mình <br /> học hết trung cấp (8%), trung học phổ thông (4,9%). Như vậy, có thể thấy, quan niệm chung là học <br /> vấn cao sẽ dẫn tới vị thế xã hội cao. Nhiều phụ huynh còn cho rằng phấn đấu bằng học vấn là con <br /> đường tốt nhất cho con em họ. Điều này thật dễ hiểu khi số lượng học sinh đăng ký dự thi các <br /> trường cao đẳng đại học ngày một gia tăng.<br /> Trong những gia đình có học vấn khác nhau, kỳ vọng đối với cấp học của con cũng khác nhau. Bố <br /> mẹ có học vấn cao kỳ vọng con cái học cao đẳng, đại học càng cao. Tuy nhiên, tỷ lệ người mẹ <br /> mong muốn con trai học cao nhiều hơn tỷ lệ người mẹ mong muốn con gái học cao, trong khi người <br /> bố lại không có sự phân biệt về giới tính của con trong vấn đề này. Phải chăng vấn đề bất bình <br /> đẳng giới trong học tập giữa trẻ em trai và trẻ em gái mà bấy lâu nay mà báo chí, các nhà nghiên <br /> cứu vẫn nêu ra có nguyên nhân sâu xa từ chính những quan niệm, định kiến của những bà mẹ?<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy xu hướng của các bậc cha mẹ hiện nay là muốn con cái mình học hết <br /> cao đẳng, đại học để có nghề nghiệp ổn định sau này. Tuy nhiên, vấn đề này cũng cần đưa ra bàn <br /> luận thêm nhiều hơn nữa, bởi lẽ với thực trạng lao động – việc làm ở Việt Nam hiện nay, những sinh <br /> viên học hết cao đẳng, đại học ra trường liệu có cơ hội tìm việc làm dễ hơn những học viên tốt <br /> nghiệp các trường dạy nghề hay không? Câu hỏi này đang chờ lời giải đáp khi mà tình trạng “thừa <br /> thầy thiều thợ” ngày càng trở nên phổ biến ở nước ta. Rất nhiều sinh viên tốt nghiệp đai học, đặc <br /> biệt là tốt nghiệp các trường về khoa học xã hội và nhân văn không xin được việc làm, trong khi đó <br /> các học viên học trung cấp hoặc các trường dậy nghề ra trường là có việc làm. Vậy, làm thế nào để <br /> giải quyết bài toán về việc làm ở Việt Nam hiên nay?<br /> 2. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của con cái <br /> Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của con cái như: môi trường học tập, khả năng bẩn <br /> sinh, sự chăm chỉ của trẻ, sự quan tâm của cha mẹ, uy tín của trường lớp… Nhưng theo một số <br /> nghiên cứu của chúng tôi, sự quan tâm của cha mẹ là yếu tố đầu tiên giúp trẻ học tốt. Sự quan tâm <br /> này thể hiện ở việc bố mẹ biết tạo cho con một môi trường học tập yên tĩnh, luôn quan tâm hỏi han <br /> việc học tập của con, hướng dẫn con làm bài khi con gặp khó khăn, cùng suy nghĩ giải những bài <br /> tập khó với con. Sự quan tâm còn thể hiện ở việc quan tâm đến các dụng cụ học tập cho con, đến <br /> tâm tư tình cảm của con khi ở trường về. Nếu đứa trẻ sống trong một gia đình mà tối tối bố đọc <br /> sách, mẹ khâu áo, cả bố mẹ đều sẵn sàng giải đáp những thắc mắc, giúp con làm những bài toán <br /> khó thì chắc rằng việc học của con sẽ đạt kết quả cao hơn một gia đình mà tối tối bố say xỉn, mẹ <br /> quát nạt, đánh đập con cái.<br /> Bên cạnh sự quan tâm của cha mẹ, sự chăm chỉ của trẻ cũng là một trong những nhân tố có tác <br /> động lớn đến kết quả học tập. Một đứa trẻ chăm chỉ, có ý thức tự giác học tập sẽ có được những <br /> kiến thức theo chiều sâu và học tốt hơn những đứa trẻ lười biếng. Khả năng bẩn sinh của trẻ cũng <br /> có ảnh hưởng đến kết quả học tập của các em.<br /> Ngoài ra, yếu tố trường lớp có uy tín, sự giàu có của gia đình… cũng có ảnh hưởng đến kết quả học <br /> tập của con trẻ. Các phụ huynh tại phường Kim Liên đã đánh giá thứ bậc của các yếu tố trên như <br /> sau: Yếu tố đầu tiên giúp trẻ học tốt là sự quan tâm của cha mẹ chiếm 47,4%, rồi tới sự chăm chỉ <br /> của trẻ (38,0%), tiếp đó đến khả năng bẩn sinh của trẻ (33,3%), rồi đến sự giàu có của gia đình <br /> (18,2%), tiếp đó là gia đình có người học cao (9,5%) và cuối cùng là trường lớp có uy tín (3,8%).<br /> Như vậy, rõ ràng sự quan tâm của cha mẹ cả về vật chất, tinh thần và thời gian dành cho việc học <br /> của con có tác động mạnh nhất đối với kết quả học tập của con. Những yếu tố chủ quan của đứa <br /> trẻ cũng góp phần quan trọng vào quá trình học tập của chúng. Bên cạnh những yếu tố đã nói ở trên <br /> trình độ học vấn của cha mẹ và một số yếu tố khác cũng có tác động tới việc học của con trẻ.<br /> Vẫn trong nghiên cứu ở phường Kim Liên – Hà Nội, khi phân tích mối tương quan giữa trình độ học <br /> vấn của người bố và khả năng học tập của con cái thì thấy rằng không có ông bố nào có trình độ <br /> học vấn phổ thông cơ sở lại có con học tốt cả. Tỷ lệ này chỉ có ở các ông bố có học vấn ở phổ <br /> thông trung học và tăng lên ở những ông bố có trình độ cao đẳng, đại học trở lên (tăng từ 65,8% đến <br /> 70,5%).<br /> Trong các chỉ báo đưa ra để đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố tới việc học tập của trẻ có hai chỉ <br /> báo được các bậc cha mẹ chú ý nhiều đó là việc bố mẹ kiểm soát chương trình truyền hình và kiểm <br /> tra việc học hành của con cái. Gần 90 % con cái học tập tốt là do bố mẹ thường xuyên kiểm soát <br /> chương trình xem ti vi của con. Ngược lại, 30% con cái học tập trung bình là do bố mẹ không bao <br /> giờ kiểm soát các chương trình ti vi mà con cái họ xem.<br /> Việc bố mẹ trực tiếp kiểm tra việc học hành của con cái có ảnh hưởng mạnh nhất đến kết quả học <br /> tập của chúng. Tỷ lệ học tốt giảm đáng kể từ 80,4% khi bố mẹ rất thường xuyên kiểm tra việc học <br /> hành của con cái xuống còn 50% khi bố mẹ chỉ thỉnh thoảng làm việc này. Tỷ lệ học trung bình cũng <br /> giảm đáng kẻ từ 50% khi bố mẹ thỉnh thoảng kiểm tra việc học hành của con xuống còn 20% khi bố <br /> mẹ không bao giờ làm việc đó. Như vậy, việc kiểm tra quá trình học tập của các em có ảnh hưởng <br /> không nhỏ đến kết quả học tập của con trẻ …Tuy nhiên, kiểm soát việc học hành của con cái phụ <br /> thuộc rất nhiều vào trình độ học vấn cũng như nghề nghiệp của cha mẹ. Trình độ học vấn của cha <br /> mẹ cao thì việc kiểm tra, đôn độc con cái học hành thuận tiện hơn rất nhiều, cha mẹ có thể trực tiếp <br /> chỉ bảo việc học hành của con. Nếu trình độ học vấn của các bậc cha mẹ hạn chế thì rất khó có thể <br /> kiểm tra theo dõi được quá trình học tập của con trẻ. Thực tế đã cho thấy, có rất nhiều ông bố bà <br /> mẹ học hết phổ thông trung học nhưng đành“bó tay” trước những bài tập hóc búa lớp 4, lớp 5 của <br /> con.<br /> Bên cạnh các yếu tố trên, đặc thù nghề nghiệp cũng có tác động đáng kể bởi lẽ, nghề nghiệp sẽ <br /> quy định địa vị của cha mẹ, thời gian ngoài công việc của họ và chi phí cho việc học của con cái. <br /> Ngoài ra, mức độ ảnh hưởng của nghề nghiệp đối đối với việc quan tâm đến con cái thể hiện ở mối <br /> quan hệ giữa nhu cầu công việc và nhu cầu chăm sóc con cái tốt hơn. Khi đưa ra câu hỏi: Có bao <br /> giờ ông bà giảm thời gian làm việc hoặc từ chối làm thêm để có thời gian chăm sóc con cái? Kết quả <br /> cho thấy: Khoảng 1/3 người trả lời đã từng giảm thời gian làm việc hay từ chối công việc làm thêm <br /> để chăm sóc con tốt hơn. Trong đó những người lao động trí óc chú ý tới con cái hơn khi phải cân <br /> nhắc giữa công việc với con em mình là 30% trong so sánh với nhóm nghề khác (Lao động chân tay, <br /> buôn bán và các nghề khác): 13%, 30% và 32% theo tương ứng. Một điều đáng lưu ý là, cũng với <br /> câu hỏi này thì số phụ nữ đã giảm thời gian làm hoặc từ chối việc làm thêm chiếm tỷ lệ lớn hơn so <br /> với nam giới (40% so với 23%). Với những kết luận này, phải chăng các bậc phụ huynh nên dành <br /> nhiều thời gian hơn để kiểm soát các chương trình ti vi cũng như kiểm tra việc học tập, dành thời <br /> gian nhiều hơn quan tâm đến các con mình để giúp chúng có được kết quả học tập tốt hơn.<br /> <br />  <br /> <br /> ThS. Thân Trung Dũng – GĐ ITCD<br /> <br /> Nguồn: http://itcd.edu.vn/?p=17<br />